529

Varroniana.

11.

Ad Varronis libros da lloaenlOlS originibus, SoauTumlogistorioum, llt da L. Aooio grammatieo.

Serviull in geo1'g. I 19 fabula da T1'iptolel11o enarrata Co1'e1'isfI,cra ab illo instituta esse addit G1'aece dicta 6€q.tOqJ6p\(x eiusque1'ei auetorel11 affe1't Van'onem de scaenicis o1'iginibus '/Jet in Scauro.Quae Se1'vii verba magnal11 inter viros doctos excitarunt litem;Ritsohelio anim qui libroll de scaenicis originibus et Seallrum adUDllUl idemque Varronis opus, logistorioum seilioet duplioi tituloluscriptum, pe1'tinere couiecerat(op. BI 406, 411, 456), adversatisunt Riesius (in editione saturarulll, prolegg. p.37 adn. 7) et Ci-ehorius (Deber Varros 1ibri de scaenicis originibus, in comm.Ribbeck. p. 418 sq.), qui OUlll 1100 recte sta.tuerent diversa Varro-nis opera inseriptionibus illis significari, in oete1'ia erravernnt.

moulenti est, quod Riesius Servii verba ita oorrigenda esse.cCl1sabat: da scaeniois originibus Ir et in Scauro; eam enim eon-ieeturam Ciohorio probatam falsam esse iudicabit qui

580 ljorden

igitur erit optima illornm stlntentia, qui Scaurum il1um, oui Varrologistorioum miserat, intellexerunt .M, Aemilium Soaurum aedilemnobilissimum, qui a. a. Chr. 58 lautissime ludos feoerat 1: sioutiVarro Attieus inscripsit logistorioo de numeris, Otwio de deornmeultu, Ot'estcs de insania, Bisenna de historia, ita 8cattrus inscrip.sit logistorico, ouius alterum titulum sane nescimus, quamquamin seaeniois rebus traotandis eum versatum esse oonstat, Iamvero videamus, num in ceteris fragmcntis inveniantur pristiniargumenti vestigia: quod de uno saltem certo miM videor possedemonstrare.

I (2 Riesii)Charisius GL I 77 Val't·o in 8cauro baltea di/eil ct Tt,scum

vocabulum ait esse.

II (3 R.)id, 88. 131 Varro in 8cauro: gZutinum ferunt Daedalu'm

invenisse.III (4 R.)

id. 106 Vart'o in 8cauro palumbi dicit..Bed priusquam quid milli videatnr rei esse exponam, a Val'-

rone disoerlendum est ad alium virum eruditissimum, cni Varronemmulto plura quam vulgo statllel'e videntur debere mibi certum'est, dieo L. Aooium, qui ut Livius Andronious et Ennius duobusunus officiis fungebatur et poetae el grammaticL Ac de poetaquidem nune non ago, sed de opere illo iure eeleberrimo, quohomo grammaticus utriusque gentis universam litterarum historiam.ct temporum et generum habita ratione omnium Romanornm pri-mus enarrare aggressus est, paulo aceuratiu8 mihi tractandume8t. Egerat ille didasealicorum libro I de poesi epiea, libroII de poesi acaenica (fr. 12 Baehr. est de cnxollu61

Varroni&nl!.,

apparatn. soaenioo, libro IX iterum de variis poematorum gelleribusjlibris qui erant inter tertium ct' septimn.m disputasse videtur depoesi Romana, qua ex dispntatione snpersunt trin. fragmentadidascalioa, quorum in uno (19 B.) inest insignis ille Aoeii errorin definiendo tempore primae fabuln.e a,Livio Andronico doctae, inaItero (21) testimonium de fabulis ab ipso et Paouvio uno temporedootis, in tertio (20) comoediarn.m quas Pauti non esse oensebat index.Praeterea Accius in Pragmatiois da simili argumento egaratjquorum fragmenta supersunt haeo:

EX LIB. I,24 B. .L v _ v .L v - v cUnota fieri cetera

fmbocilla ob ponderitatem gravitatomque nominisEX LIB. INC.

25 .L v v.L deSCf'Wet'C in tneatm pet'PertJsp6pulal'is

26 et eo plectuntzw p,0etae, quam suo vitio, saepiusa{d ductabUitate nimia vestra met perperitzf.dineGell. XX 3: sicinmun., genus veteris saltat'ionis ftf.it.

saltabundi afttem canebant, quae mmc stantes cammt. PQsuit ltocverbum L. Accius in pragmaticis appellal'ique sicinnistas aitnebzf.loso nomit~e, credo proptm'ea

532 Norden

arrAwe Audae rrapaAdim TWV CT01XEIWV, EE WV 0J..lOAOTEl, 0(, TUrrp6ewrra, OU Ta rrpUnW.Ta, OUK aUTaC Tae rrpatEle, OU Tp6rroucKat alTlac aUTwv, ou Kmpoue, ou Xp6vouc, ou T6rrouc, ou TaeEKUCTOU TOUTWV olacpopue, cf. de Isoer. c. 4- et 12, de 1saeo e. 3et 14, epit. 1. II de imitat. c. 3 p. 25, 8 sqq. Uso et saepius:omnino ToD rrpaTflaTlKoD xapaKTflpoc sunt et argumenta etargumentorum dispositiones, cf. ep. ad. Pomp. 4 =EVOCPWV'HpoMTOU ~1']AWT11C ErEVETO KaT' UflCPOTEpOUC TOUC xapaKT~pac,TOV TE rrpa"fllaTlKOV Kat TOV AEKTlKOV. rrpWTOV flEV rap TaC'urr08ECE1C TWV hYTOpuuV EtEAEtCnO KaAaC Kat flEYO-AOrrpErrEIC........, OU J.10VOV bE TWV urro8ECEWV xapLV atLOC lrraLVEk8al,aAA&' Kat TfjC OtKOVOfllac. Tale TE yap apxak aUTwv Talc rrpE-rrwOEcrclTmC KEXPllTal Kat TEAEUTaC EKUCTlJ nXc ErrtT1']OELOTUTacarrobEbwKE, flEflEpl4

Varl'oniana.. 533

61: .primo libro Sllmptum, quo displltari de vieissitudine quae reminter et verbuUl «>vo/Aa) intereedit non negabis,si quae suprade duobus illis gelleribus exposui teeum reputabis: sententiametiamaeeuratius definire diffieile est, quamquam me si audisAeeius illa ex rhetorulll diseiplina hausta rettulit: res (1Tpa'maT

534 Norden

ab illiuB calmuuiis Be purgat, quod quo aptiore 1000 faeere po·tuerit nesoio.

