ISBN 978-9941-0-2506-8
gamomcemloba S.p.s. polilogi
Tbilisi 2010
27 agvisto
POLYLOGI VERLAG GmbHTbilissi 201027. August
ideis avtori: daTo barbaqaZe
usaxsrobis gamo wigni gamodis mxolod
oTx egzemplarad da oTxive egzemplari
saCuqrad gadaecema saqarTvelos parla-
mentis erovnul biblioTekas.
5
Zvirfaso mkiTxvelo, ager ukve wlebia, rac
qarTuli poeziis ubadlo cas mimoufrens
mgosanTa erTi jgufis ZarRviani da mamu-
lis tkiviliT beWdamSvenebuli lirika.
qarTveli kacis maradiuli satkivriT akv-
nesebuli Cangis naTeli mosavs am avtorTa
xmas da igi amayad gaismis Cvens gulebSi.
mkiTxvelma sazogadoebam imTaviTve Seiy-
vara da Seisisxlxorca is uSualoba da si-
cincxale, romliTac, rogorc okeane wmi-
nda mariliT, gaJRenTilia maTi TiToeuli
leqsi, TiToeuli striqoni da TiToeuli
aso-niSani. da raoden sasixaruloa, rom ma-
Ti xma gaismis im poetur scenaze, romlis
yoveli meore Tu ara, mesame warmomadgene-
li mainc didi poetia. didTa Soris didis
gamosavlenad ki xalxis guls unda Cavxe-
doT da iq amovikiTxoT alalmarTali Sefa-
sebani, rac poeturi sityvis utyuari sazo-
mi da sasworia. rogorc amqveynad yvela di-
adi poezia, winamdebare anTologiac gaje-
rebulia emociebiT, feTqvebiT, pulsa-
ciebiT, xalxuri tradiciebisadmi usazR-
vro erTgulebiT da semiotikur gamWriax-
obaTa egzistencialuri gawonasworebe-
biT, romelTa fenomenologiuri muxti ux-
vad efrqveva qarTuli lirikis im scenas,
romelze jiutad asuli TiToeuli axali
poeti axal sityvas ambobs da axali hori-
6
zontebis mauwyebelia. Sen, hei, orbebis ga-
dmosaxedidan amayad momziralo qarTulo
poeziav, SenTvis mouZRvniaT es anTolo-
gia dRemde morcxvad gankerZoebul, mag-
ram Zalumad axmianebul mgosnebs. sityva
“anTologiac” xom etimologiurad sxvas
arafers niSnavs, Tu ara “anTebul logoss”
anu – anTebul sityvas, abrialebul, dakve-
sebul, aalebul, cecxlad avardnil, koco-
nad anTebul sityvas. “logosi” ki marto si-
tyvas ki ara, kanonzomierebasac niSnavs.
diax, marTlac kanonzomieria aq warmodge-
nili poetebis erT WerqveS Tavmoyra, maTi
pirwminda sityvis aRlumi. da es - miuxeda-
vad imisa, rom samive maTgani erTmaneTis-
gan radikalurad gansxvavebul xmis simebs
flobs da qarTul polifoniaSi harmoniu-
lad ganzavdeba. erT muWad Sekruli samku-
Txedis sam Zlevamosil kuTxes qmnis maTi
gmiruli biografiac, romelic sxva arra ar-
is, Tu ara vardisfer gzaze win wamaxuli
Sub(l)iT siaruli. da am gzawvrilze poezi-
is TeTri da msubuqad mofarfate muzebi
iyon maTi mfarvelni, aba, he!
vaJika ubniseli
9
efemera
efemeruli da feradi qarebis TanxlebiT
qrodnen cxenebis Sejibrebaze Cemi
lurji cxenebi,
saukunes bevrs Cauvlia, magram mxolod
me gamixseneben, rogorc pirveli wyebis
niagarebiT gafrenils.
samwuxaroa, rom erTaderTi var da Cemi
gza da lalis axali karTagenebi caze
weria.
qrolvis gareSe CemTvis bedi arafers ar
niSnavs, lurji cxenebi ki CemTvis
yvelaferia.
ehei, qaosSi dakarguls qari gamomekideba
ZaxiliT: galaktion! Cemi povna ki Zalian
Znelia.
sadac axla jvari da dagvianebuli
mtevnebia, iq ukvdavi magiis marmarilo
aRimarTeba.
mRvrie udabnoeTis mauwyebeli da mTebze
gadamarTuli bevri qaravani gaiSleba.
CemSi erTi wveTic ki araa araqarTuli
sisxli, nervis erTi Zafic ki araa
arapoetis.
o, ramdeni Suriani Tvali dabrmavdeba
10
imis gamo, rom yovelTvis saidumlo
silamaziT imarjveben:
leqsebis Sejibrebaze – mxolod
integralebi, cxenebis Sejibrebaze –
isev lurji cxenebi.
ai, Soridan dedamiwis guguni ismis, elva
elvazea mikruli, cidan Rvari moedineba.
codviT gadabuguli RumeliviT gaqra
ukanaskneli saZieblebis sevdiani mijna.
wamebma aavson SeSlili kideebi da
veluri Rameebi, Rame mTvares CaeWidos.
suls isev efemeruli sazRvari swyuria,
usazRvroebasaviT swyuria suls
sazRvari.
miTxari, ras unda niSnavdes zenitze
mdgari Soreuli palmebi? win! im
usazRvrobaSi dards gauZleb.
me iq gamarjobas vetyvi CemsaviT did
saidumlos, iyos yvela mxridan sivrce,
xsna ki – arsaidan.
o, arasodes ar momiclia ubralo
xmebisTvis, gamoucnobi wylulebiTaa
msoflio daserili.
sizmareTis koSkebs nisli gadaecala da
ganwirul suls iqiT moukurcxlavs.
netav jojoxeTis dardma Tan wamiyvanos
iq, sadac baRis vardebi maiss kargaven.
11
roca movardnili qari cas daemuqreba,
poluss mZime qvis quslebs davabjen.
mdidari memkvidresaviT savse peSvebiT
vfantav fantastikur mkvlelobebs da
ivlisis ocnebebs,
mRvrie mSvenebisTvis Zeglis asagebad
wyevliT veSvebi warsulSi da momavalSi.
uyureT: pirveli meridiani gamoCnda,
isev daRupvas veZeb da siberes davcini,
warsuls foTlebis imediani gundi
wydeba, gzebi Semodgomis qarvebiTaa
mofenili.
dae, TamaSis da brZolis yurebiT
gaverTo, mzeebis orgia da mTvaris magia
iyos,
mudam xelebaRmarTuli viyo am
RriancelSi me, imqveyniuri dardiT
damwvari landi.
wminda embaziviT damrCes es saidumlo,
rogorc Rame gadawyvets, ise momeqces
efemera.
cxenebis Sejibrebaze! cxenebis
Sejibrebaze! cxenebis Sejibrebaze
gaswieT, lurjo cxenebo!
12
Tovli
Zalian miyvars xididan qaliSviliviT
gadmowolili iisferi Tovli,
civi sisvelis mwuxare grZnoba da
moTmenili siyvaruli.
Zvirfaso, suls Tovli mivsebs da yoveli
dRe siberesTan maaxloebs,
Cems samSobloSi me mxolod lurji
xaverdisnairi udabno moviare.
oh, aseTi yofila Cemi cxovreba: ianvarma
miZmo,
magram TovliviT mkrTali Seni xelebi
yovelTvis memaxsovreba.
Zvirfaso, vxedav, vxedav Tovlis dafnaSi
uRonod daxril Sens xelebs,
Seni mandilic xan gamoCndeba, xanac qreba
am udabnoSi...
amitom miyvars Cveni mdinaris xididan
gadmofenili iisferi Tovli,
qrolvis da momavlis mwuxare grZnoba, da
erTmaneTze miwvenili zambaxebi.
