i
สารบญ
สารบญ i สารบญตาราง iv สารบญภาพ vii บทน า 1 การตรวจเอกสาร 4
1. ทรพยากรดนของประเทศไทย 4
1.1 ภาคเหนอ 4
1.2 ภาคกลาง 4
1.3 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5
1.4 ภาคตะวนออก 5
1.5 ภาคใต 5
2. ระบอบความชนดน 5
3. วตถตนก าเนดดน 7
4. กลมชดดนในประเทศไทย 11
5. องคประกอบทางเคมของดน 19
6. กระบวนการผพงอยกบททางเคม 32
อปกรณ เครองมอและวธด าเนนการ 37
อปกรณและเครองมอ 37
สารเคม 37
การเตรยมตวอยางดน 37
สภาพทเหมาะสมส าหรบการวเคราะหธาตตาง ๆ 37
วธด าเนนการ 40
ผลการศกษา 47
ii
1. กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง 50
1.1 กลมดนเหนยว 50
1.2 กลมดนทมการยกรอง 66
1.3 กลมดนเปรยวจด 67
1.4 กลมดนเลนชายทะเล 77
1.5 กลมดนทรายแปง 83
1.6 กลมดนรวนละเอยด 88
1.7 กลมดนรวนหยาบ 94
1.8 กลมดนเคม 100
1.9 กลมดนทราย 104
1.10 กลมดนตน 105
1.11 กลมดนอนทรย 109
2. กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง 113
2.1 กลมดนเหนยว 113
2.2 กลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพด 122
2.3 กลมดนรวนละเอยด 127
2.4 กลมดนรวนหยาบ 134
2.5 กลมดนทราย 138
2.6 กลมดนตน 143
2.7 กลมดนทพบชนมารล 152
2.8 กลมดนลกปานกลาง 157
3. กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน 164
3.1 กลมดนเหนยว 164
3.2 กลมดนรวนละเอยด 171
3.3 กลมดนรวนหยาบ 176
iii
3.4 กลมดนทราย 180
3.5 กลมดนตน 184
3.6 กลมดนลกปานกลาง 190
สรปผลการทดลอง 195 ขอเสนอแนะ 200 เอกสารอางอง 201 ภาคผนวก 207
iv
สารบญตาราง
ตารางท 1 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนแอควก 8
ตารางท 2 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนยดก 9
ตารางท 3 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนอสตก 10
ตารางท 4 แสดงพนทพวกกลมดนในประเทศไทย ป พ.ศ. 2557 18
ตารางท 5 ชนดและปรมาณธาตทพบมากในเปลอกโลก 20
ตารางท 6 ชนดและปรมาณของออกไซดทพบมากในเปลอกโลก 21
ตารางท 7 คาเฉลยของแรตาง ๆ ทเปนองคประกอบในหน 24
ตารางท 8 ชนดของแรทพบมากในหนตะกอนและหนแปร 25
ตารางท 9 องคประกอบทางเคมของปรมาณธาตตาง ๆ ทมอยในหนในเปลอกโลก 26
ตารางท 10 ธาตองคประกอบของหนไนสทแปรสภาพมาจากหนแกรนต (Granite gneiss rocks) และดนชน B ภายใตสภาพพนทปาในเขตภมอากาศอบอนและชน 33
ตารางท 11 สภาพการวเคราะหทเหมาะสม (Optimum condition) ส าหรบการวเคราะหธาตตาง ๆ 39
ตารางท 12 กลมชดดนในเขตพนทลมหรอพนทน าขง 42
ตารางท 13 กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง 44
ตารางท 14 กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน 45
ตารางท 15 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 1 52
ตารางท 16 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 3 54
ตารางท 17 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 4 56
ตารางท 18 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 5 58
ตารางท 19 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 6 60
ตารางท 20 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 7 62
ตารางท 21 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 8 66
v
ตารางท 22 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 2 69
ตารางท 23 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 9 70
ตารางท 24 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 10 72
ตารางท 25 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 11 74
ตารางท 26 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 12 78
ตารางท 27 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 13 80
ตารางท 28 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 15 84
ตารางท 29 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 16 85
ตารางท 30 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 17 89
ตารางท 31 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 18 91
ตารางท 32 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 19 95
ตารางท 33 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 21 96
ตารางท 34 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 22 97
ตารางท 35 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 20 101
ตารางท 36 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 24 105
ตารางท 37 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 25 106
ตารางท 38 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 58 110
ตารางท 39 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 28 114
ตารางท 40 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 29 116
ตารางท 41 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 30 118
ตารางท 42 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 31 119
ตารางท 43 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 33 123
ตารางท 44 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 38 125
ตารางท 45 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 35 129
ตารางท 46 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 36 131
vi
ตารางท 47 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 40 135
ตารางท 48 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 41 139
ตารางท 49 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 44 140
ตารางท 50 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 46 144
ตารางท 51 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 47 146
ตารางท 52 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 48 147
ตารางท 53 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 49 149
ตารางท 54 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 52 153
ตารางท 55 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 54 154
ตารางท 56 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 37 158
ตารางท 57 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 55 159
ตารางท 58 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 56 161
ตารางท 59 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 26 166
ตารางท 60 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 27 168
ตารางท 61 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 34 173
ตารางท 62 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 39 177
ตารางท 63 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 43 181
ตารางท 64 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 45 185
ตารางท 65 ปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 51 187
ตารางท 66 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 50 191
ตารางท 67 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 53 192
vii
สารบญภาพ
ภาพท 1 แผนทแสดงกลมชดดนทง 62 กลมของประเทศไทย 13
ภาพท 2 แสดงสวนประกอบของดนโดยปรมาตร 19
ภาพท 3 เครอง X-ray fluorescence spectrophotometer 38
ภาพท 4 เครองบดดน Spectrompll 38
ภาพท 5 เครองอดดน Spex hydraulic press 38
ภาพท 6 ดนทถกอดใหแนนเปนแผน (Pellet) 38
ภาพท 7 ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) วตถตนก าเนดดน และกลมชดดน (ข) หนวยวเคราะห (Cases) จ านวนตวอยางทงสน 1,004 ตวอยาง 48
ภาพท 8 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเหนยว จ านวนตวอยางทงสน 156 ตวอยาง 63
ภาพท 9 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเปรยวจด จ านวนตวอยางทงสน 120 ตวอยาง 75
ภาพท 10 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเลนชายทะเล จ านวนตวอยางทงสน 32 ตวอยาง 81
ภาพท 11 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนทรายแปง จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง 86
ภาพท 12 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข)
viii
หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนรวนละเอยด จ านวนตวอยางทงสน 72 ตวอยาง 92
ภาพท 13 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนรวนหยาบ จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง 98
ภาพท 14 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเคม จ านวนตวอยางทงสน 64 ตวอยาง 102
ภาพท 15 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนตน จ านวนตวอยางทงสน 10 ตวอยาง 107
ภาพท 16 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนอนทรย จ านวนตวอยางทงสน 14 ตวอยาง 111
ภาพท 17 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง ของกลมดนเหนยว จ านวนตวอยางทงสน 92 ตวอยาง 120
ภาพท 18 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพด จ านวนตวอยางทงสน 20 ตวอยาง 126
ภาพท 19 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง ของกลมดนรวนละเอยด จ านวนตวอยางทงสน 60 ตวอยาง 132
ix
ภาพท 20 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนรวนหยาบ จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง 136
ภาพท 21 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนทราย จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง 141
ภาพท 22 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนตน จ านวนตวอยางทงสน 54 ตวอยาง 150
ภาพท 23 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนทพบชนมารล จ านวนตวอยางทงสน 4 ตวอยาง 155
ภาพท 24 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนลกปานกลาง จ านวนตวอยางทงสน 20 ตวอยาง 162
ภาพท 25 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนเหนยว จ านวนตวอยางทงสน 100 ตวอยาง 169
ภาพท 26 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนรวนละเอยด จ านวนตวอยางทงสน 32 ตวอยาง 174
x
ภาพท 27 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนรวนหยาบ จ านวนตวอยางทงสน 20 ตวอยาง 178
ภาพท 28 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนทราย จ านวนตวอยางทงสน 6 ตวอยาง 182
ภาพท 29 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนตน จ านวนตวอยางทงสน 36 ตวอยาง 188
ภาพท 30 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนลกปานกลาง จ านวนตวอยางทงสน 10 ตวอยาง 193
1
บทน า
เครองเอกซเรยฟลออเรสเซนส (X-ray fluorescence spectrometer) เปนเครองมอทใชในการวเคราะหหาปรมาณธาตองคประกอบในตวอยาง ผลทไดคอ ปรมาณรวม (Total content) บางครงเรยกวา ปรมาณทงหมดของธาตในตวอยาง เปนการใชเทคนคการเรองรงสเอกซ (X-ray fluorescence) โดยการวเคราะหนน าเอาลกษณะประจ าตวของเสนเอกซเรย (Characteristic x-ray spectral line) ของธาตตางๆ มาใชในการวเคราะหตวอยางทงในเชงคณภาพ (Qualitative) และปรมาณ (Quantitative) โดยการวดความเขม (Intensity) ของปรมาณรงสเอกซฟลออเรสเซนตทปลดปลอยออกมาจากธาตองคประกอบแตละชนดในตวอยาง
ส าหรบงานวเคราะหดานวทยาศาสตรทางดน การวเคราะหโดยวธนเปนวธทสะดวก และรวดเรว ผลวเคราะหมความถกตอง และความแมนย าสง ธาตทท าการวเคราะหประกอบดวย 12 ธาต คอ ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) เนองจากธาตตาง ๆ นมอยในธรรมชาต เปนองคประกอบของหน และแร เมอเกดการสลายตวผพงจะหลงเหลออยในดน และมบางสวนทชะละลายสญหายไปจากดนมากบางนอยบางแตกตางกนไปในแตละธาต ปรมาณธาตองคประกอบรวมทวเคราะหได จงเปรยบเสมอนปรมาณธาตอาหารส ารองหรอตนทนทางธรรมชาตทเปนองคประกอบอยในดน การศกษาถงองคประกอบ และการแจกกระจายของธาตเหลานในชดดนหรอกลมชดดนในประเทศไทยเปนประโยชนตอนกปฐพวทยา นกธรณวทยา และนกส ารวจดน เพอใชในการวนจฉย จ าแนกชนด ประเภทของดน และการใชประโยชนทดนทางการเกษตร นอกจากน ปรมาณธาตอาหารหลก (ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม) ธาตอาหารรอง (แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน) และจลธาตอาหาร (เหลก แมงกานส และสงกะส) สามารถน าไปใชประโยชนในการประเมนความอดมสมบรณของดน รวมทงการคาดคะเนปญหาของดน เนองจากธาตบางธาตถามอยมากโอกาสทพชจะน าไปใชประโยชนกมมากดวย แตธาตบางธาตถามอยมากเกนไปจะสงผลกระทบในทางลบตอการเจรญเตบโตของพช เชน อะลมนม เหลก แมงกานส และโซเดยม
ดานปฐพกลศาสตรหรอดานวศวกรรมใชดการยดและหดตวของดนในการสรางถนนหรอการสรางเขอน โดยเฉพาะในดนเหนยวกระจายตว (Dispersive soils หรอ Dispersive clay) ซงสวนใหญจะมธาตโซเดยมสง เปนตน สวนธาตอนๆ เชน ซลคอน เปนองคประกอบทส าคญในกลมดนทราย เกดจากวตถตนก าเนดดนทมเนอหยาบ มความคงทนตอการสลายตวสง ปรมาณซลคอนจะเปนปฏภาคผกผนกบอะลมนม กลาวคอ ถาซลคอนสง อะลมนมจะมคาต า และถาอะลมนมมคาสง ซลคอนจะต า สวนไทเทเนยมจะเปนธาตทพบอยเสมอในทกหนาตดดน (Soil profile) เปนธาตทเปน
2
ดชนในการศกษาความสม าเสมอภายในหนาตดดนทด หรอเปนตวชบงความสม าเสมอของวตถตนก าเนดดนทด เพราะเปนธาตทมความคงทนตอการเปลยนแปลงทางเคมของดน
กรมพฒนาทดนไดท าการส ารวจและจ าแนกดนไวมากกวา 300 ชดดน (soil series) การทจะจดความเหมาะสมของดนกบการปลกพชเศรษฐกจในแตละชดดนนน จะมเปนจ านวนมากและเกดความสบสนกบผใชได จงไดรวบรวมชดดนทมลกษณะ สมบตและศกยภาพในการเพาะปลกพช รวมทงการจดการดนทคลายคลงกน มาไวเปนกลมดนเดยวกน สามารถแบงดนออกเปน 62 กลมชดดน เพอประโยชนในการใหค าแนะน า การตรวจสอบ ลกษณะดน การใชประโยชนทดน และการจดการดนทเหมาะสมใหแกเกษตรกรและผสนใจทวไป
ดนทง 62 กลมชดดนยงสามารถแบงตามลกษณะสภาพทพบไดอก 4 กลมดนใหญๆ คอ
(1) กลมชดดนพนทลมหรอพนทน าขง พบในทกภาค ไดแก กลมชดดนท 1-25 และ กลมชดดนท 57-59
(2) กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง พบในภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออกบางพนท ไดแก กลมชดดนท 28, 29, 30, 31, 33, 35, 36, 37, 38, 40, 44, 46, 47, 48, 49, 52, 54, 55, 56, 60 และ 61
(3) กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน พบในภาคใต และพนทชายฝงทะเลภาคตะวนออกเฉยงใต ไดแก กลมชดดนท 26, 27, 32, 34, 39, 42, 43, 45, 50, 51 และ 52
(4) กลมชดดนบนพนทลาดชนสง พนทภเขาและเทอกเขา ทมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนต ไดแก กลมชดดนท 62
ลกษณะและสมบตของกลมชดดนทพบตามสภาพพนทตางๆ จะมลกษณะเดนประจ ากลมดนทแตกตางกนไป เชน กลมดนเหนยว กลมดนรวน กลมดนทราย กลมดนเปรยวจด กลมดนเคม กลมดนเลนชายทะเล และกลมดนตน เปนตน ซงลกษณะดงกลาวเปนผลสบเนองจากวตถตนก าเนดดนทสงผลใหดนมลกษณะทเฉพาะแตกตางกนไป การทราบองคประกอบของธาตตางๆ ในแตละกลมชดดน ประกอบกบขอมลการเกดดน ชนดของวตถตนก าเนดดน สมบตทางกายภาพ เคม และอนๆ รวมกนจะชวยเพมประสทธภาพในการผลตของทรพยากรดน สามารถวเคราะหปญหาหรออปสรรคในการใชประโยชนทรพยากรดนแตละชนดหรอในแตละกลมชดดน เพอการปรบปรงและอนรกษทรพยากรดนใหมประสทธภาพอยางยงยนตลอดไป
3
เอกสารเรอง “ปรมาณธาตองคประกอบรวมในดนของประเทศไทย” มวตถประสงค ดงน
1) เพอศกษาองคประกอบทางเคมรวมและพฤตกรรมของธาตตางๆ ในชดดนและกลมชดดนทพบในสภาพพนทลมและพนทดอน
2) เพอเปนฐานขอมลทรพยากรดนดานปรมาณธาตองคประกอบรวมในชดดนและกลมชดดนของประเทศไทย เพอประโยชนในการวางแผนการใชทดน การเกษตรกรรม และการประเมนศกยภาพของดนไดอยางมประสทธภาพอยางยงยนสบไป
4
การตรวจเอกสาร
ประเทศไทยตงอยในเขตรอนทางทศตะวนออกเฉยงใตของทวปเอเชย มเนอททงหมดประมาณ 514,000 ตารางกโลเมตร (321 ลานไร) มความยาวจากทศเหนอไปทศใตประมาณ 1,620 กโลเมตร ความกวางจากทศตะวนออกไปทศตะวนตกประมาณ 750 กโลเมตร ทศเหนอมอาณาเขตตดกบสาธารณรฐสงคมนยมแหงเมยนมาร และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทศตะวนออกตดกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และประเทศกมพชา ทศตะวนตกตดกบทะเลในอาวไทย และสหพนธรฐมาเลเซย ทศตะวนตก ตดกบสาธารณรฐสงคมนยมแหงสหภาพพมา และชองแคบมะละกา ลกษณะของสภาพพนทโดยทวไป ประกอบดวยทราบลมรอยละ 25 พนทดอนรอยละ 46 และพนทสงรอยละ 29 มความสงจากระดบน าทะเล 500 เมตร ความลาดชนมากกวารอยละ 35 (Changprai, 1987)
1. ทรพยากรดนของประเทศไทย
ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมทใชทรพยากรดนและทดนเปนพนฐานหลกในการประกอบอาชพตงแตอดตจนถงปจจบน ทรพยากรดนและทดนเปนแหลงทมาของปจจยสในการด ารงชวตของมนษย คอ ทอยอาศย แหลงผลตอาหาร เครองนงหมและยารกษาโรค จงเปนปจจยส าคญอยางหนงในการเปนองคประกอบของปจจยการผลตทางการเกษตร แตเนองจากทรพยากรทดนของประเทศมจ ากด มเนอทเพยง 321 ลานไร เปนพนททเหมาะสมในการท านา ท าไร และท าสวนประมาณ 160 ลานไร หรอรอยละ 50 ของพนททงประเทศ ทเหลอเปนพนททไมเหมาะสมตอการเพาะปลก เชน พนทภเขาสงชน พนทดนลกรงและทรายจด เปนแหลงน า ทอยอาศย แหลงประกอบการพานชย และอตสาหกรรมตางๆ (เฉลยว, 2530 (ก)) ส าหรบทรพยากรดนในแตละภาคของประเทศพอสรปไดดงน (กรมพฒนาทดน, 2558)
1.1 ภาคเหนอ
โดยเฉพาะบรเวณพนทราบหรอคอนขางราบ เปนดนทมศกยภาพทางการเกษตรอยในระดบปานกลางถงสง แตมขอจ ากดของพนทของภาคทเปนเทอกเขาและมความลาดชนสงมากเปนสวนใหญ มพนทรวม 106.03 ลานไร ดนมปญหาทพบ ประกอบดวย ดนทราย และดนตน ภาคเหนอมดนทเหมาะสมส าหรบขาวประมาณ 16.90 ลานไร และมความเหมาะสมส าหรบปลกพชไร ไมผล ไมยนตนทวไป ประมาณ 18.87 ลานไร
1.2 ภาคกลาง
เปนดนทมศกยภาพทางการเกษตรปานกลางถงสง ดนสวนใหญมระดบความอดมสมบรณปานกลางถงสง เนองจากในชวงฤดน าหลากไดพาตะกอนมาทบถมทกป ดนมขอจ ากดนอย และ
5
จดการดนไดคอนขางงาย มพนทรวม 43.45 ลานไร ดนปญหาทพบประกอบดวย ดนเปรยวจด ดนเคมชายทะเล ดนเคมบก ดนทราย และดนตน ภาคกลางมดนทเหมาะส าหรบขาวประมาณ 8.83 ลานไร และมความเหมาะสมส าหรบพชไร ไมผล และไมยนตน ประมาณ 10.26 ลานไร
1.3 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
สวนใหญมศกยภาพทางการเกษตรต า เนองจากมขอจ ากดในเรองเนอดน เชน มเนอดนเปนทรายจดหรอดนรวนหยาบ ท าใหมความจในการอมน าต า ดนตนหรอดนมกอนกรวดลกรงปะปนหนาแนนในระดบตนถงตนมาก ดนเคมและพนทเกษตรกรรมทไดรบผลกระทบจากความเคมของดน และดนมความอดมสมบรณต า มพนทรวม 105.53 ลานไร ดนปญหาทพบประกอบดวย ดนเคมบก ดนทราย และดนตน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมดนทเหมาะส าหรบขาว ประมาณ 21.57 ลานไร และมความเหมาะสมส าหรบพชไร ไมผล ไมยนตนทวไป ประมาณ 44.10 ลานไร
1.4 ภาคตะวนออก
เปนดนทมศกยภาพทางการเกษตรต าถงปานกลาง คลายคลงกบทรพยากรดนภาคใต มพนทรวม 21.49 ลานไร ดนปญหาทพบประกอบดวย ดนเปรยวจด ดนเคมชายทะเล ดนทราย และดนตน ภาคตะวนออกมดนทเหมาะสมส าหรบขาว ประมาณ 2.75 ลานไร และมความเหมาะสมส าหรบพชไร ไมผล และไมยนตนทวไป ประมาณ 6.60 ลานไร
1.5 ภาคใต
ปรมาณฝนตกชกและตอเนองนานในรอบป มการชะลาง น าพาหรอชะละลายธาตอาหารออกไปจากดนสงและดนมความอดมสมบรณต า แตเนองจากดนมความชนคอนขางสม าเสมอท าใหเหมาะสมในการเพาะปลกพชประเภทไมผลและไมยนตน จงท าใหมปญหาทางการเกษตรนอยกวาภมภาคอนๆ มพนทรวม 44.20 ลานไร ดนปญหาทพบ ประกอบดวย ดนเปรยวจด ดนเคมชายทะเล ดนทราย และดนตน ภาคใตมดนทเหมาะสมส าหรบขาว ประมาณ 4.59 ลานไร และมความเหมาะสมส าหรบพชไร ไมผล และไมยนตนทวไป ประมาณ 16.17 ลานไร
2. ระบอบความชนดน
ระบอบความชนดน (Soil moisture regime) หมายถง สภาพความชนดนโดยพจารณาจากการมหรอไมมน าใตดน หรอน าในชนใดชนหนงในดนทถกยดไวดวยแรงนอยกวา 1,500 กโลพาสคล ในชวงควบคมความชน ซงสามารถใหพชเจรญเตบโตไดตามธรรมชาต ในระบบอนกรมวธานดนไดแบงระบอบความชนดนไวดงน แอควก (Aquic) แอรดก (Aridic) หรอ ทอรรก (Torric) ยดก (Udic) อสตก (Ustic) และเซอรก (Xeric) (คณะกรรมการจดท าพจนานกรมปฐพวทยา, 2551)
6
ในประเทศไทยไดมผศกษาวจยระบอบความชนดนและการคาดคะเนโดยอาศยปจจยทเกยวกบสภาพพนท ระดบน าใตดน การระบายน าของดน ปรมาณและการกระจายของฝน รวมทงพชพรรณทขนปกคลม Moncharoen และคณะ (1983) ไดสรปวาระบอบความชนดนทพบในประเทศไทยแบงออกเปน เพอเรควก (Peraquic) แอควก (Aquic) ยดก (Udic) อสตก (Ustic) และเพอรดก (Perudic) และมบางบรเวณทเปนหนวยสมพนธของดนในระบอบความชนแบบแอควกกบอสตก แตระบอบความชนดนทใชในการจ าแนกดนมาจนถงปจจบน ยงแบงออกเปนเพยง 3 แบบ คอ แอควก อสตก และยดก (เฉลยว, 2530 (ข); Pisoot and Eswaran, 2002)
2.1 ระบอบความชนดนแอควก
พบในบรเวณทราบต าและทราบลมของภาคตางๆ ในชวงฤดฝนมน าขงหรอมระดบน าใตดนอยใกลผวดน สภาพความชนทดนอมตวดวยน าเปนระยะเวลานานจนเกอบไมมออกซเจนทละลายน าอยเลย เกดสภาพรดกชนขนในดนท าใหเกดกระบวนการเปลยนแปลงทางเคมของธาตบางชนด เชน เหลก และ แมงกานส ท าใหหนาตดดนเกดเปนจดสประ ดนจะมสเทาหรอเทาออน มคารงค (Chroma) 2 หรอนอยกวา และคาส (Value) 4 หรอสงกวา ภายในความลก 75 เซนตเมตร จากผวดนบน ซงแสดงวามน าขงแฉะในหนาตดดนเปนระยะเวลานานในรอบป ดนทอยในสภาพนจะเปนดนทมการระบายน าคอนขางเลวและระบายน าเลว ใชประโยชนในการปลกขาวเปนสวนใหญ และยงมดนบางสวนทพบในทแองต า และบรเวณปาชายเลน ซงระดบน าใตดนอยทผวดน หรอใกลผวดนเกอบตลอดทงป สของดนจะเปนสเทา เทาออน หรอสเทาปนน าเงน สเทาปนเขยว เกดขนภายใน 50 เซนตเมตร จากผวดน เปนดนทมการระบายน าเลวมาก ระบอบความชนดนเหลานเรยกวาเพอเรควก
2.2 ระบอบความชนดนยดก
พบในบรเวณดนดอน (Upland soils) ตงแตอ าเภอบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธลงไปยงภาคใตทงหมด และพบในภาคตะวนออกตงแตอ าเภอแกลง จงหวดระยอง ไปจนถงจงหวดตราด ดนทมความชนในระบอบนจะพบในบรเวณทฝนตกชก การกระจายของฝนคอนขางดและสม าเสมอ ดนจะไมแหงความชนดนในสวนใดสวนหนงของชวงควบคมจะไมแหงนานถง 90 วน ในรอบป ดนทอยในระบออบความชนนจะเปนดนทมการระบายคอนขางดถงดเปนสวนใหญ การใชประโยชนทดนจะปลกยางพารา ปาลมน ามน และท าสวนผลไม นอกจากบรเวณทกลาวแลวยงพบในภาคเหนอทมภเขาสงและมพชพรรณขนปกคลมหนาทบ และมความสงจากระดบน าทะเลเกนกวา 1000 เมตร บางแหงดนจะมความชนตลอดปโดยเฉพาะดอยอนทนนท ดนจะมระบอบความชนแบบเพอรดก
2.3 ระบอบความชนดนอสตก
พบบรเวณทดนดอน ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ ภาคกลาง ทราบสงตอนกลาง และภาคตะวนตก ดนทมระบอบความชนนดนจะแหงนบรวมกนแลวเกน 90 วน ในรอบป ระดบน าใต
7
ดนอยลกกวา 75 เซนตเมตร จากผวดนบนเกอบตลอดทงป ดนมการระบายน าคอนขางดถงดจนเกนไป ดงนนจะไมคอยพบจดสประทมคารงค (Chroma) ต าในระดบความลก 75 เซนตเมตรขนมา ถาพบกมเพยงเลกนอย การใชประโยชนทดน ปลกพชไร ไมผล พชผก ถาไมมระบบชลประทานชวยดนทมระบอบความชนแบบนจะใชในการเพาะปลกในชวงฤดฝน สวนฤดแลงดนมความชนไมเพยงพอตอการเจรญเตบโตของพช พชจะเหยวเฉาตายหรอใหผลผลตไมด ยกเวนพชทนแลง
3. วตถตนก าเนดดน
วตถตนก าเนดดน (Soil parent material) หมายถง หนทสลายตวผพงหรออนทรยวตถซงเปนตนก าเนดของดน โดยปกตจะอยชนลางสดของดนทเรยกชน C แบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ วตถทเคลอนยายมาทบถมจากท อน และวตถทเปนหนสลายตวผพง (คณะกรรมการจดท าพจนานกรมปฐพวทยา, 2551)
วตถตนก าเนดดนเปนปจจยหนงทยอมรบกนมานานแลววาเปนปจจยทควบคมลกษณะทส าคญของดน ส าหรบวตถตนก าเนดดนในประเทศไทย สามารถแบงกลมไดตามสภาพของดน ทเกดในระบอบความชนตาง ๆ กน (เอบ, 2533)
3.1 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนแอควก
วตถตนก าเนดดนสวนใหญเปนตะกอนทเคลอนยายมาทบถม โดยอทธพลของน าทะเลและธารน า พบในบรเวณทอยลกเขาไปในแผนดนและบรเวณทอยใกลกบชายฝงทะเลทมอทธพลของน าขนลง ในบรเวณทพบวตถตนก าเนดดนแบบน ดนมพฒนาการนอย เปนดนทเกดขนใหม ซงแสดงอทธพลของลกษณะของตะกอนตาง ๆ ชดเจน นอกจากนยงพบบางบรเวณในระบอบความชนดนนทม วตถตนก าเนดดนเปนวสดตกคาง และวสดทเคลอนยายโดยแรงโนมถวงของโลก หรอตะกอนดาด เชงเขารวมอยดวย ดนทพบบรเวณนเปนดนเกามพฒนาการด แตพบเปนบรเวณนอย ชนดของ วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนแบบแอควก และสณฐานภมประเทศทเกยวของ แสดงในตารางท 1
3.2 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนยดก
วตถตนก าเนดดนประกอบไปดวยตะกอนทถกเคลอนยายมาทบถมในบรเวณชายหาด และเนนทราย (Beach and sand dune deposits) เปนตะกอนคอนขางหยาบของทราย โดยเฉพาะอยางยง คอ แรควอรตซ เปนตน วตถตนก าเนดดนในกลมนยงรวมถงตะกอนน าพา ในบรเวณทม ธารน าไหลผาน ซงอยในบรเวณสนดนรมน า (Levee) และตะพกลมน าตางๆ ซงเปนตะกอนน าพาผสมโดยทวไปทไมสามารถชบงถงแหลงทมาของตะกอนไดอยางชดเจน นอกจากนเปนตะกอนน าพา
8
ทองถนทแสดงใหเหนแหลงทมาของตะกอนคอนขางชดเจนจากหนชนดตาง ๆ ลกษณะของ วตถตนก าเนดในระบอบความชนดนยดก จะมความสมพนธกบสณฐานภมประเทศเปนอยางมาก ตารางท 1 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนแอควก
1. วตถตนก าเนดดนทเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลพาหะธรณ
1.1 ตะกอนผสมของตะกอนภาคพนสมทรกบตะกอนน าพา
1.1.1 ตะกอนบรเวณทราบทน าทะเลยงขนถง (Active tidal flat)
1.1.2 ตะกอนบรเวณทราบน าทะเลเคยขนถง (Former tidal flat) ทมอทธพลของตะกอนภาคพนสมทรในปจจบนและอทธพลของตะกอนน ากรอย
1.1.3 ตะกอนบรเวณทราบน าทะเลเคยขนถง ทมอทธพลน ากรอยในปจจบน
1.1.4 ตะกอนผสมในบรเวณทราบชายฝงทะเล (Coastal plain)
1.1.5 ตะกอนในทลมและน าขง ระหวางเนนทรายและแนวสนทรายชายฝงทะเล
1.2 ตะกอนน าพา (Alluvium) ในบรเวณทราบน าทวม (Floodplain) และตะพกลมน า
1.3 ตะกอนน าพาทองถน ทแสดงใหเหนแหลงทมาของตะกอน
1.3.1 ตะกอนน าพาทองถนจากหนดนดานและหนทรายแปง
1.3.2 ตะกอนน าพาจากหนแกรนต
2. วตถตนก าเนดทเปนวสดตกคางและทเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลแรงโนมถวงของโลก เปนวสดทเกดจากหนตะกอนชนดทมอนภาคและหนแปรทเกยวของ เชน หนดนดาน หนฟลไลต
ทมา : เอบ (2533)
ในบรเวณทสง ยอดเนน หรอไหลเขา วตถตนก าเนดดนจะเปนวสดตกคาง และตะกอน ดาดเชงเขา ในบรเวณทต าลงมาแตเปนทดอนคอนขางสง วตถตนก าเนดดนเปนแบบน าพาทองถน เมออยกบธารน าไหล วตถตนก าเนดดนกจะเปนตะกอนน าพา ในลกษณะตาง ๆ กน และในบรเวณทราบชายฝงทะเล วตถตนก าเนดดนจะเปนตะกอนภาคพนสมทร เชน ตะกอนชายหาดรวมกบวสดดนทถกพดพามาทบถมโดยลม เปนตน ดนทมระบอบความชนดนน มหลายชนดทเปนดนทรายเกดจากวตถตนก าเนดดนทเปนวสดตกคาง และตะกอนดาดเชงเขา ซงเคลอนยายมาทบถมโดยแรงโนมถวงของโลก จากหนหลายชนดดวยกน ดนมพฒนาการสง สวนใหญมการสะสมดนเหนยว และวสดอน ๆจากกระบวนการทางดนอยางชดเจน แตดนมความอดมสมบรณต า มความอมตวดวยประจบวกทเปนดางต า บางบรเวณพบดนทมพฒนาการนอยแตขอบเขตไมกวางขวางมากนก ชนดของวตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนยดก แสดงในตารางท 2
9
ตารางท 2 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนยดก
1. วตถตนก าเนดดนทเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลของพาหะธรณ
1.1 ตะกอนชายหาดและเนนทราย
1.2 ตะกอนน าพาในบรเวณสนดนรมน าและตะพกลมน า
1.3 ตะกอนน าพาทองถนทแสดงใหเหนแหลงทมาของตะกอน
1.3.1 ตะกอนจากหนดนดานและหนทมลกษณะคลายคลง
1.3.2 ตะกอนจากหนทรายและหนทคลายคลง
1.3.3 ตะกอนกรวดและหนกรวดตาง ๆ
1.3.4 ตะกอนจากหนแกรนต
1.3.5 ตะกอนผสมจากหนควอรตไซตและแกรนต
1.3.6 ตะกอนน าพาจากหนทรายทสมพนธกบหนปน และหนดนดาน
2. วตถตนก าเนดดนทเปนวสดตกคางและทเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลแรงโนมถวงของโลก (ตะกอนดาดเชงเขา) ซงมาจาก
2.1 หนตะกอนเนอละเอยด ปานกลาง และเนอหยาบ
2.2 หนแกรนต
2.3 ของผสมจากหนไนซ แกรนต และหนทรายแปง
2.4 หนดนดานทมความสมพนธกบหนปน
ทมา : เอบ (2533)
3.3 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนอสตก
พบในดนทดอนสวนใหญของประเทศไทย วตถตนก าเนดดนประกอบดวยวสดดนทเคลอนยายมาทบถมโดยพาหะธรณ วสดตกคาง และวสดทเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลของแรงโนมถวงของโลก และมความสมพนธกบสณฐานภมประเทศตางๆ เชนเดยวกน คอ บรเวณทมธารน าไหล สนดนรมน า และบรเวณตะพกลมน าตางๆ วตถตนก าเนดดนจะเปนตะกอนน าพาเปนสวนใหญ ในบรเวณทสงขนไป วตถตนก าเนดดนเปนตะกอนน าพาทองถน ทแสดงใหเหนถงทมาของตะกอนชดเจน และดนทพบในบรเวณนจะมความสมพนธกบวตถตนก าเนดดนเหลานอยางชดเจน ในบรเวณทสงทเปนไหลเนน หรอไหลเขา วตถตนก าเนดดนสวนใหญเปนวสดตกคางและตะกอนดาดเชงเขาทมา
10
จากหนชนดตางๆ เชน หนตะกอน หนอคน เปนตน ชนดของวตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนอสตก แสดงในตารางท 3 ตารางท 3 วตถตนก าเนดดนในระบอบความชนดนอสตก 1. วตถตนก าเนดดนทเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลของพาหะธรณ
1.1 ตะกอนน าพาในบรเวณสนดนรมน าและตะพกลมน า 1.2 ตะกอนน าพาทองถน
1.2.1 จากหนทมปฏกรยาเปนดาง เชน บะซอลต หนปน และแอนดไซต 1.2.2 จากหนดนดานและหนทรายแปง 1.2.3 จากหนไนซและหนทรายแปงทมไมกามากและหนแกรนต 1.2.4 จากหนตะกอนเนอปานกลาง (หนทรายและหนคลายคลงหนทราย) 1.2.5 หนตะกอนเนอหยาบ 1.2.6 จากดนเหนยวเนอละเอยดมาก (มอนตมอรลโลไนต) 1.2.7 จากหนในกลมแกรนตและควอรตไซต
2. วตถตนก าเนดดนทเปนวสดตกคางและตะกอนดาดเชงเขา 2.1 จากหนแกรนต 2.2 จากหนบะซอลต เชนวสดทเกดในลกษณะเปนธารลาวา 2.3 จากหนทรายและหนคลายคลง 2.4 จากหนดนดานและหนคลายคลง 2.5 จากหนดนดานและหนปน 2.6 จากหนปนหรอมารล 2.7 จากหนแกรนต หนดนดาน และหนคลายคลง 2.8 จากหนดนดานคารบอเนต หนทรายแปง และหนทรายเนอละเอยด 2.9 จากดนเหนยวคารบอเนต ซงเปนตะกอนยคเทอรเซยร
ทมา : เอบ (2533)
11
4. กลมชดดนในประเทศไทย
กรมพฒนาทดนไดท าการศกษาทรพยากรดนในระดบจงหวดจนแลวเสรจ ประมาณป 2527 แตกมความยงยากมากพอสมควรในการทจะน าไปใชในการแปลผลดานการจดการดนเพอการปลกพชเศรษฐกจ ในป 2530 ไดมการปรบปรงแผนทดนระดบจงหวด มาตราสวน 1:50,000 ภายใตโครงการใชประโยชนทดนเพอปลกพชเศรษฐกจ โดยไดน าหนวยแผนทดนระดบกลมชดดนมาใช (62 กลมชดดน) เพอความสะดวกในการน าขอมลไปใชในดานการสงเสรมหรอการวางแผนการใชทดนใหเหมาะสมกบศกยภาพของทดน เพราะจากการส ารวจจ าแนกดนพบวาดนในประเทศไทยมจ านวนมากเกอบ 300 ชดดน (soil series) การทจะจดความเหมาะสมของดนกบการปลกพชในแตละชดดนนน จะมเปนจ านวนมากและเกดความสบสนแกผใชได ดงนนจงไดรวบรวมชดดนทมลกษณะคณสมบตและสภาพแวดลอมอนๆทใกลเคยงกน สามารถใชเปนตวแทนกนได จดไวเปนกลมเดยวกนรวมทงหมด 62 กลม กลมดนดงกลาวนาจะไดพจารณาน ามาเปนพนฐานในการจดการเกยวกบดนทางการเกษตรได (เลก และสนนท, 2535) ตอมาในป 2542-2544 กรมพฒนาทดนไดมการปรบปรงการจดท าแผนท มาตราสวน 1:25,000 และแนวทางการจดการดนตามกลมชดดนเพอปลกพชเศรษฐกจขน โดยยงคงใชหนวยแผนทดน 62 กลมชดดน (ภาพท 1) อยางไรกตามเมอน าไปใชประโยชนเพอการปลกพชเศรษฐกจแลว เกษตรกรมกประสบปญหาเกยวกบการตรวจสอบลกษณะ และสมบตกลมชดดน ดงนนเพอใหงายตอการเขาใจถงลกษณะ และสมบตดนกบการจดการดนเพอการปลกพชเศรษฐกจตามกลมชดดน จงไดรวมกลมชดดนเปนพวกกลมชดดน โดยแบงตามลกษณะสภาพทพบไดเปน 4 กลมใหญ ไดแก 1) กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง 2) กลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง 3) กลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน และ 4) กลมชดดนทมความลาดชนสง ซงกลมชดดนแตละกลมจะมลกษณะเดนประจ ากลมชดดน และสมบตดนทเฉพาะตามปจจยการเกดดน และการสรางดน เชน สภาพภมอากาศ ชนดของวตถตนก าเนด สภาพพนท ระยะเวลาการพฒนาของดน พชพรรณธรรมชาต สงมชวตและการใชประโยชนทดน เปนตน (กรมพฒนาทดน, 2547; ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2548)
4.1 กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง
กลมชดดนทใชปลกขาวหรอกลมชดดนในพนทลมน าขง เปนพนททมน าทวมขงผวดนในฤดฝนหรอมน าทวมขงนานในรอบป และมกมระดบน าใตดนตน ท าใหไมเหมาะสมส าหรบการปลกพชไร พชผก ไมยนตนหรอไมผล ในฤดฝน มพนททงหมด 68.92 ลานไร พบในทกภาคของประเทศ สามารถแบงตามลกษณะเดนประจ ากลมชดดนได 11 กลม คอ
(1) กลมดนเหนยว เปนพวกกลมชดดนทเปนดนเหนยว พบในพนทราบลมต า ใชปลกขาว ดนบนมสเทา สน าตาลปนเทา ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลหรอสแดง การระบายน าของดนเลวถงคอนขางเลว ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกลาง บางชดดนทพบกอนปนปะปนในชน
12
ดนลางปฏกรยาดนจะเปนกลางถงเปนดางปานกลาง ในหนาแลงจะพบรอยแตกระแหงกวางและลก ความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 1, 3, 4, 5, 6 และ 7
(2) กลมดนทมการยกรอง เปนพวกกลมชดดนทมการยกรองเพอใชปลกไมผล พชไรหรอพชผก ลกษณะและสมบตดนไมแนนอน ขนอยกบสภาพพนททมการยกรอง ดงนนควรดลกษณะ และสมบตดนในบรเวณใกลเคยงมาเปนแนวทางในการจดการดน ประกอบดวยกลมชดดนท 8
(3) กลมดนเปรยวจด เปนพวกกลมชดดนทเปนดนเปรยว พบในพนทราบลมต า ใชปลกขาว ดนบนมสด าหรอน าตาลปนเทา ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง น าตาล สแดง และสเหลองฟางขาวของสารจาโรไซตภายในหนาตดดน และอาจพบชนดนเลนของตะกอนน าทะเลทมศกยภาพกอใหเกดดนเปรยวจดภายในหนาตดดน ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมากทสด (pH < 4.0) การระบายน าของดนเลว ความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 2, 9, 10, 11 และ 14
(4) กลมดนเลนชายทะเล เปนพวกกลมชดดนทเปนดนเคมชายทะเลพนทปาชายเลน พบในทราบชายฝงทะเลหรอปากแมน าทมน าทะเลทวมถงเปนประจ า มกลนเหมนเหมอนกาซไขเนาทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจด บางพนทพบเปลอกหอยปะปนอยในชนดน ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดางปานกลาง การระบายน าของดนเลวมาก ความอดมสมบรณของดนปานกลางถงสง ประกอบดวยกลมชดดนท 12 และ 13
(5) กลมดนทรายแปง เปนพวกกลมชดดนทเปนดนทรายแปง พบในพนทราบลมต า ใชปลกขาว ดนบนสน าตาลปนเทา ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลหรอสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนดางเลกนอย การระบายน าของดนเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 15 และ 16
(6) กลมดนรวนละเอยด เปนพวกกลมชดดนทเปนดนรวนละเอยด พบในพนทราบลม ใชปลกขาว ดนบนมสน าตาลปนเทา ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลหรอสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนดาง การะบายน าของดนเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 17 และ 18
13
ภาพท 1 แผนทแสดงกลมชดดนทง 62 กลมของประเทศไทย (กรมพฒนาทดน, 2558)
14
(7) กลมดนรวนหยาบ เปนพวกกลมชดดนทเปนดนรวนหยาบ พบในพนทราบลมรมแมน า ใชปลกขาว ดนบนมสน าตาลปนเทา ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลหรอสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนดางปานกลาง การะบายน าของดนเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 19, 21, 22 และ 59
(8) กลมดนเคม เปนกลมชดดนทเปนดนเคมหรอมคราบเกลอในหนาแลง พบในพนท ราบลม ใชปลกขาว ดนบนมสน าตาลปนเทา ดนลางเปนชนดานแขง และมเกลอสะสมอยมาก มสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลหรอสแดง มกพบเปนชนดนทรายหนาภายในความลก 150 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง การระบายน าของดนเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 20
(9) กลมดนทราย เปนพวกกลมชดดนทเปนดนทราย พบในพนทราบลมต า ใชปลกขาว ดนบนมสน าตาลปนเทา ดนลางมสเทาหรอสเทาปนน าตาล มจดประสเหลอง สน าตาล อาจพบดนรวนปนทรายหรอดนรวนเหนยวปนทรายลกมากกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าของดนคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 23 และ 24
(10) กลมดนตน เปนพวกกลมชดดนทเปนดนตน พบในทราบลม ใชปลกขาว ดนบนมสน าตาลปนเทา ดนลางมสเทา มจดประสน าตาล สเหลองและสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนดางเลกนอย การระบายน าของดนคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 25
(11) กลมดนอนทรย เปนพวกกลมชดดนทมวสดอนทรยหนาทเกดจากการสะสมเศษชนสวนของพชในพนทลมน าขงหรอพนทพร ดนบนมสดนเปนสด า ดนลางเปนดนเลนตะกอนน าทะเลสเทาปนน าเงนทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจด พนทบรเวณนไมเหมาะตอการเพาะปลก เนองจากมน าทวมขงนาน ดนยบตวมาก คณภาพน าและดนเปนกรดรนแรงมาก ประกอบดวยกลมชดดนท 57 และ 58
4.2 กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง
กลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง พนทบรเวณนอยในเขตทมฝนตกนอยและตกกระจายไมสม าเสมอ โดยทวไปมปรมาณฝนตกเฉลยนอยกวา 1,500 มลลเมตรตอป การกระจายของฝนนอยกวา 6 เดอนในรอบป ม พนทท งหมด 115.05 ลานไร พบในภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออก สามารถแบงตามลกษณะเดนประจ ากลมชดดนได 9 กลมดน คอ
15
(1) กลมดนเหนยว เปนพวกกลมชดดนทเปนดนเหนยวลกมากในเขตดนแหง พบในพนทดอน ใชปลกไมผล พชไรและไมยนตน สดนมทงสด า น าตาลปนแดงหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย บางกลมชดดนในหนาแลงพบรอยแตกระแหงกวาง และลก ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนดาง การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 28, 29, 30 และ 31
(2) กลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพด เปนพวกกลมชดดนทเปนพวกดนรวนหยาบหรอดนทรายแปงละเอยดมาก พบในบรเวณรมแมน าในเขตดนแหง ใชปลกไมผล และพชผก สดนมสเหลองหรอสน าตาล อาจพบจดประสเลกนอย บางพนทพบชนดนสลบทเกดจากการทบถมของตะกอนแมน า อาจมน าไหลบาทวมขงในฤดฝน การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง ความอดมสมบรณของดนอยในระดบปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 33 และ 38
(3) กลมดนรวนละเอยด เปนกลมดนรวนละเอยดลกถงลกมากในเขตดนแหง พบในพนทดอน ใชปลกไมผล พชไร และพชผก สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 35 และ 36
(4) กลมดนรวนหยาบ เปนกลมดนรวนหยาบลกมากในเขตดนแหง พบในพนทดอน ใชปลกไมผล พชไรและพชผก สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกลาง การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 40 และ 60
(5) กลมดนทราย เปนพวกกลมชดดนทเปนดนทรายในเขตดนแหง พบในพนทดอน ใชปลกพชไร ไมยนตนและไมผล สดนมสน าตาลหรอสเหลอง อาจพบชนดนรวนปนทรายหรอดนเหนยวปนทราย และมจดประสภายในความลก 100 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าของดนดถงคอนขางมาก ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 41 และ 44
(6) กลมดนตน เปนพวกกลมชดดนทเปนดนตนถงชนหนพนหรอเศษหนปนลกรงหนามากในเขตดนแหง พบในพนทดอน ใชปลกพชไรและไมยนตน บางพนทเปนปาธรรมชาต สดนมสน าตาลหรอสแดง บางพนทพบชนดนเหนยวสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลและสแดงอยใตชนลกรง ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 46 , 47, 48 และ 49
(7) กลมดนทพบชนมารล เปนพวกกลมชดดนทมชนมารลหรอกอนปนตนถงลกปานกลางในเขตดนแหง พบในพนทดอน ใชปลกพชไร และไมผล สดนมสด าหรอสน าตาล บางพนทพบ
16
ชนมารลหรอกอนปนในชวงความลก 50-100 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกลางถงดางจด การระบายน าของดนด ความอดมสมบรณของดนปานกลางถงสง ประกอบดวยกลมชดดนท 52 และ 54
(8) กลมดนลกปานกลาง เปนพวกกลมชดดนทเปนดนลกปานกลางถงชนหนพน เศษหนหรอลกรงในเขตดนแหง สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนดางเลกนอย การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 37, 55 และ 56
(9) กลมดนดาดเชงเขา เปนพวกกลมดนเศษหนเชงเขาทเกดจากการสลายตวแตกผพงของเขา พบเศษหนหรอกอนหนรวงลงมาทบถมบรเวณเชงเขา กระจดกระจายทวไป ลกษณะ และสมบตดนไมแนนอน การระบายน าด ความอดมสมบรณต า ประกอบดวยกลมชดดนท 60
4.3 กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน
กลมชดดนในพนทดอนในเขตดนชน พนทบรเวณนอยในเขตทมฝนตกชก และการกระจายของฝนสม าเสมอเกอบทงป โดยทวไปมปรมาณฝนตกเฉลยมากกวา 1 ,500 มลลเมตรตอป และมการกระจายของฝนเฉลยมากกวา 8 เดอน มพนททงหมด 23.92 ลานไร พบในภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคใต สามารถแบงตามลกษณะเดนประจ ากลมดนได 7 กลมดน คอ
(1) กลมดนเหนยว เปนพวกกลมดนเหนยวลกถงลกมากในเขตดนชน พบในพนทดอน ใชปลกไมผล ปาลมน ามน ยางพารา พชผกและไมยนตน สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 26 และ 27
(2) กลมดนรวนรมแมน า เปนพวกกลมชดดนทเปนพวกดนรวนหรอดนทรายแปงละเอยดลกมากทเกดจากตะกอนรมแมน าในเขตดนชน ใชปลกไมผล ยางพารา ปาลมน ามนและพชผก สดนมสเหลองหรอสน าตาล อาจพบจดประสเลกนอย บางพนทพบชนดนสลบทเกดจากการทบถมของตะกอนแมน า อาจมน าไหลบาทวมขงในฤดฝน ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนปานกลาง ประกอบดวยกลมชดดนท 32
(3) กลมดนรวนละเอยด เปนพวกกลมชดดนทเปนดนรวนละเอยดลกถงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบในเขตดนชน พบในพนทดอน ใชปลกไมผล ยางพาราและไมยนตน สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 34
(4) กลมดนรวนหยาบ เปนพวกกลมชดดนทเปนดนรวนหยาบลกถ งลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบในเขตดนชน พบในพนทดอน ใชปลกไมผล ยางพารา
17
และไมยนตน สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 39
(5) กลมดนทราย เปนพวกกลมชดดนทเปนดนทรายลกถงลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอสนทรายชายทะเลในเขตดนชน พบในพนทดอน ใชปลกมะพราว ปาลมน ามน ยางพารา ไมยนตนและไมผล สดนมสน าตาลหรอสเหลอง อาจพบชนดนรวนปนทรายหรอดนเหนยวปนทราย บางพนทอาจพบชนดานอนทรยภายในความลก 100 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง การระบายน าของดนดถงคอนขางมาก ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 41 และ 43
(6) กลมดนตน เปนพวกกลมชดดนทเปนดนตนถงชนหนพน หรอชนลกรง กอนหนหรอเศษหนมากในเขตดนชน พบในพนทดอน ใชปลกยางพารา ปาลมน ามน ไมผลและไมยนตน บางพนทเปนปาธรรมชาต สดนมสน าตาลหรอสแดง บางพนทพบชนดนเหนยวสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลและสแดงอยใตชนลกรง ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 45 และ 51
(7) กลมดนลกปานกลาง เปนพวกกลมชดดนทเปนดนลกปานกลางถงชนหนพน ลกรงหรอเศษหนในเขตดนชน พบในพนทดอน ใชปลกไมผล ปาลมน ามน ยางพาราและไมยนตน สดนมสน าตาลหรอสแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณของดนต า ประกอบดวยกลมชดดนท 50 และ 53
4.4 กลมชดดนทมความลาดชนสง
พนทลาดชนเชงซอนหรอพนทภเขา มพนททงหมด 96.97 ลานไร ลกษณะและสมบตดนไมแนนอนขนอยกบสภาพพนทและชนดของวตถตนก าเนดดน พชพรรณธรรมชาต สวนใหญไมเหมาะสมตอการเกษตร ถาจะน ามาใชท าการเกษตรจะตองศกษาดนและเลอกพนททมศกยภาพ โดยท าการเกษตรแบบวนเกษตร และมมาตรการอนรกษดนและน าทถกวธ
18
ตารางท 4 แสดงพนทพวกกลมดนในประเทศไทย ป พ.ศ. 2557
พวกกลมดน
พนท (ลานไร)
รวมทงประเทศ
รอยละ ภาคเหนอ ภาคกลาง
ภตะวนออก
เฉยงเหนอ
ภาคตะวนออก
ภาคใต
พนราบลมหรอพนทน าขง 16.95 12.03 29.63 3.85 6.45 68.92 21.49
ดนเลนเละ - 0.17 - 0.17 1.00 1.33 0.42
ดนเหนยว 10.58 9.58 5.92 2.12 4.18 32.39 10.10
ดนรวน 6.32 1.21 15.64 1.14 0.78 25.09 7.82
ดนทราย - 0.03 0.52 0.20 0.09 0.85 0.26
ดนตน 0.05 - 5.34 0.21 0.05 5.64 1.76
ดนยกรอง - 0.99 - 0.02 0.02 1.02 0.32
ดนเคม - 0.05 2.20 - - 2.26 0.70
ดนอนทรย - - - - 0.34 0.34 0.11
พนทดอนเขตดนแหง 30.83 13.39 62.32 8.52 - 115.05 35.88
ดนเหนยว 7.80 3.36 5.33 1.12 - 17.62 5.49
ดนรวน 11.06 5.91 38.77 3.46 - 59.20 18.46
ดนทราย 0.26 0.83 8.01 0.70 - 9.80 3.06
ดนตน 11.03 3.08 7.15 3.22 - 24.48 7.63
พนทหนโผล 0.67 0.21 3.06 0.02 - 3.96 1.23
พนทดอนเขตดนชน - 0.71 0.71 3.62 19.60 23.92 7.46
ดนเหนยว - 0.002 - 0.83 3.83 4.67 1.46
ดนรวน - 0.52 - 1.05 12.61 14.18 4.42
ดนทราย - 0.14 - 0.10 0.87 1.11 0.35
ดนตน - 0.03 - 1.64 2.26 3.92 1.22
พนทหนโผล - 0.02 - - 0.02 0.04 0.01
พนทภเขาสง 54.45 13.10 10.88 3.40 15.13 96.97 30.24
พนทเบดเตลด 2.80 3.20 0.81 1.76 1.73 10.30 3.21
พนทน า 1.00 1.02 1.89 0.34 1.29 5.53 1.72
รวม 106.03 43.45 105.53 21.48 44.20 320.70 100.00
ทมา : กรมพฒนาทดน, 2558
19
5. องคประกอบทางเคมของดน
ดนทปกคลมพนผวโลกเปนสารทประกอบดวยอนนทรยวตถ อนทรยวตถ น าและอากาศ สดสวนของอนนทรยวตถและอนทรยวตถจะแตกตางกนในดนแตละชนด สวนทเปนอนทรยวตถจะมปรมาณนอยกวาสวนทเปนอนนทรยวตถมาก โดยทวไปสวนทเปนของแขงของดนคออนนทรยวตถและอนทรยวตถจะมสดสวนประมาณรอยละ 50 โดยปรมาตร และอกรอยละ 50 โดยปรมาตรจะเปนน าและอากาศ (ภาพท 2) อากาศในดนประกอบดวยกาซไนโตรเจนรอยละ 80 โดยปรมาตร และกาซออกซเจนรอยละ 20 โดยปรมาตร ในดนทมการถายเทอากาศดจะมกาซคารบอนไดออกไซดนอยกวารอยละ 0.01 แตในดนทมการถายเทอากาศไมดปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดจะมปรมาณสงขน ซงอาจสงถงรอยละ 5-20