Utriusque operis ai'gumentis breviter adUll?bratis priusquamad oetera pergam, de duobus fragmel1tis. mihi disputandum est,quorum alterum nunc inter ea quae il1Cel'tae sunt sedis, alterumne intcr Aceii quidam fertur. mud apud Varronem exstat de1. L VII 64 Ir. 29 R): mit'aculae a tniris, id est 'monstris,a quo Aeeius alt personas distortis oribus deformis miriones, Quade re quamquam potuisse quidem .Aecium agere etiam in prag-matiois non utique negandum est, tamen si 'Inid tribuendum estprobabilitati, id Iragmentum didascalieis inseremus, quia, ut supradixi, in horum 1. VIII de apparatu scaenico qui ad aotores per-tinet disputaverat (fr. 14 aotoribtt8 manuleos baltea machaeras).Vermu id sive cui reote vÜleor statuisse sive non persuasi: oer-tiBsime altero utro opere de perli'onis .Accium egisse cogitanshaec Varronis verba de 1. 1. VII 96: obsoaenum dictim't abSCa81la; .eam ~!t Gmeci Accius scribit scena. in pluf'ibus 'lJerbis aante e alii ponunt, aMi non, 1tt qttod paf'tim diount scaeptrum

.pcwtim sceptr1Jm, alii Flauti Facnet'at"ic81n, alii Feneratt'icem; siefaenisioia ae fenisicia, ae "ustioi pappum Mesit.m, non Maesium,a quo Lucilius scr·ibit Ceoili'us pretor ne "USticu8 fiat, In-cipill.mus a fragmento Lucilii: quo Acoii scntentill.m de ae diph-tbongo per e exbibenda irrideri apparet: 'Inod eum l'eote inteIle-geret, Seh~idtius in editione libri noni (BeroJ. 1840) hUlle ver-sum inter Ulius libri fragmenta posuit, eumque seeutus est Baeh-rensius (Ir. 259), Quod quo iure feeerint ambigi sane potest:eodem enim modo etiam versus, quibus pel'tisum an pertaesttmdicendum sit disceptatur addita Seipionis auetoritate 1, quos nune

1 Festus 273 redal'guisse 1Jer e Utteraln &ipw Afrieanus PauZi(itim dicitur enuntiasse, ltt ideln eUam pel'tisutn. CI/im l1!elninit Lueiliu,s :qua facetior videare et sei!'e plus quall! ceteri, Ipertiswn hominern, non pertae-sum dieere t fen.!ln nam gel~!t8 (versus nondum probabiliter emendatus:dieere a/l1'umnarnst opus L" at exspeeto Scipionis mentionem fieri, underetinendum gemts; in v. dieere Jatere puto clie imperativum, ceteranon expedio), Ad Scipionis igitur auctoritatem Lueilius provocarat,neque dubito, quin etiam redel'guisse reeipiendum sit inter fragmentaLnciliana, sieut etiam Muellerum coniecisse video ad fr, ine, CXXXIII.Quae eum eonsideras, nonne haee Quintiliani verba I 7, 25 fluid dicam'vortices' et ''lJorsm' cetcl'aque in. cundClfl llwdum, qtlal! pf'imus ScipwAfl'iea11m in c litteral1; secltlulam 'lJertisse dicittw ex Lueilio fluxisse(quod etiam Buecllelernm doeere memini) eo fatebere proba.biJe

Varroniana. p3S

inter ineertae sedis fragmenta redigunt (841 sq. L. 8948q. R),in8erendi essent libro IX, eum i8 qui de ae et e litteris ageretnon poterat non eodem 10eo etiam quaestionem mam impeditissi-mam diseeptal'e, quid fieret verborum primitivorum ae diphthongo,ubi verba illa additis praepositionibus fierent derivativa (8i0111i in1. IX LueHius iudieium t,ulit de consantium in vel'his compositisassimilatiolle: Fr. 3300 et 330d L.), velut pel'baetel'e scl'iheridumesset an pel'bitere, conquaerere an conquir"(~re. Itaque bane remin medio relinquamu8: id vero iure nostro videmur pORse eon-tendere, mudi a Lueilio AcciUl11. lam vero Lucilin8 l'nstieamesse pronuntiationem illam (cf. Sitteliu8, Die lok. Verseh. d.

8pr. p. 5sq.) norat, eum dieeret Oecilius pretor ne "usti-cus ßal; unde illius 1'ei notitia venit ad Luciliulll? siDe du-bio de eil. disputari invenerat apud grammatieum quendam, eun-dem seHieet, apud quem Varro de rustiea Maesii p1'onuntiationelegerat. Grammaticum autem illum ne cogita1'i quidem potestalium fnisse atque Aecium. Ergo is ascita rusticorum auctoritateMesium seribi iusserat 1. At non mirum Romanos referri abAooio ad rDsticos? quoi! nemo prudens, opinor, mirabitur: abÜseis anim, haud bonae famae Aecius vooalium longarnmgeminationem receperat, atque omnino illi!J p1'imum temporibusinereh1'uisse aplld Romano!J Italiearum dialectormn notitiam, quamdooti et gt'ammatiei et glossographi non aspernati sunt reoipere,

esse, quia Quintilianus (val potins Palaemo) in hao orthographicae artisadumbratiolle identidem ad Aecium et Lneilium reourrit (17, 14 sq.19)? Nimirum Seipiollem, homiuem eruditissimum, qui litteras Latinaseum Graecis temperabat, quasi gravissimum harull1 rerum et auetoremet iudicem non solum Lueilius eital'it sed etiam aHus eiusdem aetatishomo doctissitnus Valerius Soranus, qui librum queudam ad Htterarum, 'ut videtur, historiam pertinentem ei misit; falsissime euim Scipiollisnomen vulgo coniecturis oblitteratur in his Varronis verbis de I. 1.VII 31 apud Vahwiullb Soranum: vetus adagio 0 P. Scipio, quae exipsa 1TPOC