Tovs. aseTi dRis xarebam lurji da
daRlili sizmari damaTova.
iqneb rogorme gadavurCe zamTars, iqneb
mimatovos qarma.
gzacaa, neli TamaSicaa, Sen ki marto, sul
13
marto midixar.
me Tovli ise miyvars, rogorc – erT dros
Sens xmaSi gamJRavnebuli faruli sevda.
maSin miyvarda da maTrobda TeTrad
gabrolebuli mSvidi dReebi,
Sens daSlil TmaSi CerCenili mindvris
foTlebi da qariT awewili Tmebi.
axla ki mwyurixar, ise mwyurixar, rogorc
– usaxl-karos saxlSi yofna.
TeTri tyeebis gundi mimacilebs da
sakuTari Tavis winaSe isev marto var.
Tovs. aseTi dRis xarebam lurji da
daRlili sizmari damaTova,
iqneb rogorme gadavurCe zamTars, iqneb
mimatovos qarma.
14
angelozs grZeli pergamenti eWira
angelozs grZeli pergamenti eWira da
miwas mwuxare TvalebiT dahyurebda.
naxvamdis, naxvamdis! amaod dagijere,
almasis sayureebis elvare saRamov.
odesme... odesme aucileblad axsenebT
Cems saxels, mlocavo bageebo, didebav
da Zeglo,
Sens fexebqveS graalis koSkebic
dailewa, lidiis samrekloc, da glova
gavigone.
oh, rogor gafiTrda cis binadarTa
Sesaferisi da saganTa uariT
gamokveTili ocneba,
feradi Rrubeli da tanmaRali alva,
romelsac aziis casTan erTad gadaufrineT.
angelozs grZeli pergamenti eWira da
gafiTrebuli baraTidan foTlebi ipneoda.
amaod dagijere, da erTmaneTic amaod
gvdomebia! samudamo mSvidobas giTvli!
qarvebiT savse morevSi vardebi CamoeSva –
SeSinebuli da moridebuli saRamo
akankalda.
saRamo dacxra da vardebi daWknen...
naxvamdis. naxvamdis. naxvamdis.
15
qebaTa qeba nikorwmindas
rogorc minda, ise maqvs mkerdze qnari
midebuli.
didebuli sxivi gamobrwyinda CemTvis.
mkvidrad aaSena didi nikorwminda iman,
vinc aaSena da ciT daamSvena igi.
natav vin azida da ra xelma azida maRla
grZneuli CuqurTmebiT momxiblavi,
nazi CuqurTmebiT moqarguli
nikorwminda?
ra mxne da mdidari ganZi gvqonia,
gaismis harmoniis JReradoba: “darobs
ramdi dari”.
kargad gamoukveTavs gamomkveTels,
sibrZniT gamoukveTavs Zlieri
nikorwminda.
aq rom TaRebi da svetTa Sekonebaa,
sizmarSi nanaxiviTaa aSenebuli.
neta ra niWis patronma aago,
ra madlma aago nikorwmindis sveti?
igrZnoba, ramdenad diadia Tormeti
sarkmeli,
16
maT xazebSi misarqmeli cecxli anTia:
neta vis mieraa anTebuli?
aseTi grZnobiT rom aunTia
da wlebisTvis naTlad gadaundia
nikorwminda?
vxedav, ra mdidaria xveulTa
didebuleba,
dros misTvis krZalviT Seuxvevia
Wrilobebi.
neta vis mieraa moqarguli?
roca mouqargavs, momqargvels SigniT
gzneba “nikorwminda” miukarg-moukargavs.
xazebis daboloeba mkveTri da moqnilia,
sasiamovnoa asrulebuli natura.
es is simkveTre da simdidrea,
romliTac nikorwmindis Zegli myaria.
Sens suls erovnuli aRmasvla anaTebs:
gumbaTis yeli maRalRerovania,
nebiT da saTnod camde aRerili
gixdeba, nikorwminda.
qarTulia sivrcis momcveli mzera,
Tvali frTiani faskunjebiTaa garTuli:
17
frTebs, frTebs moiTxov,
Cvenc kidev frTebs moviTxovT,
nikorwmindav, sivrceze batonoba
mogdomebia!
droTa simaRleze frTamoRuRunes
Sen Cveni axali saukune gpatronobs:
Zlieri xelovneba, xalxis xelovneba –
nikorwminda saqarTvelos sanaqebod
brwyinavs.
18
guTnisdeda
labav, me da Sen erT bedSi
CavvardnilvarT,
Cveni wili Savi miwa gamxdara.
Cveni Wapani erTgulad unda vWimoT,
dReebi usixarulod davlioT,
belti beltze wavawvinoT
da miwaze Sromis ofli vRvaroT.
nu daRondebi, Seni uReli
Cems uRelze mZime araa:
mec SensaviT miwas TvalebiT davyureb,
vinaidan ca ZaliT wamarTves;
SensaviT mec ise melis miwa, rogorc
msxverpls,
sikvdilis mere dasaviwyebels.
Sen rom pirutyvi xar da me metyveli?
Sen eg ar SegSurdes.
raSi mWirdeba mWreli xmali,
simarTles Tu ver moemsaxureba?
aba, iseTi guTani ras gvargebs,
marto miwas rom aCeCavs
da Zirianad ar amoTxris im balaxs,
romelic Teslis amosvlas aferxebs?
me Cemi Wiris, mwuxarebis,
Cemi adamianobis, aforiaqebuli gulis
sityvebi gulSi mebadeba,
19
magram gulSive uxmod kvdeba.
SenTvis metyvelis tanjva gaugebaria, -
roca is simarTlis sityvas gulSi iklavs...
damijere, labav, Cemi uReli
Sens uRelze ufro Znelia.
maS, ratom xar daRonebuli? gaswie Wapani
da guTani bolomde gaitane,
Zvel amxanags ar uRalato,
is Sen acxovre, man ki Sen gacxovros.
20
ratom miyvarxar?
ratom miyvarxar? imitom, rom es
siyvaruli Cems TvalSi cremls
warmoSobs;
imitom, rom es guli ufro sastikad
ebrZvis Cems gamtanjav borot beds.
ratom miyvarxar? imitom, rom Sens Tvals
Cemi gulis cecxli cremls ver udnobs,
imitom miyvarxar, rom tanjvas momageb,
tanjviT ki – srulyofil sicocxles.
21
elegia
mSobel qveyanas savse mTvaris mkrTali
naTeli gadmohyurebda,
xolo mTebs Soris, sivrcis laJvardSi,
TeTri zoli ikargeboda.
arsaidan ar ismoda xma an Zaxili. gamCeni
gaCenils arafers meubneboda.
zogjer ki qarTvelis ZilSi tanjviT
amoZaxebuli kvnesa gaismoda.
videqi marto... da mTebis Crdili isev
Cemi qveynis Zils efereba...
ox, RmerTo Cemo! sul Zili, Zili,
rodisRa gveRirseba gaRviZeba?!
22
poeti
imitom ar vmRerivar, rom gareuli
frinveliviT vimRero.
cas qveyanaze mxolod tkbili xmebisTvis
ar gamovugzavnivar.
me, zeciers, ca mniSnavs da miwieri eri
mzrdis,
RmerTTan imitom vlaparakob, rom ers win
gavuZRve.
gulSi imitom Rvivis didi RmerTis
sakurTxevlis cecxli,
rom mwuxarebasa da sixarulSi eris moZme
viyo.
eris wyluli wylulad unda maCndes da
misi tanjviT suli mewvodes,
mtkice guli misi bediT da ubedobiT
dameTuTqos...