อนนทรยวตถในดนไดมาจากการสลายตวผพงของหนและแร สวนอนทรยวตถในดนไดมาจากเศษซากพชและสตว หรออาจกลาวไดวาหนและแรเปนวตถใหก าเนดอนนทรยวตถในดน และซากพชและสตวเปนวตถใหก าเนดอนทรยวตถในดน สมบต และองคประกอบทางเคมของดนถกควบคมโดยหน และแรทเปนวตถตนก าเนดดน รวมทงปจจยทควบคมการสรางตวของดน คอ สภาพภมประเทศ ภมอากาศ สงมชวต และเวลา การรและเขาใจเกยวกบหนและแร รวมทงธาตตาง ๆในเปลอกโลก และอนทรยวตถในดนจะท าใหเขาเกยวกบองคประกอบทางเคมของดน
อนนทรยวตถ 45%
อนทรยวตถ 5%
น า 25%
อากาศ 25%
ภาพท 2 แสดงสวนประกอบของดนโดยปรมาตร (Brady and Weil, 2008)
20
5.1 ธาต (elements)
ชนดและปรมาณของธาตทพบในเปลอกโลก (Earth crust) มอทธพลตอชนดและปรมาณของหนและแร ในเปลอกโลกสวนนอกซงหนาประมาณ 10-20 กโลเมตร สวนใหญจะประกอบไปดวยหนอคนรอยละ 95 เพราะหนตะกอนและหนแปรนนมอยแตในบรเวณผวโลกเทานนเปนสวนใหญ และผลจากการวเคราะหตวอยางหนเหลานพบวา มธาตซ าๆกนอยเปนสวนใหญ องคประกอบทส าคญทมกจะวเคราะห คอ SiO2 , TiO2, Al2O3, Fe2O3, FeO, MgO, CaO, Na2O, K2O, P2O5, H2O, และ CO2 ซงมกจะเรยกวาธาตหลก (major elements) ธาตทพบเปนสวนนอยหรอธาตรอง (trace elements) มกจะไมคอยวเคราะหกน นอกจากตองการศกษาธาตรองธาตใดธาตหนงโดยเฉพาะกจะท าการศกษาวเคราะหธาตรองนนกบธาตหลกควบคกนไป (อญชล, 2534) จากการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบในเปลอกโลก (ตารางท 5 ) พบวามอยเพยงแปดธาตทพบมากกวาธาตอน ๆ คอ ออกซเจน (O) ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แคลเซยม (Ca) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) และแมกนเซยม(Mg) ปรมาณธาตทงแปดชนดนรวมกนจะประมาณรอยละ 99 โดยน าหนกของเปลอกโลก ออกซเจนเปนธาตทมากทสดประมาณครงหนงของเปลอกโลกโดยน าหนก และมรอยละของอะตอม และรอยละโดยปรมาตร มากกวารอยละโดยน าหนกดวย เพราะฉะนนถาพจารณาจรง ๆ จะพบวา เปลอกโลกประกอบไปดวยออกซเจนเปนสวนใหญ ซงอดตวกนแนน และมไอออนของพวกโลหะซงสวนใหญเปนซลคอน อยระหวางอะตอมของออกซเจนเหลาน ธาตออกซเจน ซลคอน และอะลมนม รวมกนแลวมรอยละของอะตอมอยถงรอยละ 90 ในเปลอกโลก เพราะฉะนนแรทพบมากเปนแรพวกควอรตซ ซลเกต และอะลมโนซลเกต ของเหลก แมกนเซยม แคลเซยม โซเดยม และโพแทสเซยม เมอพจารณาในรปออกไซดพบวา ในเปลอกโลกจะม SiO2 สงสด รอยละ 59 โดยน าหนก รองลงมาคอ Al2O3 รอยละ 15 โดยน าหนก (ตารางท 6) ตารางท 5 ชนดและปรมาณธาตทพบมากในเปลอกโลก ธาต % โดยน าหนก % โดยอะตอม รศมไอออน (A ) % โดยปรมาตร ออกซเจน (O) ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมกนเซยม (Mg) แคลเซยม (Ca) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K)
46.40 28.15 8.23 5.63 2.33 4.15 2.36 2.09
62.19 21.49 6.54 2.16 2.05 2.22 2.20 1.15
1.40 0.42 0.51 0.74 0.66 0.99 0.97 1.33
94.04 0.88 0.48 0.49 0.33 1.18 1.11 1.49
ทมา : Klein และ Hurlbut (1985)
21
ตารางท 6 ชนดและปรมาณของออกไซดทพบมากในเปลอกโลก
ออกไซด (Oxides) รอยละ (%) SiO2 Al2O3 Fe2O3 FeO CaO MgO Na2O K2O TiO2 P2O5 MnO H2O
59.07 15.22 3.10 3.71 5.10 3.45 3.71 3.11 1.03 0.30 0.11 1.30
ทมา : Jackson (1964)
5.2 หน (Rocks)
หนเปนวตถทเกดขนตามธรรมชาตประกอบดวยแรหลายชนด แตหนบางประเภทอาจม แรเพยงชนดเดยว เชน หนปนประกอบดวยแรแคลไซต เปนตน หนในเปลอกโลกแบงตามลกษณะการเกดเปน 3 ชนด คอ หนอคน หนตะกอน และหนแปร สวนใหญในเปลอกโลกประกอบดวยหนอคนและหนแปรรอยละ 95 และหนตะกอนรอยละ 5 (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2548)
5.2.1 หนอคน (Igneous rocks)
หนอคนเกดจากการเยนตวของสวนทเปนของเหลวหรอหนหนด (Magma) ทอยในสวนลกลงไปในโลก ถาการเยนตวเกดอยางชา ๆ จะไดหนอคนเนอหยาบ แตถาการเยนตวของ Magma เกดขนอยางรวดเรวจะไดหนอคนเนอละเอยด องคประกอบทางแรของหนอคนมความแปรปรวนมาก การจ าแนกหนอคนโดยอาศยองคประกอบทางเคมมกใชปรมาณ SiO2 เปนเกณฑ สามารถแบงหนอคนออกเปน 3 ชนด คอ (1) หนอคนทเปนกรดเปนหนอคนทม SiO2 มากกวารอยละ 65 (2) หนอคนทเปนกลาง เปนหนอคนทม SiO2 อยในพสยรอยละ 50-65 (3) หนอคนทเปนดางเปนหนอคนทม SiO2 นอยกวารอยละ 50
(1) แกรนตและไรโอไรต (Granite และ Rhyorite) เปนหนอคนสจาง มปฏกรยาเปนกรด องคประกอบเชงแรโดยทวไปแรสจางจะมอยมาก คอ โพแทซเฟลดสปารรอยละ 50-60 แพลจโอแคลส รอยละ 10 -20 และควอรตซรอยละ 20 -30 พวกแรส เขมจะมเปนสวนนอย
22
ประมาณรอยละ 5-10 โดยเหนเปนจด ๆ สด าทวไป ไดแก แรไบโอไทต ออไจต และฮอนรเบลนด หนแกรนตจะมเนอหยาบ สวนหนไรโอไรตจะมเนอละเอยด หนหนดทท าใหเกดหนอคนทงสองประเภทนจะมโพแทสเซยม ซลคอน และโซเดยม สง และมเหลก แมกนเซยม และแคลเซยมนอย ท าใหหนมสจาง
(2) ไดโอไรตและแอนดไซด (Diorite และ Andesite) เปนหนอคนสเขมปานกลาง คอไมมสจางหรอสเขมทเดยว แรองคประกอบทส าคญ คอ แพลจโอเคลส รอยละ 55-77 แอมฟโบลและ ไบโอไทตรอยละ 25-40 มแรโพแทชเฟลดสปาร และควอรตซปนอยบางเลกนอย หนไดโอไรตมเนอหยาบเชนเดยวกบหนแกรนต สวนแอนดไชดจะมเนอละเอยด
(3) แกบโบร และบะซอลต (Gabbro และ Basalt) เปนหนอคนทเกดจากหนหนดทม เหลก แมกนเซยม และแคลเซยมมาก แตมซลคอนนอย มสคล า องคประกอบเชงแรโดยทว ๆ ไป แคลซกแพลจโอเคลส ประมาณรอยละ 45-70 แรพวกเฟอรโรแมกนเซยม เชน โอลวน ไพรอกซน และแอมฟโบล ประมาณรอยละ 25-50 ลกษณะโดยทวไปหนแกบโบรจะมเนอหยาบ สวนหน บะซอลตจะมเนอละเอยด
(4) ออบซเดยนและพวมส (Obsidian และ Pumice) หนสองชนดนเปนหนอคนทเยนตวอยางรวดเรวมากไมมโอกาสทจะเปนผลก ดงนน จงเปนพวกอสณฐานแบบเดยวกนกบแกว หนออบซเดยนธรรมดาจะมสด าใสเหมอนแกว สวนหนพวมสเปนหนทมรพรนเลก ๆ และเบาท าใหลอยน าได เพราะเปนสวนทเปนฟองอากาศอยบนผวหนาของธารลาวา
(5) หนแบบทเปนดางสง (Ultrabasic rocks) เปนหนอคนทประกอบดวยแรสเขมด าเกอบทงหมด แรเฟลดสปารมอยนอยมากหรอไมมเลย และนยมเรยกตามชอแรทมอยมาก เพอรโดไทต (Peridotite) เปนหนทประกอบดวยแรโอลวนเปนสวนใหญ (Peridot = Olivine) หรอไพรอกซไนต (Pyroxenite) จะประกอบดวยแรไพรอกซน เปนตน
5.2.2 หนตะกอน (sedimentary rocks)
หนตะกอนเกดจากการทบถม อดตวของตะกอนและมการเชอมยดโดยสารเชอม การทบถมของตะกอนนไดจากการสลายตวผพงของหนและแรรวมทงสงตางๆทมอยกอนบนผวโลกจะทบถมกนเปนชนๆท าใหพบลกษณะของชนหน (Bed or Stratification) ในหนตะกอน จงนยมเรยกหนตะกอนอกชอหนงวาหนชน บางกรณหนตะกอนอาจเกดจาการตกตะกอนทางเคม (Precipitation) หรอเกดโดยการทบถมของพวกอนทรยวตถ อาจพบซากดกด าบรรพ (Fossil) ในหนตะกอน ชนดของหนตะกอนทพบมากในเปลอกโลก คอ หนดนดาน (Shale) หนทราย (Sandstone) หนปน (Limestone) หนดนมารล (Marl) และหนกรวดมน (Conglomerate) หนตะกอนมกจะเกดอยบรเวณบนของเปลอกโลก จงครอบคลมพนผวโลกประมาณสามในสสวน ประเทศไทยภเขาทพบใน
23
บรเวณตางๆของประเทศสวนใหญจะเปนหนตะกอน คาเฉลยของแรตาง ๆ ทเปนองคประกอบของหนตะกอนแสดงในตารางท 7
(1) หนดนดาน (Shale) เกดจากการทบถมของอนภาคทละเอยด คอ ขนาดทรายแปง (Silt) และขนาดดนเหนยว (Clay) จงเปนหนทมขนาดอนภาคละเอยดมาก จะมความพรน (Porosity) นอย และมกเกดเปนชน ๆ และเหนไดชด ปกตมสเหมอนดน คอ เทาด า หรอน าตาล แตอาจมสอน ๆได เชน แดงหรอเหลองถามเหลกผสม สารเชอมทพบปกตเปนพวกอนภาคดนเหนยวเองหรอทเรยกวา Argillaceous และพวกเหลกหรอพวกคารบอเนตเปนสวนใหญ หนชนดนจะสลายตวไดเรว และเมอสลายตวแลวใหดนทเปนดนเหนยว มความอดมสมบรณปานกลางจนถงสง ขนอยกบสงเจอปนทมอยหรอชนดของสารเชอม
(2) หนทราย (Sandstone) ประกอบดวยอนภาคขนาดเมดทราย ซงสวนมากเปน แรควอตซพรอมกบสารเชอม ดงนนหนทรายชนดตาง ๆ กนจะขนอยกบสารเชอม และขนาดของเมดทรายรวมทงสงเจอปนทจะมอย ซงจะมผลตอดนทเกดจากทรายเพราะหนทรายจะสลายตวใหดนคอนขางเลว และเปนทรายจด
(3) หนกรวดมน (Conglomerate) เปนหนทมอนภาคขนาดกอนกรวดกลม ๆ เลก และใหญคละกนไป มกพบเกยวของกบหนทราย และแสดงถงการทบถมใกลฝงหรอบรเวณตนน า ดนทเกดจากหนพวกนสวนใหญไมคอยมประโยชนนก เพราะมกอนกรวดผสมอยมาก และสวนมากเปนกอนหน ควอรตไซต นอกจากบางพนททพบกรวดเปนหนปน กอนกรวดกลม ๆ เหลาน แสดงถงการพดพา และกลงอยในน าหลายชวงอายหรอเดนทางไกลกอนตกทบถมเปน หนกรวดมน ถาเปนพวกกอนไมกลม แสดงวาเปนชนสวนทเกดการแตกหกออกมาใหม และไมไดเดนทางไกล กอนกรวดเหลานจะมรอยแตก และมมมคอนขางแหลมคม เรยกหนประเภทนวา หนกรวดเหลยม (Breccia)
(4) หนปน (Limestone) สวนประกอบทส าคญของหนปน คอ แรแคลไซต สงเจอปนในหนปนเปนตวการทส าคญทท าใหหนปนมความแตกตางกน ไมวาจะเปนส และลกษณะของเนอหน อาจเกดจากพวกซลกา เหลก และพวกแรดนเหนยวกได ดนทเกดจากหนปนจงขนอยกบสงเจอปนท าใหมความแตกตางกนไดมาก หนปนทมแรโดโลไมตอยมาก เรยกวา หนปนโดโลไมต (Dolomitic limestone) เปนหนปนทมอายมาก มความแขงมากกวาหนปนธรรมดาและสลายตวไดยากกวา ปกตอทธพลของหนปนหรอคารบอเนตเมอสลายตวแลวมกจะใหดนทมเนอดนเปนดนรวนเหนยวถงดนเหนยว ความอดมสมบรณสง และมปฏกรยาเปนดาง
(5) หนดนมารล (Marl) เปนหนปนทสลายตวแลวแตทบถมกนอกและจะมรอยละของแรดนเหนยวผสมอยมาก ในประเทศไทยมหนดนมารลเกดอยใกลเคยงกบบรเวณหนปน และใหดนสด า เชน ชดดนลพบร มแรในกลมสเมกไทตเปนองคประกอบในปรมาณสง มความอดมสมบรณสง
24
ตารางท 7 คาเฉลยของแรตาง ๆ ทเปนองคประกอบในหน
ชนดของแร รอยละของแรประกอบหน
แกรนต บะซอลล หนทราย หนปน Quartz Feldspars Micas Pyroxenes Chlorites Amphiboles Olivines Carbonates Clay minerals Iron ores
31.3 52.3 11.5 Trace 0.0 2.4 0.0 0.0 0.0 0.5
0.0 46.2 0.0 36.9 0.0 0.0 7.6 0.0 0.0 2.8
69.8 8.4 1.2 0.0 1.1 0.0 0.0 10.6 6.9 0.3
3.7 2.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 92.8 1.0 0.3
ทมา : Briggs และ Smithson (1986)
5.2.3 หนแปร (Metamorphic rocks)
หนแปรเกดจากหนอคน หนตะกอน หรอหนแปรทมอยกอนแลวในเปลอกโลกแปรสภาพเนองจากความรอนและความดนทสง ชนดของหนแปรไดแก หนไนส (Gneiss) แปรสภาพมาจากหนแกรนต (Granite) หนชสต (Schist) แปรสภาพมาจากหนอคนทมปฏกรยาเปนดาง ควอรต-ไซต (Quartzite) แปรสภาพมาจากหนทราย (Sandstone) หนออน (Marble) แปรสภาพมาจาการตกผลกใหมของหนปน (limestone) หนชนวน (Slate) แปรสภาพมาจากหนดนดาน (Shale) และหนฟลไลต (Phyllite) แปรสภาพมาจากหนชนวน (Slate) แรทพบมากในหนตะกอน และหนแปรชนดตางๆ แสดงอยในตารางท 8
(1) ไนส (Gneiss) แปรสภาพมาไดจากหนหลายชนด สวนใหญจะมาจากหนอคนประเภทหนแกรนต ลกษณะทส าคญ คอ หนทมผลกขนาดใหญ และมแรเรยงตวเปนทาง ๆ ขนานกน โดยทวไปจะมแรสจางอยมาก คอ พวกเฟลดสปารและควอรตซ แรทมมกจะเปนพวกไมกา หรอพวกแรสเขมอน ๆ หนไนสโดยปกตจะมความแขงขนกวาเดม และมความแนนเพมขน
(2) ชตส (Schist) เปนหนแปรทเกดจากพวกหนทมสคล า คอ มพวกเฟอรโรแมกนเซยนอยมาก รอยทเปนทาง ๆ ขนานกน โดยทวไปลายทเปนทางจะถ และชดเจนกวาไนส ชตสสวนมากเปนหนแปรของพวกอคนสเขมทมปฏกรยาเปนดาง และพวกหนตะกอนทมแรดนเหนยวมาก โดยเปนการแปรสภาพในขนสง องคประกอบของหนซตสแตกตางกนไดมากและมกจะจ าแนกโดยละเอยดไดตามแรองคประกอบทมอยมาก เชน คลอไรตชตส เมอคลอไรตมาก ไมกาชตส เมอมไมกามาก เปนตน
25
(3) ควอรตซไซด (Quartzite) เปนหนแปรของหนทราย หนแบบนจะแขง และเนอหนจะเปนควอรตซเนอเดยวกน โดยไมเปนเมด ๆ เชอมตดกนเหมอนหนทราย จงเปนหนทสลายตวไดชามาก เมอสลายตวแลวจะใหดนเปนทรายจดหรอมเศษหนผสมอยมาก และมความอดมสมบรณต า สวนใหญมกจะเกดรวมกบพวกหนดนดาน ซงจะเปลยนเปนฟลไลต หรอไมกาซตสตามอนดบของการแปรสภาพ
(4) หนออน (Marble) เกดจากการตกผลกใหม (Recrystallization) ของหนปน มสสนและลวดลายสวยงาม มความแขงสงกวาหนปนจงเหมาะส าหรบใชในการกอสราง หนออนจะสลายตวไดคอนขางยากกวาหนปน และจะไดดนทมลกษณะคลายกบทเกดจากหนปน
(5) หนชนวน (Slate) เปนหนแปรเนอละเอยดมาก แปรสภาพมาจากหนดนดานในสภาวะอณหภมต า และความกดดนต า อยบรเวณใกลผวโลก เมอสลายตวจะแตกตามรอยแตกของหน ท าใหสลายตวไดเรวคลาย ๆ กบหนดนดาน และใหดนทมความอดมสมบรณต าถงปานกลาง
(6) หนฟลไลต (Phyllite) เปนหนแปรขนสงกวาหนชนวน คอถกความกดดน และอณหภมสงขน และจะแขงมาก ในชนนจะเรมมไมกาขนาดเลกมากขน ท าใหมลกษณะ และสคอนขางคลายไมกาชตส ตารางท 8 ชนดของแรทพบมากในหนตะกอนและหนแปร
ชนดของแร ชนดของหน
หนตะกอน หนแปร Calcite (CaCO3) Dolomite (CaMg(CO3)2 Quartz (SiO2) Clays Variable, silicates Variable, silicates
Limestone Dolomite Sandstone
Shale Conglomerate1/
Marble Marble
Quartzite Slate
Gneiss2/ Schist2/
ทมา : Brady และ Weil (2008) 1/ ประกอบดวยหนขนาดเลกๆทมองคประกอบทางแรตางกนเชอมกน 2/ แรทพบในหนวเคราะหดงเดม ซงแปรสภาพจากแรปฐมภมทพบมากในหนอคนจะพบมากในหนเหลาน และพบแรทตยภมบาง
องคประกอบทางเคมของปรมาณธาตตางๆทมอยในหนในเปลอกโลก แสดงในตารางท 9
26
5.3 แร (Minerals)
แรเปนของแขงทเกดขนตามธรรมชาต มคณสมบตทแนนอนแตไมตายตว และมการเรยงตวของอะตอมทเปนระเบยบ ปกตแลวเกดจากกระบวนการทางอนนทรย แรสามารถแบงตามการเกดไดเปน 2 ชนด คอ
1) แรปฐมภม (Primary minerals) หมายถง แรทเยนตวจากหนหนด (Magma) โดยตรง เชน แรควอรตซ ไมกา เฟลดสปาร เปนตน ในดนมกพบแรปฐมภมในอนภาคขนาดทราย (Sand) และทรายแปง (Silt)
2) แรทตยภม (Secondary minerals) หมายถง แรทเกดจากการผพงของแรปฐมภมท มความคงทนต า แลวตกตะกอนหรอตกผลกใหม เชน แรดนเหนยวซลเกต และเหลกออกไซด ในดนจะพบแรทตยภมมากในอนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) แตในบางกรณกอาจพบในขนาดทรายแปงดวยตารางท 9 องคประกอบทางเคมของปรมาณธาตตาง ๆ ทมอยในหนในเปลอกโลก
ธาต องคประกอบในหน1/ (%)
หนอคน (95%)2/ หนดนดาน (4%) หนทราย (0.75) หนปน (0.25%) SiO2 Al2O3 Fe2O3 FeO TiO2 CaO MgO MnO K2O Na2O CO2 P2O5 SO3 S H2O
59.12 15.34 3.08 3.80 1.05 5.08 3.49 0.12 3.13 3.84 0.10 0.30
- 0.05 1.15
58.11 15.40 4.02 2.45 0.65 3.10 2.44 Trace 3.24 1.30 2.63 0.17 0.65
- 4.99
78.31 4.76 1.08 0.30 0.25 5.50 1.16 Trace 1.32 0.45 5.04 0.08 0.07
- 1.63
5.19 0.81 0.54
- 0.06 42.57 7.89 0.05 0.33 0.05 41.54 0.04 0.05 0.09 0.77
Total 99.65 99.15 99.95 99.98
ทมา : Jackson (1964) 1/เปอรเซนตในวงเลบแสดงเปอรเซนตของหนในเปลอกโลก 2/รวมหนแปรดวย
27
แรทพบมากในดนทมความส าคญในการเปนองคประกอบของดนกคอ แรประกอบหน (Rock forming minerals) ซงมอยมากมายในเปลอกโลก และบนพนผวโลก แรในดนทส าคญ และพบอยเสมอ ๆ ประกอบไปดวยแรในกลมตาง ๆ ดงน (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2548)
5.3.1 เฟลดสปาร (Feldspar group,XAlSi3O8)
เฟลดสปาร เปนแรทมมากทส ดในแรประกอบหนท งหมด เปนสารประกอบ อะลมโนซลเกตของโพแทสเซยม โซเดยม และแคลเซยม มกเกดรวมกบควอรตซ ในหนอคน แรนมอยในดนเปนปรมาณนอยเนองจากเปนแรทสลายตวทางเคมไดงายทสดแรหนง โดยท าปฏกรยากบน าหรอกรดคารบอนคไดด เมอสลายตวแลวจะเปนดนเหนยว แรเฟลดสปารแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ
(1) โพแทซเฟลดสปาร (KAlSi3O8) ไดแก แรไมโครไคลน (Microcline) และออรโทเคลส (Orthoclase) แรสองประเภทนมอยมากในหนอคนประเภทสจาง เชน หนแกรนต หนไรโอไรต
(2) โซดา-ไลมมเฟลดสปาร (NaCa(AlSi)4O8) แรในกลมน ไดแก แพลจโอเคลส (Plagioclase) ซงเปนแรประเภททมสวนประกอบเปนอนกรมตอเนองกนระหวางโซเดยม และแคลเซยม โดยมแรตงแตแอลไบต (Albite, NaAlSi3O8) ซงมแตโซเดยมอยางเดยว จนถงอะนอรไทต (Anorthite, CaAl2Si2O8) ซงมแตแคลเซยมอยางเดยว แรระหวางแอลไบตกบอะนอรไทตจะมคารอยละของโซเดยม และแคลเซยมเปนอตราสวนลดหลนกนไป
เมอเฟลดสปารสลายตวจะใหธาตอาหารส าคญของพช คอ โพแทสเซยม ตลอดจนเปนตนก าเนดทส าคญของดนเหนยว โดยใหแรดนเหนยวประเภทเคโอลไนต (Kaolinite) เมอเรมสลายตวจะมความแตกตางจากแรอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงจากแรควอรตซไดอยางชดเจน โดยจะออนตวและยยไดอยางรวดเรว
5.3.2 ควอรตซ (Quartz, SiO2)
แรควอรตซมมากเปนอนดบสองรองจากแรเฟลดสปาร ในบรรดาแรประกอบหนดวยกน แรนเปนองคประกอบทส าคญของหนตะกอนประเภทหนทราย หรอหนแปรประเภทหนควอรตไซตและหนไนส ในหนอคนจะพบมากในหนประเภทแกรนต และไรโอไลต ในดนแรควอรตซเปนองคประกอบหลกของอนภาคขนาดทราย และทรายแปง เปนแรทมความคงทนตอการสลายตวมาก รปรางของอนภาคควอรตซเปนเหลยมคม หรอกลมมน จะเปนเครองบงชถงสภาพ และประเภทของการเกดดนได โดยทถาเกดจากการพดพา และทบถมโดยน าไกลจากตนก าเนด จะมรปรางกลมมน ถาถกพดพาในระยะทางใกล ๆ ควอรตซจะยงคงมเหลยมคมอยมาก ถามขนาดเลกจนถงขนาดทรายแปง ลกษณะนอาจแสดงไมชดเจน
เมอมแรควอรตซมากในดนแสดงวาดนเปนทรายจด และมความรวนมาก แตจะมการระบายน าดจนถงดเกนไป แรประเภทนไมมความสามารถในการดดซบไอออนใด ๆ ซงเปนธาตอาหาร
28
พช เมอสลายตวแลวจงไมมธาตทเปนประโยชนตอพชนก ท าใหดนนน ๆ มความอดมสมบรณต า ดนทมอายมากหรอผานการชะละลาย (Leaching) มานานพอสมควร อาจจะมแรควอรตซเหลออยมากได เพราะแรควอรตซสลายตวไดชา และละลายน าไดนอยมาก
5.3.3 ไมกา (Mica group)
แรไมกาเปนสารประกอบทคอนขางซบซอนของแรอะลมโนซล เกต โดยมธาตโพแทสเซยม แมกนเซยม และเหลก เปนสวนประกอบทส าคญของกลมแรน ไมกาพบอยทวไปบนดน และหนหลาย ๆ ชนด ในดนจะพบเปนแผนบาง ๆ อยทวไปหรอในอนภาคขนาดทรายแปง ในหนอคนไมกาเปนแรประกอบทส าคญซงพบอยทวไปเหนไดชดเจนในหนจ าพวกแกรนต ไดโอไรต ในหนตะกอนจะพบไมกามากในหนประเภททมอนภาคขนาดละเอยด เชน หนดนดาน (Shale) เมอถกเปลยนแปลงเปนหนแปรจะมไมกามากยงขน เพราะแรดนเหนยวถกเปลยนเปนไมกา เชน ในพวกหนฟลไลต (Phyllite) หรอไมกาชสต (Mica schist)
แรในกลมไมกาทส าคญและพบอยทวไปมอย 2 ประเภท
(1) โพแทซไมกา คอ มสโคไวท (Muscovite) หรอไมกาขาว ซงมธาตโพแทสเซยมเปนองคประกอบทส าคญ มลกษณะเปนแผนบาง ๆ สขาวใส สตรทางเคมคอ KAl2(AlSi3O10) (OH)2
(2) เหลกไมกา คอ ไบโอไทต (Biotite) หรอไมกาสด า ซงมธาตเหลกและแมกนเซยมเปนองคประกอบทส าคญ สด าหรอสน าตาลเขม สตรทางเคมคอ K(Mg,Fe)3 (AlSi3O10) (OH)2
ไมกาสลายตวทางเคมไดชา แตถาเปนไบโอไทตทมเหลกอยดวย จะเปลยนสภาพการสลายตวไดงายกวาพวกมสโคไวต เมอไมกาสลายตวจะใหโพแทสเซยม เหลก และแมกนเซยมในดน สวนพวกอนมลจะเปนตนก าเนดของสารทสงเคราะหไปเปนแรดนเหนยว เชนเดยวกนกบอนมลของแรเฟลดสปารเพยงแตมอยนอยกวาเทานน
5.3.4 แอมฟโบลและไพรอกซน (Amphibole และ Pyroxene group)
โดยทวไปจะเรยกแรในกลมนวา แรชดเฟอรโรแมกนเซยน (Ferro magnesian minerals) เนองจากประกอบดวยอะลมโนซลเกตทซบซอนของธาตแคลเซยม แมกนเซยม และเหลก ธาตเหลานจะมจ านวนทเปนองคประกอบของแรทไมแนนอน ท าใหเกดแรตางชนดกนในแรกลมเดยวกน ปกตแรชดเฟอรโรแมกนเซยนมกจะพบในหนอคนสเขมและสคล า ซงใหปฏกรยาเปนดาง เชน แกบโบร บะซอลต ไดโอไรต รวมทงพวกหนแปรทมแรพวกนอยมาก เชน หนฮอรนแบลนดซสต ในหนอคนสจาง แรสเขมทมอยเปนจด ๆ ทวไปมกจะเปนแรประเภทน
แรในกลมแอมฟโบลทส าคญ และมมากทสด คอ แรฮอรนแบลนด (Hornblende) สวนแรในกลมไพรอกซนทมมากทสด คอ ออไจต (Augite) ซงแรในกลมไพรอกซนจะมสคอนขางด ากวาพวกฮอรนแบลนด เพราะมธาตแคลเซยมมากกวา แตจะมธาตแมกนเซยมและเหลกนอยกวา
29
ถาพบในสภาพผลกมกจะเปนทอนสน ๆ แรในกลมนจะสลายตวไดงายเนองจากแรทมเหลกเปนองคประกอบดวยจะเปลยนสภาพ และสลายตวไดเรวกวาแรอน ๆ เพราะเหลกถกออกซไดซไดงาย เมอแรเหลานสลายตวจะท าใหเกดดนทมสตงแตน าตาลถงแดง และการสลายตวจะใหธาตทเปนประโยชนตอพชไดด เชน แคลเซยม เหลก และแมกนเซยม ตลอดจนแรดนเหนยว โดยทวไปดนทเกดจากหนทมแรประเภทนมากและมพฒนาการไมสงนก มกจะเปนดนทมความอดมสมบรณ
5.3.5 แคลไซตและโดโลไมต (Calcite, CaCO3 และ Dolomite, CaMg(CO3)2)
เปนกลมแรทมสวนประกอบทส าคญ คอพวกคารบอเนต และเปนองคประกอบหลกของหนตะกอนประเภทหนปน (Limestone) และหนแปรประเภทหนออน (Marble) และหนชนดอน ๆ แคลไซตเปนแรทมอยมากทสด และส าคญทสดในกลมแรทมองคประกอบเปนคารบอเนต เมอเปนองคประกอบของหนปนจะมวตถอน ๆ เจอปนอย ท าใหมสตาง ๆ กน ปกตแคลไซตสลายตวไดงายมาก โดยจะสลายตวเมอเกดปฏกรยากบน าทมคารบอเนตละลายอย เกดเปนแคลเซยมไบคารบอเนต ซงจะละลายไปกบน าหรออาจตกผลกใหม นอกจากนนยงสามารถตรวจอนมลของคารบอเนตไดโดยการหยดกรดเจอจางลงไปบนแรชนดนจะเกดฟองฟของคารบอนไดออกไซด สวนโดโลไมตจะละลายยากกวาแคลไซต และไมเกดฟองฟกบกรดเกลอเจอจาง นอกจากอนใหรอน หรอบดใหละเอยดเสยกอน
ดนทเกดจากการสลายตวของแรในกลมน จะเปนดนเนอละเอยดมความอดมสมบรณคอนขางสง อทธพลของแคลไซตจะชวยท าใหดนในบรเวณใกลเคยง ดขนดวย ทงในดานความอดมสมบรณของดน และการลดความเปนกรดของดน
5.3.6 ไพไรต (Pyrite, FeS2)
แร ไพไรตปกต เ กด เปนแรประกอบในหนหลาย ๆ ชน ด ร วมท ง ในดนด วย แตทพบมอยเปนจ านวนนอย แรนมกเกดเปนผลกกอนสเหลยมเลก ๆ สเหลองทอง ดนตะกอนน าเคมททบถมใหม ๆ มกมไพไรตอยมาก เมอถกออกซไดซจะใหกรดซลฟวรกและเมอมมากจะท าใหความเปนกรดเพมมากขน ลกษณะเชนนเปนลกษณะทส าคญของดนเปรยวจด
5.3.7 อะพาไทต (Apatite,Ca5(PO4)3(F,Cl,OH)
แรอะพาไทตมความส าคญคอเปนแหลงทมาของธาตฟอสฟอรสในดน ปกตในดนมกจะขาดแรประเภทน ในประเทศไทยแมจะพบแหลงแรดงกลาวอยไมมากนก แตกพบแหลงหนฟอสเฟต ทเกดจากมลคางคาวอยบางตามถ าหนปน
5.3.8 ยปซม (Gypsum, CaSO4•2H2O)
แรยปซมเกดจากการตกตะกอนจากน าทะเล เปนแรทละลายน าไดคอนขางงาย และเมอสลายตวแลวกจะเกดขนมาใหมไดอก ดงนนในดนจงอาจมแรพวกนอยได ถาวตถตนก าเนดดน
30
เกยวของกบทะเลหรอในบรเวณทมการชะละลายต า เชน บรเวณทมฝนตกนอย คอ เขตทะเลทรายทมอากาศแหงแลง
5.3.9 เฮไลต (Halite, Nacl)
แรเฮไลตทพบในดนอาจเกดจากตะกอนน าเคม ถาพบในบรเวณทเปนตอนในของทวปอาจไดจากชนหนทมการสะสมเกลออยแลว และไดรบอทธพลของน าใตดน ท าใหมการขนมาสผวดนและสะสมในดน เชน การพบดนเคมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย เปนตน
5.3.10 แรดนเหนยว (Clay minerals)
แรประเภทนมองคประกอบเปนพวกอะลมโนซลเกตทซบซอน มขนาดอนภาคเลกมาก สวนใหญเลกกวา 2 ไมโครเมตร (ขนาดดนเหนยว) มโครงสรางเปนแผนหรอชนซอน ๆ กน เรยกวา Layer silicate clays แรดนเหนยวสามารถแบงออกเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ พวกทไมมระบบผลก และพวกทมระบบผลก ถาไมมระบบผลกหรออสณฐาน (Amorphous) สวนใหญทพบ คอ แรแอลโลเฟน (Allophane) ส าหรบแรดนเหนยวซงมระบบผลกทส าคญ คอ
(1) แรเคโอลไนต (Kaolinite, Al4Si4O10(OH)8) เปนแรทมการจดเรยงแบบ 1:1 คอมแผนอะลมนา และแผนซลกาอยางละแผนประกอบเปนหนงหนวย แรนพบมากในลกษณะแรทตยภมซงเปนผลลพธจากการสลายตวของอะลมโนซลเกตอน ๆ โดยเฉพาะกลมแรเฟลดสปาร ซงอาจจะเกดจากการผพงอยกบท หรออทธพลน ารอนกได ทพบมากเกดจากการเปลยนแปลงโดยอทธพลน ารอนของเฟลดสปารในหนแกรนตและแกรนตเพกมาไทต
(2) แรมอนตมอรลโลไนต (Montmorillonite, Al2Si4O10(OH)2•xH2O) เปนแรทมการจดเรยงแบบ 2:1 คอ มแผนซลกา 2 แผน และแผนอะลมนา 1 แผนในหนงหนวย สตรทางเคมมความแปรผนมาก เพราะองคประกอบแปรผนได โดยเฉพาะน า แรในกลมนมการแทนทของอะตอมมาก องคประกอบของแรจงแปรผนออกไปจากสตรเคม มการแทนทอะลมนมโดยแมกนเซยม และแทนทซลคอนโดยอะลมนม ซงจะท าใหเกดประจบนโครงสราง ท าใหสามารถดดซบไอออนบวก เชน Ca2+, Na+และ H3O
+ ไว ระหวางชนในโครงสรางได ท าใหแรชนดนสามารถยดตวเมอถกน า และแลกเปลยนไอออนบวกได ปกตแรมอนตมอรลโลไนตจะเปนแรทมอะลมนมสง สวนใหญจะพบในหนตะกอน และการผพงสลายตวของเถาภเขาไฟ (Volcanic ash)
(3) แรเวอรมควไลต (Vermiculite, Mg3Si4O10(OH)2•xH2O) เปนแรทมการจดเรยงตวเชนเดยวกบแรมอนตมอรลโลไนต จงมลกษณะหลายอยางคลายคลงกน เชน การแลกเปลยนไอออนบวก ชองวางระหวางชนทแปรผนไปตามปรมาณน าทเปนองคประกอบ และชนดของไอออนบวกทดดซบไว แรในกลมนเปนแรดนเหนยวในกลมไมกาทเกดคลมรปรางของแรโฟลโกไพต และไบโอไทต และมกจะมการแทนทซลคอนดวยอะลมนา และประจทขาดไปจะเกดการแทนทแมกนเซยมดวยเหลก (Fe+) และไอออนทถกดดซบไว
31
(4) แรอลไลต (Illite, KAl2(AlSi3O10)(OH)2) เปนแรดนเหนยวทพบมากในหนตะกอน และในสภาพทมการตกตะกอนตาง ๆ มลกษณะโดยทวไปคลายแรมสโคไวต แรนบางทเรยกกนวาไมกาดนเหนยว (Clay mica) และจะคงสภาพอยไดด ถามความแขมขนของซลคอน และอะลมนมปานกลางถงสงในสภาพแวดลอมทเกด แตถามพวกไฮโดรเนยมไอออนปานกลางถงสง จะท าใหเสยเสถยรภาพ และจะเปลยนแปลงไปเปนเวอรมควไลต (Buol et al., 1989)
5.3.11 แรเหลกออกไซด (Iron oxide)
เปนกลมแรทส าคญทท าใหเกดสน าตาล แดง และเหลองของดน และพบโดยทว ๆ ไป โดยเฉพาะในสภาพแวดลอมของการผพงอยกบทของหนชนดตาง ๆ ทมแรเหลกเปนองคประกอบ แบงโดยทวไปออกไดเปน 4 ชนด คอ แรแมกนไทต (Magnetite,Fe3O4) หรอแรเหลกด า แรฮมาไทต (Hematite, Fe2O3) หรอแรเหลกแดง และแรเหลกเกอไทด (Goethite, HFeO2) กบแรไลมอไนต (Limonite, HFeO2) หรอเรยกวา แรเหลกเหลอง
5.4 อนทรยวตถ (Organic matter)
อนทรยวตถในดนแมจะมอยเพยงเลกนอย แตกมอทธพลตอสมบตของดนอยางมาก อยางนอยครงหนงของความจแลกเปลยนแคตไอออนของดนขนอยกบอนทรยวตถ นอกจากนนอนทรยวตถยงเปนตวชวยใหดนจบตวเปนกอน และใหพลงงานตลอดจนใหธาตอาหารในดนแกพชอกดวย
ปฏกรยาทเกดขนเมออนทรยวตถเขาสระบบดน คอ ปฏกรยาออกซเดชนโดยมเอนไซม (Enzyme) เปนตวชวยท าใหไดน า คารบอนไดออกไซด และพลงงานความรอนออกมา ส าหรบธาตอาหารทจ าเปนตอพช เชน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และก ามะถน จะถกปลดปลอยออกมาหรออาจจะถกตรงไว โดยกระบวนการเฉพาะของแตละธาต นอกจากนแลวสารประกอบตาง ๆ ทคงทนตอกจกรรมของจลนทรยจะเกดขนใหมโดยการสงเคราะหของจลนทรย หรอเกดขนใหมจากสารประกอบเดม ทมอยในเนอเยอของพชเหลานน และปฏกรยาแตละอยางจะมความส าคญในดานอาหารพชดวย
กระบวนการออกซเดชนทเกดขนกบสารอนทรยตาง ๆ ไมวาจะเปนกลมใด สามารถจะเขยนแทนไดดวยสมการปฏกรยารวม โดยสารทมคารบอนและไฮโดรเจนเปนองคประกอบ ท าปฏกรยากบออกซเจน ผลทไดคอ คารบอนไดออกไซด น า และพลงงาน
-C , 4H + 2O2 CO2 + 2H2O + พลงงาน สารประกอบทมคารบอน
และไฮโดรเจน
Oxidation
Enzyme
32
ผลลพธทไดจากการสลายตวของอนทรยวตถ เมอเกดการสลายตวขนธาตตางๆจะเปลยนรปไปดงน
คารบอน (C) จะเปลยนเปน CO2 , CO32-, HCO3
- , CH4 , ธาตคารบอน
ไนโตรเจน (N) จะเปลยนเปน NH4+ , NO2
- , NO3- , หรอเปนกาซไนโตรเจน
ก ามะถน (S) จะเปลยนเปน S, H2S, SO32-, SO4
2-, CS2
ฟอสฟอรส (P) จะเปลยนเปน H2PO4-, HPO4
2-
ธาตอนๆทปลดปลอยออกมาไดแก H2O, O2 , H2 , H+, OH-, K+, Ca2+, Mg2+ และ ฯลฯ
ฮวมส (Humus) เปนสารทเกดขนตามธรรมชาต เปนของผสมทซบซอน และคอนขางทนทานตอการสลายตว สน าตาล หรอน าตาลเขมของสารอสณฐาน และคอลลอยด ซงเกดจากการสงเคราะหขนใหมโดยจลนทรยในดน แมวาฮวมสจะเปนสารทมองคประกอบแตกตางกนไดมากในกลมของตวเอง แตคณสมบตของฮวมสแตกตางอยางมากจากเนอเยอทเปนวตถดงเดม และจากวสดทไมซบซอนซงเกดขนในระหวางการสงเคราะหตวของฮวมสเอง (เอบ, 2548)
ฮวมสสามารถท าปฏกรยากบแร เพอปลดปลอยธาตอาหารพชออกมาเปนประโยชนตอพช ดงสมการการเกดปฏกรยากบแรไมโครไคลน ดงน
6. กระบวนการผพงอยกบททางเคม
เมอหน และแรเรมแตกหกเปนชนเลกชนนอย โดยกระบวนการทางฟสกสแลว กระบวนการสลายตวทางเคมจะเกดขนทนท ปกตกระบวนการทงสองจะด าเนนไปดวยกน และชวยเหลอซงกนและกน ในบรเวณทมอากาศรอนและชมชน อทธพลของการแตกสลายผพงทางเคมจะทวความรนแรงยงขน ในกระบวนการสลายตวผพง และการสรางดนจะเกดการสญเสยธาตแคลเซยม โซเดยม โพแทสเซยม และซลคอน ขณะเดยวกนธาตเหลก อะลมนม และทองแดงจะเพมขน อตราสวนของซลคอนตออะลมนมจะเปนตวชวดวาการสลายตวผพงเกดขนมากนอยเพยงใด (Bray and Weil , 2008) แสดงในตารางท 10
KAlSi3O8 + H HAlSi3O8 + K
(Microcline) (Acid silicate) (K adsorbed)
Micelle Micelle
33
ตารางท 10 ธาตองคประกอบของหนไนสทแปรสภาพมาจากหนแกรนต (Granite gneiss rocks) และดนชน B ภายใตสภาพพนทปาในเขตภมอากาศอบอนและชน
ธาต1/ มลลกรมตอกรม
การเปลยนแปลง (%) หน ดนชน B
Ca Na Mg P K Si Al Fe Cu Si/Al
27.2 36.2 5.28 0.496 9.79 324 88.1 20.8 0.003 3.7
0.184 0.197 1.38 0.383 7.88 308 128 40.1 0.022 2.4
-99 -99 -74 -23 -20 -5
+45 +93 +633 -35
1/ นกธรณวทยามกรายงานในรปของออกไซด (Oxides) เชน 166.4 mg Al2O3 ซงจะมคามากกวา 88.1 mg Al
กระบวนการผพงอยกบททางเคมแบงออกไดเปน
1) ไฮโดรไลซส (Hydrolysis) เปนการท าปฏกรยาระหวางแรกบน า นบไดวาเปนกระบวนการทส าคญทสดเกยวกบการแตกสลายผพงอยกบททางเคม ดงสมการ
โพแทสเซยมทแยกตวเปนไอออนบวกออกมาจะละลายน าได และสามารถดดซบไวดวยคอลลอยดดน ซงพชจะเอาไปใชไดทนท หรออาจละลายไปกบน าได พวกอะลมนม และซลคอนจะรวมตวกนอกเกดเปนผลกของแรดนเหนยว เชน Kaolinite-Al4Si4O10(OH)8 หรอไมกจะสลายตวสญหายไป กระบวนการ Hydrolysis ของแรอน ๆ ทมองคประกอบของแรธาตหลายชนดจะยงยากมากกวาน
2HAlSi3O8 + 8H2O Al2O3•3H2O + 6H2SiO3
(Clay minerals)
KAlSi3O8 + H2O HAlSi3O8 + KOH
(Microcline) (Acid silicates)
34
2) ไฮเดรชน (Hydration) เปนปฏกรยาทน าเขาไปรวมตวอยกบโมเลกลของสารประกอบ การทโครงสรางรบน าเขาไปท าใหแรเปลยนสภาพกลายเปนแรใหมได น าทเขาไปนในแรบางชนดจะเกาะกนอยในโครงสรางทไมแนนนก และอาจจะไลออกไดโดยความรอน กระบวนการในทางตรงขามกบการรบน าเขาไปในโครงสรางของแร เรยก การไลน าออกจากโครงสรางแร (Dehydration) ตวอยางของกระบวนการนคอ
3) ปฏกรยาทเปนกรด (Acid reaction) เปนกระบวนการทเกดขนเมอมไฮโดรเจนไอออนเขามาเกยวของ เมอไฮโดรเจนไอออนในน าไหลผานหน และแร จะเปนตวเรงทท าใหหน และแรเกดการผพงไดเรวขน เชน คารบอนไดออกไซดท าปฏกรยากบน าไดกรดคารบอนก (H2CO3) ซงไฮโดรเจนจะเขาไปละลายแรแคลไซตในหนปน หรอหนออน ดงสมการ
ในดนอาจจะพบกรดชนดอนทแกกวากรดคารบอนค เชน กรดไนตรก (HNO3) กรดซลฟวรก (H2SO4) และกรดอนทรยอน ๆ นอกจากนกยงมไฮโดรเจนไอออนทถกดดซบทอยตามผวของอนภาคดนเหนยว ซงแหลงของไฮโดรเจนไอออนเหลานท าปฏกรยากบแรชนดอนทมอยในดนได
4) การละลาย (Dissolution) เปนกระบวนการทแรละลายโดยอทธพลของน า น าเปนตวท าละลายทมอทธพลมาก จะละลายไดทงสารอนนทรย และสารเคม การท าละลายของน าเกดขนจากสมบตของน าม 2 ขว (Dipolar) คอ ทสามารถเกดขวบวก และลบ จากประจของไฮโดรเจน และออกซเจนในโมเลกลเดยวกน เชน ยปซมละลายน า
2Fe2O3 2Fe2O2• 3H2O
(Hematite) (Limonite)
+H2O
-H2O
CaSO4 CaSO4• 2H2O
(Anhydrite) (Gypsum)
+H2O
-H2O
CO2 + H2O H2CO3
H2CO3 + CaCo3 Ca2+ + 2HCO3
Carbonic acid calcite (สารละลาย) (สารละลาย) (ของแขง)
Carbonation
CaSO4•2H2O + 2H2O Ca2+ + SO42- + 4H2O
(ของแขง) (สารละลาย)
Dissolution
35
5) ออกซเดชน-รดกชน (Oxidation-reduction) แรทมองคประกอบเปนพวกเหลก แมงกานส และก ามะถน จะถกออกซไดซไดงาย โดยเฉพาะเหลกในแรบางชนดเหลกจะอยในสภาพรดวซ (Fe2+) กจะเกดกระบวนการออกซเดชนไดเฟอรรก (Fe3+) แทนท ถาหากวาเหลกยงคงเปนสวนหนงของผลกแร การปรบไอออน (ใหมวาเลนซเทาเดม) ภายในผลกแรจะเกดขนเพอใหอยในสภาพสมดล เนองจาก Fe3+ แทนท Fe2+ การปรบไอออนนจะมผลท าใหผลกของแรเสถยรนอยลง ซงจะมผลท าใหเกดการแตกหกและเกดการสลายตวงายขน
เฟอรรสไอออน (Fe2+) อาจจะถกปลดปลอยออกมาจากผลกแร และถกออกซไดซเปลยนเปนเฟอรรก ตวอยางเชน การเกดไฮเดรชนในแรโอลวน และปลดปลอยเฟอรรสออกไซด และถกออกซไดซตอทนทเปลยนเปนเฟอรรกออกซไฮดรอกไซด (แรเกอไทต)
6) การเกดสารประกอบเชงซอน (Complexation) กระบวนการทางชววทยาในดนทเกดกรดอนทรย เชน กรดซตรก กรดออกซาลก และกรดทารทารก รวมทงโมเลกลของกรดฟลวกและกรดฮวมก กรดเหลานจะแตกตวใหไฮโดรเจนไอออน (H+) สามารถละลายอะลมนมและซลคอน ท าให Al3+ ทอยในโครงสรางของแรซลเกตถกปลดปลอยออกมา ตวอยางเชน กรดออกซาลกละลาย แรมสโคไวตทมองคประกอบทซบซอนของอะลมนม แลวปลดปลอยโพแทสเซยมไอออนทเปนประโยชนตอพช
K2[Si6Al2]Al4O20(OH)4 + 6C2O4H2 + 8H2O 2K+ + 8OH- + 6C2O4Al+ + 6Si(OH)4
Muscovite Oxalic acid (สารละลาย) Complex (สารละลาย)
complexattion
3MgFeSiO4 + 2H2O H4Mg3Si2O9 + SiO2 + 3FeO Olivine Serpentine (สารละลาย) Fe(II) oxide (ของแขง) (ของแขง)
Hydrolysis
4FeO + O2 + 2H2O 4FeOOH Fe(II) oxide Goethite
Fe(III) oxyhydroxide
Oxidation
Hydrolysis
36
กรดออกซาลก (C2O4H2) จะแตกตวให Oxalate anion (C2O42-) และท าปฏกรยาเชงซอน
กบ Al3+ ซงเปนองคประกอบของมสโคไวต ดงปฏกรยา
สารประกอบเชงซอนนจะเสถยร จะชวยท าใหแรมสโคไวตละลายน าและการสลายตวของแรเปนไปไดเรวขน (Sposito, 1984)
O = C - OH
O = C - OH
Oxalic acid
O = C – O-
O = C – O-
Oxalate anion
Al3+
O = C - O
O = C - O
Al-oxalate complex
Al+
+ 2H+
37
อปกรณ เครองมอและวธด าเนนการ
อปกรณและเครองมอ (1) เครอง X-ray fluorescence spectrophotometer Philip PW 1480 มสแกนเดยม (Sc)
เปนแหลงก าเนดรงส การท างานของเครองควบคมดวย Software x40 ทบรรจอยในคอมพวเตอร ผลการวเคราะหจะถกสงออกมาทเครองพมพ (ภาพท 3)
(2) เครองบดดน Spectrompll (ภาพท 4)
(3) เครองอดดน Spex hydraulic press (ภาพท 5)
(4) ตอบ (Oven)
สารเคม (1) สารตวอยางมาตรฐาน (Certificate standard materials) ของ BCS และ NBS
(2) กาซอารกอน (10 % มเทน)
(3) กรดบอรค (H3BO3)
การเตรยมตวอยางดน (1) น าตวอยางดนทบดแลวขนาด 2 มลลเมตร บดใหละเอยดโดยเครอง Spectromill จนได
ตวอยางทมความละเอยดขนาดเลกกวา 200 เมช (mesh)
(2) อดดนทบดละเอยดแลวประมาณ 5 กรม โดยใชกรดบอรกเปนฐานแลวอดดวยเครองอด Spex hydraulic press อดดนดวยแรงดน 10 ตนตอตารางนว ประมาณ 30 วนาท ดนทถกอดใหแนนเปนแผนแลว เรยกวา Pellet (ภาพท 6)
(3) เขยนหมายเลขตวอยางดนไวดานหลงของ Pellet และเกบไวในถงพลาสตก ปดฝาใหสนท อยาใหผวหนาของ Pellet สมผสสงปนเปอน มฉะนนจะท าใหผลการวเคราะหผดพลาดได
(4) ในกรณทตวอยางรวนเกนไปไมสามารถอดเปนแผนหรอเมดได จ าเปนตองใสตวยดเหนยว (Binder) ผสมเขาไปในตวอยางดน เชน กรดบอรค โดยอตราสวนจะขนอยกบลกษณะของตวอยาง เมอเตมสารเชอมเขาไปในตวอยางแลวจะตองบดอกครงเพอใหตวอยาง และสารเชอมรวมเปนเนอเดยวกนมากทสด กอนน าไปอดเปนแผนตามขอ 2
การวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม (Total analysis) เตรยมตวอยางดวยวธ pressed powder แลววเคราะหปรมาณธาตองคประกอบโดยใชเครอง
X-Ray fluorescence spectrophotometer (XRF) (Jones, 1982; Norrish and Chappell, 1977)
38
ภาพท 3 เครอง X-ray fluorescence spectrophotometer
ภาพท 4 เครองบดดน Spectrompll
ภาพท 5 เครองอดดน Spex hydraulic press
ภาพท 6 ดนทถกอดใหแนนเปนแผน (Pellet)
39
สภาพทเหมาะสมส าหรบการวเคราะหธาตตาง ๆ แสดงในตารางท 11 ตารางท 11 สภาพการวเคราะหทเหมาะสม (Optimum condition) ส าหรบการวเคราะหธาตตาง ๆ
Element Line kV mA Filter Collimator Crystal Order Angle Detector LL UL
Al
Ca
Fe
K
Mg
Mn
Na
P
S
Si
Ti
Zn
KA
KA
KA
KA
KA
KA
KA
KA
KA
KA
KA
KA
40
40
40
30
40
40
40
40
40
40
40
60
60
60
60
30
60
60
60
60
60
60
60
40
Out
Out
Out
Out
Out
Out
Out
Out
Out
Out
In
Out
Coarse
Fine
Fine
Fine
Fine
Fine
Coarse
Coarse
Coarse
Coarse
Coarse
Fine
PE
LiF200
LiF200
LiF200
PX1
LiF200
PX1
GE
GE
PE
LiF200
LiF200
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
114.775
113.270
57.640
136.850
23.280
63.095
28.155
140.740
110.460
108.935
85.990
41.880
FL
FL
FL
FL
FL
FL
FL
FL
FL
FL
FL
FS
30
30
20
30
20
12
26
34
34
30
10
24
80
72
74
75
80
70
80
74
74
80
70
68
หมายเหต : FL = Flow counter, FS = Flow counter + Scintillation counter, LL = Lower level, UL = Upper level
40
วธด าเนนการ
ขนตอนการด าเนนการ ประกอบดวย
1. รวบรวมขอมลดน ประกอบดวยขอมลกลมชดดน และชดดนทจดตงในประเทศไทย วตถตนก าเนดดน และขอมลอน ๆ ทเกยวของ
2. รวบรวมขอมลผลวเคราะหดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทวเคราะหโดยเครอง X-ray fluorescence spectrometer ในชวงสบปยอนหลง (2544-2553) ขอมลทรวบรวมไดสวนใหญเปนขอมลชดดน จ านวน 143 ชดดน จากจ านวนหนาตดดน (Soil profile) ทงสน 503 หนาตดดน ของจ านวนตวอยางทงหมด 2,238 ตวอยาง
3. จดหมวดหมโดยน าหนาตดดนของชดดน (Soil series) เดยวกนไวดวยกน พรอมบนทกขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต คาบางคาทผลวเคราะหอยสงหรอต าเกนไปจากคาสวนใหญในแตละชดดนถกตดออกไป เพอลดความคลาดเคลอนในเชงสถต ดงนนจ านวนขอมลทงหมดของคาวเคราะหแตละคาจงมความแตกตางกนอยบาง เนองจากจดเกบตวอยางในชดดนเดยวกนมแหลงทมาของสถานทเกบตวอยางแตกตางกน
4. ขอมลทรวบรวมไดสวนใหญเปนการเกบตวอยางดนตามวธการส ารวจดน ซงจะเกบตวอยางดนตามระดบความลกของแตละชนดน (Soil horizon) ท าใหขอมลทไดมความแตกตางกนในแตละระดบความลกของชนดนตามลกษณะทปรากฏในแตละหนาตดดน ดงนนจงจ าเปนทจะตองปรบคาวเคราะหดนของทกหนาตดดนใหอยทระดบความลกเดยวกน ในทนก าหนดระดบความลก 2 ระดบ คอ ดนบน (Topsoil) 0-50 เซนตเมตร และดนลาง (Subsoil) 50-100 เซนตเมตร ซงจะใชเปนระดบความลกทจะกลาวถงตลอดการศกษาน การปรบคาดงกลาวใชการค านวณโดยวธการถวงน าหนก (Weighted average) ดวยโปรแกรม Spline Tool V2.0
5. เมอปรบคาวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาตของทกหนาตดดนใหอยทระดบความลกเดยวกนเรยบรอยแลว ท าการจดกลมชดดนโดยน าชดดนทงหมดทรวบรวมได จดใหอยใน 62 กลมชดดนทกรมพฒนาทดนจดหมวดหมกลมชดดนไว โดยยดตามหนงสอมหศจรรยพนธดน (2548) ของส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน เปนเกณฑ และจากจ านวน 62 กลมชดดนน สามารถแบงตามลกษณะสภาพแวดลอมทพบไดอก 3 กลมใหญ คอ
(1) กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง (ตารางท 12)
(2) กลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง (ตารางท 13)
(3) กลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน (ตารางท 14)
41
6. วเคราะหขอมลทางสถต (Statistical analysis)
วเคราะหองคประกอบ (Factor analysis) และ วเคราะหองคประกอบหลก (principal component analysis) ของปรมาณธาตองคประกอบรวมของดน ดวยโปรแกรม Statistica Program (Version 8.0) (StatSoft Inc., 2007) ท าการ standardized ขอมลเพอหลกเลยงผลของหนวยทไมตองการ (Davis, 1986)
7. จดท ารายงานเอกสารวชาการ
42
ตารางท 12 กลมชดดนในเขตพนทลมหรอพนทน าขง Suborder Great group Series Parent material 62 Group
Fibrist Haplofibrists Narathiwat (Nw) Organic soil materials 58
Aquerts Epiaquerts Ban Mi (Bm) Montmorillonitic clay and marl 1
Buriram (Br) Basalt derived 1
Endoaquerts Chong Khae (Ck) Riverine alluvium 1
Khok Krathium (Kk) Alluvium 1
Wattana (Wa) Alluvium 1
Aquults Plinthaquults Klaeng (Kl) Alluvium 6
Visai (Vi) Alluvium 17
Yan Ta Khao (Yk) Old alluvium 25
Kandiaquults Roi Et (Re) Washed deposit from sandstone 17
Paleaquults Bang Nara (Ba) Old alluvium 6
Chaing Rai (Cr) Alluvium 6
Phatthalung (Ptl) Alluvium 6
Nakhon Phanom (Nn)
Alluvium 6
Hin Kong (Hk) Alluvium 16
Si Thep (Sri) Alluvium 16
Renu (Rn) Sandstone 17
Sungai Padi (Pi) Old alluvium 17
Phen (Pn) Alluvium 25
Epiaquults On (on) Old alluvium 25
Aquolls Endoaquolls Bang Phae (Bph) Riverine over brackish water deposit
3
Bang Len (Bl) Riverine over brackish water deposit
3
Aqualfs Natraqualfs Kula Ronghai (Ki) Old alluvium 20
Udon (Ud) Washed deposit 20
Endoaqualfs Hang Dong (Hd) Alluvium 5
Phan (Ph) Alluvium 5
La Ngu (Lgu) Relatively old alluvium 5
Manorom (Mn) Alluvium 7
Doeam Bang (Db) Alluvium 7
Tha Tum (Tt) Alluvium 7
Nakhon Pathom (Np)
Alluvium 7
Mae Sai (Ms) Alluvium 15
43
ตารางท 12 กลมชดดนในเขตพนทลมหรอพนทน าขง (ตอ) Suborder Great group Series Parent material 62 Group Aqualfs Endoaqualfs Lampang (Lp) Old alluvium 16
Chonburi (Cb) Alluvium over marine deposit
18 Khao Yoi (Ky) Alluvium 18 San Sai (Sai) Alluvium 22
Ustalfs* Haplustalfs Wichainburi (Wb) Alluvium 19 Petchaburi (Pb) Alluvium 21 Ubon (Ub) Alluvium 24
Udalfs* Paleudalfs Phak Kat (Pat) Alluvium 7 Aquepts Endoaquepts Ayutthaya (Ay) Riverine over
brackish water deposit
2 Bang Nampriao (Bp)
Brackish water deposit
2 Mahaphot (Ma) Brackish water
deposit 2
Tha Khwang (Tq) Brackish water deposit
2 Bang Khen (Bn) Riverine over
brackish water deposit
2 Chacheongsao (Cc)
Brackish water deposit
3 Samut Prakan (Sm)
Marine deposit 3 Bangkok (Bk) Marine and
brackish water deposit
3 Ratchaburi (Rb) Recent alluvium 4 Tha Rua (Tr) Alluuvium 4 Chum Seang (Cs) Riverine alluvium 4 Phimai (Pm) Alluvium 4 Cha-am (Ca) Brackish and
marine deposit 9
Munoh (Mu) Marine clay sediment
10 Ongkharak (Ok) Brackish water
deposit 10
Rangsit (Rs) Brackish water deposit
11 Sena (Se) Brackish water
deposit 11
Tanyaburi (Tan) Brackish water deposit
11 Don Mueang (Dm)
Brackish water deposit
11 Tropaquepts Samut
Songkhram (Sso) Brackish water deposit
8 Aquents Hydraquent Tha Chin (Tc) Marine
sediments 12
Sulfaquents Bang Prakong (Bpg)
Recent marine sediments
13 Thakua Thung (Tkt)
Recent marine sediments
13 ทมา : กต และคณะ, 2547; วฒชาต และคณะ, 2547; สถระ และคณะ, 2547, อนรทธ และคณะ, 2547 หมายเหต : * มการปรบเปลยนสภาพพนทเพอใชประโยชนในการท านา
44
ตารางท 13 กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง Suborder Great group Series Parent material 62 Group
Ustoxs Kandiustoxs Chok Chai (Ck) Basalt 29
Chaing Klong (Cg) Andesite 29
Pak Chong (Pc) Limestone 29
Loei (Lo) Granite 31 Chaing Khan (Ch) Shale 46
Usterts Haplusterts Lop Buri (Lp) Limestone and marls 28
Chai Badan (Cd) Volcanic 28
Samo Thod (Sat) Volcanic 28 Wang Chomphu (Wc) Volcanic 28
Ustults Paleustults Ban Chong (Bg) Volcanic 29
Sung Neon (Sn) Shale and limestone 29
Hang Chat (Hc) Granite derived 35 Mab Bon (Mb) Granite derived 35
Satuk (Suk) Old alluvium 35
Yasothon (Yt) Sandstone derived 35
Phon Phisai (Pp) Shale deposit 49 San Pa Thong (Sp) Old alluvium 40
Kabin Buri (Kb) Shale 46
Mae Rim (Mr) Alluvium 48 Kandiustults Mae Taeng (Mt) Old alluvium 29
Nong Mot (Nm) Granite 29
Don Rai (Dr) Alluvium 35
Dan Sai (Ds) Sandstone derived 35
Korat (Kt) Sandstone derived 35 Warin (Wn) Old alluvium 35
Chum Phung (Cpg) Old alluvium 40 Haplustults Na Khu (Nu) Sandstone 37
Tha Yang (Ty) Quartzite and sandstone 48 Sakon (Sk) Siltstone and/or shale 49
Lat Ya (Ly) Quartzite and sandstone 56
Phon Ngam (Png) Residuum from sandstone 56
Phu Sana (Ps) Granite derived 56 Humults Palehumults Doi Pui (Dp) Gneiss 30
45
ตารางท 13 กลมชดดนในเขตพนทดอนทเปนดนแหง (ตอ) Suborder Great group Series Parent material 62 Group
Ustolls Haplustolls Takhli (Tk) Alluvium (limestone and marl)
52
Lam Narai (Ln) Volcanic 54
Ustalfs Haplustalfs Kamphaeng Sean (Ks) Alluvium 33
Kamphaeng Phet (Kp) Alluvium 33
Pran Buri (Pr) Alluvium 36
Hup Krapong (Hg) Alluvium 40
Khambong (Kg) Sandstone 41
Nam Phong (Ng) Sandstone 44
Li (Li) Shale 47
Muak Lek (Ml) Shale 47
Chatturat (Ct) Calcareous siltstone 55
Wang Saphung (Ws) Shale and phyllite 55
Paleustalfs Wang Hai (Wi) Shale and phyllite 31
Phayao (Pao) Old alluvium 48
Ustalfs Rhodustalfs Sikhiu (Si) Sandstone 36
Surin (Su) Basalt 46
Ustepts Dystrustepts Don Chedi (Dc) Alluvium 38
ทมา : กต และคณะ, 2547; วฒชาต และคณะ, 2547; สถระ และคณะ, 2547, อนรทธ และคณะ, 2547;
46
ตารางท 14 กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน Suborder Great group Series Parent material 62 Group Udoxs Kandiudoxs Ao Luk (Ak) Limestone 26
Hapludoxs Tha Mai (Ti) Basalt 27 Udults Plinthudults Na Tham (Ntm) Alluvium 34
Pak Kom (Pkm) Alluvium 34 Khao Khat (Kkt) Shale 45
Kandiudults Hoi Pong (Hp) Granite 26 Krabi (Kb) Shale 26 Khok Koi (Koi) Granite 26 Lum Bhula (Ll) Alluvium 26 Pathiu (Ptu) Old alluvium 26 Phu Ket (Pk) Granite 26 Phang-nga (Pga) Granite 26 Thai Mueang (Tim) Granite 26 Nong Bon (Nb) Basalt 27 Chlong (Chl) Granite 34 Fang Daeng (Fd) Sandstone 34 Khlong Thom (Km) Sandstone 34 Khlong Nok Krathung (Knk)
Granite 34 Tha sae (Te) Sandstone 34 Koh Hong (Kh) Sandstone 39 Na Tawi (Nat) Sandstone 39 Sadao (Sd) Old alluvium 39 Nong Khla (Nok) Old alluvium 45 Yala (Ya) Old alluvium 45
Paleudults Chumporn (Cp) Old alluvium 45 Hat Yai (Hy) Old alluvium 45 Sawi (Sw) Old alluvium 50 Padang Besar (Pad) Old alluvium 53
Hapludults Phato (Pto) Sandstone 50 Humults Kandihumults Khlong Chak (Kc) Shale 45
Palehumults Pak Chan (Pac) Shale 26 Hapluhumults Khlong Teang (Klt) Shale 51
Psamments Quartzipsamment
Sattahip (Sh) Granite 43
ทมา : กต และคณะ, 2547; วฒชาต และคณะ, 2547; สถระ และคณะ, 2547; อนรทธ และคณะ, 2547
47
ผลการศกษา