536 Norden

bene monuit lordanus, Krit. Beitr. z. Gesch. d.lat. Spr. p.125 sqq.(nam singularis est Praenestinornm illusio apnd Plautum, cf. Rit-sehelius Parerg. I 196 et opuse. Ir 372); neque id easu factum:circa idem enim tempus Italiei eivitatem Romanam summa eumstudio petentes se eum Romanis coaleseere et posse et velle nequenimis cliversae esse propaginis urbi ct armis et litteris osten-derunt, sient optime me doeet Kiesslingius. lam vero etiam in-tellegitur, quo iure Accius, cum recte seribendi eanones suos eon-stitueret, Graeeam eonsuetudinem 1 eum Italiea coniunxerit: inferiorisenim Italiae gentes bilingues fuisse notum est nequemultuminter-est, utrum Aceius dicatur seenam petiisse a Graeeis an Mesiumex lingua rustica 2: utrumque enim ex eadem regione Romam invec-tum est. Neqne iam priore aetate Ennium puduit dieere se tria eordahabere, quod loqui et Graeee etOsce et Latiue seiret (Gell. XVII 17).Aeeium igitur disputasse de Maesii persona eertum puto esse;quon!lm id feeelit libro, dubium esse vix potest, eum didaseali-eOrllm 1. VIII de aetoribus, libro illeerto de ipsis persollis eumegisse eompertum habeamus; eodem igitur opere etiam de Mae-sone disputasse eellsendus est, quamquam Lueilium, eum ae diph-thongi pronuntiationem rustieorllm auetoritate ab Aceio eonfirma-tam impugnaret, hune ipsum loeum respexisse non pro eerto ausimeontendere: immo fieri potest ut gra-q:lmatieum aliquod Aeeii seri-ptum extiterit, quo suas de partibus quibusdam artis grammatieaerationes exposuerit; nOll satis enim eredibile est his de rebus eumegisse in didasoalieis 3• Grammatieam autem rationem eonsentaneumest eum stabilivisse exemplis quibusdam repetitis ex alio opere.

1 Ab hae etiam alia Aeeii praeeepta pendere notum est. semi-'graecum eum fortasse dixit Lueilius 330b L., cf. Marxius, stud.LucH. p. 5. '

2 Ceterum of. et,iam Varr. de 1. 1. V 97 i"C'U8 '1uoiJ Sabini fi/'cus;'1'uod illicfcclus, inLatio nH'C eclus; quiin m'be, ~ttinmultis aadditoaedus. Sie Mcsium voeabant in agro Campano, unde una eum ludisOsoi~ Romam inveotus innotuit.

II Quamquam in his rebus quis oerti quiequam promittet? lnsuntenim in didasoalicorum fragmentis, quae non artis fiDibus nomen illudab Aeoio eireumseriptmn fuisse demonstrent: etsi 1. I, quo de epieapoesi disputabat, lJrOoemii 1000 esse potuit. Atqui poterat de seena etde Mesio agere, ubi Romanae fabulae initia a Tarentinis vel ab Oseisrepetebat; porro gg pro ng, gc pro no seribi voluit seoundum lonem(Prise. I 30), tragieml1 opinor ,qui ad exemplum Calliae poetae similiain tragoediis Iuserat Cneque enim alium lonem novimus, ad quem illa

Varroniana. 537

Ad Val'fOnem priusquam revertar, paueis lieeat exponere,quem eenseam esse auetorem ab Aooio adhibitum. Qua (le reoum apud viros dootos oonstare mihi persuasum sit, etsi nibiladnotari invenio, quaIn brevissimus ero. Aristophanem Byzan-tium pleraque fragmenta quasi digito ostendunt. Unde eniIn acrede oho1'is ab Euripide temerius adhibitis iudioium (fr. 13) sumerepoterat nisi ex Aristophane, quem in argumentis examinasse sei-mus, qua 1'atione fabulae actioni interessent ohori personae (cf.arg. Orest. ö hE xopoc CUVECTT]KEV EK TUValKWV'APTelWV TJA1-KlWTlhwv 'HAEKTpac, a'i KaI rrapaTIVOVTal urrEp TfjC ToD 'OPECTOUrruv6aVOIJ€Val cUlJqJOpuc, arg. Ale. CUVECTT]I(E bE Ö xopoc €KTLVWV rrpEcßuTWV EVTorrlwv, o'i KaI rrapaTivOVTal cUlJrra6~COvTECTUle ' AAK~CT1boc cU/lqJopa'tc, V. Trendelenburgius Gramm. Graee.de art. trag. iud. p. 21 sq.); aeeedit gravissimum Pollueis testi-monium hoc, quod sieut eetera libri IV quae ad seaenieum appa-1'atum enarrandum pertinent e grammatieorum Alexandrinorumeopiis fiuxit (cf. Rohdius De rulii Pollueis in apparatu soaeniooenarrando fontibus): § 111 TWV bE XOP1KWV ~C/l(hwv TWV KW/ll-KWV ~v 1"1 KaI TJ rrapaßaC1C, ÖTav a {) rrOlT]T~C rrpoc TO 6EaTpov IßOUAETal AETELV, {) xopOC rrapEAeluv AETt;J. ETnE1KWC h' m'no rrOI-OÜC1V 0\ KWlJqJhorrOIT]Tai, TpaT1Kov OE OUK €CTlV, an' Eupmlol,em'no rrmOiT]KEV EV rronolc bpa/laClv. €V IJEV TE T'ij .6.avall TOVXopOV Tac TuvctlKac urrEp mlToD Tl 'rrOt~cac rrap~OE.lV, €KAa6o-/lEVOC, (desunt quaedam) wc avopac AET€LV €rrOIT]CE Tl{J CX~/la,l TfjC AEEEWC TaC TuvalKac. KaI COqJOKAfjC bE aUTO EK Tnerrpoe €K€lVOV UIJIAAT]C rrOtEl erravlaKlC, wcrrEP EV 'Irrrr6vqJ 1. Quidpersonae, eum Aristophanem rr€pl rrpoewrrwv soripsisse notumsit (cf. Nauekius Aristoph. Byz. fragm. p. 275 sq.), ut Var-ronis fuit opus (de pe1'sonis'? quid, si ipsum Maesium ,recteAccio dedi, eum de Maesone Aristophanem egisse traditum sit(Atben. XIV 659 A)? quid saltationum genera, quae Aristopbanem

probabilius possint referri): et de tragoedia Accius 1. II egerat. Sieetiam vooalium geminationem Graeeamque Graeeorum nominum decli-nationem (quamquam ipse videtur in versu admisisse Nestorem fr.10B.ut v. 667 R. Hectot'ern, in hac 1'e non magis sibi eonstans quam Luci-lius) cogita1'i quidem potest in didascalieis tractatas fuisse, modo sumasaccurate eum exposuisse, quid harulll l'erum quo tempore quaque exgente t1'axissent Romani. Bed nolo de his al'iolari.