Tu maSin cis naperwkali gulSi cecxls
aminTebs,
maSin vimRereb, mxolod maSin movwmend
ers tanjvis cremls!
23
* * *
gaxsovs, turfav, me da Sen Cvens did
baRSi erTad rom davrbodiT?
neta im dros! siyvarulis mets arafers
ar vgrZnobdiT.
Sen qorfa vardi mowyvite, Sens
sayvarels gadmomigde da miTxari:
“Cemo giJo! es Cemgan saxsovrad gqondes!”
an Sen maSin ra icodi, an Senma giJma ra
icoda,
rom im vardze adre Seni siyvaruli
daWkneboda.
gaxsovs, turfav, imave baRSi Cems mxarze
Tavi rom gqonda Camoyrdnobili?
Sen Cems sunTqvas yaraulobdi, me ki –
Sens wminda sunTqvas.
dagyurebdi, veRar gavZeli da loyiT
kocna mogpare;
Sen SekrTi da lamazi TiTiT RimiliT
damemuqre.
an Sen maSin ra icodi, an Senma giJma ra
icoda,
rom is kocna bolos geslianad
Semecvleboda Seni gmobiT.
24
bazaleTis tba
bazaleTis tbis ZirSi Turme oqros
akvania,
mis irgvliv ki, wylis qveS, ucxo walkoti
hyvavis.
walkoti yovelTvis mwvanea, Turme
arasodes ar Wkneba,
arc qveynis droTa trials emorCileba.
mis mwvanes, Turme, verafers aklebs verc
sicxe, verc – zamTari,
mis mzian CrdilebSi ki yovelTvis
gazafxulia.
walkotis SuaSi is akvania dasvenebuli
da adamianebidan iq Casvla jer veravis
gaubedavs.
im akvans Tavze mxolod sirinozebi
exvevian,
mxolod es grZneulebi dastrfian da
umRerian...
amboben, iq is akvani Tamar dedofals
Caudgams
da ers Tavisi cremlebis deniT tba
karaviviT gadaufarebia.
imas ki ar amboben, karavSi vin wevs,
an TviTon erma Tavisi cremli zed ratom
daadina tbad...
25
iqneb akvanSi is yrma wevs, visi saxelis
Tqmac ar SeiZleba?
visac dRe-da-Ram natrobs qarTveli Cumi
natvriT?
Tu es asea, maSin neta im saxelovan
vaJkacs,
visi xelic pirvelad daswvdeba im akvans!
Tu es asea, neta im saxeldebul dedas,
vinc im yrmas pirveli miawvdis madliT
cxebul Tavis ZuZus!
26
* * *
i aie ae oioe a
iaae e iaae a
o oo oui uaea e
iaie a iaie e
ii ai ai iuea a
iaie e iaie a
ie ie ie ei ea a
iaie i iaae a
27
atmis rtoo...
ai oo aauo oo
ai oo iiea oi
aiai oi aioo
aiei ai ii oi
oa a i u iee ui
a iai o a ai ii
aaui aii a ui
ai ii ai ii ii
aaee aaia ai
ea aa ea ii oa
u aai o aai ai
ai oo aauo oo
28
aTovda zamTris baRebs
aoa ai ae
moa ai uo
a ia aiae
aaeii ai
a io uaui
uao uiuo
io aie uo
oei auai
aee auae
aoa ai ae
29
26 hoku
*
sunTqvis xma Sewyda
da SeeSinda.
axla inatra mezobeli.
*
atirebul-acremlebuli
axoSi Cavedi,
iq dedaCemi funas xvetavda.
*
bedad viRac Tavisians gaecno da
gaekida
ucxo mxareSi.
*
deidam daanaxa nailes abdi
da abdis – naile.
amaze metis gakeTeba maSin aRar
moxerxdeboda.
*
mTebSi ukve didi Tovlia.
axla qveidan,
didi gziT amovleno.
30
*
gakvirvebiT Sexeda TevzTa simcires
da hkiTxa:
ra uyavi Sveicariuli yveli?
*
daketes kari
da yuri daugdes
kibeze Camavali kacis fexisxmas.
*
aTas cxraas oTxmocdacxra wlis
Cvidmeti martis
saRamo iyo.
*
is midioda ise,
rogorc adamiani,
romelic saxlSi miiCqaris.
*
xeliT aniSna,
gamomyevio,
da uxmod gatrialda.
*
cicabo napiris gaswvriv,
31
TeTri aryebis xeivanSi,
zoziniT gairwnen Wriala fornebi.
*
safantiT ufro advilia,
magram sandrom im dRes ratomRac
JakniT gatenili vaznebi waiRo.
*
gorakebs iqiT ca gabrwyinda.
cimbiri TiTqos erTbaSad gamoCnda.
erTbaSad gamoCnda veeberTela samyaro.
*
ver gaigebdi,
eZina Tu eRviZa.
gareT aprilis mze iRvreboda.
*
xorciT gaavses saxaSlame qvabi.
mezoblebSi moikiTxes
dafnis foToli.
*
mSvidad,
Zalian mSvidad miTxra:
- wadi, daiZine...
32
*
TeTri sazafxulo qudi,
romelic misalmebis dros moixada,
ar dauxuravs.
*
supic medga da supis gverdiT –
brinjisa da vermiSelis pu...
pu-din-gi.
*
wynari kaci iyo.
ase SemorCa
igi Cems bavSvur mexsierebas.
*
fexze wamovvardi.
movtyuvdi.
viRacam Cems kars Cauara.
*
didi beladi
Zveleburad gadmogvcqeroda
Tavisi naTeli da keTili RimiliT.
*
bindi CamoeSva. cxenebi davtoveT.
33
win erTi kaci wavida,
as metrze meore mihyveboda.
*
oqtombris wynari saRamo idga.
amdeni xalxic
albaT amitom moawyda panaSvids.
*
wynari dRe iyo.
ezoSi bavSvebi
daWerobanas TamaSobdnen.
*
kari gavwie.
ramdenime nabijis iqiT
direqtoris kabineti unda yofiliyo.
*
ra mowiwebiT Seminaxavs madlobebi da
sigelebi,
Cemi fiqriT, patiosani, erTguli
SromisTvis
damsaxurebuli.
37
leqsi qarTuli
mSobelo enav, ra kargi xar, gadaWimulo
nikofsiidan darubandamde,
hei, mSobelo enav,
Sen mtrebma ra dagakles?
araferi ver dagakles,
me Sen miyvarxar, mSobelo enav,
SenTan erTad avidgi xel-fexi,
deda Cemi - qarTveli, mama Cemi - somexi,
Cemi samSoblo gamCeneli - saqarTvelo,
o, dedao, o, mamao, o, enebo Cemebo!
dae, mokvde Sen, Tao Cemo,
Seni mSobeli enebi ar mokvdebian,
gana aSuRi saaTnova mokvdeba?
gana baraTaSvili mokvdeba?
gana yaCaRebs aragvze Tavbru ar
daexvevaT?
me Sen gimReri, Cemo ararato!
gadadgiT mTebi, gadmodgiT mTebi,
samSoblo mainc samSobloa!
axalcixeli biWi var da TbilisSi movel,
raTa gimRero, Cemo qveyanav!
Tao Cemo, axalcixelo!
38
leqsi qarTul kacobaze
me kaci var da qudi damixuria kidec am
Cem Tavze!
me qarTuli qudi maxuria da venacvalebi
Cem samSoblosa!
me vis davemonebi? aravis davemonebi!
me vis davimoneb? aravis davimoneb!
me waval da yvavilebs dagikrifav, Cemo
enav somxuro!
me waval da xeebs dagiputav, Cemo enav
qarTulo!
