+ All Categories
Home > Documents > Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis...

Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis...

Date post: 02-Mar-2019
Category:
Upload: dothuan
View: 235 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
40
Bild Bauchhöhle ________ Cavum abdominis Begrenzungen des Abdomens + Peritonealverhältnisse + Plicae und Recessus + Embryonalentwicklung des Magen-Darm Trakts © Mag. Dr. Gerlinde Maria Gruber
Transcript
Page 1: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Bild

Bauchhöhle ________

Cavum abdominis

Begrenzungen des Abdomens +

Peritonealverhältnisse +

Plicae und Recessus +

Embryonalentwicklung des Magen-Darm Trakts

© Mag. Dr. Gerlinde Maria Gruber

Page 2: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Regionen des Bauches:

Regio abdominis superior:

Regio abdominis media:

Regio abdominis inferior:

•Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.)

•Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.)

9 Bauchwandfelder

• Regio hypochondriaca (dext./sin.) • Regio epigastrica

Planum transpyloricum

Planum intertuberculare

Medioclavicularlinie © GMG

Page 3: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Begrenzungen der Bauchhöhle (Cavum abdominis)

Äußere Grenzen

und

Innere Grenzen

Ausdehnung des Cavum abdominis entspricht nicht den äußeren Grenzen des Bauches !

© GMG

Page 4: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Begrenzungen der Bauchhöhle

Äußere Grenzen:

• Arcus costae, untere Thoraxapertur • Proc. xyphoideus

kranial:

kaudal:

• Lig. inguinale • Fühlbare Teile d.großen Beckens (Cristae iliacae, Symphyse, Tub.pubicum)

© GMG

Page 5: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Begrenzungen der Bauchhöhle

Cavum abdominis – innere Grenzen:

kranial:

kaudal:

• Diaphragma thoracoabdominalis • Apertura thoracis inferior

dorsal:

ventrolateral:

• Schräge Bauchmuskeln

• Wirbelsäule • Tiefe Bauchwandmuskeln

• Darmbeinschaufeln / Fossa iliaca • Peritonealüberzug der Organe des kleinen Beckens - kontinuierlicher Übergang, keine klare Abgrenzung

• Mediale Gruppe d. Bauchmuskeln + deren Sehnenplatten

© GMG

Page 6: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Bauchwand und Wandschichten

Wandbekleidung:

Bestandteile der Bauchwand:

außen:

• Haut, Subcutis

innen: • Tela subserosa • Peritoneum parietale

Funktion:

• Muskulatur • Aponeurosen • Fascia abdominis interna

Bauchwand umschließt einen Hohlraum: muß dem Druck, der im Inneren der Bauchhöhle herrscht standhalten können (Widerstandsfähigkeit).

© GMG

Page 7: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Einteilung der Wandabschnitte:

Dorsale Wand: -Wirbelsäule -Pars lumbalis des Zwerchfells -Rückenmuskeln/tiefe Bauchmuskeln:

durch tiefes Blatt der Fascia thoracolumbalis (= Aponeurosis lumbalis) in 2 Kammern geteilt:

Dorsale Kammer: Inhalt: lange Rückenmuskeln (M.erector spinae)

Ventrale Kammer: Inhalt: - M. quadratus lumborum - M. psoas major et minor

Abgrenzung zur ventrolat. Wand: senkrechte Linie entlang des lateralen Randes d. M.erector spinae bis hinunter zur Crista iliaca. © GMG

Page 8: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Ventrolaterale Wand: Aufbau:

Einteilung der Wandabschnitte:

Oberflächliche Schicht: • Haut • Subcutis • Oberflächliche Muskelfaszien

Mittlere Schicht (eigentliche Bauchwand): • Gerade Bauchmuskeln ( M.rectus abdominis ) • Schrägen Bauchmuskeln ( M. obliquus externus et internus abdominis ) • Queren Bauchmuskeln ( M. transversus abdominis ) • Aponeurosen der Bauchmuskeln • Fascia abdominis interna

Innere Schicht: • Tela subserosa • Peritoneum parietale

© GMG

Page 9: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Ventrolaterale Wand:

Funktion:

Bauchpresse: • Kontraktion d.Muskeln → verkleinert Lumen d.Bauchraumes Innendruck steigt ↑ • Dilatation d.Muskeln → vergrößert Lumen d.Bauchraumes Innendruck sinkt ↓

© GMG

Page 10: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Rektusscheide (Vagina m. recti abdominis) Lamina anterior: • M. obliquus ext. abd. • M. obliquus int. abd.

Lamina posterior: • M. obliquus int. abd. • M. transversus abd.