1 Bimiliter iam Aristoteles art. poet. 18. 1456 a 25 TOV xopov b€Eva bEl t:rn:oi\a~Elv TWV UTrOKplTWV Kai 1-l6plOV dVUI TOU öi\ou Keti CUVet-TWV{l:ECGetl ~li] werrEp Eöpm{bT,1 di\i\' werrEp COCP01

1)38 Norden

copiOBe enanaSS6 et antiquorum scriptorum testimonia demonstrantet Rohdii disputatione supra commemorata (p. 36 sqq.) edoetisumus? eum praesertim ipsam cil

Varroniana, 539

illins ratio 1, Qua in refellenda, nisi de Acoii didascaliois oeea~sione data disputare maluissem, potueralll brevior esse: oeleberl'i-mae enim Livii de scaenicia originibua narrationia qui melllinerit,Tusoorum nomen huio argumento aptissimum esse uItro oonoedet.

Etiam levioris momenti oetera Ciohorii argumente. sunt.Glutinum enim, quod Varro in Scauro dixel'at a Daedalo inven-tum esse, quemadmodum ad soaellam l'eferri possit, illlY se igno·rare fatetur. Quis autem etiam nostrae soaellae memor potuisseomnino deesse in soaonieo apparatu glutinum eontendet? 2 atque

autem Varro in pri?ltO de imaginwt!8, utel' p1'im' sit ,~atus parmn Gon-stare dieit, set nOll esse dubium, quin aliquo tempore eodem vÜJ!m'i'tt,iilque epigra7lomate ostenili, quod t1'ipoile Slll'iptUl1t est, qui il~ monteHelieone ab. Hesiodo positus traditul'. Da postremis verbis ef. Paus.IX 3 EV OE -rlJ,J 'EA1KWVl Kai (l1IA01 -rPl'll'OO€C K€\V-rCIl Kai &p){al6Ta-roc,Bv €V X~AKiot Aaßelv -rt.\ E'Il" Eüphrlll AE10UClV 'Hdooov vIKt'1caVT(l 'lJot.\,Non multo ante (c. 30, 3) quaestionem impeditissimll.m de Homeri etHesiodi aetate omittere se malle dixerat; sequitur autem c, 31ferba modo exscripta disp utatio doctissima de Hesiodi scriptis ac morte,Iam vero cum in hoc libro quae de vetustissimorum poetarum aetati·bus profert, ex Alexaudro Poly histore petita esse constet (cf. MaassiusDeutsch. Litt.-Zeit, 1887 p. 54), Va1'ro illud de tripode siue dubio exeodem sumpsit, quem saepe secutus est, .

1 De theatri balteis h. e. praecinctionibus (i'naZ:Wl-HlCl) cogitarinouposse sponte apparet; acoedit, quod haac vocabuli siR'lliueatio Ne-roniano aeyo non antiquior videtur esse: primum enim invel1itur apudCalpurn. 7, 47, cum Vitt'uyius aut praecinetiol1es dicat (V 3, 4) aut.Graeco utatur vocabulo (V 6, 7). .

11 De Daedalo glutini repertore cf. etiam Plin, n. h. VII 198 (incatalogo eOpTII..laTwv, quem ad Varrol1em redire puto, qui ipse in Usumvocasse videtur Philostephaui librum n€pi €ÖPl1l..lti-rwv, sed ut adderetquaedam ex Cu. Ge1lio, annalium seriptore, petita, of. §§ 194., 197, 208):{abricam matiwuwiam (invenit) J)aeda"lu.s, ct in ca ser1'am C&seiam per-1Jmmicul~~m tm'cbram 9 Zu t itHt m iehtyscallam.. Ceterum etiam in hac 1'eerravit Cichorius, quod Scaurum logistoricum n€pi eOpl1!J.thwv fuisseideo eoniecit, quill. ad inventum quoddam Daedali 1'espicitur. Qui enimde origini buS' scaenicis scripsit, ei nccessario exploral1dum erat, quidquisque primus quod apud Plinium, uhi Varronem in hisrebus tractandis sequitur, factum esse videmus (cf. n. h. XIX 23 XXI5 cet" Y. Oichorium ipsum p. 427 sq.). Idem iam Aristophanes Byzan-tius fecerat, cf. e. g. Pollux § 59 et Rohdius L o. 25 sqq.; quod eumimitaretur Iuba in geuTplKt.\ kTOp{rt, factum est, ut Volkmannus (DeSuidae 1) ellm inter auctores 'Il'€pl eÖp\1I-.uhwv nume_randum esse falso dice1'et (cf. Rohdius 33, 1) eodem implicitus e1'ro1'equo Cicborius. Atque Graecorum historiam ludiCl'am a Var1'one non

540 Norden

quam Meurate singula. quaeque Varro in maiore saltem operequod condidit de scaenicis O1'iginibus tractarit, luculentissime appa-ret ex Charisio p. 80: Vat'ro eIe scaenieis originilms nunc cala·ll~istrum: nimirum 130 opus erat TU,! CKEUOTIOIU,! ad cillcinnOB effi·ciendoa, cui rei quantam curam veteres adhibuerint, Polluxsaepissime testatur, of. §§ 134 sqq. 140 sq. 152 sqq.:. sio apudPlantum in Ourculione Oappadox leno nahet oalamistrum (v. 577),nam, ut Pollux ait §153, TO TliA€tOV ETalptKOV ßocwuxouc i!X€t'i€P't Ta UlT(x1. Denique quid tertiofragmento faciam, quo depalumbibus Varronem locutum esse apparet, ne ipSf;l quidem cartosoio, quamquam CIlm passerem Oatullianuni columbasque in ana·glyphis pioturisque passim obvias cogito, nali potuiSS6 censeo,ut Varro cum de apparatu meretdeio ageret, mentionem faeeretpalnmbium; ludicrae enim hiatoriae pars est TI€P't TOU 8€ciTpou,pars TIEp't· TWV TIlUblWV.

AcaH didaaoaliaa prae Varronis libris multo doot.ioribus ab .antiquis, ubi da ludiera historia disputabant, iura neglegebantur.Varro ipse Aeeium non parvi videtur aestimasse; iunnis Aocioseni misit libroB de antiquitate litterarum scriptos, atque saturameompoBuit oni insoripsit KuvoblbuCKUAtKU, in qua ut AcoiuB indidascalicis etiam de relJ.us metrieis disputavit.

IlI.

. De aahn EXW CE, TIepl TlJXTI c et de logis torieo cMariusde fortuna'.

Saturae supersunt fragmenta haee:I.

169 aarea terta nitet galea (Non. 179).H.