Tqven me gamaCineT da madloba haoss,
madloba qarTloss,
me moZme erebis Svili var da gulSi
siyvaruli amiduRebia!
Tu ginda kacad kaci iyo, enebi ar unda
daiviwyo arc Seni, arc sxvisi!
iswavle enebi da Sen TviTon iqnebi
naswavli!
Tu qudi ginda gexuros, Segikeros es
qudi dedam!
Tu fexsacmeli ginda, Segikeros Sen igi
mamam!
magram Tu guli ginda gqondes kacuri,
maSin kaci iyav mSobliuri!
me Cems enas davemonebi, ai, vis
39
davemonebi!
me Cems mamas davemonebi, ai, vis
davemonebi!
ai, vis movuxdi qudsa, dedis Sekerilsa!
ai, vis gavuxdi fexsacmelsa, mamis
Sekerilsa!
da vivli galaktionis ezoSi danamuli
fexebiT
da sveli windebiT me, axalcixeli
oganeza.
40
balada qarTul imedze
me imedi var Cemi qveynisa, saqarTvelosi!
me imedi var misi mTa-barisa!
me ise gimRer, Cemo samSoblov, rogorc me
es SemiZlia am Cemi eniT.
qarTveli deda meubneboda bavSvobaSi,
giyvardeso somxuri ena!
somexi mama meubneboda bavSvobaSi,
giyvardeso qarTuli ena!
ai, me ase vizrdebodi da gavizarde kacur
kidevac!
skolaSi Cemi maswavleblebi mayvarebdnen
yazbegis enas!
Semoviare somexTa mxarec da me iq
miTxres, CvenTan darCio,
me ki vuTxari borot enebs, saqarTvelos
ra vuyo meTqi,
mSobliur enas ra vuyo meTqi! ai ias ra
vuyo meTqi!
miTxres, romeli saaTnova Sena myavxaro!
me vuTxari, saaTnova am Cem Tbiliss
umRerda meTqi!
imaT miTxres, mere Sen xom saaTnova ara
xaro!
me vuTxari, saaTnovas guli Cem gulSi zis
meTqi
41
da saqarTvelosken gamovqandi, sadac ai
ia melodeboda,
sadac Cemi ilia WavWavaZe melodeboda
firosmanTan erTad
da me gulSi vmRerodi Tbilisis xoxbebze
legendas
da me vmRerodi vaxtang mefeze legendas,
me vmRerodi amas somxurad, me vmRerodi
amas qarTulad,
radgan dedaCemi qarTvelia, radgan
mamaCemi somexia
da radgan orive miyvars imaT mSobliur
enasTan erTad!
gatexe qarTvelo kaco puri, da Tqvi:
dedas puri!
gatexe somexo kaco puri da Tqvi: lavaS!
gana amiT ra Seicvleba, puri puria, ena
enaa,
mTavaria am enaze ras ambob da rogor
mRerixar,
ufro mTavari ki is aris, rom vis
umRerixar!
me ki Cem mSobel saqarTvelos
vumRerivar
da vumRereb ukvdavebamde! jan!
42
leqsi qarTvelTa
da somexTa Zmobisa
xelSi aviReb me diplipitos,
raTa Sevaqo mSobeli ena,
ani da bani, gani da doni,
eni da vini, vini da eni.
da Sevfrindebi enis wiaRSi,
rom me vadido qarTuli ZarRvi
da araratis maRali mTidan
me bani vuTxra kavkasionsa.
isic dasWeqebs qarTul sityvasa
da es ori Zma erTad Sexvdeba
sevanis tbaze mSobliur enis
diad zeims da gaxarebasa.
dahkar dairav, zurnav Cahbere
da Senc Congure xma aakvnese
moZme erebis Wir-varamzeda,
romelic erTad gamouvliaT.
sundukianis diadi ena
rusTvelis diad enas Sexvdeba
da Zmurad wavlen isini erTad
kinoSi, sadac „mimino” gava.
da ha, gamoCnda iq kikabiZe,
43
frunzikas sulic saiqiodan
uceb movarda da erTad miqris
maTi merani dedaenisa.
aqve meetlec Zveli Tbilisis
axal Tbilisis momReralia,
galaktioni isaakians
sadme duqanSi epatiJeba.
mere isini dilamde svamen
da ukiTxaven erTmaneTs leqsebs,
erTi somxurad, xolo meore
Tavis didebul qarTul enaze.
mere avlabars gadaxedaven
da somxur Teatrs estumrebian,
iq ki qarTuli speqtakli gadis
Zaan jigrulad, Zaan giJurad.
oro Wadaro, wyvilo Wadaro,
erTo qarTvelo, meor somexo,
araratze da kavkasionze
Tqveni valia erTad imReroT.
da oganezac, es Tqveni Svili,
TqvenTvis aJRerebs diplipitosa,
romelic dedam gamouTala
da mSobel mamam mouCuqurTma.
44
xotbani mSobel enebsa
ena, mamulo, sarwmunoebav,
Tqven gaixareT am qveyanaze,
rac bazaleTTan Cagifiqria,
Cemo samSoblov, Sen Seasrule.
mogvaZebnine oqros biWuna,
qarTuli sityvis manaTobeli,
arc sasomxeTi ar daiviwyo,
is mamaCemis aris mSobeli.
dae, Camqolon kritikosebma,
me mainc vityvi saqebar sityvas
qarTlos-haosis da maTi Zmobis
da Cemi qveynis gabwyinebisa.
me mexerxeba marto simRera,
amitom vambob sityvas leqsebad,
Tqven nu damZraxavT, am Cems zurnasa
Tu davakvneseb samSoblosTvisa.
mSobliur enas vumRer da vumRer,
gana prizia Cemi ocneba,
me guli maSin gamefurCqneba,
roca vixilav qarTlis lxenasa.
45
gemSvidobebi dedaTbiliso
da mivaSureb axalcixesa
da Cems sofelSi me movuyvebi
Cems TanasoflelT am Cem leqsebsa.
me naRvliani mivyvebi quCebs
da diplipitos Cemsas vuyureb
da me Cems zurnas Cemi samSoblos
bedze fiqrebiT isev vakvneseb.
mTavari aris, ena ar Caqres,
mTavari aris ena dedisa
da mamis enac mTavari aris,
da venacvale Cem or enasa!
49
fiqri
dafiqrebuli videq CemTvina
da gavcqerodi me lamaz mindvrebs,
baRSi galobdnen Citebi nazad,
da Cemi gulic xtoda maTkena.
hoi, ramdenjer miseirnia
aseT mindvrebze laRad da kargad,
magram ar viyav maSin martoka,
Cemive satrfo myvanda gverdiTa.
is dro wavida ukve Cqar-Cqara
da Tan waiRo mogonebebic,
xolo me davrCi am Cems fiqrebTan
da qars vmegobrob me xandaxana.
aseTi aris cxovreba, Zmao,
am CitebiviT is gafrindeba,
Sen ki darCebi daviwyebuli
mefe liriviT am baRebSia.
magram Tu ginda, bedma ar gCagros,
unda SegeZlos Sen RviniT Troba
da RrublebiviT gadageyreba
dardi, romelic gulSi grCenia.