Lamina anterior: mit M. rectus abdominis verwachsen Lamina popsterior: nicht verwachsen mit M. rectus abdominis © GMG

Page 11: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Intersectiones tendineae Linea alba

Lamina anterior: Verwachsungen mit M. rectus abdominis Lamina posterior: KEINE Verwachsungen mit M. rectus abdominis

definieren „six-pack“

© GMG

Page 12: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Regio umbilicalis

Neonat

© GMG

Page 13: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Innenrelief vordere Bauchwand

Lig. umibilicale medianum (= Reste des Urachus)

Lig. teres hepatis ( = obliterierte V. umbilicalis)

Lig. umbilicale laterale ( = oblit. Aa.umbilicales)

Plica epigastrica (Vasa epigastrica inferior)

© GMG

Page 14: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Baucheröffnung: SITUS

Was sieht man?

© GMG

Page 15: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Grenze Ober- und Unterbauch Pars supracolica - Pars infracolica

Mesocolon transversum Höhe: ca. L1

© GMG

Page 16: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Einteilung

Cavitas peritonealis

Spatium retroperitoneale

Spatium subperitoneale

Spatium praeperitoneale

Cavum / Spatium extraperitoneale

© GMG

Page 17: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Cavitas peritonealis

Einige Fakten:

= spaltförmiger & flüssigkeitsgefüllter Raum; ermöglicht reibungsarmes Gleiten der Organe bei der Verdauung

-ges. Bauchwand & Großteil der Bauchorgane sind von Peritoneum bedeckt

- Peritoneum umschließt die so entstandene Peritonealhöhle (Bauchhöhle; Bauchfellhöhle) -Peritoneum besteht aus 2 Blättern:

- - Peritoneum viszerale (inneres Blatt): überzieht innere Organe – - Peritoneum parietale (äußeres Blatt): Bauchwandauskleidung

© GMG

Page 18: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Lage der Organe - Peritonealverhältnisse

Retroperitoneale Lage: Organe, die a.d. Rückwand d.Peritonealhöhle (hinter d. Peritoneum parietale) liegen • Primär retroperitoneal: lagen immer schon a.d.hinteren Bauchwand • Sekundär retroperitoneal: durch Wachstumsprozesse während d. Entwicklung hinter d. parietale Peritoneum an hintere Bauchwand verlagert

2. Extraperitoneale Lage: Organe, ohne jegliche Beziehung zum Bauchfell, „außerhalb der Peritonealhöhle gelegen“

subperitoneale Lage: unterhalb des Bauchfells

Präperitoneale Lage: ventral u. seitlich vor dem Bauchfell

1. Intraperitoneale Lage: Organe, die direkt v. Peritoneum viscerale überzogen sind

© GMG

Page 19: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Pars abdominalis (Oesophagus) Gaster

Pars superior (Duodenum) Pars descendens (Duodenum) Pars horizontalis (Duodenum) Pars ascendens (Duodenum)

Jejunum Ileum Caecum: - Caecum mobile/liberum - Caecum fixum Appendix vermiformis Colon ascendens Colon transversum

Lage der Organe - Peritonealverhältnisse

→ intraperitoneal → intraperitoneal

→ intraperitoneal

→ intraperitoneal → sekundär retroperitoneal

→ sekundär retroperitoneal → sekundär retroperitoneal

→ intraperitoneal → intraperitoneal

→ intraperitoneal → sekundär retroperitoneal

→ sekundär retroperitoneal → intraperitoneal © GMG

Page 20: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Colon descendens Colon sigmoideum

Rektum: – oberes 1/3 – untere 2/3

Analkanal

Hepar Vesica biliaris Splen

Pankreas Nieren Nebennieren

Vesica urinaria Uterus Unterer Teil der Cervix uteri Tubae uterinae, Ovarien Prostata, Glandula vesiculosa

→ sekundär retroperitoneal → intraperitoneal → retroperitoneal → extraperitoneal / subperitoneal

→ extraperitoneal / subperitoneal

→ intraperitoneal

→ intraperitoneal → intraperitoneal

→ retroperitoneal

→ sekundär retroperitoneal

→ retroperitoneal → extraperitoneal / präperitoneal

→ sekundär intraperitoneal → extraperitoneal / subperitonealv

→ intraperitoneal

→ extraperitoneal / subperitoneal (nur die Kuppen der Gl.vesiculosae liegen sekundär intraperitoneal)

© GMG

Page 21: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Bursa omentalis Foramen omentale → Vestibulum bursae omentalis

Plica gastropancreatica → Hauptraum Recessus superior omentalis Recessus splenicus Recessus inerior omentalis Begrenzungen:

ventral: Omentum minus + Lig. hepatoduodenale dorsal: Peritoneum parietale

© GMG

Page 22: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Plicae und Recessus

Plica duodenalis inferior

Plica duodenalis superior

Recessus duodenalis superior

Recessus duodenalis inferior

© GMG

Page 23: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Plicae und Recessus

Recessus ileocaecalis sup.