ท าการศกษาปรมาณธาตองคประกอบรวมในดน ทงหมด 12 ธาต ประกอบดวยธาตซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) ในชดดนทจดตงในประเทศไทยจ านวน 143 ชดดน ครอบคลม 53 กลมชดดน จากจ านวนกลมชดดนทงหมด 62 กลม (ยกเวนกลมชดดนท 14, 23, 32, 42, 57 และกลมชดดนท 59-62) โดยแบงเปนกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง 24 กลมชดดน จ านวน 63 ชดดน กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง 20 กลมชดดนจ านวน 47ชดดน และกลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน 9 กลมชดดน จ านวน 33 ชดดน ผลการศกษาพบวาปรมาณธาตองคประกอบรวมในดนของประเทศไทย สวนใหญองคประกอบของธาตรวมจะขนอยกบ 3 ธาตหลก คอ ซลคอน อะลมนม และเหลก ซงเปนองคประกอบหลกทอยในกลมแรอะลมโนซลเกตในดน สวนปรมาณธาตอน ๆ จะขนอยกบลกษณะของดนแตละชนดเปนส าคญ ในกลมดนเปรยวจดปรมาณก ามะถน และอะลมนมมคาสงในดนลาง กลมดนเคม ปรมาณโซเดยม แมกนเซยม สงกวาดนอนๆ ในกลมดนทพบชนมารล หรอหนปน ปรมาณแคลเซยมจะเพมขนอยางเดนชดในดนลาง และกลมดนอนทรยปรมาณซลคอนจะต ามาก ปรมาณก ามะถนจะมคาสงในดนลางซงเปนตวชบงถงศกยภาพของดนทจะกลายเปนดนเปรยวจด ซงลกษณะทพบของธาตแตละธาตในแตละกลมชดดนสวนใหญจะมความสมพนธกบลกษณะของเนอดน และวตถตนก าเนดดน
การวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) และการวเคราะหองคประกอบหลก (principal component analysis) ในภาพรวมจากจ านวนตวอยางดนทงหมด 1,004 ตวอยาง (ภาพท 7) เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลในการจดกลมดน ตวแปร (variable) คอปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาตทกลาวมาขางตน สมบตทางกายภาพของดน ไดแก เนอดน ประกอบดวยอนภาคขนาดทราย (Sand) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) และอนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) วตถตนก าเนดดน และกลมชดดน หนวยวเคราะห (Cases) คอ จ านวนตวอยางดน พบวา เนอดนเปนสมบตทใชในการจดกลมชดดน โดยขอมลมความผนแปร (variation) รอยละ 56.47 ขอมลของตวแปรแบงออกเปน 3 กลม คอ กลมท 1อนภาคขนาดทราย (sand) จะมความสมพนธกบซลคอน (Si) แคลเซยม (Ca) วตถตนก าเนดดน และกลมชดดน กลมท 2 อนภาคขนาดทรายแปง (silt) จดอยในกลมเดยวกบ โพแทสเซยม (K) ก ามะถน (S) แมกนเซยม (Mg) และโซเดยม (Na) กลมท 3 อนภาคขนาดดนเหนยว (clay) จะมความสมพนธกบอะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) แมงกานส (Mn) ฟอสฟอรส (P) และสงกะส (Zn)
ทงนผลการศกษาปรมาณธาตองคประกอบรวมในดน รวมทงการวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) และการวเคราะหองคประกอบหลก (principal component analysis) จะไดอธบายอยางละเอยดตามลกษณะเดนประจ ากลมชดดนในล าดบตอไป
48
ภาพท 7 ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) วตถตนก าเนดดน และกลมชดดน (ข) หนวยวเคราะห (Cases) จ านวนตวอยางทงสน 1,004 ตวอยาง
(ก)
(ข)
กลมท 1
กลมท 2
กลมท 3
Soil Group Parent Materials
Sand
Silt
Clay Si
Al
Fe Ti
Na Mg K
Ca
S
P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 36.93%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
9.54%
Soil Group Parent Materials
Sand
Silt
Clay Si
Al
Fe Ti
Na Mg K
Ca
S
P Mn
Zn
-14 -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 36.93%
-14-12-10-8-6-4-202468
1012
Facto
r 2: 1
9.54%
กลมท 1 กลมท 2
กลมท 3
49
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn)และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) วตถตนก าเนด และกลมชดดน หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 1,004 ตวอยาง
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 56.47 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 7 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 7ก
กลมท 1 อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si) แคลเซยม (Ca) วตถตนก าเนดดน และกลมชดดน จากขอมลทใชในการวเคราะหจะเหนไดวา อนภาคขนาดทราย มแรควอรต (SiO2) เปนองคประกอบหลกท าใหอนภาคขนาดทราย และซลคอน มความสมพนธกนอยางชดเจน (Weaver, 1975; Melegy and Agami, 2004) นอกจากนซลคอน และแคลเซยมมความสมพนธกบวตถตนก าเนดดน โดยเฉพาะอยางชนดนลางทไดรบอทธพลของหนปน และหนมารล (Ponge et al., 2014) ทงนเนอดนเปนสมบตทใชในการจดกลมดน ท าใหกลมชดดนถกรวมไวในกลมท 1
กลมท 2 อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) โพแทสเซยม (K) ก ามะถน (S) แมกนเซยม (Mg) และ โซเดยม (Na) ทงนอนภาคขนาดทรายแปงและโพแทสเซยมมความสมพนธกนเนองจากมกพบแรอลคาไลดเฟลดสปาร เชน โพแทสเซยมเฟลดสปาร (Orthoclase หรอ Microcline; KAlSi3O8) โซเดยมเฟลดสปาร (Albite; NaAl Si3O8) ในอนภาคขนาดทรายแปง (Maclean and Brydon, 1963; Melo et al., 2000; Britzke et al., 2012)
กลมท 3 อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) แมงกานส (Mn) ฟอสฟอรส (P) และ สงกะส (Zn) โดยอะลมนมเปนธาตทเปนองคประกอบหลกของแรดนเหนยว (อยในอนภาคขนาดดนเหนยวเปนสวนใหญ) (Beaven and Dumbleton, 1966; WHO, 2005) โดยทวไป อะลมนม ไทเทเนยม แมงกานส และสงกะส เปนธาตทเหลอในดน เนองจากธาตเหลานสามารถคงอยในหนาตดดนถงแมดนจะมพฒนาการ หรอการกรอนสง (Fontes and Weed, 1996; Marques et al., 2004; Wisawapipat et al., 2012)
50
อะลมนม และเหลกออกไซดในดนสามารถดดยดฟอสฟอรสไวไดสง (Fink et al., 2016) ธาตดงกลาวจดอยในกลมเดยวกน
1. กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง
1.1 กลมดนเหนยว
ประกอบดวยกลมชดดนท 1, 3, 4, 5, 6 และ 7
กลมชดดนท 1 กลมดนเหนยวสด า ทมรอยแตกระแหงกวางและลกในหนาแลง พบในพนทราบลมต า ใชปลกขาว ดนบนมสด า ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง สน าตาลหรอสแดง การระบายน าของดนเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณของดนปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกลาง (pH 5.0-7.0) ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนบานหม (Bm) ชดดนบรรมย (Br) ชดดนชองแค (Ck) ชดดนโคกกระเทยม (Kk) และชดดนวฒนา (Wa) ปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 1 แสดงในตารางท 15
ซลคอน มคาอยในพสย 236-305 กรมตอกโลกรม เฉลย 277 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบานหมมคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 75-107 กรมตอกโลกรม เฉลย 91 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนบรรมยและชดดนวฒนา โดยชดดนโคกกระเทยมมคาเฉลยสงสด และชดดนบานหมมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 37- 82กรมตอกโลกรม เฉลย 53 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวฒนามคาเฉลยสงสด และชดดนบานหมมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 5.7- 13.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 8.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนบานหมและชดดนวฒนา โดยในชดดนบรรมยมคาเฉลยสงสด และชดดนบานหมมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.2-2.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.9 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนโคกกระเทยมมคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.6-6.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนชองแคและชดดนโคกกระเทยมมคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
51
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.4-7.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนโคกกระเทยมมคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 3.6-22.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 9.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมมคาเพมขนในดนลางอยางเดนชดในชดดนบานหมและชดดนบรรมย สวนชดดนชองแค และชดดนวฒนาในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบรรมยมคาเฉลยสงสด และชดดนชองแคมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 26-304 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 120 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนโคกกระเทยมมคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 78-385 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 172 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวฒนามคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1,197 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 534 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนบานหม โดยชดดนวฒนามคาเฉลยสงสด ชดดนบรรมยและชดดนชองแคมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 28-104 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 52 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนโคกกระเทยมมคาเฉลยสงสด และชดดนบรรมยมคาเฉลยต าสด
52
ตารางท 15 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 1
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Bm
(n=16)
Br
(n=5)
Ck
(n=4)
Kk
(n=12)
Wa
(n=43)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
305
294
247
236
293
285
295
293
261
277
75
78
85
84
94
97
104
107
96
75
36
37
60
57
46
46
45
42
82
74
5.7
5.8
13.6
11.7
6.2
6.0
6.2
6.2
11.5
11.8
0.4
0.6
0.2
0.4
0.4
0.4
2.1
2.5
1.1
1.4
2.1
2.2
0.7
0.6
4.9
6.2
5.2
5.9
3.3
3.9
0.5
0.5
0.4
0.4
1.6
1.6
7.3
7.4
0.9
1.0
10.9
12.9
10.7
22.7
4.5
3.6
7.4
8.3
8.0
7.5
190
103
34
26
153
70
304
194
91
39
240
111
122
78
154
90
209
138
385
189
410
581
nd
nd
nd
nd
1133
883
1197
1137
30
30
30
28
39
39
98
104
61
62
Min
Max
Mean
236
305
277
75
107
91
37
82
53
5.7
13.6
8.5
0.2
2.5
0.9
0.6
6.2
3.5
0.4
7.4
2.2
3.6
22.7
9.7
26
304
120
78
385
172
nd
1197
534
28
104
52
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 3 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนน ากรอย อาจพบชนดนเลนทไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถนภายในความลก 150 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าเลว บางพนทพบเปลอกหอยอยในดนชนลาง ความอดมสมบรณปานกลางถงสง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนบางกอก (Bk) ชดดนบางเลน (Bl) ชดดนบางแพ (Bph) ชดดนฉะเชงเทรา (Cc) และชดดนสมทรปราการ (Sm) ปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 3 แสดงในตารางท 16
ซลคอน มคาอยในพสย 274-337 กรมตอกโลกรม เฉลย 298 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนเพมขนในดนลางในชดดนบางแพและสมทรปราการ สวนชดดนฉะเชงเทราและชดดนบางกอกในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนสมทรปราการ มคาเฉลยสงสด และชดดนบางกอกมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 76-107 กรมตอกโลกรม เฉลย 93 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนฉะเชงเท รามคาเฉลยสงสด และชดดนสมทรปราการมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 31-53 กรมตอกโลกรม เฉลย 43 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลางในชดดนบางแพ ชดดนฉะเชงเทรา และชดดนบางเลน สวนชดดนสมทรปราการและ
53
ชดดนบางกอกปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางกอกมคาเฉลยสงสด และชดดนสมทรปราการมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.5-5.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางเลนมคาเฉลยสงสด และชดดนสมทรปราการมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 2.1-7.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสมทรปราการ โดยชดดนบางกอกมคาเฉลยสงสด และชดดนฉะเชงเทรามคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 6.5-17.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 9.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางกอกมคาเฉลยสงสด และชดดนบางเลนมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 15.1-19.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 17.7 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนบางกอก โดยชดดนสมทรปราการมคาเฉลยสงสด และชดดนฉะเชงเทรามคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 1.6-14.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 7.0 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนบางกอกและชดดนบางเลน โดยชดดนบางแพมคาเฉลยสงสด และชดดนสมทรปราการมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 498-7,177 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 3,293 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนบางแพ ชดดนฉะเชงเทรา และชดดนบางเลน สวนชดดนสมทรปราการและชดดนบางกอก ปรมาณก ามะถนเพมขนอยางเดนชดในดนลาง โดยชดดนบางแพมคาเฉลยสงสด และชดดนฉะเชงเทรามคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 127-452 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 261 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนบางแพและชดดนบางกอก โดยชดดนบางกอกมคาเฉลยสงสด และชดดนสมทรปราการมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 157-1,956 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 707 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสมทรปราการ โดยชดดนบางกอกมคาเฉลยสงสด และชดดนฉะเชงเทรามคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 44-79 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 67 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนฉะเชงเทราและชดดนสมทรปราการ โดยชดดนบางแพมคาเฉลยสงสด และชดดนสมทรปราการมคาเฉลยต าสด
54
ตารางท 16 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 3
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Bph
(n=15)
Cc
(n=5)
Sm
(n=9)
Bk
(n=5)
Bl
(n=20)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
287
300
293
290
333
337
279
274
295
295
93
87
107
106
76
76
93
90
100
99
43
45
37
51
35
31
53
45
45
50
4.9
4.6
5.2
5.0
3.7
3.5
4.7
4.6
5.7
5.7
3.0
3.2
2.2
2.7
2.7
2.6
3.6
7.6
2.1
3.7
8.4
9.7
6.9
8.6
6.8
8.5
12.7
17.2
6.5
7.1
18.8
19.6
15.1
16.2
19.5
19.9
18.1
17.1
16.1
16.8
14.9
12.0
2.8
2.3
1.7
1.6
6.5
9.0
9.5
10.2
7177
6292
590
498
506
3268
1194
6013
3735
3660
367
393
187
127
175
128
395
452
209
181
528
901
157
244
500
488
1329
1956
319
647
79
77
63
75
44
49
75
73
70
67
Min
Max
Mean
274
337
298
76
107
93
31
53
43
3.5
5.7
4.8
2.1
7.6
3.4
6.5
17.2
9.2
15.1
19.9
17.7
1.6
14.9
7.0
498
7177
3293
127
452
261
157
1956
707
44
79
67
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 4 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน าทมอายนอย ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนพมาย (Pm) ชมแสง (Cs) ราชบร (Rb) และทาเรอ (Tr) แสดงในตารางท 17
ซลคอน มคาอยในพสย 281-326 กรมตอกโลกรม เฉลย 303 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนพมายมคาเฉลยสงสด และชดดนราชบรมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 81-129 กรมตอกโลกรม เฉลย 102 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนราชบรมคาเฉลยสงสด และชดดนทาเรอมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 24-50 กรมตอกโลกรม เฉลย 37 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนทาเรอ โดยชดดนชมแสงมคาเฉลยสงสด และชดดนราชบรมคาเฉลยต าสด
55
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 5.6-6.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.0 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนชมแสง โดยชดดนชมแสงมคาเฉลยสงสด ชดดน พมายและชดดนทาเรอมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 1.6-4.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนพมาย โดยชดดนพมายมคาเฉลยส งสด และชดดนชมแสงมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 2.3-7.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนพมายและชดดนราชบร สวนชดดนชมแสงและชดดนทาเรอมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนทาเรอมคาเฉลยสงสด และชดดนชมแสงมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 3.6-11.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนพมายและชดดนราชบร สวนชดดนชมแสงและชดดนทาเรอมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนราชบรมคาเฉลยสงสด และชดดนชมแสงมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 2.7-28.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 9.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนราชบร และชดดนทาเรอ สวนชดดนพมายและชดดนชมแสง มคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนทาเรอมคาเฉลยสงสด และชดดนชมแสงมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 36-390 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 211 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนทาเรอ โดยชดดนราชบรมคาเฉลยสงสด และชดดนชมแสงมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 50-278 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 164 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาเรอมคาเฉลยสงสด และชดดนพมายมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 104-1,490 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 522 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาเรอมคาเฉลยสงสด และชดดนราชบรมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 33-80 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 58 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนพมายและชดดนราชบร สวนชดดนชมแสงและชดดนทาเรอมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนทาเรอมคาเฉลยสงสด และชดดนพมายมคาเฉลยต าสด
56
ตารางท 17 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 4
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Pm
(n=109)
Cs
(n=10)
Rb
(n=4)
Tr
(n=10)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
323
317
326
281
292
292
295
295
91
99
94
129
113
119
81
87
30
28
50
42
28
24
45
46
5.6
6.0
6.4
6.2
5.9
6.3
5.8
5.8
4.2
4.1
1.6
2.3
2.7
3.5
2.8
4.2
3.4
3.2
2.3
2.5
5.3
5.2
7.2
7.6
4.6
4.1
3.6
4.5
11.8
8.6
6.9
7.6
3.6
3.9
2.7
3.3
5.9
5.3
28.6
24.6
210
101
94
36
390
370
207
283
138
50
161
73
278
121
261
226
285
188
419
218
213
104
1490
1255
37
33
61
69
61
47
78
80
Min
Max
Mean
281
326
303
81
129
102
24
50
37
5.6
6.4
6.0
1.6
4.2
3.2
2.3
7.6
4.6
3.6
11.8
6.4
2.7
28.6
9.8
36
390
211
50
278
164
104
1490
522
33
80
58
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 5 กลมดนเหนยวลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนหางดง (Hd) ชดดนละง (Lgu) และชดดนพาน (Ph) แสดงในตารางท 18
ซลคอน มคาอยในพสย 321-407 กรมตอกโลกรม เฉลย 365 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนหางดง โดยชดดนพานมคาเฉลยสงสด และชดดนหางดงมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 46-89 กรมตอกโลกรม เฉลย 72 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหางดง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 15-41 กรมตอกโลกรม เฉลย 29 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหางดง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 4.2-6.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนหางดง สวนชดดนละงมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนละงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
57
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนละงมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 1.2-5.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหางดง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 7.0-18.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 13.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนพาน โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 1.1-6.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.7 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหางดง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 171 มลลกรมตอกโลกรม เฉล ย 62 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนพานมคาเฉลยสงสด และชดดนหางดงมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 100-223 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 147 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนมคาสงกวาดนลางในทกชดดน โดยชดดนละงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 74-1,055 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 442 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหางดง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดดนพานมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 38-83 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 53 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนหางดง สวนชดดนพานมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนหางดงมคาเฉลยสงสด และชดพานมคาเฉลยต าสด
58
ตารางท 18 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 5
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Hd
(n=8)
Lgu
(n=5)
Ph
(n=14)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
321
345
373
356
407
385
89
86
68
83
46
61
41
35
25
32
15
26
5.0
4.2
6.2
6.7
4.5
4.5
1.5
0.9
0.5
nd
0.4
0.4
5.5
4.2
1.9
2.1
1.2
1.8
18.0
16.2
17.5
14.3
7.0
8.8
6.4
3.7
1.5
1.6
1.1
1.6
23
nd
52
nd
171
127
207
104
223
100
142
108
1055
369
294
534
74
325
83
54
50
50
38
40
Min
Max
Mean
321
407
365
46
89
72
15
41
29
4.2
6.7
5.2
-
1.5
0.6
1.2
5.5
2.8
7.0
18.0
13.6
1.1
6.4
2.7
-
171
62
100
223
147
74
1055
442
38
83
53
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 6 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด การระบายน าเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนบางนารา (Ba) ชดดนเชยงราย (Cr) ชดดนนครพนม (Nn) ชดดนแกลง (Kl) และชดดนพทลง (Ptl) แสดงในตารางท 19
ซลคอน มคาอยในพสย 282-399 กรมตอกโลกรม เฉลย 346 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนแกลงมคาเฉลยสงสด และชดดนบางนารามคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 49-147 กรมตอกโลกรม เฉลย 83 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางนารามคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 18-86 กรมตอกโลกรม เฉลย 38 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนนครพนมมคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 4.3-8.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนนครพนม โดยชดดนพทลงมคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 2.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนนครพนม โดยชดดนเชยงรายมคาเฉลยสงสด ชดดนบานารา และชดดนนครพนมมคาเฉลยต าสด
59
แมกนเซยม มคาอยในพสย 1.5-13.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนเชยงราย โดยชดดนนครพนมมคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 5.5-27.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 14.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนบางนาราและชดดนเชยงราย สวนชดดนนครพนม ชดดนแกลง และชดดนพทลงมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางนารามคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 2.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเชยงรายมคาเฉลยสงสด และชดดนนครพนมมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 97 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 42 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนแกลง โดยชดดนบางนารามคาเฉลยสงสด และชดดนนครพนมมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 32-319 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 168 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนนครพนม โดยชดดนบางนารามคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 23-976 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 467 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนบางนารา ชดดนนครพนม และชดดนแกลง สวนชดดนเชยงรายและชดดนพทลงมคาเพมขนอยางเดนชดในดนลาง โดยชดดนพทลงมคาเฉลยสงสด และชดดนแกลงมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 24-101 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 51 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนแกลง โดยชดดนบางนารามคาเฉลยสงสด และชดแกลงมคาเฉลยต าสด
60
ตารางท 19 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 6
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ba
(n=4)
Cr
(n=17)
Nn
(n=4)
Kl
(n=27)
Ptl
(n=7)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
319
282
384
365
353
292
399
358
377
335
112
147
56
84
66
87
49
83
60
91
37
48
23
40
34
86
18
26
26
43
6.5
6.8
4.8
5.7
5.1
4.7
4.3
4.7
7.7
8.0
0.1
nd
2.4
1.3
nd
0.1
0.6
0.6
0.6
0.2
3.3
4.3
3.1
2.0
9.8
13.0
1.5
2.4
2.3
3.7
27.0
23.8
10.1
9.6
16.5
20.8
5.5
8.5
10.6
12.0
1.9
1.5
2.1
1.5
0.2
nd
0.3
0.1
0.6
0.4
96
52
24
nd
5
nd
40
97
65
45
319
227
148
106
146
303
127
32
136
134
472
302
404
940
461
285
49
23
758
976
73
101
41
49
30
49
40
24
44
58
Min
Max
Mean
282
399
346
49
147
83
18
86
38
4.3
8.0
5.8
-
2.4
0.6
1.5
13.0
4.5
5.5
27.0
14.4
-
2.1
0.9
-
97
42
32
319
168
23
976
467
24
101
51
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 7 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนเดมบาง (Db) ชดดนผกกาด (Pat) ชดดนทาตม (Tt) ชดดนมโนรมย (Mn) และชดดนนครปฐม (Np) แสดงในตารางท 20
ซลคอน มคาอยในพสย 330-418 กรมตอกโลกรม เฉลย 377 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนผกกาด โดยชดดนเดมบางมคาเฉลยสงสด และชดดนนครปฐมมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 36-112 กรมตอกโลกรม เฉลย 66 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนผกกาด โดยชดดนมโนรมยมคาเฉลยสงสด และชดดนเดมบางมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 11-37 กรมตอกโลกรม เฉลย 23 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนผกกาด โดยชดดนนครปฐมมคาเฉลยสงสด และชดดนเดมบางมคาเฉลยต าสด
61
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.5-5.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนผกกาดและชดดนทาตม สวนชดดนเดมบางและชดดนมโนรมยมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนผกกาดมคาเฉลยสงสด และชดดนเดมบางมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมมคานอยมาก ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลางในชดดนทาตม สวนในชดดนนครปฐมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาตมมคาเฉลยสงสด ชดดนเดมบาง ชดดนผกกาดและชดดนมโนรมยมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.4-5.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนผกกาด โดยชดดนนครปฐมมคาเฉลยสงสด และชดดนเดมบางมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 2.6-23.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 11.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนผกกาด ชดดนนครปฐม และชดดนทาตม สวนชดดนเดมบาง และชดดนมโนรมยมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนนครปฐมมคาเฉลยสงสด และชดดนทาตมมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.4-3.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนทาตม โดยชดดนนครปฐมมคาเฉลยสงสด และชดดนทาตมมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 192 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 60 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนทาตมและชดดนมโนรมย สวนชดดนผกกาดและชดดนนครปฐมมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนผกกาดมคาเฉลยสงสด และชดดนเดมบางมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 38-575 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 224 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนมโนรมย โดยชดดนนครปฐมมคาเฉลยสงสด และชดดนเดมบางมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 93-737 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 367 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนเดมบาง โดยชดดนนครปฐมมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนรมยมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 21-77 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 45 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนผกกาด โดยชดดนผกกาดมคาเฉลยสงสด และชดดนทาตมมคาเฉลยต าสด
62
ตารางท 20 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 7
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Db
(n=7)
Pat
(n=5)
Tt
(n=31)
Mn
(n=5)
Np
(n=8)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
418
393
349
374
396
384
408
330
365
356
36
59
91
70
50
61
45
112
62
71
11
19
32
26
15
18
13
37
30
33
2.5
3.0
5.6
4.4
5.3
4.5
4.1
5.4
4.1
4.1
nd
nd
nd
nd
0.7
1.1
nd
nd
0.8
0.5
0.4
1.2
3.8
2.4
1.5
2.4
0.9
2.2
4.9
5.0
5.2
5.5
15.2
13.5
2.6
1.0
11.1
13.3
23.7
22.4
1.4
1.4
1.2
0.8
0.5
0.9
1.3
0.4
3.5
1.8
nd
nd
148
192
31
4
92
nd
55
80
74
52
375
262
94
38
153
161
575
459
230
548
380
372
368
386
178
93
737
474
21
30
77
66
23
27
34
41
64
64
Min
Max
Mean
330
418
377
36
112
66
11
37
23
2.5
5.6
4.3
-
1.1
0.3
0.4
5.0
2.5
2.6
23.7
11.6
0.4
3.5
1.3
-
192
60
38
575
224
93
737
367
21
77
45
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
63
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti Na
Mg
K
Ca
S
P
Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 41.81%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
4.77%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti Na
Mg
K
Ca
S
P
Mn Zn
ภาพท 8 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเหนยว จ านวนตวอยางทงสน 156 ตวอยาง
Group 1 Group 3 Group 4 Group 5 Group 6 Group 7
-12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
Factor 1: 41.81%
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
Facto
r 2: 1
4.77%
กลมท 1
กลมท 2
(ข)
(ก)
64
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 156 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 1 (Group 1) ดนเหนยวสด าลกมาก มรอยแตกระแหงกวางและลก ไดแก ชดดนบานหม (Bm) ชดดนบรรมย (Br) ชดดนชองแค (Ck) ชดดนโคกกระเทยม (Kk) และ ชดดนวฒนา (Wa)
กลมชดดนท 3 (Group 3) ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนน ากรอย อาจพบชนดนเลนของตะกอนน าทะเล ไดแก ชดดนบางแพ (Bph) ชดดนฉะเชงเทรา (Cc) ชดดนสมทรปราการ (Sm) ชดดนบางกอก (Bk) และชดดนบางเลน (Bl)
กลมชดดนท 4 (Group 4) ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน าทมอายนอย ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง ไดแก ชดดนพมาย (Pm ) ชดดนชมแสง (Cs) ชดดนราชบร (Rb) และ ชดดนทาเรอ (Tr)
กลมชดดนท 5 (Group 5) ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน า การระบายน าเลว ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง ไดแก ชดดนหางดง (Hd) ชดดนละง (Lgu) และ ชดดนพาน (Ph)
กลมชดดนท 6 (Group 6) ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด ไดแก ชดดนบางนารา (Ba) ชดดนเชยงราย (Cr) ชดดนนครพนม (Nn) ชดดนแกลง (Kl) และชดดนพทลง (Ptl)
กลมชดดนท 7 (Group 7) ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ระบายน าคอนขาง เลว ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง ไดแก ชดดนเดมบาง (Db) ชดดนผกกาด (Pat) ชดดนทาตม (Tt) ชดดนมโนรมย (Mn) และ ชดดนนครปฐม (Np)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 56.58 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 8 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 8ก
65
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si) มความสมพนธกนอยางชดเจน เนองจากอนภาคขนาดทราย มแรควอรต (SiO2) เปนองคประกอบหลกท าใหอนภาคขนาดทราย และซลคอน จดอยในกลมเดยวกน
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt)
อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K)
โซเดยม (Na) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
ความเขมขนของปรมาณธาตองคประกอบรวมในดน และตะกอนเกดจากอทธพลของชนหน
พน วตถตนก าเนด แรในดน (Tack et al., 1997; Temmerman et al., 2003, Diez et al., 2007;
Roca et al., 2008) อนภาคขนาดดนเหนยว (มอะลมนมเปนองคประกอบหลก) โดยองคประกอบ
รวมของอะลมนมสวนใหญของดนในกลมนอยในแรดนเหนยว (อนภาคขนาดดนเหนยว) ซงธาตโดย
สวนใหญมกมความสมพนธกบแรดนเหนยวอยางใกลชด (Saedeleer et al., 2010)
เนองจากกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขงของกลมดนเหนยวมแรดนเหนยวทมกจกรรม
สงเปนองคประกอบหลก (Motomura et al., 1981) ซงแรดงกลาวมสมบตในการดดยดธาต เชน
โซเดยม แคลเซยม แมกนเซยม ฟอสฟอรส และโลหะหนก ไดด นอกจากนดนในกลมนเปนดนทมพล
วต เนองจากไดรบอทธพลจากน าใตดน ท าให เหลก แมงกานส สงกะส และก ามะถน อยในต าแหนง
ตรงกลางของกลมท 2 ซงจะแปรผนตามการขนลงของน าใตดน และน าทะเล (Sinsakul, 2000)
แรดนเหนยว และแรรองทมเหลกสง (Fe-rich accessory minerals) เชน เหลกออกซ หรอ
เหลกไฮดรอกไซด (Fe-oxi/hydroxides) และแรฟลโลซลเกต (phylosilicates) มมากในอนภาค
ขนาดดนเหนยว (< 2 µm) (Schulze, 1988)
ในขณะท อนภาคขนาดทรายแปง และโพแทสเซยม มความสมพนธกนนนเนองจากแร
โพแทสเซยมเฟลดสปาร (KAl Si3O8) ในอนภาคขนาดทรายแปง ซงดนในกลมนมกไมขาดโพแทสเซยม
(Darunsontaya et al., 2012) ดนในกลมดนนเปนดนทสามารถใชในการเพาะปลกพชไดเปนอยางด
เนองจากเปนดนทมความอดมสมบรณสง
66
1.2 กลมดนทมการยกรอง
ประกอบดวยกลมชดดนท 8
กลมชดดนท 8 กลมชดดนทมการยกรองเพอใชปลกพชไรหรอไมผล ลกษณะและสมบตดนไมแนนอน ขนอยกบสภาพพนททมการยกรอง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนสมทรสงคราม (Sso) แสดงในตารางท 21
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 271 และ 258 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 264 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 73 และ 65 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 69 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 38 และ 36 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 37 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 3.3 และ 3.0 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 3.2 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 9.9 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 33.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 21.5 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 18.5 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 22.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 20.3 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 21.6 และ 18.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 20.1 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 4.2 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 9.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.6 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1 ,060 มลลกรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 1,840 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,450 กรมตอกโลกรม ตารางท 21 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 8
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Sso
(n=4)
0-50
50-100
270
258
73
65
38
35
3.3
3.0
9.9
33.0
18.5
22.1
21.6
18.6
4.2
9.1
1060
1840
-
-
-
-
-
-
Mean 264 69 37 3.2 21.5 20.3 20.1 6.6 1450 - - -
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
67
1.3 กลมดนเปรยวจด
ประกอบดวยกลมชดดนท 2, 9, 10, 11 และ 14 ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมดนเปรยวจดนม 4 กลมชดดน ยงขาดขอมลในกลมชดดนท 14 ทประกอบดวยชดดนระแงะ (Ra) ชดดนตนไทร (Ts) และชดดนปตตาน (Pti)
กลมชดดนท 2 กลมดนทเปนดนเปรยวจดลก พบในพนทราบลมต า ใชปลกขาว ดนบนมสด าหรอสน าตาล ดนลางมสเทา มจดประสเหลอง สน าตาล สแดงและสเหลองฟางขาวของสาร จาโรไซต ปฏกรยาดนต ากวา 4.0 ในชวงความลก 100-150 เซนตเมตรจากผวดน อาจพบชนดนเลนของตะกอนน าทะเลทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจดภายในความลก 200 เซนตเมตรจากผวดน การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนอยธยา (Ay) ชดดนบางน าเปรยว (Bp) ชดดนมหาโพธ (Ma) ชดดนทาขวาง (Tq) และชดดนบางเขน (Bn) แสดงในตารางท 22
ซลคอน มคาอยในพสย 290-363 กรมตอกโลกรม เฉลย 320 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนมหาโพธ โดยชดดนทาขวางมคาเฉลยสงสด และชดดนบางเขนมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 73-111 กรมตอกโลกรม เฉลย 93 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนมหาโพธ โดยชดดนอยธยามคาเฉลยสงสด และชดดนทาขวางมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 26-54 กรมตอกโลกรม เฉลย 40 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลางในชดดนบางน าเปรยว ชดดนทาขวางและชดดนบางเขน สวนชดดนอยธยาและชดดนมหาโพธปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางน าเปรยวมคาเฉลยสงสด ชดดนอยธยาและชดดนมหาโพธมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 4.7-5.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนอยธยาและชดดนบางน าเปรยว สวนชดดนมหาโพธ ชดดนทาขวางและชดดนบางเขนมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนอยธยามคาเฉลยสงสด และชดดนมหาโพธมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 1.7-3.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญ ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนมหาโพธ โดยชดดนบางเขนมคาเฉลยสงสด และชดดนอยธยามคาเฉลยต าสด
68
แมกนเซยม มคาอยในพสย 3.9-8.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนทาขวาง โดยชดดนบางเขนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาขวางมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 10.1-18.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 14.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางเขนมคาเฉลยสงสด และชดดนมหาโพธมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.6-4.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลางในทกชดดน โดยชดดนอยธยามคาเฉลยสงสด และชดดนทาขวางมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 952-2,599 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,579 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนมหาโพธและทาขวาง สวนชดดนอยธยา ชดดนบางน าเปรยว และชดดนบางเขนมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนทาขวางมคาเฉลยสงสด และชดดนมหาโพธมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 121-458 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 233 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาขวางมคาเฉลยสงสด และชดดนบางน าเปรยวมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 73-527 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 206 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางเขนมคาเฉลยส งสด และชดดนทาขวางมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 35-91 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 57 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนมหาโพธ โดยชดดนอยธยามคาเฉลยสงสด และชดดนทาขวางมคาเฉลยต าสด
69
ตารางท 22 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 2
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ay
(n=43)
Bp
(n=9)
Ma
(n=29)
Tq
(n=25)
Bn
(n=9)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
296
308
306
322
342
330
337
363
290
301
111
107
92
87
86
91
79
73
104
100
36
40
54
34
26
50
47
30
40
39
5.9
5.8
5.5
5.3
4.8
5.3
4.7
5.6
5.1
5.2
1.7
1.8
2.3
2.8
2.1
2.0
2.2
2.6
2.9
3.4
5.0
5.0
4.7
5.3
3.9
4.7
4.3
4.2
7.9
8.5
14.6
15.1
13.0
14.0
10.1
12.2
15.8
15.3
17.4
18.4
4.3
3.9
1.2
1.0
1.4
1.1
1.1
0.6
3.7
2.1
996
1534
1341
2599
1231
1002
2329
2259
952
1550
213
188
219
121
198
126
458
218
280
213
319
186
152
137
121
101
92
73
527
355
91
74
47
43
38
41
40
35
81
76
Min
Max
Mean
290
363
320
73
111
93
26
54
40
4.7
5.9
5.3
1.7
3.4
2.4
3.9
8.5
5.3
10.1
18.4
14.6
0.6
4.3
2.0
952
2599
1579
121
458
233
73
527
206
35
91
57
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 9 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนน าทะเล ทเปนดนเคมและเปรยวจด ดนบนสเทาเขมหรอสเทา พบจดประสเหลอง หรอสเหลองปนแดง ดนลางสเทาหรอสเทาปนเขยวมะกอก พบจดประสเหลองฟางขาวของสารจาโรไซตอยในระดบตนกวา 50 เซนตเมตร จากผวดนบน และยงพบเศษพชทก าลงเนาเปอยอยในดนชนลาง ดนบนปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมาก ดนลางปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนนมเพยงชดดนเดยว ไดแก ชดดนชะอ า (Ca) แสดงในตารางท 23
ซลคอน ปรมาณซลคอนทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 301 กรมตอกโลกรม เฉลย 301 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 101 และ 103 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 102 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 40 และ 38 กรมตอกโลกรม เฉลย 39 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 5.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.2 กรมตอกโลกรม
70
โซเดยม ปรมาณโซเดยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 2.2 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 2.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.6 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 5.8 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 6.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.0 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเท ากบ 14.3 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 14.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 14.6 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 2.5 และ 2.0 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.2 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1,093 มลลกรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 1,562 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,328 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 348 และ 342 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 345 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 135 และ 121 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 128 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 70 และ 63 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 67 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 23 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 9