50
da maSin ityvi: viS, ra kargia
Wiqa Rvino da gaseirneba,
Tvaliereba gvirilebisa,
Tavis qneviTa rom gesalmeba.
viS, ra kargia foTlisa cvena
am cxovrebaSi fifqebiviTa,
roca megobrob Sen gazafxulTan
da CanCqeridan giyvars wylis leva.
nabaxusevze gagaxsendeba
biZa da bebo, deda da mama,
netavi erTi sad ariano,
ifiqreb uceb SeSfoTebiTa.
gaeSurebi myisve velidan
maT sanaxavad Sen saxliskena,
zurgze Citebi mogWikWikeben
da gilocaven gzas Siniskena.
gulisfancqaliT Sexval saxlSia
da Seixedav Sen zalaSia
da Tvalebi rom dainaxaven
yvelas erTada, guls uxaria.
da Sen mixvdebi maSin Cumada,
ra lamazia, isini erTad
51
magidasTan rom zian tkbilada
da wvnian rames Seeqcevian.
da roca saWmels SegTavazeben,
Sen gauRimeb yvelas guliTa
da etyvi imaT msubuq zvirTebiT,
rac samudamod giocnebia:
damalevineT me Wiqa Rvino,
rom dagilocoT Tqven janmrTeloba,
da vidre isev momenatrebiT,
vixetialo Cem baRebSia.
da bageni rom wiTel Rvinosa
daewafeba monatrebiTa,
kars gaaReb da gamovardebi
Sen baR-velebSi saseirnoda.
da ha, Sen dgaxar dafiqrebuli
da gascqerixar lamaz mindvrebsa,
baRSi galoben nazad Citebi
da Seni sulic mixtis maTkena.
52
forToxali
Sen momawode me forToxali,
da rom SevWame, megemriela,
o, dRemde maxsovs gemo forToxlis,
romelic maSin gamomiwode.
me darcxvenilma giTxar madloba,
Sen Semomcine gaRimebiTa,
da me davkarge wonasworoba,
Tavbru damesxa gamwarebiTa.
mas mere ra dro gasula, turfav,
rac ar menaxe amdeni xani,
arc ori sityva msmenia Senze,
magram Cems sulSi iyav cocxali.
axla ki, roca Tvalebi mogkar
moulodnelad kafeSi Sena,
tvinma ixsena is forToxali,
gamomiwode maSin rom Sena.
umal moviWer SenTan fexiTa
da erTurTs Tvali TvalSi vuyareT
da roca Cawvdi saqmis msvlelobas,
Cemken Sehkivle aRtacebiTa.
53
mere ki vsxediT Cven magidasTan
da vuyvebodiT erTmaneTs ambebs,
Sen Sens warsulze laparakobdi,
da me ki Cemze vyvebodi bevrsa.
ase gavlieT Cven es saRamo,
bevri movwie sevdianobiT,
kvamlSi curavda Cveni saxeni
da guli Zgerda, rogorc pepela.
da roca mTeli qveyniereba
am me ubedurs Cemi megona,
uceb loginSi gamomeRviZa
da me davbrundi sifxizleSia.
umal vumzire iqve magidas,
sadac winadRiT vWamdi forToxals
da damrCenoda gadauyreli
me nafcqvenebi forToxalisa.
da maSin mivxvdi, rom gamqraliyo
Cemi xilvebi, rogorc pepela,
da Cems Tavs Cqara vuTxari mwared:
eh, sizmaria yofa-cxovreba.
54
Tbilisis siyvaruli
oh, mixaria es dedamiwa,
ferad-feradi Wrel ferebSia,
frangi, garmoniT xelCabRujuli,
Cineli Tavis karg kedebSia;
monRoli, cxenze Semojdomili,
xolo qarTveli mwvadiT pirSia,
germanelebsa SveniT wignebi
da amerikels gulSi fulia.
me ki samSoblos venacvalebi,
sadac isrebi gamisrolia,
vis ar moxiblavs misi buneba,
ia-vardi da zambaxebia.
me afxazeTSi Camqolon dae,
gamapanRuron samaCablodan,
daedos mtveri samcxe-javaxeTs,
daakvdes azri saingilosa;
Cemi Tbilisi xom CemTan aris,
Cemi badaxSi da ufro meti,
mTavari mainc Tbilisi aris,
gansacvifreblad aris mTavari.
55
Cemi qalaqis dedaqalaqo,
ramden turisti mogixiblia,
Zveli Tbilisis axalo kintov,
Sen erTs ver dagTmob samaris pirTan.
verc Sen ver dagTmob, varazisxevo,
mere raa, rom WuWyiani xar,
Cveni amayi qaleb-vaJebi
Sens aRmarTebze adi-Cadian.
gaveqanebi metexis xidze
da me viyvireb: Tbilisi Cemi!
sisxls davRvri misTvis, hei, uwinamc!
mtero verago, Cqara moispe!
nariyaladan CavqveiTdebi
abanoTubnis restornebSia,
iqac davWeqeb: hei, uwinamc!
da mixaria Tbiliseloba.
magram me miyvars sxva naciebic,
TaTari Cemi pirveli Zmaa,
TurqeTi Cemi moZme eria,
ruseTSic bevrjer gamixaria!
miwa erT didi restorania,
suyvela eri sufraze zian,
56
magram qarTveli mainc sxva aris,
is unda iyos mudam Tamada.
dol-garmonebSi vin gamejibros!
taS-fandurebSi vin myavs tolebi!
me fesviani Tbiliseli var,
Tbiliseloba Cemi bedia!
da Sevarcxvine me is qarTveli,
vinc ise wava mamuleTidan,
rom ar ixsenon is moZmeebma
kacad, romelic Tbiliss daaklda.
Zirs is qarTveli, Tbilisis bunkrebs
vinc anacvalos sxvisi samoTxe,
vinc Tavis qveynis virobis nacvlad
arCios sxvagan mSvidad cxovreba.
aq da mxolod aq, muSav, Sen miwyiv
muSakobde da saxedarobde,
meomaro ki igulovne da
daec Tavzari Tbilisis ubnebs!
mijnuro, iyav marad mijnuri,
fulis kaco ki akeTe fuli;
bozo, iboze; qurdo, iqurde;
Cemo samSoblov, Sen gaixare!
57
wvima da gazeTi
gareT wvimaa, me vzivar SigniT
da wvimis wveTebs vfleTav TvalebiT,
iq Cem TavisTvis me mimignia
da me mas vumzer, rogorc arafers.
rogor gavflange Cemi cxovreba
drostarebaSi da Rvinis smaSi,
neta mekiTxa mec gazeTebi,
rogorc xalxebi Sobian amas.
neta gamego, ra xdeba qveynad
yoveldRiurad an TveSi erTxel,
gamocanebi amexsna miwis
da cis ambebSic gavrkveuliyav.
axla ki ukve gviani aris
Cavwvde am saqmis arsTa msvlelobas,
me usaSvelod davigviane,
rogorc aragvze erT dros zafxulma.
ager gazeTni am Cems skamebze,
vfurclav da vkecav, vkecav da
vfurclav,
TiTqos mesmis da mainc ar mesmis,
mesmis da mainc ar mesmis TiTqos.
58
Sen, afrikelo amayo biWo,
rom Semomcqeri am gazeTidan,
iqneb odindel Sens cxovrebaSi
mefe erekles edeq mxardamxar.
Sen ki, axalo komkavSirelo,
qarTlis bedze rom amayad swuxxar,
Sen ndembus tomis beladi iyav,
axla ki azrze ara xar, vin xar.
eg Zveli biWic, gverds rom gimSvenebs,
eg albaT bantus tomSi eria,
Torem saidan amden saerTo
Soris qarTvelTa da afrikelTa.
an es gaero ra xili aris
an evrowevri ra jandabaa,
Zneli yofila ucodinroba,
roca ver arCev nexvisgan qliavs.
neta mec viyo ganaTlebuli
da Tavi savse mqondes codnebiT,
gamovidodi televizorSi
da avuxsnidi mec xalxs bevr rames.
vetyodi, rogor unda moiqcnen,
arCevnis Jami rom daudgebaT,
59
vis miscen dRes da xvale vis miscen,
sad rogor miscen da rodis miscen.
magram eh movrCe me am ocnebas
isa sjobia wvimas vumziro,
mainc ver waval msoflio bankSi,
rom amovudge mxarSi mamulsa.
erT sibrZnes vetyvi mxolod Cems Tavsa,
ara ded-mamis mier naTqvamsa,
oden imasa, oden imasa,
erTma gazeTma rac Semaswavla:
arsebobs Cqari matarebelic,
arsebobs neli matarebelic,
arsebobs kviris matarebelic
da matarebel-eqspres-raketac,
magram rkinigza maTTvis erTia,
yvela saerTo liandags tkepnis,
Cqar matarebels vinc ver gaswvdeba,
mojayjayeSi daidos bina.
mainc izrunebs es globanuri
demokratia yvela Cvenganze,
Cven mxolod taSi davukraT kargad
da gazeTebi vikiTxoT male.