170 tela dextra. vibrant, russa ttia emicant, I atque (in) insig·nibus Marti' torquae anreae, I souta oa.ehita Hiher6n argent6gravi I orebra fulgent (Non. 227)2.

omissam esse et fragmento apud Servium in georg. I 19 et Suetoniiimitatione (p. 341, 17 R} demonstratur.

1 Similiter Varro Bat. 375 mulierculam lepidissime describit: anteauris llW(lO em subolibus parvltli intm'ti demittebantur sex cincinni, cf.Plaut. Truc. 287 {iotas (jOll~ptOS crispos cincinnas tuos.

2 Fragmenta et hoc etsequens. admodum eorrupta sunt. Proeis. quae s.upra scripsi seoutus maxime Bueeheleri inventa in codicibus

VarrOniaDl!L. Mi

III.171 teges, pruina ne iacentem sub (diu)

dealbet algll candieanti frigore (Non. 72) 1.IV.

172 sapiens ei bOllum ferre potest modice et malum fortiter autleviter (Non. 342).Nolo muUus esse in saturae titulia explieandia: philoaollho-

rum Graeeorum qui 1TEp\ TlJXllC seripserant nomina vide apudRiesium, quibl1s addendi snnt Enryaua quidam Pythagorens (ef.Stob. eeL 1210, aI.) et Dio Chrysostomus (or. LXV). Cum prioreinsoriptione Oehlerus aontulit Metrodori diotum quoddam (fr. 26Duen. = Epicur. Spruchs. 47, cf. Cie. Tuse. V 26) 1TPOl

542 Norden

CroeBi Dionysiorum, Sieilhte tyrannorum, Laeedaemonum (cf. deSoala p. 170, v. etiam Galeni protrept. 0. 4). Atque Romani, utviderant feHeissimnm Snllam, sie neminem, qui fortlmam et S6cun-dam et adversam magis perpessus erat quam Marius. Audi modoPlutarehum, ubi mortem eins enarrat e.45, 8 fa'loe be Tle TTd-ewv • • lcToPEl TOV MaplOv ano bElrrvou nEpmaTouvTa IJ.ETtl TWVlplAwv €V AOT01e TEVEe9(u nEpt TWV Kaff ~(WTOV rrpaT/laTwv avw-9EV apEllf.lEvov Kat Tae En' a f.lq> 6 TEpa noHa Kle f.l ETaßoAtleaq>I1T1lellf.lEVoV elmJv. we OUK feTl voOv €xovroe avbpoc;; ETlTfj TU XY,l meTEUElV ~aur6v' €K b€ TOUTOU Toue 1T

VlI.l'roniana, 043

nibllsque fortuna, POlToDiodol'US XXXVII 40 de Mario: TUxwv.1JTra-TEiae TO ~ßbo/loV ou!< ÜOh/ll1eEV €TI TfjC 'tuXl1e haßELv 1tElpav, hEbt-baY/lEvOe 1tE:Pl Tile IW.T' (lUT~V &ßEßaloTllTOe I-u:yaAOIe CU/l1tTW-/laCIV, ~eque Livius in his rebus enarramlis maxime Posidonimllseeutus (cf. Mue!!. p. 125 sqq.) de mira fortunae in Marii vita vicissi·tudille nihil videtur addidisse. Valerius enim Maximus, qui totusab eo pendet (cf. Muell. p.122 adu, 3), in eo capite, nbi exemplaaffert mutationis mornm aut fOl'tunae (VI9), de Mario dieit (§ 14):iam O. .iJlat·ius maxima fortunae luciatio ost, amnes enim e-iusimpetus qua corparis qua (mimi robm'e fortissime Deindeenarrato paene inaudito fortullae qua ille usus erat progressn infine addit: qtdd huhts condicione inc01'l.stantius aut tnutabilitts?quem si inter miseras posüoris, misert'imus, inter felices felicissi-mus reperÜJtur. Atque Livii potissimum auctoritate factum vide-tur, quod Marius etiH,m posteriore aetate inter eos numerabatur,qui prae ceteris ingentem fortunae inconstantialll expel'ti esseut:Ovidius enim ex Ponto IV 3, 35sqq., ubi exponit o~nia essehominnm tenui pendentia filo et subito casn quae valuerint ruere,postquam commemora;vit Croesum Dionysium POll1peiUUl, additlVIarium (v. 45sqq,):

illc Iugurthino clarus Oimbroquc trittmplw,quo '1,lictritl: totiens consule Roma fMit,

in caeno Mat'ius iacttit cannaque palu.st1·i,pertulit et tanto rmÜta ptt.denda viro.

ZutUt in h'umanis divina potentia rebus,ct certam praesens vix habet hora {idem.

Nequ6 Iuvenalis oum exempla afferret virorum qui ad sum-mum felicitatis evecti mutatis rebus subito in prae-oepa deicerentur, oblitus ast Marii, de quo haeo dicit (10,276 sqq.)z.

exilium ct carccr Mintt~,.,tiarumqus paludesct mcnclica&us viota Oarthagine panishinc causas llab'luJre. quirl iUo cive tulis,setn(ttum in terris, qu/id Roma beatit6S '1lmquam,si circttmdttcto captivontm agmine ct omnibeUor'um pompa ani:mam e.7Jhalassct opimam,cum de Tcutonico vcZlct (lcsccndcre CUf'rtt?

Quibus expositis ad VaI'ronem rodeo, puto onim nune magiBintellegi, quo oonsilio ille logistorico inscripserit Marium de for-tuna. Neque si teoum l'eputabis, quanto cum studio Varro Po";sidonii soripta legerit, ut ne intellegere quidem pIel'aque Varronis

544 Norden

opera possit, nm qui Posidonium familiariter norit, fortunaeMarianae mentionem ex Posidonii libris eum fecisse negabis.Logistorici huius duo servata sunt fragmenta :

I.SehoL Veron. in aen. vn 681 hu; (Oaeculus) coUecticiis

pastOt'W1f-8 Praeneste fundavit. hune Varro t~ Depid'iis pastorib1f-8educatum ipsique ])epidio nomen fuisse et cognomentum Caeeulotradtt Ubro qui inscribitur lIfat'ius aut (le fortuna.