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ca
(n=20)
0-50
50-100
301
301
101
103
40
39
5.2
5.2
2.2
2.9
5.8
6.3
14.3
14.9
2.5
2.0
1093
1562
348
342
135
121
70
63
Mean 301 102 39 5.2 2.6 6.0 14.6 2.2 1328 345 128 67
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 10 กลมดนเปรยวจดตนทเกดจากตะกอนน าทะเล เนอดนเปนดนเหนยวตลอดหนาตดดน ดนบนมสด าหรอเทาเขมมาก ดนลางมสเทา มจดประสน าตาลปนเหลอง สแดงและพบจดประสเหลองฟางขาวของสารจาโรไซต ภายในความลก 100 เซนตเมตร จากผวดนบน ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมาก การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนมโนะ (Mu) และชดดนองครกษ (Ok) แสดงในตารางท 24
ซลคอน มคาอยในพสย 295-316 กรมตอกโลกรม เฉลย 306 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนมโนะมคาเฉลยสงสด และชดดนองครกษมคาเฉลยต าสด
71
อะลมนม มคาอยในพสย 87-107 กรมตอกโลกรม เฉลย 97 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 34-51 กรมตอกโลกรม เฉลย 42 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลางในชดดนองครกษ สวนชดดนมโนะปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 4.8-6.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 2.0-3.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนมโนะมคาเฉลยสงสด และชดดนองครกษมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 4.2-4.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลางในชดดนองครกษ สวนชดดนมโนะมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 14.4-15.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 15.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลางในชดดนองครกษ สวนชดดนมโนะมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.7-2.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลางในชดดนมโนะ สวนชดดนองครกษมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนมโนะมคาเฉลยสงสด และชดดนองครกษมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 1,923-4,889 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 3,569 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 111-380 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 243 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนองครกษ สวนชดดนมโนะมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนมโนะมคาเฉลยสงสด และชดดนองครกษมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 72-118 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 97 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนองครกษมคาเฉลยสงสด และชดดนมโนะมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 51-64 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 55 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนมโนะ โดยชดดนมโนะมคาเฉลยสงสด และชดดนองครกษมคาเฉลยต าสด
72
ตารางท 24 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 10
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Mu
(n=25)
Ok
(n=40)
0-50
50-100
0-50
50-100
316
314
299
295
87
88
105
107
34
41
51
44
4.8
4.9
6.0
6.1
3.0
3.3
2.0
2.3
4.5
4.4
4.2
4.7
14.8
14.4
14.8
15.8
1.8
2.3
1.0
0.7
1923
2957
4509
4889
316
380
166
111
87
72
118
110
64
53
51
53
Min
Max
Mean
295
316
306
87
107
97
34
51
42
4.8
6.1
5.5
2.0
3.3
2.6
4.2
4.7
4.5
14.4
15.8
15.0
0.7
2.3
1.5
1923
4889
3569
111
380
243
72
118
97
51
64
55
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 11 กลมดนเปรยวจดลกปานกลาง ทเกดจากการทบถมของตะกอนน าทะเล ดนบนมสด าหรอสเทาเขม ดนลางมสเทา พบจดประสน าตาล สเหลองและสแดงปะปนอยเปนจ านวนมากในดนลางตอนบน และพบจดประสเหลองฟางขาวของสารจาโรไซต ทระดบความลก 50 -100 เซนตเมตร ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนรงสต (Rs) ชดดนเสนา (Se) ชดดนธญบร (Tan) และชดดนดอนเมอง (Dm) แสดงในตารางท 25
ซลคอน มคาอยในพสย 299-367 กรมตอกโลกรม เฉลย 323 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนรงสต โดยชดดนดอนเมองมคาเฉลยสงสด และชดดนเสนามคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 62-114 กรมตอกโลกรม เฉลย 97 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนเสนา โดยชดดนเสนามคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 19-43 กรมตอกโลกรม เฉลย 33 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนรงสตมคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.7-5.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลางในชดดนรงสต สวนชดดนธญบรและชดดนดอนเมองในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเสนามคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 1.7-3.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนดอนเมองมคาเฉลยสงสด และชดดนเสนามคาเฉลยต าสด
73
แมกนเซยม มคาอยในพสย 4.0-5.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนธญบรมคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 9.8-17.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 14.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนดอนเมอง โดยชดดนธญบรมคาเฉลยสงสด และชดดอนเมองมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.8-3.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนดอนเมอง โดยชดดนเสนามคาเฉลยสงสด และชดดนรงสตมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 1,006-2,583 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,568 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลางในทกชดดน โดยชดดนร งสตมคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 103-343 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 215 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเสนามคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 102-162 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 133 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนรงสตมคาเฉลยสงสด และชดดนธญบรมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 26-82 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 51 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนรงสตและชดดนเสนา สวนชดดนธญบรและชดดนดอนเมองมแนวโนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนเสนาปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเสนามคาเฉลยสงสด และชดดนดอนเมองมคาเฉลยต าสด
74
ตารางท 25 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 11
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Rs
(n=39)
Se
(n=34)
Tan
(n=30)
Dm
(n=25)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
303
304
301
299
325
318
367
364
111
106
113
114
100
98
68
62
35
42
32
40
30
43
19
21
5.6
5.9
5.9
5.9
5.7
5.5
4.2
3.7
1.8
2.2
1.7
1.8
2.8
3.0
3.2
3.2
5.0
5.5
4.7
4.8
5.4
5.9
4.0
4.4
13.1
15.3
14.8
16.1
16.1
17.9
10.2
9.8
1.0
0.8
3.9
3.5
2.1
1.8
2.1
2.8
1514
2583
1011
1968
1006
2067
1105
1292
242
103
343
217
254
235
170
155
162
150
155
102
124
118
131
125
57
54
82
57
52
54
26
27
Min
Max
Mean
299
367
323
62
114
97
19
43
33
3.7
5.9
5.3
1.7
3.2
2.5
4.0
5.9
4.9
9.8
17.9
14.2
0.8
3.9
2.3
1006
2583
1568
103
343
215
102
162
133
26
82
51
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
75
Sand Silt
Clay
Si
Al Fe Ti
Na Mg
K Ca S
P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 29.49%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
5.86%
Sand Silt
Clay
Si
Al Fe Ti
Na Mg
K Ca S
P
Mn
Zn
Group2 Group9 Group10 Group11-12 -8 -4 0 4 8 12
Factor 1: 29.49%
-8
-4
0
4
8
Facto
r 2: 1
5.86%
ภาพท 9 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเปรยวจด จ านวนตวอยางทงสน 120 ตวอยาง
(ก)
กลมท 1 กลมท 2
กลมท 3
กลมท 4
(ข)
ชดดนมโนะ
76
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 120 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 2 (Group 2) ดนเหนยวลกมาก ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก หรอ ดนเปรยวจดลก ไดแก ชดดนอยธยา (Ay) ชดดนบางน าเปรยว (Bp) ชดดนมหาโพธ (Ma) ชดดนทาขวาง (Tq) และชดดนบางเขน (Bn)
กลมชดดนท 9 (Group 9) ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนน าทะเลทเปนดนเคมและเปรยวจด ไดแก ชดดนชะอ า (Ca)
กลมชดดนท 10 (Group 10) ดนเปรยวจดตนทเกดจากตะกอนน าทะเล ไดแก ชดดนมโนะ (Mu) และชดดนองครกษ (Ok)
กลมชดดนท 11 (Group 11) ดนเปรยวจดลกปานกลางทเกดจากตะกอนน าทะเล ไดแก ชดดนรงสต (Rs) ชดดนเสนา (Se) ชดดนธญบร (Tan) และชดดนดอนเมอง (Dm)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 45.35 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 9 แสดงใหเหนวาชดดนตาง ๆ ในกลมชดดนนมความสม าเสมอกนในแงของปรมาณรวมของธาตเนองจากพฤตกรรมของตวอยางดนนนมคาความผนแปรต ากวารอยละ 50 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 9 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 9ก
กลมท 1 ประกอบดวย โซเดยม (Na) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อะลมนม (Al) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
กลมท 3 ประกอบดวย เหลก (Fe) ฟอสฟอรส (P) และก ามะถน (S)
กลมท 4 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และ อนภาคขนาดทรายแปง (Silt)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเปรยวจดเปนดนทไดรบอทธพลจากน าทะเลสง สงเกตไดจากปรมาณอะลมนมทงหมด สวนใหญไมไดอยในอนภาคขนาดดนเหนยว และปรมาณซลคอนทงหมด โดยสวนใหญไมไดอยในอนภาคขนาด
77
ทราย (Sand) แตปจจยทควบคมพฤตกรรมของดนในกลมนคอ อทธพลของน าทะเล (Fitzpatrick, 2003) สงเกตไดจากคาของฟอสฟอรส และก ามะถน ทแสดงในต าแหนงตรงกลางของภาพท 9ก การทเหลกมความสมพนธอยในกลมเดยวกบก ามะถนนน เนองจากดนเปรยวจดมแรไพไรต (FeS2) ภายในหนาตดดน (Muhrizal et al., 2006) ทงนเมอดนถกระบายน าออกท าใหแรไพไรตเกดการออกซไดส ท าใหอะลมนม เหลก และกรดซลฟรกถกปลดปลอยออกมาสสารละลายดนได (Shamshuddin et al., 2004) ทงนดนเปรยวจดพนทชายฝงทะเลมโซเดยม ก ามะถน และ ซลคอนสงกวาดนเปรยวจดนอกชายฝงทะเล (Tanabhatsakorn et al., 2014)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 9ข พบวากลมชดดนท 10 ดนเปรยวจดตนทเกดจากตะกอนน าทะเล (เฉพาะชดดนมโนะ (Mu)) แยกออกมาจากชดดนอน เนองจากชดดนมโนะเปนดนทมเนอหยาบกวาชดดนอน อนภาคขนาดทราย และอนภาคขนาดทรายแปง มปรมาณมากท าใหชดดนมโนะแยกตวออกจากชดดนอน เนองจากชดดนมโนะเกดจากตะกอนน าทะเลในพนทพร หรอทลมระหวางสนทรายชายทะเล (สายหยด, 2553)
1.4 กลมดนเลนชายทะเล
ประกอบดวยกลมชดดนท 12 และ 13
กลมชดดนท 12 กลมดนเคมชายทะเลและไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถน ลกษณะดนเปนดนเหนยว ดนบนมสเทาเขมหรอสน าตาลเขมปนเทา ดนลางสเทาเขมปนเขยว พบจดประสน าตาลเขมปนเหลองในดนบน บางพนทพบเปลอกหอยทะเลในดนลาง ปกตจะพบชนดนเลนทไมอยตวภายในความลก 50 เซนตเมตร จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกลางถงดางจด การระบายน าเลว ความอดมสมบรณอยในระดบปานกลางถงสง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนนมเพยงชดดนเดยวไดแก ชดดนทาจน (Tc) แสดงในตารางท 26
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 290 และ 287 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 288 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 93 และ 86 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 89 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 44 กรมตอกโลกรม เฉลย 44 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 4.8 และ 4.7 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 4.7 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 4.5 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 5.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.0 กรมตอกโลกรม
78
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 12.1 และ 10.4 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 11.3 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 21.5 และ 20.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 21.1 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 2.0 กรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 3.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.5 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลางอยางเดนชด โดยดนบนมคาเทากบ 918 มลลกรมตอกโลกรม ดนลางมคาเทากบ 11,999 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 6,458 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 720 และ 461 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 590 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 1277 และ 619 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 948 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 98 และ 84 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 91 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 26 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 12
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Tc
(n=4)
0-50
50-100
290
287
93
86
44
44
4.8
4.7
4.5
5.6
12.1
10.4
21.5
20.6
2.0
3.1
918
11999
720
461
1277
619
98
84
Mean 288 89 44 4.7 5.0 11.3 21.1 2.5 6458 590 948 91
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 13 กลมดนเคมชายทะเล ทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถน เนอดนเปนดนรวนถงดนเหนยว มปรมาณเกลอและก ามะถนเปนองคประกอบอยสง ในสภาพทดนเปยกปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง แตถาดนอยในสภาพแหงปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมาก การระบายน าเลว ความอดมสมบรณปานกลางถงสง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในดนทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนตะกวทง (Tkt) และชดดนบางปะกง (Bpg) แสดงในตารางท 27
ซลคอน มคาอยในพสย 271-287 กรมตอกโลกรม เฉลย 275 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนตะกวทง สวนชดดนบางปะกงมคาไมแตกตางกน โดยชดดนตะกวทงมคาเฉลยสงสด และชดดนบางปะกงมคาเฉลยต าสด
79
อะลมนม มคาอยในพสย 85-93 กรมตอกโลกรม เฉลย 89 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลางมคาไมแตกตางกนในแตละชดดน โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 37-42 กรมตอกโลกรม เฉลย 40 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกงทงมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 4.0-4.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 9.2-15.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 12.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมดนบนสงกวาดนลางในชดดนตะกวทง สวนชดดนบางปะกงมแนวโนมเพมขนในดนลาง ปรมาณโซเดยมจดอยในระดบทสงเมอเปรยบเทยบกบกลมชดดนอนๆ โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 10.0-10.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 10.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 17.1-19.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 18.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนตะกวทงมคาเฉลยสงสดและชดดนบางปะกงมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 1.6-2.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 6,761-22,545 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 13,199 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลางอยางเดนชด โดยชดดนตะกวทงมคาเฉลยสงสด และชดดนบางปะกงมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 319-594 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 465 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 457-870 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 624 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนตะกวทงมคาเฉลยสงสด และชดดนบางปะกงมคาเฉลยต าสด
80
สงกะส มคาอยในพสย 73-78 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 76 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนตะกวทง สวนชดดนบางปะกงมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนบางปะกงมคาเฉลยสงสด และชดดนตะกวทงมคาเฉลยต าสด ตารางท 27 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 13
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn Cm g kg-1 mg kg-1
Tkt
(n=53)
Bpg
(n=49)
0-50
50-100
0-50
50-100
287
272
271
272
85
86
93
92
42
37
42
39
4.5
4.0
4.6
4.4
10.7
9.2
15.1
15.5
10.0
10.7
10.6
10.6
19.7
19.5
17.5
17.1
1.7
1.6
2.2
1.9
7885
22545
6761
15605
573
319
594
375
870
504
665
457
75
73
77
78
Min
Max
Mean
271
287
275
85
93
89
37
42
40
4.0
4.6
4.4
9.2
15.5
12.6
10.0
10.7
10.5
17.1
19.7
18.4
1.6
2.2
1.8
6761
22545
13199
319
594
465
457
870
624
73
78
76
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
81
Sand Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti Na
Mg
K
Ca
S
P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 33.19%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
1.09%
Sand Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti Na
Mg
K
Ca
S
P Mn
Zn
Group12 Group13
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 33.19%
-8
-6
-4
-2
0
2
4
Facto
r 2: 2
1.09%
ภาพท 10 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเลนชายทะเล จ านวนตวอยางทงสน 32 ตวอยาง
กลมท 1 กลมท 2
กลมท 3
ชนดนบนชดดนทาจน
ชนดนลางชดดนทาจน
(ก)
(ข)
82
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวย
วธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน
(Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K)
แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ
ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวย
วเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 32 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 12 (Group 12) ดนเลนเคมชายทะเลและไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถน ไดแก ชดดนทาจน (Tc)
กลมชดดนท 13 (Group 13) ดนเลนเคมชายทะเลทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถน ไดแก ชดดนตะกวทง (Tkt) และ ชดดนบางปะกง (Bpg)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 54.28 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 10 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 10 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 10ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) โซเดยม (Na) แคลเซยม (Ca) และก ามะถน (S)
กลมท 2 ประกอบดวย ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
กลมท 3 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และ อนภาคขนาดทรายแปง (Silt)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท ข ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเลนชายทะเล จะเหนวาอนภาคขนาดดนเหนยว โซเดยม แคลเซยม และก ามะถน ซงเหมอนกบดนชายทะเลทวโลกทไดรบอทธพลของน าใตดนทมเกลอสง และอทธพลของน าทะเลโดยตรง (Vengosh et al. 1999, 2005; Fakir et al. 2002; Capaccioni et al. 2005; Chen and Jiao, 2007)
ส าหรบชดดนทาจน (Tc) ทเปนดนเลนเคมชายทะเล และไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถน มคาก ามะถนต ากวาชดดนอนท าใหชดดนทาจนแยกออกมาจากชดดนอน ทงนชนดนลางของชดดนทาจนมคาก ามะถนสงกวาชนดนบนท าใหต าแหนงของชนดนลางของชดดนทาจนอยใกลกบก ามะถน
83
1.5 กลมดนทรายแปง
ประกอบดวยกลมชดดนท 15 และ 16
กลมชดดนท 15 กลมดนทรายแปงลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ดนบนสน าตาลปนเทา สวนดนลางสเทาปนชมพ พบจดประสเหลองหรอน าตาลปนเหลองตลอดหนาตดดน ในดนชนลางพบเหลกและแมงกานสจบตวกนเปนกอน ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดางเลกนอย การระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนนไดแก ชดดนแมสาย (Ms) แสดงในตารางท 28
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 306 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 284 กรมตอกโลกรม เฉลย 295 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 94 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 113 กรมตอกโลกรม เฉลย 104 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 54 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 59 กรมตอกโลกรม เฉลย 57 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 7.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 7.1 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.5 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 1.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.6 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 6.5 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 7.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 7.0 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 20.5 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 22.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 21.5 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 3.5 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 4.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.7 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 81 มลลกรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 112 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 96 มลลกรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 653 มลลกรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 732 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 693 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 805 มลลกรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 1,168 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 988 มลลกรมตอกโลกรม
84
สงกะส ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 89 มลลกรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 109 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 99 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 28 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 15
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn Cm g kg-1 mg kg-1
Ms
(n=8)
0-50
50-100
306
284
94
113
54
59
7.1
7.1
1.5
1.7
6.5
7.6
20.5
22.5
3.5
4.0
81
112
653
732
808
1168
89
109
Mean 295 104 57 7.1 1.6 7.0 21.5 3.7 96 693 988 99
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 16 กลมดนทรายแปงลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ดนบนมสน าตาลปนเทาหรอน าตาลออน พบจดประสน าตาลแกและสน าตาลปนเหลอง ดนลางสเทาปนชมพหรอสน าตาลออนปนเทา พบจดประสน าตาลแก สเหลองและสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทร วบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนหนกอง (Hk) ชดดนศรเทพ (Sri) และชดดนล าปาง (Lp) แสดงในตารางท 29
ซลคอน มคาอยในพสย 321-438 กรมตอกโลกรม เฉลย 386 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดหนกองมคาเฉลยสงสด และชดดนล าปางมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 21-123 กรมตอกโลกรม เฉลย 63 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนล าปางมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 8-33 กรมตอกโลกรม เฉลย 19 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนล าปางมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.3-6.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนล าปาง โดยชดดนล าปางมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.4-1.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนศรเทพมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 4.6-23.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 13.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนล าปางมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
85
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.3-2.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนล าปาง โดยชดดนศรเทพมคาเฉลยสงสด และชดดนล าปางมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 128 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 37 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนหนกองมคาเฉลยสงสด และชดดนล าปางมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 223 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 120 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนล าปางมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 85-1,154 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 436 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนศรเทพมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 26-64 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 44 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนศรเทพมคาเฉลยสงสด และชดดนหนกองมคาเฉลยต าสด ตารางท 29 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 16
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn Cm g kg-1 mg kg-1
Hk
(n=5)
Sri
(n=6)
Lp
(n=6)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
438
409
405
367
377
321
21
46
45
80
62
123
8
17
13
21
23
33
2.3
2.7
3.7
4.3
6.1
5.7
nd
nd
nd
nd
nd
nd
0.5
0.7
1.3
1.7
0.9
1.6
5.3
4.6
14.8
14.7
23.7
18.8
0.8
1.0
1.3
2.3
0.6
0.3
128
48
48
nd
nd
nd
92
nd
153
100
223
153
85
93
449
1154
798
178
26
34
39
64
41
61
Min
Max
Mean
321
438
386
21
123
63
8
33
19
2.3
6.1
4.1
-
-
-
0.4
1.7
1.1
4.6
23.7
13.6
0.3
2.3
1.1
-
128
37
-
223
120
85
1154
436
26
64
44
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
86
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg
K
Ca
S
P
Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 65.96%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
3.41%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg
K
Ca
S
P
Mn Zn
ภาพท 11 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนทรายแปง จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง
Lp_top
Lp_sub
Ms1_topMs1_sub
Ms2_top
Ms2_sub
Ms3_topMs3_sub
Hk_top
Hk_sub
Sri_top
Sri_sub
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 65.96%
-4
-2
0
2
4
Facto
r 2: 1
3.41%
Lp_top
Lp_sub
Ms1_topMs1_sub
Ms2_top
Ms2_sub
Ms3_topMs3_sub
Hk_top
Hk_sub
Sri_top
Sri_sub
กลมท 1
กลมท 2
กลมท 3
(ก)
(ข)
87
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 12 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 15 (Group 15) ดนทรายแปงลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง ไดแก ชดดนแมสาย (Ms)
กลมชดดนท 16 (Group 16) ดนทรายแปงลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก ไดแก ชดดนหนกอง (Hk) ชดดนศรเทพ (Sri) และชดดนล าปาง (Lp)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 79.37 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท11 แสดงใหเหนวาชดดนตาง ๆ ในกลมชดดนนมความแปรปรวนมากในแงของปรมาณรวมของธาตเนองจากพฤตกรรมของตวอยางดนนนมคาความผนแปรมากเกอบรอยละ 80 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 11 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 11ก ประกอบดวย
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทรายแปง (Silt)
กลมท 3 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) โซเดยม (Na) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนทรายแปง พฤตกรรมของดนในกลมนถกควบคมดวยปจจยเนอดนเปนหลก ภาพท 11ก
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 11ข พบวาชดดนแมสายเปนชดดนทมเนอละเอยดกวาชดดนอนในกลมชดดนเดยวกน ทงนอนภาคขนาดทรายแปงเปนปจจยควบคมพฤตกรรมของดนในกลมนสงเกตไดจากคาอนภาคขนาดทรายแปง ทแสดงในต าแหนงตรงกลางของภาพท 11ก
88
1.6 กลมดนรวนละเอยด
ประกอบดวยกลมชดดนท 17 และ 18
กลมชดดนท 17 มเนอดนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวน ดนชนลางเปนดนรวนปนดนเหนยวหรอดนรวนเหนยวสน าตาลออนถงสเทา พบจดประสน าตาล สเหลองหรอสแดงปนเหลอง บางพนทจะพบศลาแลงออนหรอกอนเหลกและแมงกานสสะสมกนในชนดนลางน ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนรอยเอด (Re) ชดดนเรณ (Rn) ชดดนวสย (Vi) และชดดนสไหงปาด (Pi) แสดงในตารางท 30
ซลคอน มคาอยในพสย 336-447 กรมตอกโลกรม เฉลย 413 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดเรณมคาเฉลยสงสด และชดดนสไหงปาดมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 15-111 กรมตอกโลกรม เฉลย 42 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสไหงปาดมคาเฉลยสงสด และชดดนรอยเอดมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 3-18 กรมตอกโลกรม เฉลย 10 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนสไหงปาดมคาเฉลยสงสด และชดดนวสยมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.0-3.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสไหงปาดมคาเฉลยสงสด และชดดนรอยเอดมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 2.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสไหงปาด โดยชดดนรอยเอดมคาเฉลยสงสด และชดดนเรณมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 2.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนรอยเอดมคาเฉลยสงสด และชดดนเรณมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.8-35.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 10.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนดนลาง ยกเวนชดดนสไหงปาด โดยชดดนสไหงปาดมคาเฉลยสงสด และชดดนรอยเอดมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-2.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง ยกเวนชดดนรอยเอด โดยชดดนรอยเอดมคาเฉลยสงสด ชดดนเรณและชดดนวสยมคาเฉลยต าสด
89
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 26 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 9 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนรอยเอดมคาเฉลยสงสด และชดดนสไหงปาดมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 52 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 31 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวสยมคาเฉลยสงสด และชดดนรอยเอดมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 343 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 93 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง โดยชดดนรอยเอดมคาเฉลยสงสด และชดดนสไหงปาดมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 13-44 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 24 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสมแนวโนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนรอยเอด โดยชดดนสไหงปาดมคาเฉลยสงสด และชดดนเรณมคาเฉลยต าสด ตารางท 30 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 17
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Re
(n=160)
Rn
(n=10)
Vi
(n=7)
Pi
(n=5)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
439
419
441
427
447
415
378
336
15
29
18
32
15
42
69
111
6
10
8
13
3
12
8
19
2.0
2.3
2.4
2.7
2.4
3.3
3.3
3.4
1.8
2.2
nd
0.2
0.2
0.2
0.5
Nd
1.4
2.1
0.1
0.4
0.7
1.4
0.5
0.9
0.9
1.8
1.6
2.8
3.3
5.3
35.1
31.3
0.7
2.6
0.1
0.1
0.1
0.1
0.4
0.3
25
26
12
nd
10
4
nd
nd
30
20
32
32
45
40
52
nd
196
343
36
139
14
16
nd
nd
44
13
16
17
18
21
31
32
Min
Max
Mean
336
447
413
15
111
42
3
18
10
2.0
3.4
2.7
-
2.2
0.6
0.1
2.1
0.9
0.8
35.1
10.3
0.1
2.6
0.6
-
26
9
-
52
31
-
343
93
13
44
24
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 18 ดนบนเนอดนเปนดนรวนปนทราย สน าตาลเขมปนเทาหรอน าตาลเทา สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทรายถงดนรวนเหนยว สเทา พบจดสน าตาลเขม สเหลองแกหรอสแดงปนเหลอง ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณ
90
ต าถงปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนชลบร (Cb) และชดดนเขายอย (Ky) แสดงในตารางท 31
ซลคอน มคาอยในพสย 349-405 กรมตอกโลกรม เฉลย 376 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดชลบรมคาเฉลยสงสด และชดดนเขายอยมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 43-59 กรมตอกโลกรม เฉลย 52 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลางในชดดนชลบร สวนชดดนเขายอยดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 8-21 กรมตอกโลกรม เฉลย 15 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.6-3.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนเขายอย โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 3.2-4.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลางในชดดนชลบร โดยชดดนชลบรมคาเฉลยสงสด และชดดนเขายอยมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 1.2-7.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 4.3-6.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนชลบรมคาเฉลยสงสด และชดดนเขายอยมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.7-13.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลางอยางเดนชดในชดดนเขายอย โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 49-1,199 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 467 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนเขายอย สวนชดดนชลบรมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 16-105 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 62 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
91
แมงกานส มคาอยในพสย 52-271 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 171 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสมคาเพมขนในดนลางในชดดนชลบร โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 15-50 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 27 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนเขายอย สวนชดดนชลบรมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนเขายอยมคาเฉลยสงสด และชดดนชลบรมคาเฉลยต าสด ตารางท 31 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 18
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Cb
(n=10)
Ky
(n=6)
0-50
50-100
0-50
50-100
405
386
365
349
43
59
59
47
8
14
19
21
2.9
2.9
3.4
2.6
3.2
4.8
3.4
3.4
1.2
1.8
3.1
7.5
6.3
5.2
5.2
4.3
0.7
0.8
5.7
13.4
49
61
1199
560
76
16
105
52
52
88
271
271
15
18
50
26
Min
Max
Mean
349
405
376
43
59
52
8
21
15
2.6
3.4
3.0
3.2
4.8
3.7
1.2
7.5
3.4
4.3
6.3
5.2
0.7
13.4
5.2
49
1199
467
16
105
62
52
271
171
15
50
27
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
92
Sand
Silt
Clay
Si Al Fe
Ti
Na Mg
K
Ca
S
P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 47.15%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
3.90%
Sand
Silt
Clay
Si Al Fe
Ti
Na Mg
K
Ca
S
P
Mn
Zn
Group17 Group18-12 -8 -4 0 4 8
Factor 1: 47.15%
-6
-4
-2
0
2
4
6
Facto
r 2: 1
3.90%
ภาพท 12 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนรวนละเอยด จ านวนตวอยางทงสน 72 ตวอยาง
กลมท 2 กลมท 1 (ก)
(ข)
93
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 72 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 17 (Group 17) ดนรวนละเอยดลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก ไดแก ชดดนรอยเอด (Re) ชดดนเรณ (Rn) ชดดนวสย (Vi) และชดดนสไหงปาด (Pi)
กลมชดดนท 18 (Group 18) ดนรวนละเอยดลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง ไดแก ชดดนชลบร (Cb) และ ชดดนเขายอย (Kyo)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 61.05 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 12 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 12 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 12ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) ฟอสฟอรส (P) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) โซเดยม (Na) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนรวนละเอยด พฤตกรรมของดนในกลมนถกควบคมดวยปจจยเนอดนเปนหลก ภาพท 12ก
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 12ข พบวาชดดนเขายอยเปนชดดนทมคาก ามะถนสงท าใหชดดนเขายอยแยกออกมาจากชดดนในกลมเดยวกน
94
1.7 กลมดนรวนหยาบ
ประกอบดวยกลมชดดนท 19, 21, 22 และ 59 ส าหรบกลมชดดนท 59 เปนดนทเกดจากตะกอนน าพาเชงซอน พบในพนทราบลมหรอทราบลมระหวางหบเขา (alluvial plain/valley flats) ไมไดมการก าหนดชอชดดนในกลมชดดนท 59 จงไมมขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 59
กลมชดดนท 19 กลมดนรวนหยาบทเกดจากตะกอนล าน า มชนแนนทบภายในความลก 100 เซนตเมตร จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนดางเลกนอย การระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนวเชยรบร (Wb) แสดงในตารางท 32
ซลคอน ปรมาณซลคอนทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 456 กรมตอกโลกรม เฉลย 456 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 8 และ 7 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 7 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 5 กรมตอกโลกรม เฉลย 5 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.4 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 1.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.6 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคานอยมากจนไมสามารถวดได และ ดนลางมคาเทากบ 0.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.2 กรมตอกโลกร ม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 0.4 และ 0.1 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.3 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ดนบนมคาเทากบ 436 มลลกรมตอกโลกรม สวนดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 218 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
95
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 244 และ 251 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 248 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 32 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 19
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Wb
(n=5)
0-50
50-100
456
456
8
7
5
5
1.4
1.8
nd
0.2
nd
nd
0.2
0.2
0.4
0.1
nd
nd
436
nd
nd
nd
244
251
Mean 456 7 5 1.6 0.1 - 0.2 0.3 - 218 - 248
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 21 กลมดนรวนหยาบลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าในสวนต าของพนทรมน า ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าคอนขางเลวถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนเพชรบร (Pb) แสดงในตารางท 33
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 389 และ 381 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 385 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 47 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 53 กรมตอกโลกรม เฉลย 50 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 20 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 23 กรมตอกโลกรม เฉลย 22 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 3.4 และ 3.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 3.3 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 2.4 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 3.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.8 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 3.0 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 3.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.1 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 13.6 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 15.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 14.5 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง มคาเทากบ 2.4 และ 2.9 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.6 กรมตอกโลกรม
96
ก ามะถน ปรมาณแคลเซยมในดนบนมคาเทากบ 52 และดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 26 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 167 และ 117 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 142 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 446 และ 373 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 409 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 45 และ 32 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 39 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 33 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 21
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Pb
(n=6)
0-50
50-100
389
381
47
53
20
23
3.4
3.2
2.4
3.2
3.0
3.3
13.6