60
loTiani-dardiani
inde, mTa-gorebs moxvda mzis sxivi,
sawyalma kacmac Sewyvita gorva,
gamoiRviZa bunebam swrafad
da frinvelebmac gaabes stvena.
mec umal ficxel Sevxtundi myisve,
borkilni SvebiT Semovimsxvrie
da gavuRime mzes yvela kbiliT,
romlebic dRemde SemomrCenia.
gareT gamovel sadarbazodan
da gavizmore erTi kacurad,
TiTebSi vvarcxne Cemi WaRara
da vTqvi, ra vargo me Cems qveyanas.
ase gavida wuTni fiqrisa
da roca kvebis damidga Jami,
gulma siamiT Sematyobina,
wamo, vumtvrioT saxaSes karni.
magram raRaca ucbaT aRudga
verag ganzraxvas Cemi gulisa
da uTxra, ganved Cemgan macduro,
sul sxva kaci var me am dilidan.
61
ra gexaSeba, ra gexinkleba,
roca sicocxle ase zeimobs,
rame karg saqmes moemsaxure,
magaliTebi miec moZmeTa.
me aRar minda mivyar-movyaro,
Tundac davWylito da mivangrio,
davdge goraze yanyratoebis
da viRrialo deviviT rogorc.
davetako da mivetako da
mivaglijo da mivaTxliSo da
davfSvna da Cavxoc-Cavatialo
vinc unda iyos eg sulerTia.
Zirs panRurebi, kisrebis grexva,
rqebiT miwola da ase Semdeg,
me RmerTi viyav da kacad viqec,
me kaci viyav da viqec RmerTad.
amovungrio? yba CamovuRo?
kbilni vulewo? namwvebi vawva?
aRarasodes, Cemo mamulo,
viso mamulo eg sulerTia.
dae, damtanjos usaqmurobam,
dae, damadgan gulRviZlze fexi,
62
me aRar vavneb Cems samSoblosa
da arc is mavnebs arasdros meca.
magram Tu vinmem gamibeda da
me am saqmeSi win gadamidga,
iseT sabrZolo yiJinas davcem,
micvalebulsac gaecineba.
samSoblov, Seni yoveli mteri
me momiSvire, nu geSinia,
davcxeb da davcxeb, mivCex da movCex,
gavkrav, gamovkrav, davkrav da movklav.
saxeze boTlebs, Wiqebs da kovzebs,
Canglebs da TefSebs marjved mivafSvni,
o, nevenmora, o, nevenmora,
qvabs davaxurav Tavze tialsa.
sul sxva kaci var me am dilidan,
yurebs davaWri, ZuZus avaxev,
sifaTs mivungrev, zurgs gadavumtvrev,
vis gadavumtvrev eg sulerTia.
eg sulerTia ratom da risTvis,
Sen marto miTxar, Cemo samSoblov,
TiTi daade da visac ginda
zurgs gadavumtvrev, sifaTs mivungrev.
63
Cavxocav, rogorc marabdis velze
da anda rogorc borodinosTan,
me ar movmkvdarvar, me mxolod mZinavs
da ZilSi xanjlebs da Tofebs vxedav.
64
arCevani Sena
usmine, Cemo Zmobilo,
durmiSxanisa mcnebasa,
yurni daugde swavlasa,
nawrTobsa bevri freniTa.
aw arCevani Senzea,
gaqvs uTvalavi feriTa,
Ziri mwarea, kenwero
gagitkbildeba lxeniTa.
epoidebis miRebis
Sedegad gamowveuli
qceviTi aSlilobani,
postkomoturi sindromi.
Sizofreniismagvari
bodviTi daavadeba
an Tundac retis sindromi,
Sena gsurs aw romelia?
emociurad labilu-
ri organuli darRveva,
msubuqi aSlilobani,
katatonuri darRveva.
deliriumi, romelic
Tan erTvis demencias da
isic, rac yvelas dagverTvis,
Sena gsurs aw romelia?
65
sedaturi da saZile
saSualebebis miRebis
Sedegad gamowveuli
qceviTi aSlilobani.
bipolaruli afeqtu-
ri aSliloba, parano-
iduli Sizofrenia,
Sena gsurs aw romelia?
hebefrenuli da iqve
katatonuri da iqve
prefsiqozuri da iqve
cikluri Sizofrenia,
gviani parafrenia,
prodromaluri da Tundac
mosazRvre Sizofrenia,
Sena gsurs aw romelia?
katatonuri stupori,
anankasturi nevrozi,
sulac predominanturad
kompulsiuri qcevebi.
mwvave da gardamavali,
bodviTi aSlilobani,
martivi Sizofrenia,
Sena gsurs aw romelia?
sentiziuri bodva da
66
fsiqogenuri fsiqozi,
an sulac paranoiis
yverulanturi forma da
sindromi aspergesisa,
iqve dismorfofobia,
tikebi, hiperSfoTvebi,
Sena gsurs aw romelia?
inducirebul-bodviTi
an mwvave polimorfuli,
xanmokle Sizofrenulic
bevri sxva aSlilobani,
konversiuli da mwvave
stresuli aSlilobanic,
depresiuli stupori,
Sena gsurs aw romelia?
qcevis da emociebis
Sereul aSlilobaTa
didi siuxve, atipur-
nervuli anoreqsia,
ubralod anoreqsiac,
ubralod somnambulizmic,
ubralod paranoiac,
Sena gsurs aw romelia?
Sizofrenuli fsiqozi,
hipomania, agora-
67
fobia, cikloTimia
da triqotilomania
da sibsis konkurenciis
aSliloba da paTolo-
giuri piromania,
Sena gsurs aw romelia?
hipoqondria, nervuli
anoreqsia da kvebis
polifagia, klepto da
sxvac bevri cudi mania.
gTavazob vuaierizms
da fetiSistur transvestizms,
Tundac transvestul fetiSizms,
Sena gsurs aw romelia?
apraqsiasac gTavazob,
nevrozul bulimiasac,
araorganul enkoprezs,
satiriazsac, mutizmsac.
ha, mTlad Senia qveyana,
Seican Seni mxsnelia,
droulad amoirCie,
Sena gsurs aw romelia?
68
dedabuneba
bananisferi vaSlebi
da vaSlisferi atmebi,
atmisTvaleba kombosto,
kombostosferi xaxvebi.
xaxviviT mware prasebi,
prasiviT mwvane gargrebi,
gargriseburi aluCa,
aluCisferi mamuli.
mamulisferi qoqosi,
qoqosisferi tyemali,
tyemlisfereba yurZeni,
yurZniskurkeba xurmebi.
xurmebze mZime Wermebi,
Wermebze mJave limnebi,
limnistuCeba nivrebi,
nivrebze TeTri gogrebi.
gogrebze mZime nesvebi,
nesvebze mrgvali sazamTro,
sazamTrosferi wiwaka,
wiwakisferi kitrebi.
69
kitrebze grZeli yabayi,
yabayze msxvili Warxali,
Warxalze mkvrivi boloki,
bolokze mrgvali Txilebi.