H.. Mael'obius sat. III 18, 6 est autem naUo l~mninum iuxta

agr'um Praenestinum, q1~i Carsitani vocantur aTI: (> Tlt/v K apuwv,CUi1f-8 1'ei meminit Varro in logistorico qui inserwit1!r Mariusfortu1uk'

Quanam permotum causa Var1'Onem tam fuse de Praenestinisdisseruisse putabimus? neque enim da C. l\:fario C. f. in obsidionePraenestina misere perempto egit, Bed de Mario patre. Sine dubiomeminit I!'ortunae Primigeniae, (miue vetustiesimum erat et sano-tissimum templum Praeneste, saepe eommemoratum a soriptoriousat ramm gastarum et antiquitatum, At huius men-Honem eum tot essent Romae, etiam ipsa Fortuna PublioaPrimigenia? Ouius rei probabilis causa nesoio au inveniri possit.Apud Vergilium enim aen. VIII 560 sqq, Euandrus rex haee Gieit:

o mihi pt'aeteritos referat si Iilflpiter annos,quaZis enlim, oum p,'imam aoiem P,'ueneste sub ·j,psastra1lj, scutorumque ineendi victor aoe1'VOSet rege-m hall Erulum· detl1tra szeb Tarta1'a mis·i,nascenti cui iris animas Feronia m,ater(horrendrum dictu) dederat,terna arm,a movenda:ter leto sternelzdus erat, cui t'ltm tamen omnisabsttelit haea animas dea:tra et totidem eleuit armis.lam vero fabulam paene gemellam narrat Aelianus var.

hist. IX 16 Tl)V 'lTaMav lpKl1CaV TI:pWTOl Aucov€e a\1Tox8oV€c.TI:p€cßuTaTov bE. 1€VEc8al Map11 v TlVU KaAOuM€VOV, 00 Ta ME.v€J,lTI:poc8€v AE10UClV av8pw1tl.f./ Öj..101a, Ta KaTomc8EV bE. tITTI:l.l'.•. j..lu80A010ikl bE. aUTOV Kal ßlwval €T11 Tp[a Kal €lKOCI Kal€Ka-rov, KCÜ on -rple a.ITo8avwv av€ßiw Tpic. Quas fabulasartissime inter se cohaerere nomenque illud Mapl1c ab eademstirpe prognatuUl esse qua Martem MariO!tlll taHa reetissime sta-tuit Prellerus hist. fab.· Rom. IIß 340; atqllo posteriorem Varroniignotam fuisse quis credet? En oausam pl'obabilem, our Varro,OlIm de Mariq ,ageret, antiquitatum Praenestillarum melltionem

V1l1'rOnianil.

fMerlt. Puto enim fere ex initio 10gistorici duo iHa fragmentasumpta esse (ut saepe fit), quibue Varro, qua erat doctrina, diese-rendi priuoipium feoita Marii nominis origine, unde ad fabulamillam Praenestinam ducebatur. Hino our Praenestinam yoearit

\ .Fortunam perspieuum.

Sie via praemunita unum sahuae illius fragmentum quemad-modum sit explieandum meHus miM videor intellegel·e. Id enim,quod secundo 1000 supra acripsi

tela dextl'fl. vibrant, nissa t tia emioant, I atque (in) insig-nibus Marti' torquae aureae, I scllta oaehtta Biber6n argent6gravi I erebra fulgent

plerique viri doeti ad exercitus Romani armaturamdescdbendampertinere censent -- Polybii enim 1. VI o. 23, ubi da militumRomanorum armis exponit. qno sueeurrant 1'ussat-ia YGeabulo cor-rupto, adhibent, -- quod perversissimum esse intelleget, qni onmscnta Hibarorum argento caelata tum maxime torques aurei quamaliena sint ab armatura Romana eogitabit. Immo ad Gallos yelCeltiberos haee omnia pertinere vix opus est fusius exponere;vide modo, Nonius ipse quo eonexu Varronis fragmentum afferat(p. 227): praeeedunt versue Luoilii hi (30., Baehr.):

conventus pulcher; bracus, saga f!tlgere, tarqt~es!tnaantis magni.

quae ad Gallospertinere quivis videt; sequitur Oioeronis loeusda off. IU 112 da T. Manlio, qui GaUi torque detl'aoto eognomeninvenit; tum Varronis affertur fragmentum illud; id excipitur ClaudiiQuadrigarii loeo de Manlii Torquati pugna; denique eitantur Val'-ronis verba de vita p. R. tU haao: auri pando duo milia acctl-pet'u'tt (se. Galli) eaJ aedibus SCICI'is ct matronm'um ornamcntis i a'1uibus 1JOstea id aU1'um et tonl!,eS aureae multae J'elatac Romamatque consecratae. Atque etiam posteriora aetate torquee interGallorum örnamenta nlilitaria eommemorantul', yelut a Quintilianoinst. VI 3, 79 et Claudiano laud. Stil. II 241. Neque id fngitBueehelerum, oum ex vocabulo COl'rUpto russatia elieeret russasagula; sagum eD;im vel sagulum notissima Gallorum Germallo-l'llmque V8stiS militaria. Quamqllam id yooabulllm quam verehoc quidem 1000 invelltum 8it, dubito, quia pauno longius a lit-teris traditis abesse videtur. Fortasse 8eribere praestat 1'ussalina collatis his Polybii verbis IU 114, 4, KC11 TWV /lEV KeATwvTU/lVWV TWV ö' 'Ißf)pwv AWOtC 'ITepmopepupOlC XlTWVtcKOlC I

546 Norden

Gallorumque qur eIS auxilio venerant armaturam: eos Mariull exRispania reversos pugna vicit eorumque eximia quaedam armaeum triumphum Romanis sine dnbio propter novitatemrei ostendit (Plut, c. 22, 1). Negne enim ex Romanornmrehus gestis qnicqnam eommemol'a1'i posse confido, quo haec meHusreferantnr, ut mea quidem sententiaf1'agmentum illud ita nt dixiintelJegendum esset, etiam si ea qnae supra de Val'l'onis logisto-rioo et de Mal'ii in hac re exemplo sollemni disserui plane omitte-remus. Itaque Varro eandem rem et in satnris et in logistoricistractal'at, sieut et in Manio satura el; in Cnrione logistorico fabel-1am illam de Numae libris e terra erutis narraverat.

De reliquis fragmentis non multa habeo qnae addam. Fr. Iaet'ea terta nitet galea ad arma describenda. pertinere apparet,atque quamquam metrum diversum est, tarnen his quoque verbisGallorum armaturam deseribi puto, cf. Diodoms V 30P?sidonio) de Gallis: Kp CL vll bE XahCi rrEplTteEvTm, IlE"fUAaeEtOxae Ei: ~auTwv lxovm Kat rra/lIlEj€e11

Varroniana.

IV.

047

D e genere q uodam dicendi Varroniano.