15.4
2.4
2.9
52
nd
167
117
446
373
45
32
Mean 385 50 22 3.3 2.8 3.1 14.5 2.6 26 142 409 39
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 22 กลมดนรวนหยาบลกมากทเกดจากตะกอนล าน าเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง การระบายน าเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนสนทราย (Sai) แสดงในตารางท 34
ซลคอน ปรมาณซลคอนเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 446 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 451 กรมตอกโลกรม เฉลย 448 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 19 และ 16 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 17 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 6 และ 5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 6 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนและดนลาง มคาเทากบ 2.3 และ 2.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.4 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.3 และ 0.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 0.8 และ 0.3 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม
97
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 4.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 4.2 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 0.9 และ 0.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 46 กรมตอกโลกรม และดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 23 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 280 และ 147 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 79 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 87 และ 72 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 79 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 14 และ 15 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 15 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 34 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 22
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Sai
(n=14)
0-50
50-100
446
451
19
16
6
5
2.3
2.5
0.3
0.2
0.8
0.3
4.2
4.2
0.9
0.2
46
nd
280
147
87
72
14
15
Mean 448 17 6 2.4 0.2 0.6 4.2 0.5 23 213 79 15
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
98
Sand
Silt
Clay Si Al Fe
Ti Na Mg
K
Ca
S
P
Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 63.79%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
5.91%
Sand
Silt
Clay Si Al Fe
Ti Na Mg
K
Ca
S
P
Mn Zn
Group19 Group21 Group22
-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6
Factor 1: 63.79%
-4-3-2-1012345
Facto
r 2: 1
5.91%
ภาพท 13 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนรวนหยาบ จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง
กลมท 1
กลมท 2
กลมท 3
(ก)
(ข)
99
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 12 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 19 (Group 19) ดนรวนหยาบทเกดจากตะกอนล าน า มชนแนนทบภายในความลก 100 เซนตเมตรจากผวดน ไดแก ชดดนวเชยรบร (Wb)
กลมชดดนท 21 (Group 21) ดนรวนหยาบลกมากทเกดจากตะกอนล าน าในสวนต าของพนทรมแมน า ไดแก ชดดนเพชรบร (Pb)
กลมชดดนท 22 (Group 22) ดนรวนหยาบลกมากทเกดจากตะกอนล าน าเนอหยาบ ไดแก ชดดนสนทราย (Sai)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 79.70 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 13 แสดงใหเหนวาชดดนตาง ๆ ในกลมชดดนนมความแปรปรวนมากในแงของปรมาณรวมของธาตเนองจากพฤตกรรมของตวอยางดนนนมคาความผนแปรมากเกอบรอยละ 80 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 13 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 13ก ประกอบดวย
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) โซเดยม (Na) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
กลมท 3 ประกอบดวย ฟอสฟอรส (P) และก ามะถน (S)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนรวนหยาบ พฤตกรรมของดนในกลมนถกควบคมดวยปจจยเนอดนเปนหลก ภาพท 13ก
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 13ข พบวาชดดนเพชรบรเปนชดดนทมเนอละเอยดกวาชดดนอนในกลมชดดนเดยวกน ส าหรบดนเพชรบรนเปนดนทมอนภาคขนาดดนเหนยว แมงกานส และสงกะส ในปรมาณมาก ท าใหชดดนนแยกออกมาจากชดดนอน ๆ ในกลมเดยวกน
100
1.8 กลมดนเคม
ประกอบดวยกลมชดดนท 20
กลมชดดนท 20 กลมดนเคมทเกดจากตะกอนล าน ามคราบเกลอบนผวหนาดน หรอมชนดานแขงทสะสมเกลอภายในความลก 100 เซนตเมตรจากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง การระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนกลารองไห (Ki) และชดดนอดร (Ud) แสดงในตารางท 35
ซลคอน มคาอยในพสย 355-411 กรมตอกโลกรม เฉลย 373 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนกลารองไห สวนชดดนอดรปรมาณซลคอนเพมขนในดนลาง โดยชดกลารองไหมคาเฉลยสงสด และชดดนอดรมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 38-76 กรมตอกโลกรม เฉลย 61 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลางในชดดนกลารองไห สวนชดดนอดรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 8-25 กรมตอกโลกรม เฉลย 17 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลางในชดดนกลารองไห สวนชดดนอดรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.0-6.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมดนบนสงกวาดนลางในชดดนอดร สวนชดดนกลารองไหมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 2.3-6.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลางในชดดนอดร โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 1.4-4.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลางในชดดนกลารองไห สวนชดดนอดรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 1.5-5.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนอดร สวนชดดนกลารองไหมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 1.0-3.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
101
ก ามะถน มคาอยในพสย 30-627 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 294 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 18-90 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 45 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยส งสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 124-286 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 225 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนกลารองไหมคาเฉลยสงสด และชดดนอดรมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 13-34 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 23 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนอดร สวนชดดนกลารองไหมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนอดรมคาเฉลยสงสด และชดดนกลารองไหมคาเฉลยต าสด ตารางท 35 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 20
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ki
(n=102)
Ud
(n=71)
0-50
50-100
0-50
50-100
411
366
355
362
38
76
66
64
8
14
26
22
3.0
4.8
6.3
6.2
2.3
2.3
5.8
6.2
1.4
2.1
4.3
3.7
1.5
2.6
5.9
4.1
1.0
1.9
3.6
3.7
116
30
627
405
41
18
90
30
286
254
236
124
13
19
34
26
Min
Max
Mean
355
411
373
38
76
61
8
25
17
3.0
6.3
5.1
2.3
6.2
4.1
1.4
4.3
2.9
1.5
5.9
3.5
1.0
3.7
2.5
30
627
294
18
90
45
124
286
225
13
34
23
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง
102
Ki Ud-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
Factor 1: 64.42%
-5-4-3-2-10123456
Facto
r 2: 1
3.90%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg
K
Ca
S P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 64.42%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
3.90%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg
K
Ca
S P
Mn
Zn
ภาพท 14 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเคม จ านวนตวอยางทงสน 64 ตวอยาง
(ก)
(ข)
กลมท 1
กลมท 2
กลมท 3
103
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 64 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 20 (Group 20) ดนเคมเกดจากตะกอนล าน า มคราบเกลอลอยหนาหรอมชนดานแขงทสะสมเกลอไดแก ชดดนกลารองไห (Ki) และ ชดดนอดร (Ud)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 78.32 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 14 แสดงใหเหนวาชดดนตาง ๆ ในกลมชดดนนมความแปรปรวนมากในแงของปรมาณรวมของธาตเนองจากพฤตกรรมของตวอยางดนนนมคาความผนแปรมากเกอบรอยละ 80 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 14 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 14ก ประกอบดวย
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) โซเดยม (Na) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 3 ประกอบดวย แมงกานส (Mn)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนเคม พฤตกรรมของดนในกลมนถกควบคมดวยปจจยเนอดนเปนหลก แตการมแมงกานสสะสมในหนาตดดนนนเกดจากความแปรปรวนของการเคลอนทขนลงของน าใตดน (Wongsomsak, 1986; Puengpana, et al., 1990)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 14ข พบวาชดดนอดรมความแปรปรวนนอยกวาชดดนกลารองไห เนองจากชดดนกลารองไหมอนภาคขนาดทราย ซงมแร ควอรตเปนองคประกอบหลก ในขณะทชดดนอดรเปนดนทมเนอดนละเอยดกวาชดดนกลารองไห โดยอนภาคขนาดดนเหนยวประกอบไปดวย แรดนเหนยว ซงมความสามารถเปนบฟเฟอร และมความสามารถในการดดยดธาตอาหารไดสง ท าใหชดดนอดรมเบส และโซเดยมสงกวาชดดนกลารองไห แตมความแปรปรวนนอยกวาชดดนกลารองไห (Patcharapreecha et al., 1989)
104
1.9 กลมดนทราย
ประกอบดวยกลมชดดนท 23 และ 24 ซงการรวบรวมขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในดนยงขาดขอมลในกลมชดดนท 23 เนองจากเปนกลมดนทเปนดนทรายจดท าใหมอปสรรคในการเตรยมตวอยางดนเพอวเคราะห จงเปนขอจ ากดของดนในกลมนท าใหไมมขอมลของชดดนทอยในกลมชดดนน
กลมชดดนท 24 กลมดนทรายลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าทมเนอดนเปนดนทรายหนา ปฏกรยาดนเปนกรด การระบายน าคอนขางเลวถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนอบล (Ub) แสดงในตารางท 36
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 454 และ 458 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 456 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 11 และ 8 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 10 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 2 กรมตอกโลกรม เฉลย 2 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.9 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 1.1 และ 0.9 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.0 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ก ามะถน ปรมาณแคลเซยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดไดแมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ดนบนมคาเทากบ 373 มลลกรมตอกโลกรม สวนดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 186 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 62 และ 64 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 63 มลลกรมตอกโลกรม
105
ตารางท 36 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 24
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ub
(n=5)
0-50
50-100
455
458
11
8
2
2
0.9
0.9
nd
nd
nd
nd
1.1
0.9
nd
nd
nd
nd
nd
nd
373
nd
62
64
Mean 456 10 2 0.9 - - 1.0 - - - 186 63
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
1.10 กลมดนตน
ประกอบดวยกลมชดดนท 25
กลมชดดนท 25 กลมดนตน ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนดางเลกนอย การระบายน าเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนอน (on) ชดดนเพญ (Pn) และชดดนยานตาขาว (Yk) แสดงในตารางท 37
ซลคอน มคาอยในพสย 373-436 กรมตอกโลกรม เฉลย 407 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนอนมคาเฉลยสงสด และชดดนเพญมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 17-56 กรมตอกโลกรม เฉลย 39 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนเพญมคาเฉลยสงสด และชดดนอนมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 13-41 กรมตอกโลกรม เฉลย 24 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนเพญมคาเฉลยสงสด และชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.4-3.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนเพญมคาเฉลยสงสด และชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมจะมคานอยมาก โดยชดดนเพญมคาเฉลยสงสด และชดดนอนและชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.1-3.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนยานตาขาวมคาเฉลยสงสด และชดดนอนมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 2.6-7.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนยานตาขาวมคาเฉลยสงสด และชดดนอนมคาเฉลยต าสด
106
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.2-1.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลางในชดดนยานตาขาว สวนชดดนเพญมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนอนมคาเฉลยสงสด ชดดนเพญและชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 13 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 3 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนมคานอยมากทงในดนบนและดนลาง โดยชดดนเพญมคาเฉลยสงสด และชดดนอนและชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 48-100 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 86 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสเพมขนในดนลาง โดยชดดนอนมคาเฉลยสงสด และชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 263 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 111 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง โดยชดดนอนมคาเฉลยสงสด และชดดนยานตาขาวมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 13-39 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 22 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนยานตาขาวมคาเฉลยสงสด และชดดนอนมคาเฉลยต าสด ตารางท 37 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 25
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
On
(n=4)
Pn
(n=11)
Yk
(n=12)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
436
402
410
373
424
395
17
42
36
56
29
52
18
33
13
41
16
25
2.4
3.3
2.9
3.5
2.5
3.2
nd
nd
0.2
0.2
nd
nd
0.1
0.8
2.0
3.0
2.1
3.4
2.6
4.1
4.4
6.7
4.1
7.2
0.9
0.9
0.5
0.2
0.6
1.2
nd
nd
6
13
nd
nd
96
100
85
88
48
100
85
263
155
160
nd
nd
13
19
18
30
15
39
Min
Max
Mean
373
436
407
17
56
39
13
41
24
2.4
3.5
3.0
-
0.2
0.1
0.1
3.4
1.9
2.6
7.2
4.8
0.2
1.2
0.7
-
13
3
48
100
86
nd
263
111
13
39
22
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
107
Sand
Silt
Clay
Si Al
Fe
Ti
Na
Mg K Ca
S
P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 47.64%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
2.96%
Sand
Silt
Clay
Si Al
Fe
Ti
Na
Mg K Ca
S
P Mn
Zn
Group 25-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6
Factor 1: 47.64%
-4
-2
0
2
4
Facto
r 2: 2
2.96%
ภาพท 15 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนตน จ านวนตวอยางทงสน 10 ตวอยาง
กลมท 1 กลมท 2
(ก)
(ข)
108
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 10 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 25 (Group 25) ดนตน ไดแก ชดดนอน (On) ชดดนเพญ (Pn) และ ชดดนยานตาขาว (Yk)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 70.60 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 15 แสดงใหเหนวาชดดนตาง ๆ ในกลมชดดนนมความแปรปรวนมากในแงของปรมาณรวมของธาตเนองจากพฤตกรรมของตวอยางดนนนมคาความผนแปรมากถงรอยละ 70 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 15 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 15ก ประกอบดวย
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) ซลคอน (Si) แคลเซยม (Ca) แมงกานส (Mn) และไทเทเนยม (Ti)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทราย (Sand) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) โซเดยม (Na) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) และ สงกะส (Zn)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนตน ภาพท 15ก จะเหนวาอนภาคขนาดดนเหนยว และอนภาคขนาดทราย มความสมพนธใกลกนมาก แตซลคอนไมไดมความสมพนธใกลชดกบอนภาคขนาดทราย ทงนเนองจากซลคอนไมไดอยในอนภาคขนาดทรายเปนสวนใหญ แตอยในสารเชอมของดน จากภาพท 15ก จะเหนวาวสดทเชอมกนทท าใหดนตนนาจะประกอบไปดวย อนภาคขนาดทรายแปง ซลคอน แคลเซยม แมงกานส และไทเทเนยม (Moore, 2001)
109
1.11 กลมดนอนทรย
ประกอบดวยกลมชดดนท 57 และ 58 ซงมเพยงกลมชดดนเดยวเทานนทมขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในดน คอ กลมชดดนท 58
กลมชดดนท 58 กลมดนทมวสดดนอนทรยหนากวา 100 เซนตเมตร จากผวดน มน าทวมขงเกอบตลอดป ปฏกรยาดนเปนกรด การระบายน าเลว ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนนราธวาส (Nw) แสดงในตารางท 38
ซลคอน ปรมาณซลคอนเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 29 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 42 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 36 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 7 และ 8 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 8 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 3 และ 5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 4 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.4 และ 0.3 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.7 และ 0.8 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.7 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 2.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.1 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนและดนลาง เทากบ 0.4 และ 0.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.5 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 2.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.0 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1,880 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 2,281 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2,081 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 314 และ 322 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 318 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 4 และ 11 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 7 มลลกรมตอกโลกรม
110
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 9 และ 10 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 10 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 38 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 58
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Nw
(n=29)
0-50
50-100
29
42
7
8
3
5
0.4
0.3
0.7
0.8
1.7
2.5
0.4
0.6
1.5
2.5
1880
2281
314
322
4
11
9
10
Mean 36 8 4 0.4 0.7 2.1 0.5 2.0 2081 318 7 10
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
111
Si
Al
Fe
Ti
Na Mg
K
Ca
S
P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 56.34%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
3.69%
Si
Al
Fe
Ti
Na Mg
K
Ca
S
P
Mn
Zn
Group58-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6
Factor 1: 56.34%
-4
-2
0
2
4
6
Facto
r 2: 2
3.69%
ภาพท 16 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนอนทรย จ านวนตวอยางทงสน 14 ตวอยาง
กลมท 1
กลมท 2
(ก)
(ข)
112
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) เนองจากดนอนทรยมองคประกอบหลกเปนวสดอนทรยท าใหไมสามารถวเคราะหหาเนอดนได จงไมมสมบตทางกายภาพ (ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 14 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 58 (Group 58) ดนทมวสดอนทรยหนามากกวา 100 เซนตเมตร จากผวดน ไดแก ชดดนนราธวาส (Nw)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 80.03 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล จากภาพท 16 แสดงใหเหนวาชดดนตาง ๆ ในกลมชดดนนมความแปรปรวนมากในแงของปรมาณรวมของธาตเนองจากพฤตกรรมของตวอยางดนนนมคาความผนแปรมากถงรอยละ 80 ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 16 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 16ก ประกอบดวย
กลมท 1 ประกอบดวย แมกนเซยม (Mg) โซเดยม (Na) แคลเซยม (Ca) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) และ ก ามะถน (S)
กลมท 2 ประกอบดวย ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) ไทเทเนยม (Ti) และ สงกะส (Zn)
จากการจดกลมของเครอสหายจะเหนไดวากลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง ของกลมดนอนทรย พฤตกรรมของดนในกลมนถกควบคมดวยพลวตของระดบน า และสารประกอบของน าททวมขงหนาตดดนเปนหลก (กลมเครอสหายท 1) (Nichols, 1998)
113
2. กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง
2.1 กลมดนเหนยว
ประกอบดวยกลมชดดนท 28, 29, 30 และ 31
กลมชดดนท 28 กลมดนเหนยวลกมากสด าทมรอยแตกระแหงกวางและลก ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลางถงสง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนชยบาดาล (Cd) ชดดนสมอทอด (Sat) ชดดนวงชมพ (Wc) และชดดนลพบร (Lb) แสดงในตารางท 39
ซลคอน มคาอยในพสย 220-335 กรมตอกโลกรม เฉลย 261 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงชมภมคาเฉลยสงสด และชดดนชยบาดาลมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 49-84 กรมตอกโลกรม เฉลย 75 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมมคาเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสมอทอด โดยชดดนสมอทอดมคาเฉลยสงสด และชดดนวงชมภมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 40-81 กรมตอกโลกรม เฉลย 60 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกมแนวโนมลดลงในดนลาง ยกเวนชดดนสมอทอด โดยชดดนชยบาดาลมคาเฉลยสงสด และชดดนลพบรมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.5-8.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงชมภมคาเฉลยสงสด และชดดนสมอทอดมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.1-0.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนชยบาดาลและชดดนสมอทอดมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.5-4.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนชยบาดาลและชดดนสมอทอด สวนชดดนวงชมภและชดดนลพบรมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนชยบาดาลมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.2-1.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนวงชมภ โดยชดดนสมอทอดมคาเฉลยสงสด และชดดนลพบรมคาเฉลยต าสด
114
แคลเซยม มคาอยในพสย 4.6-77.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 33.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมมคาเพมขนในดนลางอยางเดนชดในชดดนชยบาดาล ชดดนสมอทอด และชดดนลพบร โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนวงชมภมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 21-261 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 119 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนสมอทอด โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนวงชมภมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 68-252 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 141 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนวงชมภมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1,714 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 408 มลลกรมตอกโลกรม โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนชยบาดาล ชดดนสมอทอด และชดดนวงชมภมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 22-52 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 41 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสมอทอดและชดดนลพบร สวนชดดนชยบาดาล และชดดนวงชมภมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนลพบรมคาเฉลยสงสด และชดดนวงชมพมคาเฉลยต าสด
ตารางท 39 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 28
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Cd
(n=8)
Sat
(n=10)
Wc
(n=8)
Lb
(n=56)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
231
220
254
235
335
290
272
255
80
80
84
80
49
65
79
83
81
80
55
49
51
79
41
40
7.1
6.9
3.8
3.5
8.2
7.1
4.2
4.2
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.2
0.3
0.4
0.8
0.5
2.8
2.5
0.6
0.7
4.8
4.9
0.6
0.4
1.1
0.9
0.4
0.4
0.4
0.2
16.4
27.9
30.4
57.9
4.6
4.8
45.8
77.3
85
39
119
140
68
21
261
218
190
68
194
124
115
69
252
121
nd
nd
nd
nd
nd
nd
1549
1714
46
50
49
33
22
23
52
50
Min
Max
Mean
220
335
261
49
84
75
40
81
60
3.5
8.2
5.6
0.1
0.4
0.2
0.5
4.9
2.2
0.2
1.1
0.6
4.6
77.3
33.2
21
261
119
68
252
141
-
1714
408
22
52
41
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
115
กลมชดดนท 29 กลมดนเหนยวลกถงลกมาก ทเกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด สดนมสน าตาล สเหลอง และสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนบานจอง (Bg) ชดดนโชคชย (Ci) ชดดนเชยงของ (Cg) ชดดนแมแตง (Mt) และชดดนปากชอง (Pc) แสดงในตารางท 40
ซลคอน มคาอยในพสย 221-319 กรมตอกโลกรม เฉลย 262 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนแมแตงมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงของมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 88-157 กรมตอกโลกรม เฉลย 126 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนโชคชยมคาเฉลยสงสด และชดดนแมแตงมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 59-129 กรมตอกโลกรม เฉลย 87 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนโชคชยและชดดนเชยงของ โดยชดดนเชยงของมคาเฉลยสงส ด และชดดนแมแตงมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 5.8-23.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 13.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนโชคชย โดยชดดนโชคชยมคาเฉลยสงสด และชดดนบานจองมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนแมแตง โดยชดดนแมแตงมคาเฉลยสงสด และชดดนบานจองมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.7-3.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.7 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง ยกเวนชดดนบานจองมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนเชยงของมคาเฉลยสงสด และชดดนแมแตงมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.8-18.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนบานจองและชดดนเชยงของ โดยชดดนบานจองมคาเฉลยสงสด และชดดนโชคชยมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.4-3.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนโชคชยและชดดนปากชอง โดยชดดนปากชองมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงของมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 145 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 96 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนปากชอง โดยชดดนปากชองมคาเฉลยสงสด และชดดนบานจองมคาเฉลยต าสด
116
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 260-840 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 448 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนเชยงของมคาเฉลยสงสด และชดดนบานจองมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 279-3,450 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,254 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเชยงของมคาเฉลยสงสด และชดดนบานจองมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 24-137 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 80 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนเชยงของและชดดนปากชอง โดยชดดนปากชองมคาเฉลยสงสด และชดดนแมแตงมคาเฉลยต าสด ตารางท 40 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 29
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn
(cm) g kg-1 mg kg-1
Bg
(n=4)
Ci
(n=36)
Cg
(n=5)
Mt
(n=4)
Pc
(n=48)
Sn
(n=2)
Nm
(n=2)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
310
282
240
235
237
221
319
275
257
241
433
424
440
413
108
131
144
154
97
117
88
123
139
157
22
30
24
47
66
78
100
93
129
118
59
68
79
81
10
13
7
16
6.6
5.8
23.6
23.9
21.4
19.7
10.6
8.6
9.4
8.3
2.1
2.2
1.9
2.3
nd
nd
0.3
0.2
0.3
0.2
0.2
1.0
0.1
0.1
nd
nd
nd
nd
2.3
3.1
0.9
0.9
3.0
3.0
0.7
0.7
1.3
1.1
1.9
2.5
nd
nd
16.6
18.7
0.9
0.8
3.4
3.7
9.5
8.3
1.1
1.0
5.7
7.6
0.5
0.1
0.6
0.6
0.7
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
3.0
1.0
2.1
1.1
0.2
0.3
nd
nd
122
85
145
95
125
111
133
140
66
nd
nd
nd
281
260
501
381
840
765
452
329
405
271
120
48
48
52
500
279
1093
564
3450
3205
1032
697
1102
619
170
128
85
nd
70
91
24
89
75
70
50
56
137
133
72
28
34
38
Min
Max
Mean
221
440
309
22
157
99
7
129
66
1.9
23.9
10.5
-
1.0
0.2
-
3.1
1.5
0.5
18.7
5.6
0.2
3.0
0.8
-
145
73
48
840
340
-
3450
923
24
137
68
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
117
กลมชดดนท 30 กลมดนเหนยวลกถงลกมากทพบในพนทภเขา ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าด ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนดอยปย (Dp) แสดงในตารางท 41
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 270 และ 257 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 263 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 147 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 160 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 153 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 74 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 83 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 79 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 4.9 และ 4.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 4.7 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 2.6 และ 2.3 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.4 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 20.1 และ 14.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 17.4 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 271 และ 161 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 216 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 387 กรมตอกโลกรม เฉลย 387 กรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 120 และ 78 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 99 มลลกรมตอกโลกรม
118
ตารางท 41 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 30
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Dp
(n=5)
0-50
50-100
270
257
147
160
74
83
4.9
4.6
nd
nd
2.6
2.3
20.1
14.6
0.4
0.4
nd
nd
271
161
387
387
120
78
Mean 263 153 79 4.7 - 2.4 17.4 0.4 - 216 387 99
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n= จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 31 กลมดนเหนยวลกถงลกมาก ทเกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนเลย (Lo) และชดดนวงไห (Wi) แสดงในตารางท 42
ซลคอน มคาอยในพสย 289-354 กรมตอกโลกรม เฉลย 317 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเลยมคาเฉลยสงสด และชดดนวงไหมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 82-125 กรมตอกโลกรม เฉลย 108 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 47-83 กรมตอกโลกรม เฉลย 67 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 5.0-9.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 7.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม มคาอยในพสย 1.3-2.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 1.3-4.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนวงไห สวนชดดนเลยมแนวโนมเ พมขนในดนลาง โดยชดดนเลยมคาเฉลยสงสด และชดดนวงไหมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.7-5.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 24-148 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 87 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
119
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 214-703 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 349 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนวงไห โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 573-1,061 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 833 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 44-105 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 66 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลางในชดดนเลย สวนชดดนวงไหดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนวงไหมคาเฉลยสงสด และชดดนเลยมคาเฉลยต าสด
ตารางท 42 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 31
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Lo
(n=4)
Wi
(n=5)
0-50
50-100
0-50
50-100
354
312
310
289
82
118
106
125
47
63
73
83
5.0
5.7
8.6
9.0
nd
nd
nd
nd
1.4
1.3
2.3
1.9
4.8
4.9
2.0
1.3
1.1
0.7
5.5
3.7
76
24
148
100
240
240
703
214
984
713
1061
573
44
52
105
64
Min
Max
Mean
289
354
317
82
125
108
47
83
67
5.0
9.0
7.1
-
-
-
1.3
2.3
1.7
1.3
4.9
3.2
0.7
5.5
2.7
24
148
87
214
703
349
573
1061
833
44
105
66
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
120
Sand
Silt
Clay
Si
Al Fe Ti
Na
Mg
K
Ca S
P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 29.13%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
2.24%
Sand
Silt
Clay
Si
Al Fe Ti
Na
Mg
K
Ca S
P
Mn
Zn
Group 28 Group 29 Group 30 Group 31-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5
Factor 1: 29.13%
-8-6-4-202468
Facto
r 2: 2
2.24%
ภาพท 17 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง ของกลมดนเหนยว จ านวนตวอยางทงสน 92 ตวอยาง
(ก)
(ข)
กลมท 1
กลมท 3
กลมท 2
121
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 92 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 28 (Group 28) ดนเหนยวลกมากสด าทมรอยแตกระแหงกวางและลก ไดแก ชดดนชยบาดาล (Cd) ชดดนสมอทอด (Sat) ชดดนวงชมภ (Wc) และ ชดดนลพบร (Lb)
กลมชดดนท 29 (Group 29) ดนเหนยวลกถงลกมาก ปฏกรยาดนเปนกรดจด ไดแก ชดดนบานจอง (Bg) ชดดนโชคชย (Ci) ชดดนเชยงของ (Cg) ชดดนแมแตง (Mt) และ ชดดนปากชอง (Pc)
กลมชดดนท 30 (Group 30) ดนเหนยวลกถงลกมากทพบในพนทภเขา ปฏกรยาดนเปนกรดจด ไดแก ชดดนดอยปย (Dp)
กลมชดดนท 31 (Group 31) ดนเหนยวลกถงลกมาก ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง ไดแก ชดดนเลย (Lo) และ ชดดนวงไห (Wi)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 51.37 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 17 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 17ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) ซลคอน (Si) และโพแทสเซยม (K)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ฟอสฟอรส (P) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
กลมท 3 ประกอบดวย แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) แมงกานส (Mn) โซเดยม (Na) และก ามะถน (S)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 17ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนเหนยว เหนไดวากลมชดดนท 28 แยกออกจากชดดนอนในกลมดนเหนยว เนองจากกลมชดดนท 28 เปนดนทมความอดมสมบรณปานกลางถงสง มเบส เชน แคลเซยม และแมกนเซยมสง (Khitrov, 2016) ในขณะทกลมชดดนท 29 เปนดนทมพฒนาการสง
122
ความอดมสมบรณต า โดยดนในกลมชดดนนมปรมาณดนเหนยว เหลก อะลมนม ไทเทเนยมสง (Singh and Gilkes, 1992) ทงนฟอสฟอรสทงหมดมความสมพนธกบเหลกเนองจากเหลกสามารถดดยดฟอสฟอรสได (Fink et al., 2016) ส าหรบกลมชดดนท 30 และ 31 เปนดนทมอนภาคขนาดทราย และอนภาคขนาดทรายแปงในปรมาณสงกวาชดดนอน ๆ ในกลมชดดนเดยวกน จากสมบตทงหมดจะเหนไดวาความอดมสมบรณของดนในกลมชดดน 28 > 29 > 30 และ 31
2.2 กลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพด
ประกอบดวยกลมชดดนท 33 และ 38
กลมชดดนท 33 กลมดนทรายแปงละเอยดหรอดนรวนละเอยดลกมาก ทเกดจากตะกอนน าพารปพด ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนก าแพงแสน (Ks) และชดดนก าแพงเพชร (Kp) แสดงในตารางท 43
ซลคอน มคาอยในพสย 321-365 กรมตอกโลกรม เฉลย 337 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนก าแพงแสน สวนชดดนก าแพงเพชรมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 67-92 กรมตอกโลกรม เฉลย 76 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมมคาเพมขนในดนลางในชดดนก าแพงแสน สวนชดดนก าแพงเพชรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 23-42 กรมตอกโลกรม เฉลย 32 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกมแนวโนมเพมขนในดนลางในชดดนก าแพงแสน สวนชดดนก าแพงเพชรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.2-5.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนก าแพงเพชร โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 2.0-5.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนก าแพงแสน สวนชดดนก าแพงเพชรมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 3.9-6.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลางในชดดนก าแพงแสน สวนชดดนก าแพงเพชรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
123
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 21.2-31.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 25.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 3.8-12.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมมคาเพมขนในดนลางอยางเดนชดในชดดนก าแพงแสน สวนชดดนก าแพงเพชรมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 640 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 256 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 345-811 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 619 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 527-1,611 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 995 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 51-89 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 74 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนก าแพงแสนมคาเฉลยสงสด และชดดนก าแพงเพชรมคาเฉลยต าสด ตารางท 43 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 33
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ks
(n=36)
Kp
(n=6)
0-50
50-100
0-50
50-100
333
321
327
365
70
74
91
67
32
33
42
23
4.4
4.4
5.4
3.2
5.4
5.1
2.0
3.7
5.8
6.4
6.2
3.9
21.2
22.0
28.9
31.6
5.8
12.3
3.9
3.8
640
337
78
nd
811
628
694
345
973
869
1611
527
89
68
88
51
Min
Max
Mean
321
365
337
67
92
76
23
42
32
3.2
5.4
4.3
2.0
5.4
4.0
3.9
6.4
5.6
21.2
31.6
25.9
3.8
12.3
6.4
-
640
256
345
811
619
527
1611
995
51
89
74
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd =non detect
124
กลมชดดนท 38 กลมดนรวนหยาบลกมาก ทเกดจากตะกอนรมแมน า ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนดอนเจดย (Dc) แสดงในตารางท 44
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 415 และ 425 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 420 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 26 และ 31 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 29 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 4 และ 6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 5 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลางม มคาเทากบ 1.7 และ 1.8 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.8 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมมในดนบนและดนลางม มคาเทากบ 1.1 และ 1.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.1 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงและดนลาง มคาเทากบ 1.0 และ 1.3 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.1 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 18.1 และ 18.8 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 18.5 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.7 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 353 และ 151 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 252 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 150 และ 66 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 108 กรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 17 และ 18 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 18 มลลกรมตอกโลกรม
125
ตารางท 44 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 38
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Dc
(n=5)
0-50
50-100
415
425
26
31
4
6
1.7
1.8
1.1
1.2
1.0
1.3
18.1
18.8
0.7
0.7
nd
nd
353
151
150
66
17
18
Mean 420 29 5 1.8 1.1 1.1 18.5 0.7 - 252 108 18
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n nd = non detect
126
Group33-6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
Factor 1: 41.82%
-6-5-4-3-2-101234
Facto
r 2: 2
0.55%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg
K
Ca S
P Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 41.82%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
0.55%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg
K
Ca S
P Mn Zn
ภาพท 18 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพด จ านวนตวอยางทงสน 20 ตวอยาง
(ข)
(ก) กลมท 1 กลมท 2
127
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 20 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 33 (Group 33) ดนทรายแปงละเอยดมากทเกดจากตะกอนแมน าหรอตะกอนน าพารปพด ไดแก ชดดนก าแพงแสน (Ks) และ ชดดนก าแพงเพชร (Kp)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 62.37 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 18 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 18ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 18ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพดพบวา สมบตของดนในกลมนโดยสวนใหญถกควบคมดวยขนาดของอนภาคขนาดดนเหนยว และอนภาคขนาดทรายแปงเปนหลก โดยการทดนมปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยวมาก ท าใหดนมความสามาถในการดดยดเบส ท าใหดนนมเบสมาก (Allen et al., 2000) ดนนจงมความอดมสมบรณสง แตเนองจากดนเปนดนรวนปนทรายแปงท าใหดนนอาจจะขาดน าในชวงฤดเพาะปลก
2.3 กลมดนรวนละเอยด
ประกอบดวยกลมชดดนท 35 และ 36
กลมชดดนท 35 กลมดนรวนละเอยดลกถงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนดอนไร (Dr) ชดดนดานซาย (Ds) ชดดนโคราช (Kt) ชดดนมาบบอน (Mb) ชดดนสตก (Suk) ชดดนวารน (Wn) ชดดนยโสธร (Yt) และชดดนหางฉตร (Hc) แสดงในตารางท 45
128
ซลคอน มคาอยในพสย 378-457 กรมตอกโลกรม เฉลย 428 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนโคราชมคาเฉลยสงสด และชดดนหางฉตรมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 10-71 กรมตอกโลกรม เฉลย 31 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหางฉตรมคาเฉลยสงสด และชดดนโคราชมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 4-23 กรมตอกโลกรม เฉลย 10 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหางฉตร โดยชดดนหางฉตรมคาเฉลยสงสด และชดดนโคราชมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.1-3.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหางฉตรมคาเฉลยสงสด และชดดนโคราชมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนวารนมคาเฉลยสงสด ชดดนดอนไร ชดดนดานซาย และชดดนสตกมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสตก โดยชดดนดานซายมคาเฉลยสงสด และชดดนดอนไรมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.2-9.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนดานซายมคาเฉลยสงสด และชดดนโคราชมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-1.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนหางฉตรมคาเฉลยสงสด และชดดนสตกมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 43 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 8 มลลกรมตอกโลกรม ชดดนสวนใหญมปรมาณก ามะถนนอยมาก โดยชดดนยโสธรมคาเฉลยสงสด และชดดนดอนไร ชดดนดานซาย และชดดนมาบบอนมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 18-277 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 110 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนโคราช ชดดนมาบบอน ชดดนวารน ชดดนดอนไรและชดดนหางฉตร สวนชดดนดานซาย ชดดนสตกและชดดนยโสธรมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนมาบบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนสตกมคาเฉลยต าสด
129
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 426 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 133 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนดานซาย โดยชดดนดานซายมคาเฉลยสงสด และชดดนโคราชมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 7-96 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 27 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนมาบบอน โดยชดดนดานซายมคาเฉลยสงสด และชดดนยโสธรมคาเฉลยต าสด ตารางท 45 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 35
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Dr
(n=5)
Ds
(n=6)
Kt
(n=12)
Mb
(n=4)
Suk
(n=17)
Wn
(n=14)
Yt
(n=31)
Hc
(n=4)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
441
417
426
399
450
446
449
434
457
435
424
403
452
414
419
378
21
47
28
48
10
15
19
30
10
27
28
48
14
41
36
71
7
8
14
23
4
5
6
6
4
9
6
11
6
14
20
19
2.6
3.9
2.8
3.4
1.2
1.4
2.0
2.0
1.3
2.1
2.0
2.8
1.6
2.4
3.1
3.7
nd
nd
nd
nd
0.1
0.1
0.2
0.2
nd
nd
0.4
0.4
0.1
0.1
0.2
0.2
nd
nd
0.8
1.9
0.2
0.2
0.3
0.4
0.1
0.3
0.5
0.6
0.2
0.4
0.4
0.7
0.5
0.9
7.2
9.7
0.3
0.4
3.5
3.9
0.4
1.0
0.7
1.2
0.2
0.6
0.8
1.5
0.2
0.2
0.7
0.7
0.4
0.2
0.4
0.2
0.2
0.2
0.3
0.2
0.2
0.2
1.0
0.7
nd
nd
nd
nd
3
3
nd
nd
7
4
6
7
28
28
43
nd
96
48
148
192
69
18
277
160
38
66
102
78
57
93
189
123
248
nd
263
426
39
11
191
132
57
22
207
120
65
49
191
100
25
25
82
96
20
20
26
15
13
18
14
20
7
11
23
23
Min
Max
Mean
378
457
428
10
71
31
4
23
10
1.1
3.9
2.4
-
0.4
0.1
-
1.9
0.4
0.1
9.7
2.1
0.2
1.0
0.4
-
43
8
18
277
110
-
426
133
7
96
27
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
130
กลมชดดนท 36 กลมดนรวนละเอยดลกถงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนปราณบร (Pr) และชดดนสคว (Si) แสดงในตารางท 46
ซลคอน มคาอยในพสย 393-439 กรมตอกโลกรม เฉลย 411 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสคว สวนชดดนปราณบรมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนสควมคาเฉลยสงสด และชดดนปราณบรมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 19-45 กรมตอกโลกรม เฉลย 36 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมมคาเพมขนในดนลางในชดดนสคว สวนชดดนปราณบรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 11-23 กรมตอกโลกรม เฉลย 19 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลางในชดดนสคว สวนชดดนปราณบรมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.4-3.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลางในชดดนสคว สวนชดดนปราณบรมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถนบไดถง 0.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมมคานอยมาก โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.1-4.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลางในชดดนสคว สวนชดดนปราณบรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 2.9-19.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 11.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลางในชดดนสคว สวนชดดนปราณบรดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.7-1.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมดนบนสงกวาดนลางในชดดนปราณบร สวนชดดนสควมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
131
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 48 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 12 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนมคานอยมาก โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 48-406 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 185 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสคว มคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 85-542 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 306 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนปราณบร สวนชดดนสควมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 31-63 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 44 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนปราณบรมคาเฉลยสงสด และชดดนสควมคาเฉลยต าสด ตารางท 46 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 36
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Pr
(n=6)
Si
(n=5)
0-50
50-100
0-50
50-100
393
401
439
413
45
41
19
39
23
21
11
20
3.9
3.7
2.4
3.2
0.3
nd
nd
nd
4.3
3.6
0.1
0.9
19.2
17.4
2.9
4.8
1.7
1.4
0.7
1.0
48
nd
nd
nd
406
196
92
48
542
434
85
163
63
50
34
31
Min
Max
Mean
393
439
411
19
45
36
11
23
19
2.4
3.9
3.3
-
0.3
0.1
0.1
4.3
2.2
2.9
19.2
11.1
0.7
1.7
1.2
-
48
12
48
406
185
85
542
306
31
63
44
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
132
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg K Ca
S
P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 50.12%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
4.79%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg K Ca
S
P Mn
Zn
Group35 Group36-14 -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 50.12%
-6
-4
-2
0
2
4
6
Facto
r 2: 1
4.79%
ภาพท 19 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง ของกลมดนรวนละเอยด จ านวนตวอยางทงสน 60 ตวอยาง
กลมท 1 กลมท 2 (ก)
(ข) ชดดนปราณบร
133
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 60 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 35 (Group 35) ดนรวนละเอยดลกถงลกมาก ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก ไดแก ชดดนดอนไร (Dr) ชดดนดานซาย (Ds) ชดดนโคราช (Kt) ชดดนมาบบอน (Mb) ชดดนสตก (Suk) ชดดนวารน (Wn) ชดดนหางฉตร (Hc) และ ชดดนยโสธร (Yt)
กลมชดดนท 36 (Group 36) ดนรวนละเอยดลกถงลกมาก ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง ไดแก ชดดนปราณบร (Pr) และ ชดดนสคว (Si)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 64.91 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 19 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 19ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 19ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง ของกลมดนรวนละเอยด มวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ พบวา ดนในกลมชดดนท 36 ถกควบคมดวยอนภาคขนาดทรายแปงเปนหลก ในขณะทดนในกลมชดดนท 35 ถกควบคมดวยอนภาคขนาดดนเหนยว และอนภาคขนาดทราย โดยกลมชดดนท 35 มเนอดนทหยาบกวาดนในกลมชดดนท 36 ส าหรบชดดนปราณบรเปนชดดนทมธาตแมงกานส และฟอสฟอรสสง ท าใหชดปราณบรแยกออกมาจากชดดนอน
134
2.4 กลมดนรวนหยาบ
ประกอบดวยกลมชดดนท 40 และ 60 ซงกลมชดดนท 60 เปนดนทเกดจากตะกอนน าพาเซงซอน พบในบรเวณสนดนรมน าและเนนตะกอนระหวางหบเขา ไมไดมการก าหนดชอชดดนในกลมชดดนน จงไมมขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนน
กลมชดดนท 40 กลมดนรวนหยาบลกถงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจดหรอเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนชมพวง (Cpg) ชดดนสนปาตอง (Sp) และชดดนหบกะพง (Hg) แสดงในตารางท 47
ซลคอน มคาอยในพสย 375-471 กรมตอกโลกรม เฉลย 416 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสนปาตอง สวนชดดนชมพวงมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสนปาตองมคาเฉลยสงสด และชดดนหบกระพงมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 7-58 กรมตอกโลกรม เฉลย 30 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 4-10 กรมตอกโลกรม เฉลย 6 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนชมพวงมคาเฉลยสงสด และชดดนสนปาตองมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.2-2.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสนปาตองมคาเฉลยสงสด และชดดนหบกระพงมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 4.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.3-48.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 16.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนหบกระพง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-1.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสนปาตองและชดดนหบกระพง สวนชดดนชมพวงมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
135
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 54 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 15 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนมคานอยมาก โดยชดดนสนปาตองมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงและชดดนหบกระพงมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 31-291 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 139 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนชมพวง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 187 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 67 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสนปาตอง สวนชดดนหบกระพงมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนสนปาตองมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 21 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 12 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหบกระพงมคาเฉลยสงสด และชดดนชมพวงมคาเฉลยต าสด ตารางท 47 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 40
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Cpg
(n=10)
Sp
(n=9)
Hg
(n=10)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
413
416
471
445
375
375
7
21
12
28
56
58
4
10
4
8
6
7
1.4
2.0
1.6
2.1
1.2
1.2
nd
nd
0.1
0.1
4.0
4.2
nd
0.1
0.5
0.7
1.5
1.7
0.3
0.7
0.4
0.9
48.8
47.5
0.1
0.2
0.4
0.2
1.0
0.1
nd
nd
36
54
nd
nd
31
54
132
82
291
244
nd
nd
187
110
49
59
nd
nd
16
17
19
21
Min
Max
Mean
375
471
416
7
58
30
4
10
6
1.2
2.1
1.6
-
4.2
1.4
-
1.7
0.7
0.3
48.8
16.4
0.1
1.0
0.5
-
54
15
31
291
139
-
187
67
-
21
12
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
136
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg
K
Ca S
P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 47.93%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
2.07%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg
K
Ca S
P Mn
Zn
ภาพท 20 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนรวนหยาบ จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง
(ก)
(ข)
กลมท 2
กลมท 1
ดนลาง
ดนบน
Cpg1_top
Cpg1_sub
Cpg2_top
Cpg2_sub
Sp1_top
Sp1_sub
Sp2_top
Sp2_sub Hg1_top Hg1_sub
Hg2_top Hg2_sub
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 Factor 1: 47.93%
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
Facto
r 2: 2
2.07%
Cpg1_top
Cpg1_sub
Cpg2_top
Cpg2_sub
Sp1_top
Sp1_sub
Sp2_top
Sp2_sub Hg1_top
Hg2_top Hg2_sub
Hg1_sub
137
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 12 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 40 (Group 40) ดนรวนหยาบลกมาก ไดแก ชดดนชมพวง (Cpg), ชดดนสนปาตอง (Sp) และชดดนหบกะพง (Hg)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 70 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 20 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 20ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) ซลคอน (Si) ไทเทเนยม (Ti) และก ามะถน (S)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 20ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหง ของกลมดนรวนหยาบ มการสะสมอนภาคขนาดดนเหนยวในดนลางอยางชดเจน เนองจากดนเปนดนปนทราย น าทเคลอนทผานหนาตดดนท าใหอนภาคขนาดดนเหนยวเคลอนทมาสะสมในดนลาง (ชดดนชมพวง และชดดนสนปาตอง) (Ibrahim and Burras, 2012)
ส าหรบชดดนหบกระพงเปนดนทมเนอหยาบกวาชดดนชมพวง และชดดนสนปาตอง และไมมการสะสมอนภาคขนาดดนเหนยวในดนลาง อกทงมธาตโพแทสเซยม และฟอสฟอรสสง เนองจากดนน เกดจากวตถตนก าเนดทมเนอหยาบ ดนมความอดมสมบรณต า ธาตอาหารทพบในปรมาณสงในดนนนาจะเปนผลมาจากการจดการดน (เอบ, 2533)
138
2.5 กลมดนทราย
ประกอบดวยกลมชดดนท 41 และ 44
กลมชดดนท 41 กลมดนทรายหนาปานกลาง ทเกดจากตะกอนล าน าหรอตะกอนเนอหยาบทบอยบนชนดนทมเนอดนเปนดนรวนปนดนเหนยวหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนค าบง (Kg) แสดงในตารางท 48
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 452 และ 443 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 447 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยมคาเทากบ 11 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 20 กรมตอกโลกรม เฉลย 15 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 5 และ 6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 6 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 2.0 และ 2.4 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.2 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 1.1 และ 1.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.4 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.4 และ 0.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 96 และ 52 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 74 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบน มคาเทากบ 150 กรมตอกโลกรม สวนดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 85 กรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 14 และ 20 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 17 มลลกรมตอกโลกรม
139
ตารางท 48 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 41
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Kg
(n=5)
0-50
50-100
452
443
11
20
5
6
2.0
2.4
nd
nd
nd
nd
1.1
1.6
0.4
0.5
nd
nd
96
52
170
nd
14
20
Mean 447 15 6 2.2 - - 1.4 0.4 - 74 85 17
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 44 กลมดนทรายหนาทเกดจากตะกอนล าน า หรอตะกอนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าคอนขางมาก ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนน าพอง (Ng) แสดงในตารางท 49
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 458 และ 467 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 462 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 3 และ 4 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 4 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 2 และ 3 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 3 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.9 และ 1.1 กร มตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.0 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.4 และ 0.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 17 และ 8 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 12 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 43 และ 29 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 36 มลลกรมตอกโลกรม
140
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 7 และ 5 มลล กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 6 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 19 และ 20 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 19 มลลกรมตอกโลกร ตารางท 49 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 44
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ng
(n=16)
0-50
50-100
458
467
3
4
2
4
0.9
1.1
nd
nd
0.1
0.1
0.4
0.5
0.1
0.1
17
8
43
29
7
5
19
20
Mean 462 4 3 1.0 - 0.1 0.4 0.1 12 36 6 19
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
141
Sand Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti
Na
Mg
K
Ca S
P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 53.79%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
7.40%
Sand Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti
Na
Mg
K
Ca S
P
Mn
Zn
Group41 Group44
-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6
Factor 1: 53.79%
-5-4-3-2-101234
Facto
r 2: 1
7.40%
ภาพท 21 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนทราย จ านวนตวอยางทงสน 12 ตวอยาง
กลมท 1
กลมท 2
(ก)
(ข)
142
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 12 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 41 (Group 41) ดนทรายหนาปานกลาง ไดแก ชดดนค าบง (Kg)
กลมชดดนท 44 (Group 44) ดนทรายหนา ไดแก ชดดนน าพอง (Ng)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 71.19 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 21 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 21ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) ก ามะถน (S) และสงกะส (Zn)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) และไทเทเนยม (Ti)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 21ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนทราย พบวา ดนในกลมชดดนท 41 มปรมาณอนภาคขนาดทรายเดน ในขณะทดนในกลมชดดนท 44 มอนภาคขนาดดนเหนยวในปรมาณทมากกวา ทงนในดนบนของชดดนค าบง มปรมาณแมงกานส ฟอสฟอรส และสงกะสสง ท าใหชดนแยกออกจากชดดนอนๆ ดนในกลมนทมความอดมสมบรณต าเนองจากดนมเนอดนเปนดนทราย
143
2.6 กลมดนตน
ประกอบดวยกลมชดดนท 46, 47, 48 และ 49
กลมชดดนท 46 กลมดนตนถงกอนกรวดหรอเศษหนปนลกรงหนามาก ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าด ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนเชยงคาน (Ch) ชดดนกบนทรบร (Kb) และชดดนสรนทร (Su) แสดงในตารางท 50
ซลคอน มคาอยในพสย 147-366 กรมตอกโลกรม เฉลย 278 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเชยงคานมคาเฉลยสงสด และชดดนสรนทรมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 58-119 กรมตอกโลกรม เฉลย 94 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงคานมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 35-238 กรมตอกโลกรม เฉลย 113 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงคานมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.5-10.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 6.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนกบนทรบร โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงคานมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมมคานอยมาก โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนกบนทรบรมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.7-2.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสรนทร โดยชดดนเชยงคานมคาเฉลยสงสด และชดดนกบนทรบรมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.5-16.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนสรนทร โดยชดดนเชยงคานมคาเฉลยสงสด และชดดนสรนทรมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-1.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนเชยงคาน โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนกบนทรบรมคาเฉลยต าสด
144
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 180 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 66 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงคานมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 177-820 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 427 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนเชยงคาน โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงคานมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 484-2,785 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,473 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนเชยงคาน โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนกบนทรบรมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 30-100 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 60 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนสรนทรมคาเฉลยสงสด และชดดนเชยงคานมคาเฉลยต าสด ตารางท 50 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 46
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ch
(n=9)
Kb
(n=4)
Su
(n=4)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
366
284
355
287
229
147
58
99
77
119
95
115
35
76
55
101
172
238
3.8
3.5
7.0
7.1
10.8
8.5
0.1
0.1
nd
nd
0.4
0.2
1.5
2.5
0.7
1.0
1.1
0.7
11.4
16.5
1.6
2.6
1.0
0.5
0.5
0.6
0.6
0.4
1.1
0.1
nd
nd
76
50
180
90
177
214
330
321
820
700
659
1594
1131
484
2785
2185
30
41
40
48
100
100
Min
Max
Mean
147
366
278
58
119
94
35
238
113
3.5
10.8
6.8
-
0.4
0.1
0.7
2.5
1.3
0.5
16.5
5.6
0.1
1.1
0.5
-
180
66
177
820
427
484
2785
1473
30
100
60
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 47 กลมดนตนถงชนหนพน ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าด ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนล (Li) และชดดนมวกเหลก (Ml) แสดงในตารางท 51
ซลคอน มคาอยในพสย 238-339 กรมตอกโลกรม เฉลย 284 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนมวกหลกมคาเฉลยสงสด และชดดนลมคาเฉลยต าสด
145
อะลมนม มคาอยในพสย 74-166 กรมตอกโลกรม เฉลย 125 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 49-101 กรมตอกโลกรม เฉลย 75 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 6.7-11.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 8.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 2.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมมคานอยมาก โดยชดดนมวกเหลกมคาเฉลยสงสด และชดดนลมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 2.4-8.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลางในชดดนมวกเหลก สวนชดดนลมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนมวกเหลกมคาเฉลยสงสด และชดดนลมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 1.1-30.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 14.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลางในชดดนมวกเหลก โดยชดดนมวกเหลกมคาเฉลยสงสด และชดดนลมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 1.1-3.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลางในชดดนล สวนชดดนมวกเหลกในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 48-276 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 145 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 367-960 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 680 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 1,262-2,974 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 2,014 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนล สวนชดดนมวกเหลกมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 92-258 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 173 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนลมคาเฉลยสงสด และชดดนมวกเหลกมคาเฉลยต าสด
146
ตารางท 51 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 47
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Li
(n=4)
Ml
(n=4)
0-50
50-100
0-50
50-100
250
238
339
309
163
166
74
97
86
101
49
63
11.0
10.6
7.1
6.7
nd
nd
2.0
nd
2.7
2.4
6.3
8.1
1.1
1.1
27.3
30.2
2.7
3.2
2.0
1.1
276
156
100
48
960
681
711
367
2974
2324
1262
1495
241
258
92
99
Min
Max
Mean
238
339
284
74
166
125
49
101
75
6.7
11.0
8.9
-
2.0
0.5
2.4
8.1
4.9
1.1
30.2
14.9
1.1
3.2
2.2
48
276
145
367
960
680
1262
2974
2014
92
258
173
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 48 กลมดนตนถงกอนหนหรอเศษหนและอาจพบชนหนพนภายในความลก 150 เซนตเมตร จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าด ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนแมรม (Mr) ชดดนพะเยา (Pao) และชดดนทายาง (Ty) แสดงในตารางท 52
ซลคอน มคาอยในพสย 387- 442 กรมตอกโลกรม เฉลย 415 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนแมรมมคาเฉลยสงสด และชดดนทายางมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 15-65 กรมตอกโลกรม เฉลย 35 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนแมรมมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 12-27 กรมตอกโลกรม เฉลย 17 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนแมรมมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.0-4.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนแมรม โดยชดดนพะเยามคาเฉลยสงสด และชดดนแมรมมคาเฉลยต าสด
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.3-2.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสดและชดดนแมรมมคาเฉลยต าสด
147
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 2.2-11.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.7 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนแมรมมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.2-1.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนพะเยามคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 70 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 30 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลางในชดดนแมรม สวนชดดนทายางดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนพะเยามคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 48-286 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 154 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนพะเยา โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนพะเยามคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 213 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 99 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลางในชดดนแมรม สวนชดดนทายางในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนพะเยามคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 9-31 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 22 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนทายาง โดยชดดนทายางมคาเฉลยสงสด และชดดนแมรมมคาเฉลยต าสด ตารางท 52 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 48
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Mr
(n=5)
Pao
(n=5)
Ty
(n=35)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
442
442
419
391
408
387
16
15
39
65
33
44
13
13
12
17
19
27
2.1
2.0
3.6
4.3
2.9
3.4
nd
nd
nd
nd
nd
nd
0.3
0.3
1.2
2.0
1.9
2.6
2.2
2.2
3.2
5.3
9.5
11.7
0.3
0.6
0.2
0.2
0.7
1.1
nd
48
nd
nd
70
64
96
153
96
48
243
286
nd
178
nd
nd
213
204
10
9
31
23
26
30
Min
Max
Mean
387
442
415
15
65
35
12
27
17
2.0
4.3
3.1
-
-
-
0.3
2.6
1.4
2.2
11.7
5.7
0.2
1.1
0.5
-
70
30
48
286
154
-
213
99
9
31
22
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
148
กลมชดดนท 49 กลมดนตนถงลกรงหรอชนเชอมแขงของเหลกทบอยบนชนดนเหนยว ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนโพนพสย (Pp) และชดดนสกล (Sk) แสดงในตารางท 53
ซลคอน มคาอยในพสย 311-441 กรมตอกโลกรม เฉลย 383 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนสกลมคาเฉลยสงสด และชดดนโพนพสยมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 16-108 กรมตอกโลกรม เฉลย 58 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 9-53 กรมตอกโลกรม เฉลย 31 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.4-4.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลางในชดดนโพนพสย สวนชดดนสกลดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนโพนพสยคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.2-0.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสกล สวนชดดนโพนพสยมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนโพนพสยคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.3-3.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 1.7-8.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลางในชดดนโพนพสย สวนชดดนสกลมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.2-0.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลางในชดดนสกล สวนชดดนโพนพสยมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสกลมคาเฉลยสงสด และชดดนโพนพสยมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 38 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 13 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนโพนพสย โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
149
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 21-313 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 157 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสเพมขนในดนลาง โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 309 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 104 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลางในชดดนโพนพสย โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 28-42 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 34 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนโพนพสยมคาเฉลยสงสด และชดดนสกลมคาเฉลยต าสด ตารางท 53 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 49
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Pp
(n=32)
Sk
(n=6)
0-50
50-100
0-50
50-100
371
311
441
410
71
108
16
36
33
53
9
28
3.4
4.4
4.0
3.4
0.5
0.6
0.9
0.2
2.4
3.8
0.3
1.5
5.1
8.5
1.9
1.7
0.2
0.3
0.8
0.4
38
15
nd
nd
240
313
24
50
107
309
nd
nd
30
42
28
37
Min
Max
Mean
311
441
383
16
108
58
9
53
31
3.4
4.4
3.8
0.2
0.9
0.6
0.3
3.8
2.0
1.7
8.5
4.3
0.2
0.8
0.4
-
38
13
24
313
157
-
309
104
28
42
34
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
150
Sand
Silt Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg K
Ca S
P Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 43.49%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
4.46% Sand
Silt Clay
Si
Al
Fe Ti
Na Mg K
Ca S
P Mn Zn
Group46 Group47 Group48 Group49-12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 43.49%
-6-5-4-3-2-1012345
Facto
r 2: 1
4.46%
ภาพท 22 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนตน จ านวนตวอยางทงสน 54 ตวอยาง
ชดดนล ชดดนสรนทร
(ก)
(ข)
กลมท 2
กลมท 3
กลมท 1
151
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 54 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 46 (Group 46) ดนตนถงกอนกรวด หรอเศษหนปนลกรงหนามาก ไดแก ชดดนเชยงคาน (Ch) ชดดนกบนทรบร (Kb) และ ชดดนสรนทร (Su)
กลมชดดนท 47 (Group 47) ดนตนถงชนหนพน ไดแก ชดดนล (Li) และ ชดดนมวกเหลก (Ml)
กลมชดดนท 48 (Group 48) ดนตนถงกอนหนหรอเศษหน ไดแก ชดดนแมรม (Mr) ชดดนพะเยา (Pao) และ ชดดนทายาง (Ty)
กลมชดดนท 49 (Group 49) ดนตนถงลกรงหรอชนเชอมแขงของเหลกทบอยบนชนดนเหนยว ไดแก ชดดนโพนพสย (Pp) และ ชดดนสกล (Sk)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 57.95 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 22 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 22ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) และโพแทสเซยม (K)
กลมท 3 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 22ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนตน พบวา ชดดนล ซงเปนดนในกลมชดดนท 47 และชดดนสรนทร ซงเปนดนในกลมชดดนท 46 มปรมาณแมงกานส เหลก ฟอสฟอรส และสงกะสสงท าใหดนในชดนแยกออกมาจากชดดนอน ในขณะท ดนในกลมชดดนท 48 เปนดนทมเนอหยาบ มปรมาณอนภาคขนาดทรายสง
152
2.7 กลมดนทพบชนมารล
ประกอบดวยกลมชดดนท 52 และ 54
กลมชดดนท 52 กลมดนตนถงชนมารลหรอกอนปน ปฏกรยาดนเปนดาง การระบายน าด ความอดมสมบรณปานกลางถงสง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนตาคล (Tk) แสดงในตารางท 54
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 217 และ 127 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 172 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 91 และ 57 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 74 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 32 และ 20 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 26 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 3.8 และ 1.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 2.6 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมในดนบนและดนลางม มคาเทากบ 0.5 และ 0.1 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.3 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 6.1 และ 4.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 5.2 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 5.3 และ 2.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 3.9 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลางอยางเดนชด มคาเทากบ 111.9 และ 234.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 172.9 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 160 และ 102 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 131 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 339 และ 121 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 230 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 2,023 และ 843 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1,433 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 66 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 78 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 72 มลลกรมตอกโลกรม
153
ตารางท 54 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 52
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Tk
(n=5)
0-50
50-100
217
127
91
57
32
20
3.8
1.5
0.5
0.1
6.1
4.2
5.3
2.5
111.9
234.0
160
102
339
121
2023
843
66
78
Mean 172 74 26 2.6 0.3 5.2 3.9 172.9 131 230 1433 72
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
กลมชดดนท 54 กลมดนลกปานกลางถงชนมารลหรอกอนปน ปฏกรยาดนเปนดาง การระบายน าด ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนล านารายณ (Ln) แสดงในตารางท 55
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 150 และ 82 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 116 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 65 และ 28 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 47 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 19 และ 12 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 15 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 2.1 และ 0.9 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.5 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 7.2 และ 4.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.8 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 0.6 และ 0.2 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.4 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 206. 0 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 295.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 250.9 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 186 และ 130 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 158 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 347 และ 41 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 194 มลลกรมตอกโลกรม
154
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 2,069 และ 801 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1,435 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 85 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 94 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 90 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 55 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 54
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ln
(n=6)
0-50
50-100
150
82
65
28
19
12
2.1
0.9
0.1
0.1
7.2
4.5
0.6
0.2
206.0
295.7
186
130
347
41
2069
801
85
94
Mean 116 47 15 1.5 0.1 5.8 0.4 250.9 158 194 1435 90
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
155
Sand
Silt Clay
Si Al Fe
Ti Na
Mg
K
Ca
S
P Mn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 70.83%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
5.13%
Sand
Silt Clay
Si Al Fe
Ti Na
Mg
K
Ca
S
P Mn
Tk_top
Tk_sub
Ln_top
Ln_sub
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6
Factor 1: 70.83%
-4-3-2-101234
Facto
r 2: 2
5.13% Tk_top
Tk_sub
Ln_top
Ln_sub
ภาพท 23 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนทพบชนมารล จ านวนตวอยางทงสน 4 ตวอยาง
กลมท 1
กลมท 2
(ก)
(ข)
156
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 4 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 52 (Group 52) ดนตนถงชนมารลหรอกอนปน ไดแก ชดดนตาคล (Tk)
กลมชดดนท 54 (Group 54) ดนลกปานกลางถงชนมารลหรอกอนปน ไดแก ชดดนล านารายณ (Ln)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 95.96 ของความผนแปร (variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 23 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 23ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) และแคลเซยม (Ca)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แมกนเซยม (Mg) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 23ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนทพบชนมารล พบวา ในชนดนลางของดนในกลมชดดนท 52 และ 54 ไดรบอทธพลจากชนมารลหรอกอนปนอยางชดเจน
157
2.8 กลมดนลกปานกลาง
ประกอบดวยกลมชดดนท 37, 55 และ 56
กลมชดดนท 37 กลมดนรวนหยาบลกปานกลางทเกดจากการสลายตวหรอพดพาตะกอนเนอหยาบมาทบถมบนชนหนผในชวงความลก 50-100 เซนตเมตร จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนนาค (Nu) แสดงในตารางท 56