Txilebze didi leRvebi
da leRvisferi mayvlebi
da mayvlisferi qliavi,
qliavisferi mamuli.
mamulisferi blebi da
blisferi pomidorebi,
pomidvrisferi stafilo,
stafilosferi lobio.
lobiosferi maJalo,
maJalosferi mwvanili,
mwvanilisferi mamuli,
mamulisferi mamuli.
70
durmiSxanulni
(filosofiur-aforizmuli poezia)
1. Tu Sen kaci xar da qudi gxuravs,
qveynad veravin ver mogereva.
2. ar ginda, Zmao, borotebebi,
guli gauRe sikeTes bevrsa.
3. wyali umcrosis kuTvnilebaa,
ufrosebma ki davlioT Rvino.
4. sadac qalia, kacic iq aris,
sadac kacia, iqvea qalic.
5. Tu gagifuWdes uceb manqana,
gadmodi, Zmao, da fexiT wadi.
6. Tu Sen Citebi dagixtis gulSi,
aTasi weli ar daberdebi.
7. were leqsebi, Tu ginda iyo
Sen olimpoze dafasebuli.
8. Tu Sen leqsebs wer, icode, qalav,
ukve poetis gqvia saxeli.
9. dae, xaSlama SemogTavazon,
mamuls Tu uWirs, mainc wamoxti.
71
kaci edgari
rogorc legendis atortmaneba,
me Tbilisisken mivtortmanebdi,
xelSi meWira Cemi fanduri
da vumRerodi mas baladebsa.
iqve Semomxvda kaci alali,
idga, TavisTvis ipurWyeboda,
mived, davdeqi da gavicani
da Cven gavabiT wynarad baasi.
gulze mekida dadumebuli
Cemi fanduri aRelvebiTa,
vipurWyebodiT Cven ukve orni
da movuTxrobdiT erTurTs ambebsa.
uceb gamoCnda kaci sazari,
Tvalebi risxviT utrialebda,
kisers ifxanda aCqarebiTa
da aqeT-iqiT ipurWyeboda.
is hgavda Tbiliss, naCvevs, sunians,
mSoblebis mier CvenTvis moZRvnilsa,
mogviaxlovda, Cadga Cvens Soris
da ukve samni viyaviT Cvena.
72
magram sxva iyo misi purWyeba,
raRac diadi da idumali,
amitom vkiTxeT orivem erTad:
“vin xar, Zmobilo, sad gawafulxar?”
xolo man Tvali gvtyorcna mzaravi
da vaJkacurad umal Cacucqda,
kbilebSi gascra: “me var edgari”,
da erTxel kidev gadmoapurWya.
mere ki Tavi mZimed daxara
da namwvi rame mimoiZia,
daswvda, aiRo da gadaagdo
da Tavi aRar auwevia.
da Cven SevSfoTdiT fexze dgomiTa
da mis kvaldakval CavicucqeniT,
magram, o, RmerTo, Cven veRar mivxvdiT,
Cvens Soris iyo Tu mogvelanda.
maSin gavxedeT quCis im kuTxes,
is saidanac gamotortmanda
da vTqviT erTbaSad: “is aRar mova,
maradisobas is Seeria”.
73
sazareli udmurtebi
udmurtebis mxareSi
rogorc ucxo TareSi,
nisliani mzeebi
sadme gulis areSi.
uuuuuuuuuuuuuuuuuu
sadme ucxo TareSi
udmurtebis mxareSi
nisliani mzeebis
samudamo mxareSi.
uuuuuuuuuuuuuuuuuu
nisliani TareSi
aCrdilebis maxeSi,
udmurtebis mxareSi
Camavali TareSi
uuuuuuuuuuuuuuuuuu
aCrdilebis saxeSi
Camavali mzeebis
ConCxiani TareSi
udmurtebis mxareSi
74
uuuuuuuuuuuuuuuuuu
rogorc gulis areSi
ConCxiani mzeebis
Camavali TareSi
udmurtebis mxareSi
uuuuuuuuuuuuuuuuuu
ConCxiani gulebis
ganwiruli Cveneba
aCrdilebis saxeSi
udmurtebis mxareSi
udmurtebis mxareSiii
udmurtebis mxareSiiiiiii
udmurtebis mxareSiiiiiiiiiii
udmurtebis mxareSiiiiiiiiiiiiiiii
uuuuuuuuuuuuuuuuuu
75
sad arian mamebi
(originali)
sad arian mamebi, mamebi sad arian,
gaval, gavixedebi, ar arian, qaria.
sad arian mamebi, me rom mogabarea,
gaval, aveZraxebi, ar arian, qaria.
saqarTvelo aqrolda, viT foTlebSi
qaria,
sad arian mamebi, qaria, ar arian.
sad arian vefxvebi, lerwmianSi arian,
lerwmianSi qaria, vefxvebi ar arian.
Cemi mkvdari ki ara, Seni patimaria,
mivel, cixe gavtexe, ar arian, qaria,
Svilo, mama giyvarda, Tqma ver moaswaria,
gzaze gamoekide, ar arian, qaria.
eSmaks erqvas saxelad, vinc me xeli
damria,
sad arian mamebi, mamebi sad arian.
imaT saxelobaze xe ver gavaxarea,
rac ipoves, sul daswves, vervis
mosaxmaria,
saqarTvelo, miTxari, nuTu mxolod
qaria,
sad arian mamebi, mamebi sad arian,
gaval gavixedebi, ar arian, qaria,
sayeloze vis mivwvde, mamebi sad arian.
76
ar arian mamebi, saqarTvelo qaria.
oblad daveyareniT, mamebi ar arian,
cocxlebi ar arian, mkvdari isec
mkvdaria.
dRe ari, ar arian, Ramea, ar arian,
qaria, ar arian, ar arian, qaria.
77
upatrono biWs, fuh
biWov, Sen deda ara gyavs?
boWov, Sen mama ara gyavs?
biWov, qarTveli ara xar?
biWov, patroni ara gyavs?
vin aris Seni biZia?
vin aris Seni deida?
panCureTeli ara xar?
biWov, patroni ara gyavs?
vin aris Seni mamida?
vin aris Seni papida?
Sen ra, fesvebi ara gaqvs?
biWov, patroni ara gyavs?
biWov, bebia ara gyavs?
biWov, babua ara gyavs?
nagvis qveyana ara gaqvs?
biWov, patroni ara gyavs?
arc colis deda ara gyavs?
arc colis mama ara gyavs?
Tbilisis suni ar agdis?
biWov, patroni ara gyavs?
biWov, Zmakaci ara gyavs?
biWov, daqali ara gyavs?
78
amayTa qveynad ar cxovrob?
biWov, patroni ara gyavs?
arc sayvareli ara gyavs?
arc mezobeli ara gyavs?
Sen fuiseli ara xar?
biWov, patroni ara gyavs?
Zmakacis dasac ar xexav?
daqalis Zmasac ar xexav?
mezoblis dedac ara gyavs?
biWov, patroni ara gyavs?
biWov, namusi ara gaqvs?
biWov, sindisic ara gaqvs?
me Sengan pasuxs moviTxov:
biWov, patroni ara gyavs?
biWov, raindi ara xar?
biWov, biWbuWi ara xar?
biWov, nagavi ar giyvars?
biWov, vaJkaci ara xar?
iverTa adaTs ar misdev?
panCureTelebs Ralatob?
biWov, patroni ara gyavs?
biWov, qarTveli ara xar?
79
usaTauro
sagiJe panCureTia,
giJebi Cven varT yvelao,
erTi Wkvianic rom gaCndes,
maSinve unda Svelao.
80
fragmenti daumTavrebeli epikur-
patriotuli Txzulebidan
*
...rogorc nislis balanda,
debilebis kamanda...