Interponere libet qllaesthmculam ad genus quoddam djcendiVarrouianum 1 pertiuentem. In saturarum enim fragmento 399iam supra c. II aIlato: in quib~ts partibus in at'uumentis Oaeeili2tSposcit patmam, in ethesin TfJi'{mtittS, in sermonibus Plautus Mer-eerius et Muellerus post v, pm·tibus interrogationis signa positototum enuutiatum bipcrtitum reddunt ct in dialogi formam redi-gunt; contra uno tenore totum sC1'ibuntRiesius et Buechelerus. Nimi-rum illi in construotione offendenmt,cum partibus vocabulo Imbiun-geuda potius esse putarent argumenta ethe sermOllel11: quod eum

dicendi genus Vanonis proprium neglexerunt atque ra-tione illa instituta oblitterarunt. Quod illustrare in animoest exel11plis quibusdam ex alltiqllis scriptoribus petitis. In qui·bus quae eernitur ratio universll. haec est: praeponitur substanti-vum generale, eui cum species debeant sub.iungi potins adinngun-tur 2. Sic Oato fr. p. 18, 24 lord. mittit adversum illos imperatorKarthaginienBis peditatum cquitatumque, quos in exercittl mros habuitstt'enuissimos: pro quibus, si polite loqui voluisset, debuerat pergenetivum easum sie: pedUatus equitcttusque quas . • • Vi1'OS habuitstrentlissimos. idem de agri eult.122 id nu~nc ieittntlS sumito cyatum.Oa.ss, Rem. fr. 23 Pet ,in Q.1'ca in Oapitolio signa quae erant de-moliuntur Piso fl'. 27 Pet, hi contemnentes eut» assurgere ei nemovoluit. Varro r. r. I 18, 1 Catonis (de agr. 10, 1) verba referensoZivetum agri iugem COXL dicH, sed ipse I 19, 1 (cf. 22, 3)

1 De eo non disputavit R. Krumbiegelius libello sat utili De Val'-rouiano scribeudi genere quaestiones (Lipsiae 1892).

2 Nihil Holtzius synt. I p. Saq., abi quae affel't duodecimexempla appositianis quam vocat syntacticae. eorum undeeim ne perti-neut quidem ad hoc genus, unum quod recte videri possit afferri egoomittere malui: Oat. de cult. 8, 2 su.b 'wl've hOl'tu.n. Gl/lne genus,eoroname1!ta 0771ne genus ... haee faeito ttti sems, Talia enim volgariasunt (cf. Lachmaunus ad Lucr. V 440) lLtque rectius O1nne genus, uticZ genlUJ, accusativi adverbial'um fere locopositi habentur. Neque

Hist. Synt. 12 2 sq, ex antiquis scriptoribus quicquam affertnisi alienul11 id Catonis exemplum; ueque quae cx posterioribus C0111-memorat auctoribus cxempla pedinent nisi ad vocabula pm's genus nu-lne9'US quisl'f.ue ali!ls alter aliquot n.ommlli: talia etiam apud scriptol'esGraecos volgatissimll., at durius Plato reip. II 381 A Ta TE Eov9ETa mlVTaCl(EOI1 TE Kal OIKObollil/laTa KaT« TOV alJTOV 1..6'1"ov, Ta EU dpTaq.lEva Kal€i'j EXOVTa Ö"Ö Xp6vou TE l(td TWV .dhhUlV 'lrUel1/lUTUlV 'flKlcTa ahAOIoOTUl:

Norden

in oZiveti OaXL iugeris et § 3 vinea iugentm O. Tamen, ut dixi.ne apud emu quidam exempla desunt vetustiOl'is rudiorisque usus.Cf. r. r. 14, 2 neo non ea quaefaeiunt cultura honestiorem agrum,plerctque non salum fruotuoS'im'cm eailem faciunt ". seit etiamvenitibilim·em. I 52, 1 fluae seges gmndissima atqzte optima fue-rit, seorsum in aream seeerni opdrtet ubi male Ursinus:([uae e segete gmndissimae atque optimae f2te~'int spicae, sem'sum,.secm'~2i oportet. I 55, 1 quae manu stricta, melior ea quae digitisnudis quam illa quae cwn digltaaulis, Ir 1, 5 in Hispania cite-rim'e ,'egionibztS aliquot, ubi in quibusdam libris in Hispaniaeeiteriore (sio) 1'egionibus aliq1wt Ir 4, 9 nttptia1'um i12itio antiquireges ac sublimes viri in Et1'u1'ia in conÜtnctione nuptiali novanU1Jta et novus maritus primztm pOreU712 -immolant. II 5, 9 booigeneris in Italia plerique gaUiei, t1'ansma1'ini epirotici nOn sol2m2melim'es quam iotius Gmeeiae sed etiam quam Ifaliae (debebattransmarinorum) Ir 6, 18 quae exseripta de Magonis libris al'-mentarium meum et'ebr'O ut aliquid legat C11,1'O: qui loous multisoonieetmis temptatus est, quas vide oollectas apud Keilium; nequerecte puto statuere ipsum Keilium ali(juid adverbii Ioeo positumesse. II 11, 6 qui aspargi sol(31'/,t sales, meU01' fossilis quam ma-rinus IU 3, 8 neque enim erat magnum id saeptum, quod nune uthabeant mullos ap,'os ac capreas complura iugera maeerUs cooclu-dunt. Ad haee Keilius:

Val'ronianll., M9

secunao .. ' .. in tertio. " Idem rer. hum. XI apllu Macrob.sat. II 12 ad victum optima fert ager Oampamts frumentum,Falernus vinum, Oassinas oleum, Tusculanus fi,cum, mel Ta-rentinus, piscem Tiberis. Cum hoo dicendi genere .arbissimeconiunchlm est alterum, llbi, oum enuntiati eonstruetio paullumdeflexa sit, pronomen demonstrativum asoitur, qua oratio in ree-tam viam redeat: sie Cato fr. 19, 15 dnrissime: Laonides Lacoqui simile apua Termopolas ei u S ornnisGraecia gloriam ... decoravlwe monumentisj idem p.47, 17 servianciZlae, si eorum sub centone crepuit, ([uoa ego non sensi,nullum mihi vitium facit. Atque ita saepe Varro, cf. de 1. 1. VII37 Plato in quarta de f/,ltminibus apud inferos quae sint, in hisu1Zttm Tartantm appellat, IX 18 ut signa quae non habent oal>ut,nihilo minus in t'eUquis membt'is e 0 ,. umesse possunt analogiae,IX 51 dicunt, quod vocablila litterat'um latinarum non declinanturin casus, twn esse analogias; hi ea quae natura declinal'i nonpOSSltnt, e0" u m deolinat~ts requi,··unt, X 45 analogia (['tae dicitut"e i,tS genera SUttt ehlo. Sie etiam Terentius Hee. pro1. 14 in eisquas primum OaeciU elidici nova,s, 11Jm'Um smn eat'~Hn elfJactus,pm"tim via; steti, atque ni fallor saepius talia in sermone volgarime invenire memini, quamquam exempla mihi mme non praestosunt.Ceterum Cato haee ut plurima (quae nusquam eollectainveniri maxime dolendum est) ex eo genere dieendi aseivit, quod inIegibus erat soUemne, of. e. g. lex § 7 quoius eorum ita t~omeneIl; lt(ae} leege) post K. Sept. q'tae eo anno fuet'int, delat~tm et'it,([ltei eorum co im~dicio conelemnaftts .erit, quanti eius t'ei sli.~ae[stumata erit, tantam pequniam .. solvito]. lex Cornelia de XXquaest. § 30 viatores praecones quei eorum e,'C hac lege lectei sub~lecteique ertmt, eis viatoribus praeconibus magistratzts prove mag.mercedis item' tantundem dato, Sed redeo ad genus iUud priml,cnins nanca exempla aevo Varroniano inferiora mihi enotavi.Cicero de div. I 34, 75 in Lysandri qui Lacedaemoniorum cla-rissimzts fuerat statult, quae Delphis stabat, in capite 001'0120, subitoellJstitit, ubi our Cioero pauUo impolitiufl looutus sit maxime in-teUeges coUatis eiusdem da eadem re verbis Ir 32, 68 at inLysandri statuae capite Delphis e,vstitit C01'ona, Id em 1000 oon-elamato de div. II 112 atque i1t SibyUinis ellJ pr·imo versucuiusque sentetztiae :Zittet'is iZlius sententiae carmen omrwpraete:ritztr' h. e. ex primi cuiusque selltentiae versus primis litteris(of. Dile&ius SibyU, BI. 26): quae Cicero evitavit, ne sententiamiam sio satis perplexam contortamque etiam impeditiorem redde-

Rhein. Mus. f. Philol. N. F. xrJVlII, 35

550 Norden

ret; quo accedit, quod boni auctores genetivorum a se invicem.pendentinm multitudinem vitant potius quam frequentant. Bedmud dicendi genus quam sit linguae volgal'i, et nos ootidieaudimus et novit ex antiquis soriptoribus qui admirabilem inmodum 11e halO quidem res ab urbanis prooul abieetas spernendasduxit Petronius, eum in oena (0; 56) Trilllalohionem dicentemfaceret: mutae bestiae Zaboriosissimae boves ct oves. Oeterulll etiamin insoriptionibus similia ollllurrunt, velut OlL. VI 167 [F]o't·teFor[tunai] donum clant coUeg-ittm lanii Piscinenses. Quamquamcavendum. ne prava huie generi assignentur exempla aliterinterpretanda, velnt luv. 7, 117 sqq. (nbi oausirlicos illudit):

'f'umpe miser tensum iecu't·, td tibi lassofigantur virides scal,arum gloria palmae.quod vocis siecu8 petasunculus et vaspelamydum aut veteres Af1·o1·ttm epimenia bulbiaut vinum Tiliet"i devectum, qui'tzque lagonae:

ibi enim quanto onm pondere quinque lagonae addantur, quibnsvilissimum pretinm indicetur, quivis sentit.

In quibnsdam consuetudo utramque rationem obtinuit: paulIorarius est id quod apud poatassaepe legitur, Varro etiam in prosaoratione Il.dmittit olivae arbor (de gente p. R. fr. 11 Pet.), planent nos (der Olivenbaum'. Porro Livius XXIV 21, 8 scribit:multit1tdo pa't·s prQ(Jul'rit in vias, pa1's in tlestibt~lis stat, pars ea:teotis prospectant, atque ita passim 1; quamquam dubitatnr dc si-millimo 1000 Plautino. In Oaptivorum enim cantioo. lluius inmetro oonstituendo in diversas partes viri dooti discesserunt, librihaeo verba exhihent: nam fere maa:ima pars m01'em kunc komineshabettt, quod latinum esse negant Ussingius et Bchoe1lius, undeille v. homines hio v. 'lna01ima lJal'S deleverunt: quod iure eosfeoiase negabis, si ea quae supra de hoo dicendi genere dispntavitecum reputal'is.

Vides igitur in antiqua lingua 1nius nsus iuvcniri exemplaet panoa et certorum auotorum propria, neque enilU apnd liberaesaltem reipublicae scriptores talia inveni qualia apud Oatonelll etVarronem; neque id mirabitur, quiin syntaxi prifloo more llon-8titnta Catonem et ValTonem ceteri8 scriptoribus multo praestarememinerit: Varro enim quem Asianum scribendi genus ada-

1 Videtur hio usus proprius esse LivE: cx 60 enim solo permultaeX!llUl?la affert. Draegerus Hist. Synt. 12 p. 3, ex aliis 8criptoribus neunum quidem plane gemellum.

Varroniana. 551

masse et Cicero tradit et nos haud paucis 100is oognosoimuB -mire enim nonnuuquam luxu'l'iatur verborum Jusibus orationisquefiguris 1, - idem et verbis saepe utitur priscis 2 et orationis_ COll-structione antiquis legibus digniorc quam aevo quod vidit Dicc-ronem, velut eoniunetioncs pronominaqae relativa eum verbo soletquam artisslme eoniungerc 3 et eumulat negation~s: nimirum ve-tera ei eordi erant priseorumque temporum memoriam ae viro-rum magnormn antiquorum (r. r. Ir in.) dicta factaque animoreeolebat, nova nee probare omnino nee spernere poterat. Itaqneposteri seripta eius legebant proptersolam doetrinam, respllebanthispidam eloeutionem: verissimum enim est Allgustilli iudieium,quo quod omnes aeque sentircnt enuntiasse eensendus est (daeiv. dei VI 2): M. Varl'o .. tamefsi mim~s est suavis eloquio,doct1-ina famen atque sententiis ita refertus est _ ut -in mnni en./,-ditione " . . studiosum re1"ttm tantum iste doceai quant1un studio-sum vel'borum Oicero deleetat. denique ei ipse Tullius hinc taletestimoniumperliibet, ~tt in libris academicis dicat eam quae ibivel'sat~tr disp~ttationem se habuisse cum lJI. Va-rrone, (llOmine'inquit c omnittm fadle aeuti.ssimo et s-im ulla dnbitatione doctis-simo). non ait