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 417 และ 362 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 390 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 37 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 74 กรมตอกโลกรม เฉลย 56 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 16 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 41 กรมตอกโลกรม เฉลย 29 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 4.2 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 5.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.7 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางม มคาเทากบ 0.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.8 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.4 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 2.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.9 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.1 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 2.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.9 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 0.3 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 0.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนในดนบนมคาเทากบ 16 มลลกรมตอกโลกรม สวนดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 8 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 59 และ 39 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 49 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 69 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 121 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 95 มลลกรมตอกโลกรม
158
สงกะส ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 20 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 30 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 25 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 56 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 37
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Nu
(n=5)
0-50
50-100
417
362
37
74
16
41
4.2
5.1
0.8
0.8
1.4
2.4
1.1
2.8
0.3
0.7
16
nd
59
39
69
121
20
30
Mean 390 56 29 4.7 0.8 1.9 1.9 0.5 8 49 95 25
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 55 กลมดนลกปานกลางถงชนหนพน เศษหน กอนหนหรอลกรง ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนจตรส (Ct) และชดดนวงสะพง (Ws) แสดงในตารางท 57
ซลคอน มคาอยในพสย 279-371 กรมตอกโลกรม เฉลย 329 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนจตรสมคาเฉลยสงสด และชดดนวงสะพงมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 63-127 กรมตอกโลกรม เฉลย 91 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนวงสะพงมคาเฉลยสงสด และชดดนจตรสมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 30-81 กรมตอกโลกรม เฉลย 54 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนวงสะพงมคาเฉลยสงสด และชดดนจตรสมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 3.1-6.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.0 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลางในชดดนจตรส สวนชดดนวงสะพงมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนวงสะพงมคาเฉลยสงสด และชดดนจตรสมคาเฉลยต าสด
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม มคาอยในพสย 2.5-3.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนวงสะพงมคาเฉลยสงสด และชดดนจตรสมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 16.7-22.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 20.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนจตรสมคาเฉลยสงสด และชดดนวงสะพงมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 2.2-4.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.4 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนจตรสมคาเฉลยสงสด และชดดนวงสะพงมคาเฉลยต าสด
159
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 148 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 62 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงสะพงมคาเฉลยสงสด และชดดนจตรสมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 209-646 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 405 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนวงสะพงมคาเฉลยสงสด และชดดนจตรสมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 596-1,681 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 1,175 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลางในชดดนวงสะพง สวนชดดนจตรสมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนจตรสมคาเฉลยสงสด และชดดนวงสะพงมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 41-70 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 51 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลางในชดดนจตรส สวนชดดนวงสะพงดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนจตรสมคาเฉลยสงสด และชดดนวงสะพงมคาเฉลยต าสด ตารางท 57 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 55
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ct
(n=5)
Ws
(n=5)
0-50
50-100
0-50
50-100
371
345
322
279
63
81
95
127
30
43
63
81
3.1
4.1
6.7
6.2
nd
nd
nd
nd
2.5
3.0
2.5
3.1
22.3
22.4
16.7
21.7
4.4
4.0
3.0
2.2
48
nd
148
52
257
209
646
506
1278
1681
1146
596
42
70
53
41
Min
Max
Mean
279
371
329
63
127
91
30
81
54
3.1
6.7
5.0
-
-
-
2.5
3.1
2.8
16.7
22.4
20.8
2.2
4.4
3.4
-
148
62
209
646
405
596
1681
1175
41
70
51
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 56 กลมดนลกปานกลางถงชนหนพน เศษหนหรอลกรง ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนลาดหญา (Ly) ชดดนภสะนา (Ps) และชดดนโพนงาม (Png) แสดงในตารางท 58
ซลคอน มคาอยในพสย 356-464 กรมตอกโลกรม เฉลย 394 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนโพนงามมคาเฉลยสงสด และชดดนลาดหญามคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 14-68 กรมตอกโลกรม เฉลย 47 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
160
เหลก มคาอยในพสย 4-25 กรมตอกโลกรม เฉลย 14 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนลาดหญามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.9-2.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.1-3.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมเพมขนในดนลางในชดดนภสะนา สวนชดดนลาดหญามแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดน ภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.7-2.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนลาดหญามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.8-36.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 18.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนโพนงาม โดยชดดนภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-3.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.7 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนลาดหญา โดยชดดนภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 43 มลลกรมตอกโลกรม เฉล ย 27 มลลกรมตอกโลกรม โดยชดดนภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนลาดหญามคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 59-233 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 117 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนภสะนา โดยชดดนภสะนามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 51-542 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 282 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนโพนงาม โดยชดดนลาดหญามคาเฉลยสงสด และชดดนโพนงามมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 19-35 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 25 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสมแนวโนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนโพนงาม โดยชดดนโพนงามมคาเฉลยสงสด และชดดนลาดหญามคาเฉลยต าสด
161
ตารางท 58 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 56
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ly
(n=14)
Ps
(n=4)
Png
(n=15)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
376
363
385
356
464
419
51
55
49
68
14
44
22
25
8
15
4
9
2.2
2.4
2.0
2.7
1.9
2.7
0.5
0.4
3.1
3.6
0.1
0.1
1.7
2.1
1.3
2.1
0.7
1.4
18.4
17.7
36.0
34.1
0.8
2.0
0.7
2.2
3.5
3.4
0.2
0.2
nd
16
43
35
31
36
67
84
233
190
59
66
475
542
210
251
166
51
19
20
21
24
35
31
Min
Max
Mean
356
464
394
14
68
47
4
25
14
1.9
2.7
2.3
0.1
3.6
1.3
0.7
2.1
1.5
0.8
36.0
18.2
0.2
3.5
1.7
-
43
27
59
233
117
51
542
282
19
35
25
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
162
Sand
Silt Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg
K Ca S
P
Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 47.51%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
3.48%
Sand
Silt Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg
K Ca S
P
Mn Zn
Group55 Group56-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 47.51%
-7-6-5-4-3-2-101234
Facto
r 2: 2
3.48%
ภาพท 24 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนลกปานกลาง จ านวนตวอยางทงสน 20 ตวอยาง
กลมท 1
กลมท 2
(ข)
ชดดนภสะนา
(ก)
163
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 20 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 55 (Group 55) ดนลกปานกลางถงชนหนพน เศษหนหรอลกรง ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง ไดแก ชดดนจตรส (Ct) และชดดนวงสะพง (Ws)
กลมชดดนท 56 (Group 56) ดนลกปานกลางถงชนหนพน เศษหนหรอลกรง ปฏกรยาดนเปนกรดจด ไดแก ชดดนลาดหญา (Ly) ชดดนภสะนา (Ps) และชดดนโพนงาม (Png)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 70.99 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 24 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 24ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 24ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนแหงของกลมดนลกปานกลาง พบวา ชดดนจตรส และชดดนวงสะพง ซงเปนดนในกลมชดดนท 55 เปนดนทมปรมาณแมงกานส เหลก และฟอสฟอรสสง ท าใหดนนแยกออกจากชดดนอน ในขณะท ชดดนภสะนา เปนดนทมคาก ามะถนสงท าใหดนนแยกออกมาจากชดดนอนอยางชดเจน
164
3. กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน
3.1 กลมดนเหนยว
ประกอบดวยกลมชดดนท 26 และ 27
กลมชดดนท 26 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบในดนทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนอาวลก (Ak) ชดดนหวยโปง(Hp) ชดดนกระบ (Kbi) ชดดนโคกกลอย (Koi) ชดดนล าภรา (Ll) ชดดนประทว (Ptu) ชดดนภเกต (Pk) ชดดนปากจน (Pac) ชดดนพงงา (Pga) และชดดนทายเหมอง (Tim) แสดงในตารางท 59
ซลคอน มคาอยในพสย 246-428 กรมตอกโลกรม เฉลย 351 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทายเหมองมคาเฉลยสงสด และชดดนอาวลกมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 33-157 กรมตอกโลกรม เฉลย 89 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนทายเหมองมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 5-99 กรมตอกโลกรม เฉลย 33 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนอาวลก โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนหวยโปงมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 2.4-10.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนอาวลก โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนทายเหมองมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมมคานอยมาก โดยชดดนพงงามคาเฉลยสงสด และชดดนโคกกลอย ชดดนล าภราและชดดนปากจนมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.1-3.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.8 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนปากจนมคาเฉลยสงสด ชดดนหวยโปง และชดดนล าภรามคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.4-9.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.4 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนอาวลก โดยชดดนพงงามคาเฉลยสงสด และชดดนอาวลกมคาเฉลยต าสด
165
แคลเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามามารถวดไดถง 0.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในแตละชดดนมคาใกลเคยงกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนล าภรามคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 328 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 81 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณก ามะถนเพมขนในดนลาง โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนล าภรามคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 376 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 126 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนทายเหมอง โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนล าภรามคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 2 ,137 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 392 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนกระบ โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนพงงามคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 7-67 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 27 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนอาวลกและชดดนภเกต โดยชดดนอาวลกมคาเฉลยสงสด และชดดนทายเหมองมคาเฉลยต าสด
166
ตารางท 59 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 26
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Ak
(n=32)
Hp
(n=16)
Kbi
(n=6)
Koi
(n=5)
Ll
(n=5)
Ptu
(n=8)
Pk
(n=16)
Pac
(n=6)
Pga
(n=14)
Tim
(n=22)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
249
246
414
377
314
302
304
286
375
368
385
328
361
313
406
378
400
373
428
415
153
157
54
88
106
116
124
142
72
79
60
104
86
123
40
67
59
84
33
46
99
97
5
7
50
55
35
39
13
14
30
48
17
33
27
55
6
8
11
15
10.3
9.8
2.6
3.3
5.5
5.6
5.1
5.6
2.9
3.1
4.2
5.0
2.6
3.2
7.4
8.8
2.4
3.2
2.6
2.9
0.2
0.2
0.3
0.3
0.3
0.3
nd
nd
nd
nd
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
nd
0.4
0.5
0.1
0.1
1.3
1.3
0.1
0.2
1.9
2.1
0.7
1.0
0.1
0.2
0.4
0.4
0.6
1.0
1.4
3.1
0.3
0.4
0.3
0.4
0.5
0.4
0.7
1.0
8.1
8.5
3.5
3.9
0.7
0.7
0.4
0.5
1.4
2.5
5.4
5.6
8.9
9.4
1.4
1.6
0.8
0.5
0.1
0.1
0.3
0.3
0.1
nd
nd
nd
0.8
0.4
0.4
0.3
0.2
0.2
0.2
0.2
0.1
0.1
285
328
39
76
106
87
44
nd
21
nd
84
117
98
122
48
nd
32
40
50
48
376
280
114
99
210
146
39
nd
14
nd
189
141
113
86
100
52
90
81
175
219
2137
1582
42
29
453
1251
307
257
74
57
550
340
76
72
271
nd
25
13
164
149
67
63
15
19
47
47
26
29
13
14
24
26
18
13
31
40
10
17
7
10
Min
Max
Mean
246
428
351
33
157
89
5
99
33
2.4
10.3
4.8
-
0.5
0.1
0.1
3.0
0.8
0.4
9.4
3.4
-
0.8
0.2
-
328
81
-
376
126
-
2137
392
7
67
27
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
167
กลมชดดนท 27 กลมดนเหนยวจดสแดงลกมาก ทเกดจากหนภเขาไฟ ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าด ความอดมสมบรณปานกลาง ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดนน ไดแก ชดดนหนองบอน (Nb) และชดดนทาใหม (Ti) แสดงในตารางท 60
ซลคอน มคาอยในพสย 154-202 กรมตอกโลกรม เฉลย 177 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนเพมขนในดนลางในชดดนหนองบอน โดยชดดนหนองบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาใหมมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 139-146 กรมตอกโลกรม เฉลย 142 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนหนองบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาใหมมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 109-178 กรมตอกโลกรม เฉลย 144 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนทาใหมมคาเฉลยสงสด และชดดนหนองบอนมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 18.5-35.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 27.0 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณไทเทเนยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนทาใหมมคาเฉลยสงสด และชดดนหนองบอนมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.1-0.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนหนองบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาใหมมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 2.1-2.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมมแนวโนมลดลงในดนลาง โดยชดดนหนองบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาใหมมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.7-9.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนหนองบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาใหมมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.3-1.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมมแนวโนมลดลงในดนลางในชดดนทาใหม โดยชดดนทาใหมมคาเฉลยสงสด และชดดนหนองบอนมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสย 153-205 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 179 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนหนองบอนมคาเฉลยสงสด และชดดนทาใหมมคาเฉลยต าสด
168
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 2,321-4,684 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 3,462 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาใหมมคาเฉลยสงสด และชดดนหนองบอนมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 1,679-4,173 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 2,813 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาใหมมคาเฉลยสงสด และชดดนหนองบอนมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 74-171 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 119 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนทาใหมมคาเฉลยสงสด และชดดนหนองบอนมคาเฉลยต าสด ตารางท 60 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 27
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Nb
(n=14)
Ti
(n=34)
0-50
50-100
0-50
50-100
197
202
154
154
142
146
139
141
109
110
177
178
18.5
18.9
35.1
35.6
0.3
0.3
0.1
0.1
2.5
2.4
2.2
2.1
9.7
9.8
0.7
0.7
0.3
0.3
1.0
0.7
205
174
185
153
2415
2321
4684
4427
1945
1679
4173
3455
75
74
171
158
Min
Max
Mean
154
202
177
139
146
142
109
178
144
18.5
35.6
27.0
0.1
0.3
0.2
2.1
2.5
2.3
0.7
9.8
5.2
0.3
1.0
0.6
153
205
179
2321
4684
3462
1679
4173
2813
74
171
119
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
169
Sand
Silt
Clay
Si Al Fe Ti
Na
Mg
K
Ca
S
P Mn Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 50.35%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
5.42%
Sand
Silt
Clay
Si Al Fe Ti
Na
Mg
K
Ca
S
P Mn Zn
Group26 Group27
-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 50.35%
-10-8-6-4-20246
Facto
r 2: 1
5.42%
ภาพท 25 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนเหนยว จ านวนตวอยางทงสน 100 ตวอยาง
ชดดนหนองบอน
ชดดนพงงา ชดดนทายเหมอง
(ก)
(ข)
กลมท 1
กลมท 2
กลมท 3
170
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 100 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 26 (Group 26) ดนเหนยวลกถงลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด ไดแก ชดดนอาวลก (Ak) ชดดนหวยโปง (Hp) ชดดนกระบ (Kbi) ชดดนโคกกลอย(Koi) ชดดนล าภรา (Ll) ชดดนประทว (Ptu) ชดดนภเกต (Pk) ชดดนปากจน (Pac) ชดดนพงงา (Pga) และชดดนทายเหมอง (Tim)
กลมชดดนท 27 (Group 27) ดนเหนยวจดสแดงลกมากทเกดจากหนภเขาไฟ ปฏกรยาดนเปนกรดจด ไดแก ชดดนหนองบอน (Nb) และ ชดดนทาใหม (Ti)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 65.77 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 25 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 25ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) โซเดยม (Na) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) และโพแทสเซยม (K)
กลมท 3 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 25ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชนของกลมดนเหนยว พบวา ดนทงสองกลมชดดนมความสม าเสมอ ยกเวน ชดดนหนองบอน (Nb) บางตวอยางซงเปนดนในกลมชดดนท 27 ทมปรมาณอนภาคขนาดทรายแปง และโพแทสเซยม (แรเฟลดสปาร) สง ในขณะท ชดดนพงงา (Pga) และชดดนทายเหมอง (Tim) บางตวอยาง มปรมาณแคลเซยม และโพแทสเซยมสง ท าใหดนในชดนแยกออกมาจากชดดนอน
171
3.2 กลมดนรวนละเอยด
ประกอบดวยกลมชดดนท 34
กลมชดดนท 34 กลมดนรวนละเอยดลกถงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนฉลอง (Chl) ชดดนฝงแดง (Fd) ชดดนคลองทอม (Km) ชดดนคลองนกกระทง (Knk) ชดดนนาทาม (Ntm) ชดดนทาแซะ (Te) และชดดนปากคม (Pkm) แสดงในตารางท 61
ซลคอน มคาอยในพสย 352-443 กรมตอกโลกรม เฉลย 406 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนคลองทอมมคาเฉลยสงสด และชดดนฝงแดงมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 16-89 กรมตอกโลกรม เฉลย 48 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนฝงแดงมคาเฉลยสงสด และชดดนปากคมมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 4-30 กรมตอกโลกรม เฉลย 13 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนทาแซะ โดยชดดนฝงแดงมคาเฉลยสงสด และชดดนคลองนกกระทงมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.5-4.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 2.7 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนนาทามมคาเฉลยสงสด และชดดนคลองทอมมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.1-0.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.3 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกน มแนวโนมเพมขนในดนลางในชดดนคลองทอมและชดดนคลองนกกระทง โดยชดดนคลองนกกระทงมคาเฉลยสงสด และชดดนฝงแดงมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.1-2.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนปากคมมคาเฉลยสงสด ชดดนฝงแดงและชดดนคลองนกกระทงมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.2-21.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.7 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนคลองนกกระทง โดยชดดนคลองนกกระทงมคาเฉลยสงสด และชดดนฝงแดงมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-0.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง ยกเวนชดดนฉลองมค าเพมขนในดนลางและชดดนทาแซะดนบนมคาสงกวาดนลาง โดยชดดนฉลองมคาเฉลยสงสด ชดดนคลองทอมและชดดนปากคมมคาเฉลยต าสด
172
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 133 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 61 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนคลองทอมและชดดนปากคม สวนชดดนฉลอง ชดดนฝงแดงและชดดนนาทามมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนฉลองมคาเฉลยสงสด และชดดนคลองนกกระทงมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 26-438 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 120 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนคลองทอม ชดดนนาทามและชดดนทาแซะ โดยชดดนนาทามมคาเฉลยสงสด และชดดนคลองนกกระทงมคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสย 10-248 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 70 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนฝงแดงและชดดนคลองทอม โดยชดดนฝงแดงมคาเฉลยสงสด และชดดนนาทามมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 9-33 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 21 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนคลองทอมมคาเฉลยสงสด และชดดนปากคมมคาเฉลยต าสด
173
ตารางท 61 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 34 Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Chl
(n=4)
Fd
(n=7)
Km
(n=6)
Knk
(n=4)
Ntm
(n=12)
Te
(n=14)
Pkm
(n=6)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
411
362
406
352
443
403
424
414
402
387
424
414
429
410
45
89
51
89
16
49
30
40
50
74
36
44
23
37
11
17
15
30
4
12
4
6
13
28
11
10
8
18
2.3
3.3
3.1
4.2
1.5
2.1
1.7
2.0
3.6
4.8
2.4
2.5
1.7
2.1
0.3
0.2
0.1
0.1
0.1
0.3
0.6
0.8
0.4
0.4
0.2
0.2
0.3
0.3
0.3
0.5
0.2
0.2
0.1
0.6
nd
0.4
0.9
1.2
0.3
0.3
1.5
2.2
0.4
0.7
0.2
0.2
0.3
9.5
21.2
20.8
2.0
3.2
0.9
0.9
2.2
3.9
0.3
0.6
0.2
0.1
0.1
0.1
0.2
0.2
0.1
0.1
0.6
0.2
0.1
0.1
106
115
80
133
68
53
nd
nd
43
55
68
55
51
25
163
133
99
68
61
115
46
26
246
438
84
89
72
45
43
43
211
248
15
55
56
49
13
10
189
20
12
14
19
23
17
16
33
27
22
25
20
23
19
22
9
12
Min
Max
Mean
352
443
406
16
89
48
4
30
13
1.5
4.8
2.7
0.1
0.8
0.3
-
2.2
0.6
0.2
21.2
4.7
0.1
0.6
0.2
-
133
61
26
438
120
10
248
70
9
33
21
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
174
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg
K Ca
S P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 37.88%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
5.76%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe Ti
Na
Mg
K Ca
S P
Mn
Zn
Group34-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
Factor 1: 37.88%
-4-3-2-10123456
Facto
r 2: 1
5.76%
ภาพท 26 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนรวนละเอยด จ านวนตวอยางทงสน 32 ตวอยาง
กลมท 1 กลมท 2
(ก)
(ข)
175
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 32 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 34 (Group 34) ดนรวนละเอยดลกถงลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ไดแก ชดดนฉลอง (Chl) ชดดนฝงแดง (Fd) ชดดนคลองทอม (Km) ชดดนคลองนกกระทง (Knk) ชดดนนาทาม (Ntm) ชดดนปากคม (Pkm) และ ชดดนทาแซะ (Te)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 53.64 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 26 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 26ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) โซเดยม (Na) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 26ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชนของกลมดนรวนละเอยด พบวา ดนในกลมชดดนนผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมมความแปรปรวนนอย (รอยละ 53.64 ของความผนแปร) เนองจากดนในกลมนเปนดนทมพฒนาการสงจงมความสม าเสมอของธาตองคประกอบตาง ๆ (Trakoonyingcharoen, 2005)
176
3.3 กลมดนรวนหยาบ
ประกอบดวยกลมชดดนท 39
กลมชดดนท 39 กลมดนรวนหยาบลกถงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนคอหงส (Kh) ชดดนนาทว (Nat) และชดดนสะเดา (Sd) แสดงในตารางท 62
ซลคอน มคาอยในพสย 428-449 กรมตอกโลกรม เฉลย 438 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนนาทวมคาเฉลยสงสด และชดดนคอหงสมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 17-31 กรมตอกโลกรม เฉลย 25 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนคอหงสมคาเฉลยสงสด และชดดนนาทวมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 6-12 กรมตอกโลกรม เฉลย 8 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนสะเดามคาเฉลยสงสด ชดดนนาทวและชดดนคอหงสมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.6-2.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.9 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนนาทวมคาเฉลยสงสด และชดดนสะเดามคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณโซเดยมมคานอยมาก โดยชดดนสะเดามคาเฉลยสงสด และชดดนนาทวมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมมแนวโนมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนนาทว โดยชดดนคอหงสมคาเฉลยสงสด และชดดนนาทวมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 0.3-2.0 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.3 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนคอหงสมคาเฉลยสงสด และชดดนสะเดามคาเฉลยต าสด
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในแตละชดดนทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 70 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 19 มลลกรมตอกโลกรม โดยชดดนสะเดามคาเฉลยสงสด และชดดนนาทวมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 17-144 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 64 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนสะเดา โดยชดดนนาทวมคาเฉลยสงสด และชดดนคอหงสมคาเฉลยต าสด
177
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 106 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 46 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนสะเดามคาเฉลยสงสด และชดดนนาทวมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 3-35 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 17 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยชดดนนาทวมคาเฉลยสงสด และชดดนสะเดามคาเฉลยต าสด ตารางท 62 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 39
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Kh
(n=10)
Nat
(n=4)
Sd
(n=11)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
439
432
445
434
449
428
24
31
18
28
17
31
6
8
6
8
7
12
1.8
2.0
1.9
2.2
1.6
2.1
0.1
0.1
nd
nd
0.1
0.1
0.2
0.3
0.1
nd
0.2
0.3
1.8
2.0
1.5
2.0
0.3
0.4
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
20
2
nd
nd
21
70
53
17
144
96
30
42
55
23
nd
nd
106
91
11
15
26
35
3
9
Min
Max
Mean
428
449
438
17
31
25
6
12
8
1.6
2.2
1.9
-
0.1
0.1
-
0.3
0.2
0.3
2.0
1.3
0.1
0.1
0.1
-
70
19
17
144
64
-
106
46
3
35
17
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
178
Group39
Kh1_topKh1_sub
Kh2_top
Kh2_sub
Kh3_topKh3_sub
Kh4_topKh4_sub
Kh5_top
Kh5_subNat_top
Nat_sub
Nat_top
Nat_sub
Sd1_top
Sd1_sub
Sd2_topSd2_subSd3_topSd3_sub
-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6
Factor 1: 44.21%
-7-6-5-4-3-2-101234
Facto
r 2: 2
0.98%
Kh1_topKh1_sub
Kh2_top
Kh2_sub
Kh3_topKh3_sub
Kh4_topKh4_sub
Kh5_top
Kh5_subNat_top
Nat_sub
Nat_top
Nat_sub
Sd1_top
Sd1_sub
Sd2_topSd2_subSd3_topSd3_sub
Sand
Silt Clay
Si
Al Fe
Ti
Na Mg K
Ca S
P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 44.21%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
0.98%
Sand
Silt Clay
Si
Al Fe
Ti
Na Mg K
Ca S
P Mn
Zn
ภาพท 27 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนรวนหยาบ จ านวนตวอยางท งสน 20 ตวอยาง
กลมท 1
กลมท 3
กลมท 2
(ข)
(ก)
179
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 20 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 39 (Group 39) ดนรวนหยาบลกถงลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอวตถตนก าเนดดนเนอหยาบ ไดแก ชดดนคอหงส (Kh) ชดดนนาทว (Nat) และชดดนสะเดา (Sd)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 65.19 ของความผนแปร (variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 27 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสามกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 27ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si) แคลเซยม (Ca) โซเดยม (Na) และฟอสฟอรส (P)
กลมท 2 ประกอบดวย อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) โพแทสเซยม (K) แมกนเซยม (Mg) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
กลมท 3 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 27ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชนของกลมดนรวนหยาบ พบวา สมบตของปรมาณธาตองคประกอบรวมของกลมชดดนนมความสม าเสมอ ยกเวน ชดดนนาทว (Nat) บางตวอยางทมปรมาณก ามะถน แมงกานส และสงกะสสง ในขณะท ชดดนคอหงส (Kh) บางตวอยางมปรมาณอนภาคขนาดทรายแปงสงท าใหชดดนคอหงสบางตวอยางแยกออกจากชดดนอน
180
3.4 กลมดนทราย
ประกอบดวยกลมชดดนท 42 และ 43 ซงขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดมเฉพาะในกลมชดดนท 43 เทานน
กลมชดดนท 43 กลมดนทรายลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอสนทรายทะเล ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง การระบายน าคอนขางดมาก ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนนไดแก ชดดนสตหบ (Sh) แสดงในตารางท 63
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 459 และ 430 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 444 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 33 และ 31 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 32 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 2 กรมตอกโลกรม เฉลย 2 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 1.4 และ 1.2 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 1.3 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.7 และ 0.4 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 20.3 และ 14.9 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 17.6 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.2 และ 0.1 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 15 และ 13 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 14 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 259 และ 153 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 206 กรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 227 และ 138 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 182 กรมตอกโลกรม
181
สงกะส ปรมาณสงกะสในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 5 และ 4 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 5 กรมตอกโลกรม ตารางท 63 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 43
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Sh
(n=15)
0-50
50-100
459
430
33
31
2
2
1.4
1.2
0.7
0.4
0.2
0.2
20.3
14.9
0.2
0.1
15
13
259
153
227
138
5
4
Mean 444 32 2 1.3 0.5 0.2 17.6 0.1 14 206 182 5
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง
182
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti Na Mg
K
Ca
S P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 74.31%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 1
3.35%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti Na Mg
K
Ca
S P
Mn
Zn
Sh1_top
Sh1_sub
Sh2_top
Sh2_sub
Sh3_top
Sh3_sub
-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 74.31%
-2
-1
0
1
2
3
Facto
r 2: 1
3.35%
Sh1_top
Sh1_sub
Sh2_top
Sh2_sub
Sh3_top
Sh3_sub
ภาพท 28 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนทราย จ านวนตวอยางทงสน 6 ตวอยาง
(ก)
(ข)
กลมท 1
กลมท 2
183
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 6 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 43 (Group 43) ดนทรายลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอสนทรายชายทะเล ไดแก ชดดนสตหบ (Sh)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 87.66 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 28 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 28ก
กลมท 1 ประกอบดวย ก ามะถน (S)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) ฟอสฟอรส (P) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) โซเดยม (Na) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 28ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชนของกลมดนทราย พบวา ดนมความแตกตางระหวางดนชนบน และดนชนลางอยางชดเจน โดยดนในกลมชดดนท 43 เปนดนทรายลกมากทเกดจากตะกอนล าน าหรอสนทรายชายทะเล ก ามะถนเปนธาตหลกทมอทธพลตอพฤตกรรมของดนในกลมน เนองจากก ามะถนเปนธาตทมความสมพนธกบน าทะเล อกทงดนในกลมนเปนดนทรายลกมากท าใหดนมสมบตการดดยด และความเปนบฟเฟอรต า (Ninh, 2009)
184
3.5 กลมดนตน
ประกอบดวยกลมชดดนท 45 และ 51
กลมชดดนท 45 กลมดนตนถงลกรง เศษหนหรอกอนหน ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าของดนดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนชมพร (Cp) ชดดนหาดใหญ (Hy) ชดดนคลองซาก (Kc) ชดดนเขาขาด (Kkt) ชดดนหนองคลา (Nok) และชดดนยะลา (Ya) แสดงในตารางท 64
ซลคอน มคาอยในพสย 295-440 กรมตอกโลกรม เฉลย 361 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนยะลามคาเฉลยสงสด และชดดนคลองซากมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 22-127 กรมตอกโลกรม เฉลย 69 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนคลองซากมคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 8-85 กรมตอกโลกรม เฉลย 43 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนเขาขาด โดยชดดนหนองคลามคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.8-7.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมมคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนคลองซากมคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนชมพรมคาเฉลยสงสด ชดดนหนองคลาและชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 3.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนเขาขาด โดยชดดนหนองคลามคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 1.4-23.7 กรมตอกโลกรม เฉลย 9.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนหาดใหญมคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสย 0.1-2.9 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.5 กรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแคลเซยมในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนเขาขาดมคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 344 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 103 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลางในชดดนเขาขาดและชดดนคลอง
185
ซาก สวนชดดนชมพรและชดดนหนองคลามคาเพมขนในดนลาง โดยชดดนหนองคลามคาเฉลยสงสด ชดดนหาดใหญและชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 48-432 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 204 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนหนองคลาและชดดนยะลา โดยชดดนคลองซากมคาเฉลยสงสด ชดดนหาดใหญและชดดนยะลามคาเฉลยต าสด
แมงกานส มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 1 ,155 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 264 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง ยกเวนชดดนชมพรและชดดนยะลา โดยชดดนคลองซากมคาเฉลยสงสด และชดดนหาดใหญมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 10-68 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 32 มลลกรมตอกโลกรม สวนใหญปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง ยกเวนชดดนเขาขาด โดยชดดนหนองคลามคาเฉลยสงสด และชดดนยะลามคาเฉลยต าสด ตารางท 64 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 45
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Cp
(n=14)
Hy
(n=4)
Kc
(n=20)
Kkt
(n=6)
Nok
(n=5)
Ya
(n=5)
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
0-50
50-100
390
317
417
389
303
295
368
362
328
305
440
424
40
83
34
54
118
127
62
67
84
103
22
36
46
85
8
22
51
56
33
30
76
82
8
14
3.0
3.8
2.7
2.8
7.5
7.8
4.1
4.6
4.8
5.5
1.8
2.3
0.3
0.3
0.3
nd
0.3
0.3
0.2
0.2
nd
nd
nd
nd
1.2
2.1
0.5
0.7
1.2
1.5
2.0
1.8
3.0
3.6
nd
nd
4.6
7.4
21.8
23.7
4.1
4.8
5.2
5.3
13.6
15.2
1.4
2.2
0.3
0.2
0.2
0.2
0.2
0.1
3.9
0.8
1.0
0.4
0.1
0.1
72
101
nd
nd
172
140
209
104
100
244
nd
nd
182
181
96
52
432
379
306
296
161
214
48
100
154
244
85
nd
1155
737
186
40
287
194
nd
93
14
23
24
42
28
30
46
27
48
68
10
26
Min
Max
Mean
295
440
361
22
127
69
8
85
43
1.8
7.8
4.2
-
0.3
0.2
-
3.6
1.5
1.4
23.7
9.1
0.1
2.9
0.5
-
344
103
48
432
204
-
1155
264
10
68
32
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, nd = non detect
186
กลมชดดนท 51 กลมดนตนถงชนหนพน ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงคอนขางดมาก ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนคลองเตง (Klt) แสดงในตารางท 65
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 320 และ 286 กรมตอกโลกรมตามล าดบ เฉลย 303 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 75 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 111 กรมตอกโลกรม เฉลย 93 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 77 และ 72 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 75 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 4.7 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 5.3 กรมตอกโลกรม เฉลย 5.0 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 1.4 และ 1.5 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 1.5 กรมตอกโลกรม
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 5.7 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 8.8 กรมตอกโลกรม เฉลย 7.3 กรมตอกโลกรม
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 17.4 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 27.4 กรมตอกโลกรม เฉลย 22.4 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมในดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.7 และ 0.6 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 0.7 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนในดนบนมคาเทากบ 69 กรมตอกโลกรม สวนดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 34 กรมตอกโลกรม