Recessus ileocaecalis inf.

Plica ileocaecalis

Plica caecalis vascularis

Recessus retrocaecalis

© GMG

Page 24: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Plicae und Recessus

Recessus intersigmoideus

© GMG

Page 25: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Aber wie kommt es eigentlich zu den unterschiedlichen Lagebeziehungen der Organe zum Bauchfell ?!

© GMG

Page 26: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Embryonalentwicklung des

Magen-Darm Trakts

© GMG

Page 27: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Entwicklung des Bauchsitus

komplexer Vorgang

Vorderdarm Mitteldarm Enddarm

Buccopharyngeale Membran

Kloakenmembran

Entwicklung von Ober- und Unterbauchorganen erfolgt parallel

- Aus didaktischen Gründen separat behandelt!

© GMG

Page 28: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Embryonalentwicklung des Magen-Darm-Traktes Darmabschnitt Organe Blutversorgung Innervation Vorderdarm - Pharynx

- Untere Luftwege - Ösophagus - Magen - Duodenum prox. der Papilla duodeni major - Leber, Gallenblase, Gallenwege - Pankreas

Truncus coeliacus N. vagus

Mitteldarm - Duodenum dist. der Papilla duodeni major - Jejunum, Ileum - Caecum, Appendix vermiformis - Colon ascendens - Prox. 2/3 des Colon transversum (bis Cannon-Böhm-Punkt)

A. mesenterica sup. N. vagus

Enddarm - Dist.1/3 des Colon transversum (ab Cannon-Böhm-Punkt) - Colon descendens und sigmoideum - Rektum - Prox. 2/3 des Analkanals - Harnblasenepithel + Urethra

A. mesenterica inf.

Sakraler Parasympathicus

© GMG

Page 29: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Dorsales Mesenterium Ventrales Mesenterium

Aorta

© GMG

Page 30: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Magendrehung

links rechts

90° Drehung im Uhrzeigersinn

Unterschiedliche Wachstumsgeschwindigkeiten einzelner Magenteile

Kardia: wächst nach links unten

N. vagus

Pylorus: Wächst nach rechts oben

© GMG

Page 31: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Pankreas, Gallenwege, Leberanlage

Fusion der Pankreasgänge

Dorsales Mesenterium

Ventrales Mesenterium

Magendrehung

© GMG

Page 32: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Retroperitonealisierung des Pankreas

Schnitt durch den Pankreaskopf

© GMG

Page 33: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Darmdrehung

Ductus omphaloentericus

Mitteldarm

Nabelschleife – Entstehung durch rasches Längenwachstum d. Mitteldarms

Caecum

Drehung d. Nabelschleife um insgesamt ca. 270° gegen den Uhrzeigersinn um Achse d. A.mesenterica sup.

Dottersack

© GMG

Page 34: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Darmdrehung Physiologischer Nabelbruch: Rückbildung des

physiol. Nabelbruchs

- Rasches Längenwachstum, bes. im kranialen Schenkel - Gleichzeitig enorme Lebervergrößerung

Ca. 90° Drehung außerhalb d. Leibeshöhle

Ca. 180° Drehung bei Rückkehr In d. Leibeshöhle

© GMG

Page 35: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Darmdrehung

Cannon-Böhm-Punkt

Enddarm Mitteldarm

© GMG

Page 36: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Omentum majus

Magen Pankreas Colon transversum

Lig. hepatogastricum Mesogastrium dorsale

Mesocolon transversum

Verwachsung Bursa omentalis

Lig. gastrocolicum

Verklebung

© GMG

Page 37: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Movie Darmdrehung

Link:

http://www.embryology.ch/anglais/sdigestive/popupdigestive/video/rotation.html

© GMG

Page 38: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Hernien

© GMG

Page 39: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Hernien

3 Merkmale:

• Bruchpforte • Bruchsack • Bruchinhalt

Austritt von Eingeweiden aus der Bauchhöhle durch angeborene od. erworbene Öffnung

Voraussetzung zur Entstehung:

Schwachstelle in der Bauchwand

Einteilung:

• Äußere Hernie • Innere Hernie

• Angeborene Hernie • Erworbene Hernie

© GMG

Page 40: Bauchhöhle - MedUni Wien Zusammenfassung.pdf · •Regio umbilicalis •Regio lateralis (dext./sin.) •Regio pubica •Regio inguinalis (dext./sin.) 9 Bauchwandfelder

Hernien

Hernia epigastrica

Hernia umbilicalis

Hernia hypogastrica

Hernia spigelii (Hernia linea semilunaris)

Hernia inguinalis - direkt (Hernia inguinalis directa/medialis) - indirekt (Hernia inguinalis indirecta/lateralis)

Hernia femoralis

Narbenhernie (Hernia cicatrica)

© GMG


Recommended