*
...ehei, Zmao, rogor Rvindebi,
miirTvi soflis tkbili blinebi...
*
...gabrazebuli me davwvdi qvebsa,
mardad vesrole samSoblos mtrebsa...
*
...akurkuri, bakurkuri,
minda SenTan me kurkuri...
*
...karvis kalTa CaxlarTuli,
aha, qalo, Cemi guli...
*
...ai, niWi, ai, biWi!
ai, biWi, ai, niWi!..
83
cnobebi avtorTa Sesaxeb
firuz CxeiZe daibada q. foTSi 1960 wels.
swavlobda foTis saxelosno saswavlebel-
Si, sadac igi Caeba revoluciur moZraoba-
Si da iyo mebrZoli razmis wevri. mas eva-
leboda aralegaluri literaturis Sovna
da Camotana Tbilisidan da baTumidan da
misi gavrceleba foTis muSebsa da moswav-
leebSi. mSoblebma mas siyrmidanve Seayva-
res qarTuli poezia, da norCma ymawvilma
didi enTuziazmiT mihyo xeli leqsebis Tx-
zvas. misi pirveli poeturi krebuli “dah-
kar, dahkar!” 1976 wels gamovida q. quTais-
Si. krebulis winasityvaoba ekuTvnoda
cnobil qarTvel revolucionersa da
samtrestis erT-erTi seqtoris xelmZRv-
anels, cekavSirisa da sazogadoeba “mwyem-
sis” gamgeobis wevrs, sergo TavdiSvils.
1980 wels poeti Sevida foTis mtvirTavTa
aralegalur kavSirSi. am periodSi mas xSir-
ad uxdeboda aralegaluri krebebis mowy-
oba, romlebzec is da misi megobrebi sakuT-
ar poetur Semoqmedebasac acnobdnen muS-
ebs. 1985 wels firuz CxeiZe TbilisSi Cam-
84
ovida da da muSaoba daiwyo tramvais park-
Si. male igi airCies tramvais parkis parti-
uli ujredis mdivnad. am droidan iwyeba
misi intensiuri urTierToba Tbilisis sx-
vadasxva poeturi wris wamyvan muSakebT-
an. mis leqsebs da interviuebs beWdaven
wamyvani sazogadoebrivi da literaturu-
li Jurnal-gazeTebi, gamomcemlobebi ga-
moscemen mis krebulebs. 1990 wels poeti
airCies Tbilisis sabWos sabinao sammarT-
velos ufrosad, 1995 wels is gaxda saqarT-
velos ssr Sromis saxalxo komisariatis in-
speqtori, 2002 wels – saqarTvelos prof-
sabWos centraluri klubis gamge. xolo mo-
momdevno 2003 wels firuz CxeiZe dajil-
doebul iqna wiTeli droSis ordeniT. bo-
los gamosca leqsebis wigni “cav firuz,
xmeleT firuzo!”.
aSuRi oganeza axalcixeli (igive oganez
martirosiani) 1970 wels daibada axalcix-
eSi. soflis skolis damTavrebis Semdeg Ca-
movida TbilisSi da vaWarTan xelze mosams-
axured moewyo maRaziaSi. Tavisufal dros
gatacebiT kiTxulobda qarTul liter-
aturas. adreve daiwyo leqsebis wera somx-
urad da qarTulad. misi mdidari Semoqme-
85
deba vrceldeboda Tbilisisa da axalcix-
is poetur wreebSi, 1999 wels daubrunda
mSobliur axalcixes da gaxda adgilobrivi
revkomis wevri, 2002 wels ki daawinaures
da kompartiis axalcixis komitetis pasux-
ismgebel mdivnad daniSnes. 2004 wels, da-
uswrebeli pedagogiuri kursebis damTa-
vrebisTanave, SesTavazes Tbilisis navozi-
anis saxelobis humanitaruli akademiis
swavluli mdivnis posti, razec uari Tqva
poeturi Tavisuflebis sasargeblod da
moRvaweoba ganagrZo mSobliur mxareSi. mi-
si poeturi saRamoebi xSirad imarTeba Tbi-
lisis literaturul kafeebSi da didi pop-
ularobiT sargeblobs profesional qar-
Tvel literatorebs Soris. mimdinare wels
gamoica misi rCeuli leqsebis tevadi kre-
buli: “Tbiliso, Cemo sofelo!”.
durmiSxan tabataZe 1981 wels daibada q.
TbilisSi. patara durmiSxani mSoblebTan
erTad sacxovreblad gadasaxlda q. baqo-
Si, sadac mamamiss wvrili biznesi hqonda.
male mSoblebi gaiyarnen da maT yuradRe-
bas moklebuli momavali poeti quCis gar-
Cevebis aqtiuri monawile xdeba. tradicia
grZeldeba mamis mier TbilisSi misi gamog-
86
zavnisa da avetik yazarovis saxelobis sax-
alxo skola-internatSi swavlis wlebSic.
2001 wels igi daapatimres da imyofeboda
jer metexis, Semdeg quTaisis da baTumis
cixeebSi. 2003 wels 22 wlis Wabuki gadaw-
yvets, sabolood zurgi aqcios krimina-
lur samyaros da mxolod bohemuri cxov-
rebis TavisuflebiT Semoifarglos, para-
lelurad, baqoSi daZmobilebuli revolu-
ciuri aqtivistebis daxmarebiT, igi sapy-
robilis civi kedlebis datovebisTanave
ewyoba sabWoTa saqarTvelos meurneobeb-
is trestis mmarTvelis mrCevlad da mom-
devno wels xdeba Tbilisis Sinsaxkomis sa-
arqivo ganyofilebis kurieri. 2005 wels
igi gadayvanil iqna saqarTvelos ssr mini-
strTa sabWosTan arsebul gzatkecilebis
sammarTveloSi inspeqtorad, sadac dRem-
de muSaobs. durmiSxan tabataZis poetur
kalams ekuTvnis leqsebi, piesebi, novele-
bi. misi scenaris mixedviT gadaRebulia
mxatvruli filmi, Tavadac Sesrulebuli
aqvs araerTi saintereso roli cnobil qar-
Tul filmebSi. 2008 wels gamoica misi le-
qsebis pirveli krebuli”sadarbazov, kar-
go gogov!”, romelmac myisve daipyro norC
Tbilisel mkiTxvelTa marTali gulebi. mi-
87
si leqsis “kaci edgari” teqstze Seiqmna
yvela TbiliselisTvis sayvareli simRera.
Tavad durmiSxan tabataZe xazgasmuli Tav-
mdablobiT aRniSnavs, rom misi poeturi
mcdelobebi mxolod dardebisgan misive
gaTavisuflebis saSualebaa da meti pret-
enzia arc SeiZleba hqondes poetebis qvey-
anaSi. da es miuxedavad imisa, rom igi siste-
maturad SehyavT kembrijisa da oqsfor-
dis yovelwliur enciklopediur gamoce-
mebSi: “aba, gamoicani, vin vin aris?”.
89
sarCevi
Semdgenlis winasityva 5
firuz CxeiZe
efemera 9
Tovli 12
angelozs grZeli pergamenti eWira 14
qebaTa qeba nikorwmindas 15
guTnisdeda 18
ratom miyvarxar? 20
elegia 21
poeti 22
gaxsovs, turfav... 23
bazaleTis tba 24
i aie ae oioe a... 26
atmis rtoo... 27
aTovda zamTris baRebs 28
26 hoku 29
aSuRi oganeza axalcixeli
leqsi qarTuli 37
leqsi qarTul kacobaze 38
balada qarTul imedze 40
leqsi qarTvelTa da somexTa Zmobisa 42
xotbani mSobel enebsa 44