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 232 และ 103 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 167 กรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 470 และ 326 กรมตอกโลกรม เฉลย 398 กรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 54 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 68 กรมตอกโลกรม เฉลย 61 กรมตอกโลกรม
187
ตารางท 65 ปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 51
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Klt
(n=6)
0-50
50-100
320
286
75
111
77
72
4.7
5.3
1.4
1.5
5.7
8.8
17.4
27.4
0.7
0.6
69
nd
232
103
470
326
54
68
Mean 303 93 75 5.0 1.5 7.3 22.4 0.7 34 167 398 61
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
188
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti
Na Mg K
Ca
S P Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 37.91%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
2.89%
Sand
Silt
Clay
Si
Al
Fe
Ti
Na Mg K
Ca
S P Mn
Zn
Group45 Group51
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
Factor 1: 37.91%
-6-4-202468
10
Facto
r 2: 2
2.89%
ภาพท 29 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนตน จ านวนตวอยางทงสน 36 ตวอยาง
(ก)
(ข)
กลมท 2
กลมท 1
189
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 36 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 45 (Group 45) ดนตนถงลกรง เศษหนหรอกอนหน ไดแก ชดดนชมพร (Cp) ชดดนหาดใหญ (Hy) ชดดนคลองชาก (Kc) ชดดนเขาขาด (Kkt) ชดดนหนองคลา (Nok) และ ชดดนยะลา (Ya)
กลมชดดนท 51 (Group 51) ดนตนถงชนหนพน ไดแก ชดดนคลองเตง (Klt)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม เปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 60.80 ของความผนแปร (Variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 29 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (Affinity groups) ภาพท 29ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) ซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) โซเดยม (Na) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 29ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชนของกลมดนตน พบวา ชดดนคลองเตง ซงเปนดนในกลมชดดนท 51 มปรมาณอนภาคขนาดทรายแปง โพแทสเซยม ก ามะถน ฟอสฟอรส และสงกะสสงเนองจากดนนไดรบอทธพลของวตถตนก าเนดดนมากกวาดนในกลมชดดนท 45 ท าใหชดดนคลองเตงแยกออกมาจากชดดนอน
190
3.6 กลมดนลกปานกลาง
ประกอบดวยกลมชดดนท 50 และ 53
กลมชดดนท 50 กลมดนรวนลกปานกลางถงเศษหน กอนหนหรอชนหนพน ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าด ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนพะโตะ (Pto) และชดดนสว (Sw) แสดงในตารางท 66
ซลคอน มคาอยในพสย 363-429 กรมตอกโลกรม เฉลย 409 กรมตอกโลกรม ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนพะโตะมคาเฉลยสงสด และชดดนสวมคาเฉลยต าสด
อะลมนม มคาอยในพสย 28-47 กรมตอกโลกรม เฉลย 34 กรมตอกโลกรม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
เหลก มคาอยในพสย 10-34 กรมตอกโลกรม เฉลย 17 กรมตอกโลกรม ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
ไทเทเนยม มคาอยในพสย 1.8-6.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 3.5 กรมตอกโลกรม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
โซเดยม มคาอยในพสย 0.1-0.2 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.2 กรมตอกโลกรม ปรมาณโซเดยมมแนวโนมเพมขนในดนลางในชดดนพะโตะ โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
แมกนเซยม มคาอยในพสย 0.1-1.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.6 กรมตอกโลกรม ปรมาณแมกนเซยมเพมขนในดนลางในชดดนสว โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
โพแทสเซยม มคาอยในพสย 2.2-6.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 4.8 กรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยชดดนพะโตะมคาเฉลยสงสด และชดดนสวมคาเฉลยต าสด
แคลเซยม มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 0.1 กรมตอก โลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม ปรมาณแคลเซยมในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดน โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
ก ามะถน มคาอยในพสยทนอยมากจนไมสามารถวดไดถง 90 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 32 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณก ามะถนในดนบนสงกวาดนลาง โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
ฟอสฟอรส มคาอยในพสย 24-113 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 68 มลลกรมตอกโลกรม โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
191
แมงกานส มคาอยในพสย 29-141 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 66 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณแมงกานสเพมขนในดนลาง โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด
สงกะส มคาอยในพสย 16-23 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 19 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณสงกะสในแตละชดดนมคาไมแตกตางกนในดนบนและดนลาง โดยชดดนสวมคาเฉลยสงสด และชดดนพะโตะมคาเฉลยต าสด ตารางท 66 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 50
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Pto
(n=4)
Sw
(n=4)
0-50
50-100
0-50
50-100
426
421
429
363
28
34
28
47
10
12
12
34
1.8
2.0
3.7
6.2
0.1
0.2
0.2
0.2
0.1
0.1
0.7
1.5
5.6
6.1
2.2
5.2
nd
nd
0.1
0.1
17
nd
90
23
39
24
95
113
29
30
65
141
16
16
22
23
Min
Max
Mean
363
429
409
28
47
34
10
34
17
1.8
6.2
3.5
0.1
0.2
0.2
0.1
1.5
0.6
2.2
6.1
4.8
-
0.1
0.1
-
90
32
24
113
68
29
141
66
16
23
19
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
กลมชดดนท 53 กลมดนเหนยวลกปานกลางถงชนหนพน ลกรงหรอเศษหน ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าด ความอดมสมบรณต า ขอมลปรมาณธาตองคประกอบรวมทรวบรวมไดในกลมชดดนน ไดแก ชดดนปาดงเบซาร (Pad) แสดงในตารางท 67
ซลคอน ปรมาณซลคอนในดนบนสงกวาดนลาง มคาเทากบ 445 และ 409 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ เฉลย 427 กรมตอกโลกรม
อะลมนม ปรมาณอะลมนมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 16 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 47 กรมตอกโลกรม เฉลย 31 กรมตอกโลกรม
เหลก ปรมาณเหลกเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 12 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 20 กรมตอกโลกรม เฉลย 16 กรมตอกโลกรม
ไทเทเนยม ปรมาณไทเทเนยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 1.2 กรมตอกโลกรม และดนลางมคาเทากบ 2.5 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.8 กรมตอกโลกรม
โซเดยม ปรมาณโซเดยมทงดนบนและดนลาง มคานอยมากจนไมสามารถวดได
แมกนเซยม ปรมาณแมกนเซยมในดนบนมคาเทากบ 0.1 กรมตอกโลกรม สวนดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
192
โพแทสเซยม ปรมาณโพแทสเซยมเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 0.6 กรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 1.6 กรมตอกโลกรม เฉลย 1.1 กรมตอกโลกรม
แคลเซยม ปรมาณแคลเซยมทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 0.1 กรมตอกโลกรม เฉลย 0.1 กรมตอกโลกรม
ก ามะถน ปรมาณก ามะถนทงดนบนและดนลางมคานอยมากจนไมสามารถวดได
ฟอสฟอรส ปรมาณฟอสฟอรสทงดนบนและดนลาง มคาเทากบ 52 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 52 มลลกรมตอกโลกรม
แมงกานส ปรมาณแมงกานสมคานอยมากจนไมสามารถวดไดในดนบน สวนดนลางมคาเทากบ 93 มลลกรมตอกโลกรม เฉลย 46 มลลกรมตอกโลกรม
สงกะส ปรมาณสงกะสเพมขนในดนลาง โดยดนบนมคาเทากบ 11 มลลกรมตอกโลกรมและดนลางมคาเทากบ 30 กรมตอกโลกรม เฉลย 20 มลลกรมตอกโลกรม ตารางท 67 คาเฉลยปรมาณธาตองคประกอบรวมในกลมชดดนท 53
Series Depth Si Al Fe Ti Na Mg K Ca S P Mn Zn (cm) g kg-1 mg kg-1
Pad
(n=5)
0-50
50-100
445
409
16
47
12
20
1.2
2.5
nd
nd
0.1
nd
0.6
1.6
0.1
0.1
nd
nd
52
52
nd
93
11
30
Mean 427 31 16 1.8 - 0.1 1.1 0.1 - 52 46 20
หมายเหต : 0-50 cm = ดนบน, 50-100 cm = ดนลาง, n = จ านวนตวอยาง, nd = non detect
193
ภาพท 30 (ก) ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) (ข) หนวยวเคราะห (Cases) ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน ของกลมดนลกปานกลาง จ านวนตวอยางทงสน 10 ตวอยาง
(ก)
(ข)
Group50 Group53
Pto1_topPto1_sub
Pto2_topPto2_sub
Sw1_top
Sw1_sub
Sw2_topSw2_sub
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6
Factor 1: 36.96%
-5-4-3-2-1012345
Facto
r 2: 2
6.84%
Pto1_topPto1_sub
Pto2_topPto2_sub
Sw1_top
Sw1_sub
Sw2_topSw2_sub
Sand
Silt
Clay Si
Al
Fe
Ti
Na
Mg
K
Ca
S
P
Mn
Zn
-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0
Factor 1 : 36.96%
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Facto
r 2 : 2
6.84%
Sand
Silt
Clay Si
Al
Fe
Ti
Na
Mg
K
Ca
S
P
Mn
Zn
Pad_sub Pad_top
กลมท 1
กลมท 2
194
ตวแปร (Variable) ประกอบดวย ผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวม ศกษาดวยวธ X-ray fluorescence spectrophotometry (XRF) ประกอบดวยธาต 12 ธาต ไดแก ซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ก ามะถน (S) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) สมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ปรมาณของอนภาคขนาดทราย (Sand) ทรายแปง (Silt) และดนเหนยว (Clay) หนวยวเคราะห (Cases) คอ ตวอยางดน จ านวนทงสน 10 ตวอยาง ประกอบดวย
กลมชดดนท 50 (Group 50) ดนรวนลกปานกลางถงเศษหน กอนหนหรอชนหนพน ไดแก ชดดนพะโตะ (Pto) และ ชดดนสว (Sw)
กลมชดดนท 53 (Group 53) ดนเหนยวลกปานกลางถงชนหนพน ลกรงหรอเศษหน ไดแก ชดดนปะดงเบซาร (Pad)
วเคราะหขอมลโดยใช Factor analysis และ Principal component analysis เพอศกษาพฤตกรรมของตวอยางดนโดยอาศยผลการวเคราะหปรมาณธาตองคประกอบรวมเปนขอมลหลกในการจดกลมดน โดยรอยละ 63.80 ของความผนแปร (variation) ของขอมล ใชปจจยในการอธบายสองปจจยดงแสดงในภาพท 30 ขอมลของตวแปรแบงออกเปนสองกลมเครอสหาย (affinity groups) ภาพท 30ก
กลมท 1 ประกอบดวย อนภาคขนาดทราย (Sand) และซลคอน (Si)
กลมท 2 ประกอบดวย อนภาคขนาดดนเหนยว (Clay) อนภาคขนาดทรายแปง (Silt) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) โซเดยม (Na) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) ฟอสฟอรส (P) ก ามะถน (S) ไทเทเนยม (Ti) และสงกะส (Zn)
เมอพจารณาการกระจายตวของหนวยวเคราะห (Cases) ภาพท 30ข ของกลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชนของกลมดนลกปานกลาง พบวา ดนทงสองกลมชดดนมผลการวเคราะหทางเคมรวมทสม าเสมอในแตละชดดน สงเกตจากการทชนดนบนของแตละชดดนอยในต าแหนงใกลกบชนดนลางในชดดนนน ๆ
195
สรปผลการศกษา
ท าการศกษาปรมาณธาตองคประกอบรวมในดน ทงหมด 12 ธาต ประกอบดวยธาตซลคอน (Si) อะลมนม (Al) เหลก (Fe) ไทเทเนยม (Ti) โซเดยม (Na) แมกนเซยม (Mg) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) ฟอสฟอรส (P) แมงกานส (Mn) และสงกะส (Zn) ในชดดนทจดตงในประเทศไทยจ านวน 143 ชดดน จากจ านวนหนาตดดน (Soil profile) ทงสน 503 หนาตดดน ของจ านวนตวอยางทงหมด 2,238 ตวอยาง ครอบคลม 53 กลมชดดน จากจ านวนกลมชดดนทงหมด 62 กลมชดดน (ยกเวนกลมชดดนท 14, 23, 32, 42, 57 และกลมชดดนท 59-62)
(1) กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง
กลมดนเหนยว ประกอบดวย 6 กลมชดดน จ านวน 27 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 236-418, Al 36-147, Fe 11-86, Ti 2.5-13.6, Na 0-7.6, Mg 0.4-17.2, K 0.4-27.0, Ca 0-28.6 g kg-1 และS 0-7177, P 32-575, Mn 0-1956, Zn 21-104 mg kg-1
กลมดนทมการยกรอง จ านวน 1 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 258-271, Al 65-71, Fe 35-38, Ti 3.0-3.3, Na 9.9-33.0, Mg 18.5-22.1, K 21.6-18.6, Ca 4.2-9.1 g kg-1 และ S 0-7177, P 32-575, Mn 0-1956, Zn 21-104 mg kg-1
กลมดนเปรยวจด ประกอบดวย 4 กลมชดดน จ านวน 12 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 290-367, Al 62-114, Fe 19-54, Ti 3.7-6.1, Na 1.7-3.4, Mg 3.9-8.5, K 9.8-18.4, Ca 0.6-4.3 g kg-1 และ S 952-4889, P 103-458, Mn 72-527, Zn 26-91 mg kg-1
กลมดนเลนชายทะเล ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 271-290, Al 85-93, Fe 37-44, Ti 4.0-4.8, Na 4.5-15.5, Mg 10.0-12.1, K 17.1-21.5, Ca 1.6-3.1 g kg-1 และ S 918-22545, P 319-720, Mn 457-1277, Zn 73-98 mg kg-1
กลมดนทรายแปง ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 4 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 284-438, Al 21-123, Fe 8-59, Ti 2.3-7.1, Na 0-1.7, Mg 0.4-7.6, K 4.6-23.7, Ca 0.3-4.0 g kg-1 และ S 0-128, P 0-732, Mn 85-1168, Zn 26-109 mg kg-1
กลมดนรวนละเอยด ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 6 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 336-447, Al 15-111, Fe 3-21, Ti 2.0-3.4, Na
196
0-4.8, Mg 0-7.5, K 0.8-35.1, Ca 0.1-13.4 g kg-1 และ S 0-1199, P 0-105, Mn 0-343, Zn 13-50 mg kg-1
กลมดนรวนหยาบ ประกอบดวย 3 กลมชดดน จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองค ประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 381-456, Al 7-52, Fe 5-23, Ti 1.4-3.4, Na 0-3.2, Mg 0-3.3, K 0.2-15.4, Ca 0.1-2.9 g kg-1 และ S 0-52, P 0-436, Mn 0-446, Zn 14-251 mg kg-1
กลมดนเคม จ านวน 2 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 355-411, Al 38-76, Fe 8-25, Ti 3.0-6.3, Na 2.3-6.2, Mg 1.4-4.3, K 1.5-5.9, Ca 1.0-3.7 g kg-1 และ S 30-627, P 18-90, Mn 124-286, Zn 13-34 mg kg-1
กลมดนทราย จ านวน 1 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 455-458, Al 8-11, Fe 2, Ti 0.9, Na 0, Mg 0, K 0.9-1.1, Ca 0 g kg-1 และ S 0, P 0, Mn 0-373, Zn 62-64 mg kg-1
กลมดนตน จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 373-436, Al 17-56, Fe 13-41, Ti 2.4-3.5, Na 0-0.2, Mg 0.1-3.4, K 2.6-7.2, Ca 0.2-1.2 g kg-1 และ S 0-13, P 48-100, Mn 0-263, Zn 13-39 mg kg-1
กลมดนอนทรย จ านวน 1 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 29-42, Al 7-8, Fe 3-5, Ti 0.3-0.4, Na 0.7-0.8, Mg 1.6-2.5, K 0.4-0.6, Ca 1.5-2.5 g kg-1 และ S 0-13, P 48-100, Mn 0-263, Zn 13-39 mg kg-1
(2) กลมชดดนในพนทดอนเขตดนแหง
กลมดนเหนยว ประกอบดวย 5 กลมชดดน จ านวน 12 ชดดน ปรมาณธาตองคประ กอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 220-354, Al 49-160, Fe 40-129, Ti 3.5-23.9, Na 0-1.0, Mg 0.5-4.9, K 0.2-20.1, Ca 0.4-77.3 g kg-1 และS 0-261, P 68-840, Mn 0-3450, Zn 22-137 mg kg-1
กลมดนรมแมน าหรอตะกอนน าพารปพด ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 321-424, Al 26-92, Fe 4-42, Ti 1.7-5.4, Na 1.1-5.4, Mg 1.0-6.4, K 18.1-31.5, Ca 0.7-12.3 g kg-1 และ S 0-640, P 151-811, Mn 66-1611, Zn 17-89 mg kg-1
กลมดนรวนละเอยด ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 10 ชดดน ปรมาณธาตองค ประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 378-457, Al 10-71, Fe 4-23, Ti 1.1-3.9, Na
197
0-0.4, Mg 0-4.3, K 0.2-19.2, Ca 0.1-1.7 g kg-1 และ S 0-48, P 18-406, Mn 0-542, Zn 7-96 mg kg-1
กลมดนรวนหยาบ จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 375-471, Al 7-58, Fe 4-10, Ti 1.2-2.1, Na 0-4.2, Mg 0-1.7, K 0.3-48.8, Ca 0.1-1.0 g kg-1 และ S 0-54, P 31-291, Mn 0-187, Zn 0-21 mg kg-1
กลมดนทราย ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 2 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 443-467, Al 3-20, Fe 2-6, Ti 0.9-2.4, Na 0, Mg 0-0.1, K 0.4-1.6, Ca 0.1-0.5 g kg-1 และ S 0-17, P 29-96, Mn 0-170, Zn 14-20 mg kg-1
กลมดนตน ประกอบดวย 4 กลมชดดน จ านวน 10 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 147-442, Al 15-166, Fe 9-238, Ti 2-11, Na 0-2.0, Mg 0.3-8.1, K 0.5-30.2, Ca 0.1-3.2 g kg-1 และ S 0-276, P 24-960, Mn 0-2974, Zn 9-258 mg kg-1
กลมดนทพบชนมารล ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 2 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 82-217, Al 28-91, Fe 12-32, Ti 0.8-3.8, Na 0.1-0.5, Mg 4.2-7.2, K 0.1-5.3, Ca 111.9-295.7 g kg-1 และ S 102-186, P 41-347, Mn 801-2069, Zn 66-94 mg kg-1
กลมดนลกปานกลาง ประกอบดวย 3 กลมชดดน จ านวน 6 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 279-464, Al 14-127, Fe 4-81, Ti 1.9-6.7, Na 0-3.6, Mg 0.7-3.1, K 0.8-36.0, Ca 0.1-4.4 g kg-1 และ S 0-148, P 39-646, Mn 51-1681, Zn 19-70 mg kg-1
(3) กลมชดดนในพนทดอนเขตดนชน
กลมดนเหนยว ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 12 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 154-428, Al 33-157, Fe 5-178, Ti 2.4-35.6, Na 0-0.5, Mg 0.1-3.0, K 0.4-9.8, Ca 0-1.0 g kg-1 และS 0-328, P 0-4684, Mn 0-4173, Zn 7-171 mg kg-1
กลมดนรวนละเอยด จ านวน 7 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 352-443, Al 16-89, Fe 4-30, Ti 1.5-4.8, Na 0.1-0.8, Mg 0-2.2, K 0.2-21.2, Ca 0.1-0.6 g kg-1 และ S 0-133, P 26-438, Mn 10-248, Zn 9-33 mg kg-1
กลมดนรวนหยาบ จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 428-449, Al 17-31, Fe 6-12, Ti 1.6-2.2, Na 0-0.1, Mg 0-0.3, K 0.3-2.0, Ca 0.1 g kg-1 และ S 0-70, P 17-144, Mn 0-106, Zn 3-35 mg kg-1
198
กลมดนทราย จ านวน 1 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 430-459, Al 31-33, Fe 2, Ti 1.2-1.4, Na 0.4-0.7, Mg 0.2, K 14.8-20.3, Ca 0.1-0.2 g kg-1 และ S 13-15, P 153-259, Mn 138-227, Zn 4-5 mg kg-1
กลมดนตน ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 7 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 286-440, Al 22-127, Fe 8-85, Ti 1.8-7.8, Na 0-1.5, Mg 0-8.8 K 1.4-27.4, Ca 0.1-2.9 g kg-1 และ S 0-344, P 48-432, Mn 0-1155, Zn 10-68 mg kg-1
กลมดนลกปานกลาง ประกอบดวย 2 กลมชดดน จ านวน 3 ชดดน ปรมาณธาตองคประกอบรวมทง 12 ธาต มคาอยในพสยดงน Si 363-445, Al 16-47, Fe 10-34, Ti 1.2-6.2, Na 0-0.2, Mg 0-1.5 K 0.6-6.1, Ca 0-0.1 g kg-1 และ S 0-90, P 24-113, Mn 0-141, Zn 11-30 mg kg-1
สวนใหญองคประกอบของธาตรวมจะขนอยกบ 3 ธาตหลก คอ ซลคอน อะลมนม และเหลก ซงเปนองคประกอบหลกทอยในกลมแรอะลมโนซลเกตในดน สวนปรมาณธาตอน ๆ จะขนอยกบลกษณะเดนของดนแตละชนดเปนส าคญ จากการศกษาธาตองคประกอบรวมของดนท าใหเขาใจพฤตกรรมของดน ธาตองคประกอบรวมของดนเปนขอมลทสมพนธกบปจจยการเกดดน และเปนขอมลทส าคญในการประเมนศกยภาพของดน น าไปสการใชประโยชนทดน การจดการดน และการจดการสงแวดลอม แนนอนวาปจจยการเกดดนสงผลตอธรรมชาตของธาตทอยในดน ซงสามารถใชขอมลนเหมอนรอยพมพนวมอของมนษย เนองจากดนหนงจะไดรบปจจยการเกดดนกอใหเกดสมบตเฉพาะของดนนน โดยลกษณะของการกระจายตวของความเขมขนของธาตองคประกอบรวมของดนสามารถใชในการแบงกลมดนตามสมบตเชงหนาทของดน (Soil functional properties)
ส าหรบการศกษานไดท าการใชการวเคราะหองคประกอบ และวเคราะหองคประกอบหลกของปรมาณธาตองคประกอบรวมของดนเพอจดกลมของธาตทมพฤตกรรมเหมอนกนของกลมชดดนทถกแบงดวยเนอดนเปนหลก ซงเปนขอมลทเหมาะแกการใชประโยชนในแงการจดการดน และการใชประโยชนทดน จากการศกษารปแบบการจดกลมของธาตองคประกอบรวมของดนตามกลมชดดน แสดงใหเหนวา ธาตองคประกอบรวมของดนมความสมพนธกบอนภาคอนนทรยอยางชดเจน ซงอนภาคอนนทรยในดนประกอบไปดวยแร 2 ชนด คอ (1) แรดนเหนยว เชน แรเคโอลไนต สเมกไทต เปนตน และ (2) แรอนๆ เชน แรควอตซ เฟลดสปาร อนาเทส เหลก และแมงกานสออกไซด เปนตน โดยการผนแปรของธาตองคประกอบรวมของดนมความผนแปรระหวางดน และระหวางชนดน เปนผลมาจากปจจยสภาพภมประเทศ วตถตนก าเนดดน กระบวนการทางดน และระดบการพฒนาของดน
กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขง เปนดนทเกดในพนทต า น าจงเปนปจจยทส าคญทมอทธพลและสงผลตอธาตองคประกอบรวมของดน ทงนดนในพนทลมไดรบอทธพลของน าใตดน หรอ
199
น าทะเล สงเกตไดจาก ธาตองคประกอบรวมของดนในพนทลมบางธาต เชน โซเดยม ฟอสฟอรส ก ามะถน และ เหลก ทเปนพลวต ตวแปร (Variable) มกแยกกลมออกมาจากกลม ซงแสดงเดนชดเฉพาะในดนทลม
ธาตองคประกอบรวมของดนในพนทดอนไดรบผลจากกระบวนการทางดน เชน การเคลอนยาย และสะสมอนภาคขนาดดนเหนยวในชนดนลาง และวตถตนก าเนดเปนสวนใหญ ดนทมพฒนาการสงมธาตองคประกอบรวมคงท ปรมาณธาตแคลเซยม แมกนเซยม และโพแทสเซยมทเปนธาตอาหารพชมปรมาณต ามาก เนองจากถกชะลางออกจากหนาตดดน เหลอธาตอะลมนม ไททาเนยม และเหลกในปรมาณสง โดยอะลมนมเปนองคประกอบของแรเคโอลไนต และอะลมนมออกไซด เหลกเปนองคประกอบของเหลกออกไซด ในขณะทไททาเนยมเปนองคประกอบของแรอนาเทส
ในขณะทดนทมพฒนาการต า ปรมาณธาตแคลเซยม แมกนเซยม และโพแทสเซยมมคาสง ธาตจ าพวกเบสเหลานจะถกดดยดดวยแรดนเหนยว ดงนนธาตจ าพวกเบสจงแสดงความสมพนธกบอนภาคขนาดดนเหนยว ส าหรบอนภาคขนาดทรายแปงมกมความสมพนธกบโพแทสเซยม (โพแทสเซยมเฟลดสปาร) แรควอรตซมกอยในอนภาคขนาดทราย ท าใหซลคอนมความสมพนธกบอนภาคขนาดทราย ยกเวน กลมชดดนในพนทลมหรอพนทน าขงของกลมดนตนเนองจากการพบซลคอนอสณฐาน ในสารเชอมระหวางอนภาคของดน ฟอสฟอรสมกแสดงความสมพนธกบเหลก และแมงกานส เนองจากเหลก และแมงกานสออกไซดสามารถตรงฟอสฟอรสไวได ถงแมจะพบฟอสฟอรสในปรมาณสง แตฟอสฟอรสอาจไมเปนประโยชนตอพชเนองจากถกตรงไวดวยออกไซด
จากการศกษาธาตองคประกอบรวมของดนท าใหเขาใจพฤตกรรมของดน น าไปสการตอยอดในการศกษาดานวทยาศาสตรทางดนในเชงลกตอไป
200
ขอเสนอแนะ
1. ผวจยควรน าผลพเอชดน สมบตทางเคมอนๆ เชน คาการน าไฟฟา อนทรยวตถ และไนโตรเจนมาใชในการประกอบการอธบายผลการศกษาในอนาคต
2. ผลทางแรในดนมความส าคญตอการอธบายผลการทดลอง เนองจากธาตองคประกอบรวมเปนผลมาจากองคประกอบของแรในดนเปนสวนใหญ จงควรศกษาเพมเตมในอนาคต
3. ขอมลธาตองคประกอบรวม เปนขอมลของธาตทงหมด (Total analysis) ไมใชขอมลของธาตทเปนประโยชน ผใชขอมลควรระวงในการใชขอมล
4. ขอมลธาตองคประกอบรวมเปนขอมลทเปนประโยชน โดยเฉพาะอยางยง พฤตกรรมของดน ซงน าไปสการจดการดนทด
201
เอกสารอางอง
กต มาลยโรจนศร อนกล สจนย และขนษฐศร ฮนตระกล. 2547. การก าหนดลกษณะของชดดนท จดตงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย จ าแนกใหมตามระบบอนกรมวธานดน 2546. เอกสารวชาการฉบบท 522. สวนมาตรฐานการส ารวจจ าแนกดนและทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. กรมพฒนาทดน. 149 น.
กรมพฒนาทดน. 2547. ลกษณะและสมบตของกลมชดดน. ใน ทระลกครบรอบ 41 ป กรมพฒนา ทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. น. 55-71
กรมพฒนาทดน. 2558. สถานภาพทรพยากรดนและทดนของประเทศไทย. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 303 น.
คณะกรรมการจดท าพจนานกรมปฐพวทยา. 2557. พจนานกรมปฐพวทยา. ส านกพมพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 206 น.
คณาจารยภาควชาปฐพวทยา. 2548. ปฐพวทยาเบองตน. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 547 น.
เฉลยว แจงไพร. 2530 (ก). ทรพยากรดนในประเทศไทย. เอกสารวชาการฉบบท 82. กองส ารวจและ จ าแนกดน. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 158 น.
เฉลยว แจงไพร, 2530 (ข). ภมอากาศดน. เอกสารวชาการฉบบท 88. กองส ารวจและจ าแนกดน. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 23 น.
วฒชาต สรชวยช ณรงค ตรสวรรณ และรงนภา ตะวนรอน. 2547. การก าหนดลกษณะของชดดนท จดตงในภาคใตและชายฝงทะเลภาคตะวนออกของประเทศไทย จ าแนกใหมตามระบบ อนกรมวธานดน 2546. เอกสารวชาการฉบบท 523. สวนมาตรฐานการส ารวจจ าแนกดนและทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. กรมพฒนาทดน. 260 น.
เลก มอญเจรญ และสนนท คณาภรณ. 2535. สถานะทรพยากรดนและทดนของประเทศไทย. หนา 11-23 ใน คมอการปรบปรงดนและการใชปย. ศนยการพมพพลชย กรงเทพฯ
สถระ อดมศร ขนษฐศร ฮนตระกล และสมตรา วฒนา. 2547. การก าหนดลกษณะของชดดนทจดตง ในภาคกลางของประเทศไทย จ าแนกใหมตามระบบอนกรมวธานดน 2546. เอกสารวชาการฉบบท 520. สวนมาตรฐานการส ารวจจ าแนกดนและทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. กรมพฒนาทดน. 152 น.
สายหยด เพชรสข. 2553. การจดการดนเปรยวจดชดดนมโนะแบบบรณาการเพอการปลกขาว. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.
ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2548. มหศจรรยพนธดน กลมชดดนส าหรบการปลกพช เศรษฐกจประเทศไทย. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 137 น.
202
อญชล สทธประการ. 2534. แรในดนเลมท 1. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ, 301 น.
อนรทธ โพธจนทร ภษต ววฒนวงศวนา และสมตรา วฒนา. 2547. การก าหนดลกษณะของชดดนท จดตงในภาคเหนอและทสงตอนกลางของประเทศไทย จ าแนกใหมตามระบบอนกรมวธานดน 2546. เอกสารวชาการฉบบท 521. สวนมาตรฐานการส ารวจจ าแนกดนและทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. กรมพฒนาทดน. 175 น.
เอบ เขยวรนรมณ. 2533. ดนของประเทศไทย ลกษณะ การกระจาย และการใช. ภาควชาปฐพวทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
เอบ เขยวรนรมย. 2548. การส ารวจดน. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 733 น.
Allen, D.G., Mann, S. and I.R. Wilson. 2000. Managing Soil Nutrients in Residential Areas of the Swan Coastal Plain. Natural Resources Chemistry Laboratory, the Chemistry Centre (WA), Australia.
Beaven, P.J. and Dumbleton, M.J. 1966. Clay Minerals and Geomorphology in four Caribbean Islands. Clay Minerals 6: 371-382.
Brady N. C. and weil R. R., 2008. The nature and properties of soils. 14th (ed.) Pearson prentice hall. New Jersy. Columbus, Ohio. 975 p.
Briggs D. and Smithson P., 1986. Fundamentals of physical geography. Totowa, Newjersy. USA. 539 p.
Britzke, D., Silva, L.S., Moterle, D.F., Rheinheimer, D.D.S and E.C. Bortoluzzi. 2012. A study of potassium dynamics and mineralogy in soils from subtropical Brazilian lowlands. Journal of Soils and Sediment 12: 185-197.
Buol, S.W., F.D. Hole and R.J. McCracken. 1989. Soil Genesis and Classification. 3rd ed. The lowa State University Press, Ames.
Capaccioni, B., Didero, M., Paletta, C. and L. Didero. 2005. Saline intrusion and refreshening in a multilayer coastal aquifer in the Catania Plain (Sicily, Southern Italy): dynamics of degradation processes according to the hydrochemical characteristics of groundwater. Journal of Hydrology 307: 1-16.
Changprai, C., 1987. The relationships between soils and soil forming factors. Dep. Land Dev. Thailand Tech. Bull., 76, 49 p.
203
Chen, K.P., and J.J. Jiao. 2007. Seawater intrusion and aquifer freshening near reclaimed coastal area near Shenzhen. Water Science and Technology 7: 137-145.
Darunsontaya, T., A. Suddhiprakarn, I. Kheoruenromne, N. Prakongkepand and R.J. Gilkes. 2012. The forms and availability to plants of soil potassium as related to mineralogy for upland Oxisols and Ultisols from Thailand. Geoderma 170: 11-24.
Davis, J.C., 1986. Statistics and Data Analysis in Geology. John Wiley & Sons, New York.
Diez, M., Simon, M., Dorronsoro, C., Garcia, I., and F. Martin. 2007. Background arsenic concentrations in Southeastern Spanisch soils. Science of the Total Environment 378: 5-12.
Fakir, Y., Mernissi, M.E., Kreuser, T. and B. Berjami. 2002. Natural tracer approach to characterize groundwater in the coastal Sahel of Oualidia (Morocco). Environmental Geology 43: 197-202.
Fink, J.R., Inda, A.V., Tiecher, T. and V. Barrón. 2016. Iron oxides and organic matter on soil phosphorus availability. Ciência e Agrotecnologia 40: 369-379.
Fitzpatrick, R.W. 2003. Overview of acid sulfate soil properties, environmental hazards, risk mapping and policy development in Australia, pp. 122-125. In: Roach, I.C. (ed.) Advances in Regolith. CRC LEME.
Fontes, M.P.F. and S.B. Weed. 1996. Phosphate adsorption by clays from Brazilian Oxisols: Relationships with specific surface area and mineralogy. Geoderma 72: 37-51.
Ibrahim, M.A. and C.L. Burrasb. 2012. Clay Movement in Sand Columns and its Pedological Ramifications. Soil Science Society of America 53: 27-31.
Jackson M. L., 1964. Chemical composition in soils. In F.E. Bear (ed.). Chemistry of the soil 2nd (ed.). Reinhold publishing corporation, New York. USA. pp. 71-141.
Jones, A.A. 1982. X-ray fluorescence Spectrophotometer, pp. 85-121. In : A.L. Page (ed), Method of Soil Analysis. American Society of Agronomy Inc, Madison, Wiscousin.
Khitrov, N.B. 2016. Properties and regimes of vertisols with gilgai microtopography (a review). Eurasian Soil Science 49: 257-271.
Klein, C., and C.S. Hurlbut, Jr., 1985. Manual of Mineralogy. 20thed. John Wiley & Sons.
204
Inc., New York, NY. Maclean, A.J. and J.E. Brydon. 1963. Release and fixation of potassium in different
size fractions of some Canadian soils as related to their mineralogy. Canadian Journal of Soil Science 43: 123-134.
Marques, J.J., Schulze, D.G., Nilton, C.N., Stanley, A. and S.A. Mertzman. 2004. Major element geochemistry and geomorphic relationships in Brazilian Cerrado soils. Geoderma 119: 179-195.
Melegy, A.A. and N.L.E. Agami. 2004. Factors controlling the chemistry and mineralogy of selected soil types of the Czech Republic and Egypt. Bulletin of Geosciences 79: 71-79.
Melo, V.F., Novais, R.F., Fontes, M.P.F. and C.E.G.R. Schaefer. 2000. Potassium and magnesium in sand and silt fractions of different soils. Revista Brasileira de Ciência do Solo. 24: 269-284.
Moore, G. 2001. Soil Guide: A Handbook for Understanding and Managing Agricultural Soils. Agriculture Western Australia Bulletin No. 4343.
Moncharoen L., 1983. The soil moisture map of Thailand. Proc. 4th Int. Soil classification Workshop, Rwanda (Agric. Ed., 4). ABOS-AGCD, Brussels, pp. 277-295
Motomura, S., Seirayosakol, A. and W. Cholotkul. 1981. Clay mineral composition of paddy soils in Thailand. TARC Report, Japan.
Muhrizal, S., Shamshuddin, J., Fauziah, I. and M.A.H. Husni. 2006. Changes in iron-poor acid sulfate soil upon submergence. Geoderma 131: 110-122.
Nichols, D.S. 1998. Temperature of upland and peatland soils in a North Central Minnesota forest. Canadian Journal of Soil Science 78: 493-509.
Ninh, H.T., Hoa, H.T.T., Ha, P.Q. and J.E. Dufey. 2009. Potassium buffering capacity of sandy soils from thua thien hue province, Central Vietnam, as related to soil properties. Communications in Soil Science and Plant Analysis 40: 21-22.
Norrish, K and B.W. Chappell. 1977. X-ray Fluorescence Spectrometry, pp. 201-272. In : J.zussman (ed), Physical Method in determinative Mineralogy (2nd edition) Press, London.
Patcharapreecha, P., Topark-Ngarm, B., Goto, I. and M. Kimura. 1989. Studies on saline soils in Khon Kaen region, northeast Thailand I. Physical and chemical properties of saline soils. Soil Science and Plant Nutrition 35: 171-179.
205
Ponge, J.F.C., Sartori G., Garlato, A., Ungaro, F. and A. Zanella. 2014. The impact of parent material, climate, soil type and vegetation on Venetian forest humus forms: A direct gradient approach. Geoderma 226-227: 290-299.
Puengpana, N., Subhasaram, T., Patcharapreecha, P. Miura, K. and H. Wada. 1990. Impermeable layers in salt affected sandy soils in Northeast Thailand. J. Sci. Soc. Thailand 16: 77-88.
Roca, N., Susana Pazos, M. & Bech, J., 2008. The relationship between WRB soil units and heavy metals content in soils of Catamarco (Argentina). Journal of Geochemical Exploration, 96 (2-3): 77-85.
Saedeleer, V., Cappuyns, V., Cooman, V. and R. Swennen. 2010. Influence of major elements on heavy metal composition of river sediments. Geologica Belgica 13: 257-268.
Schulze, D.G. 1988. Separation and concentration of iron-containing phases, pp. 63-81. In: Stucki J.W., Goodman B.A. and U. Schwertmann (eds). Iron in Soils and Clay Minerals. Reidel Publishing Companies, Dordrecht, Boston, Lancaster and Tokio.
Shamshuddin, J., Muhrizal, S., Fauziah, I. and Van Ranst, E. 2004. A laboratory study on pyrite oxidation in acid sulfate soils. Commun. Soil Sci. Plant Anal. 35: 117–129.
Singh, B. and R.J. Gilkes. 1992. Properties and distribution of iron oxides and their association with minor elements in the soils of South-western Australia. Journal of Soil Science 43: 77-98.
Sinsakul, S. 2000. Late Quaternary geology of the Lower Central Plain, Thailand. Journal of Asian Earth Sciences 18: 415-426.
Sposito, G. 1989. The chemistry of soils. Oxford University Press, Inc., New York, NY. StatSoft, Inc. 2007. STATISTICA (data analysis software system), version 8.0.
www.statsoft.com. Tack, F.M.G., Verloo, M.G., Vanmechelen, L., and E. Van Ranst. 1997. Baseline
concentrations levels of trace elements as a function of clay and organic carbon contents in soils in Flanders (Belgium). Science of the Total Environment 201: 113-123.
206
Tanabhatsakorn, S., Suddhiprakarn, A., Kheoruenromne, I., Anusontpornperm, S. and R.J. Gilkes. 2014. Mineralogy and geochemistry of some Thai acid sulfate soils Australian Clay Minerals Society Conference – Perth. pp. 11-16.
Temmerman, L., Vanongeval, L., Boon, W., Hoenig, M. and M. Geypens. 2003. Heavy metal content of arable soils in Northern Belgium. Water, Air and Soil Pollution 148: 61-76.
Trakoonyingcharoen, P. 2005. The nature of red oxisols and red ultisols in Thailand. PhD Thesis, Department of Soil Science, Kasetsart University.
Vengosh, A., Kloppmann, W., Marei, A., Livshitz, Y., Gutierrez, A., Banna, M., Guerrot, C., Pankratov, I. and H. Raanan. 2005. Sources of salinity and boron in the Gaza strip: Natural contaminant flow in the southern Mediterranean coastal aquifer. Water Resources Research 41: W01013.
Vengosh, A., Spivack, A.J., Artzi, Y. and A. Ayalon. 1999. Geochemical and boron, strontium, and oxygen isotopic constraints on the origin of the salinity in groundwater from the Mediterranean coast of Israel. Water Resources Research 35: 1877-1894.
Vijarnsorn P. and Eswaran H.,2002. The soil resources of Thailand. 17th WCSS. Bangkok. Thailand. 264 p.
Weaver, R.M. 1975. Quartz presence in relationship to gibbsite stability in some highly weathered soils of Brazil. Clays and Clay Minerals 23: 431-436.
Wisawapipat, W., Kheoruenromne, I., Suddhiprakarn, S. and R.J. Gilkes. 2012. Trace elements in Thai oxisols on limestone in relation to rainfall. Procedia-Social and Behavioral Sciences 40: 673-680.
Wongsomsak, S. 1986. Salinization in Northeast Thailand. Southeast Asian Studies 24: 133-153.
World Health Organization. 2005. Bentonite, kaolin, and selected clay minerals. Environmental Health Criteria 231. Washington, DC.
207
ภาคผนวก
208
ตารางผนวกท 1 คาทใชในเปลยนรปของธาตตางๆใหอยในรปออกไซด (oxides)
ธาต (1) × ตวคณ (2) รปออกไซด (1×2) Si 2.1393 SIO2 Al 1.8894 Al2O3
Fe 1.4297 Fe2O3 Ti 1.6681 TiO2 Na 1.3480 Na2O Mg 1.6581 MgO K 1.2046 K2O Ca 1.3992 CaO S 2.4969 SO3 P 2.2913 P2O5
Mn 1.2911 MnO Zn 1.2447 ZnO
209
ตารางผนวกท 2 เนอทกลมชดดนประเทศไทย ป พ.ศ. 2557
กลมชดดน
เนอทกลมชดดนรายภาค (ไร)
รวม ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ
ภาคตะวนออก ภาคใต
1 424,783 462,533 165,467 39,852 - 1,092,635
2 - 1,864,996 - 349,744 278,837 2,493,577
3 - 788,593 - 384,883 826,054 1,999,530
4 2,318,264 3,400,155 1,482,947 84,522 - 7,285,888
5 3,067,620 21,474
20,860 198,191 3,308,145
6 872,277 72,133 478,641 276,491 1,618,494 3,318,036
7 3,900,784 1,013,708 3,794,061 427,714 48,944 9,185,211
8 - 987,466 - 17,681 15,898 1,021,045
9 - 2,652 - 8,310 - 10,962
10 - 235,715 - 116,341 362,502 714,558
11 - 1,714,381 - 389,400 1,187 2,104,968
12 - 150,334 - - - 150,334
13 - 22,692 - 165,528 996,522 1,184,742
14 - - - 25,139 848,010 873,149
15 3,028,952 2,868 4,162,652 8,777 - 7,203,249
16 261,432 255,501 245,636 75,839 30,604 869,012
17 671,962 11,974 2,054,743 640,839 449,995 3,829,513
18 1,588,627 556,011 3,615,246 245,504 51,887 6,057,275
19 - - 1,151,125 - - 1,151,125
20 - 54,644 2,200,538 - - 2,255,182
21 214,377 266,506 - 725 - 481,608
22 374,845 710 4,397,167 166,847 30,164 4,969,733
23 - 34,690 - 69,112 92,351 196,153
24 - - 521,122 129,694 - 650,816
25 50,858 - 5,338,918 207,294 46,342 5,643,412
26 - 2,146 - 661,577 3,103,195 3,766,918
27 - - - 69,773 - 69,773
28 1,546,977 1,546,678 272,943 18,142 - 3,384,740
29 2,792,549 792,952 1,081,305 78,496 - 4,745,302
30 373,315 - - - - 373,315
31 1,461,265 494,682 2,036,541 559,296 - 4,551,784
32 - 124,135 - 201,316 2,589,284 2,914,735
33 2,808,150 1,575,196 616,590 135,966 - 5,135,902
34 - 147,625
612,031 5,544,003 6,303,659
210
ตารางผนวกท 2 เนอทกลมชดดนประเทศไทย ป พ.ศ. 2557 (ตอ)
กลมชดดน
เนอทรายภาค (ไร)
รวม ภาคเหนอ ภาคกลาง
ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ
ภาคตะวนออก ภาคใต
35 2,329,847 394,043 3,433,298 1,290,233 - 7,447,421
36 711,452 1,229,648 2,499,875 54,101 - 4,495,076
37 166,042 2,567 4,669,660 143,471 - 4,981,740
38 1,131,332 364,600 1,874,795 47,097 - 3,417,824
39 - 122,619 - 68,103 2,253,130 2,443,852
40 1,882,460 1,406,906 23,637,870 1,574,500 - 28,501,736
41 97,934 71,316 5,232,922 129,724 - 5,531,896
42 - - - 12,100 365,300 377,400
43 - 143,461 - 87,765 500,647 731,873
44 161,544 758,460 2,780,773 567,841 - 4,268,618
45 - 4,270 - 1,025,846 1,270,407 2,300,523
46 916,169 12,781 721,259 1,418,345 - 3,068,554
47 5,058,838 899,187 1,280,206 644,095 - 7,882,326
48 4,651,387 1,281,675 1,161,766 1,006,958 - 8,101,786
49 61,086 631 3,875,482 14,975 - 3,952,174
50 - 127,509 - 168,629 1,948,100 2,244,238
51 - 21,032 - 609,838 988,182 1,619,052
52 337,879 854,715 109,920 115,686 5,095 1,423,295
53 - - - 101,916 730,326 832,242
54 561,525 191,490 4,018
- 757,033
55 1,068,650 336,628 1,935,727 464,323 - 3,805,328
56 2,000,817 864,867 1,793,556 204,760 - 4,864,000
57 - - - - 197,186 197,186
58 - - - - 147,096 147,096
59 179,529 113,552 17,652 2,071 212,813 525,617
60 34,090 67,896 248,430 9,087 274,593 634,096
61 4,780 32,059 - 17,794 - 54,633
62 54,454,711 13,103,778 10,879,525 3,402,372 15,132,351 96,972,737 หนวยรวมของดน และพนทหนโผล
669,844 223,245 3,058,052 20,147 24,005 3,995,293
พนทเบดเตลด 2,799,020 3,202,949 808,782 1,762,993 1,725,433 10,299,177
พนทน า 991,707 1,015,406 1,894,753 335,349 1,289,864 5,527,079
รวม 106,027,680 43,450,440 105,533,963 21,487,812 44,196,992 320,696,887
211
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ กลมชดดน 1 กลมชดดน 2 กลมชดดน 3
ชดดนวฒนา (Wa) ชดดนอยธยา (Ay) ชดดนบางกอก (Bk)
กลมชดดน 4 กลมชดดน 5 กลมชดดน 6
ชดดนราชบร (Rb) ชดดนหางดง (Hd) ชดดนบางนรา (Ba)
กลมชดดน 7 กลมชดดน 8 กลมชดดน 9
ชดดนนครปฐม (Np) ดนยกรองปลกพช ชดดนชะอ า (Ca)
212
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ (ตอ) กลมชดดน 10 กลมชดดน 11 กลมชดดน 12
ชดดนองครกษ (Ok) ชดดนรงสต (Rs) ชดดนทาจน (Tc)
กลมชดดน 13 กลมชดดน 14 กลมชดดน 15
ชดดนบางปะกง (Bpg) ชดดนระแงะ (Ra) ชดดนแมสาย (Ms)
กลมชดดน 16 กลมชดดน 17 กลมชดดน 18
ชดดนศรเทพ (Sri) ชดดนรอยเอด (Re) ชดดนชลบร (Cb)
213
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ (ตอ) กลมชดดน 19 กลมชดดน 20 กลมชดดน 21
ชดดนวเชยรบร (Wb) ชดดนกลารองไห (Ki) ชดดนสรรพยา (Sa)
กลมชดดน 22 กลมชดดน 23 กลมชดดน 24
ชดดนสนทราย (Sai) ชดดนวนเปรยง (Wp) ชดดนอบล (Ub)
กลมชดดน 25 กลมชดดน 26 กลมชดดน 27
ชดดนเพญ (Pn) ชดดนภเกต (Pk) ชดดนทาใหม (Ti)
214
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ (ตอ) กลมชดดน 28 กลมชดดน 29 กลมชดดน 30
ชดดนชยบาดาล (Cd) ชดดนปากชอง (Pc) ชดดนเชยงแสน (Ce)
กลมชดดน 31 กลมชดดน 32 กลมชดดน 33
ชดดนวงไฮ (Wi) ชดดนรอเสาะ (Ro) ชดดนก าแพงแสน (Ks) กลมชดดน 34 กลมชดดน 35 กลมชดดน 36
ชดดนทาแซะ (Te) ชดดนสตก (Suk) ชดดนสคว (Si)
215
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ (ตอ) กลมชดดน 37 กลมชดดน 38 กลมชดดน 39
ชดดนบอไทย (Bo) ชดดนทามวง (Tm) ชดดนคอหงส (Kh)
กลมชดดน 40 กลมชดดน 41 กลมชดดน 42
ชดดนสนปาตอง (Sp) ชดดนก าบง (Kb) ชดดนบานทอน (Bh)
กลมชดดน 43 กลมชดดน 44 กลมชดดน 45
ชดดนบาเจาะ (Bc) ชดดนน าพอง (Ng) ชดดนชมพร (Cp)
216
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ (ตอ) กลมชดดน 46 กลมชดดน 47 กลมชดดน 48
ชดดนเชยงคาน (Ch) ชดดนล (Li) ชดดนทายาง (Ty)
กลมชดดน 49 กลมชดดน 50 กลมชดดน 51
ชดดนโพนพสย (Pp) ชดดนสว (Sw) ชดดนระนอง (Rg)
กลมชดดน 52 กลมชดดน 53 กลมชดดน 54
ชดดนตาคล (Tk) ชดดนนาทอน (Ntn) ชดดนล านารายณ (Ln)
217
ภาพผนวกท 1 ตวอยางหนาตดชดดน (soil profile) กลมชดดนตางๆ (ตอ) กลมชดดน 55 กลมชดดน 56 กลมชดดน 57
ชดดนจตรส (Ct) ชดดนโพนงาม (Png) ชดดนกาบแดง (Kd) กลมชดดน 58 กลมชดดน 59 กลมชดดน 60
ชดดนนราธวาส (Nw) ดนบรเวณทราบลม
หบเขา การระบายน าเลว (Ac-pd)
ดนบรเวณสนดนรม น า หรอเนนตะกอนทมการระบาย
น าด (Ac-wd) กลมชดดน 61 กลมชดดน 62
บรเวณทลาดเชงเขา ทลาดชนเชงซอน (SC)
218
ตารางภาคผนวกท 3 ความเหมาะสมของกลมชดดนส าหรบการปลกพช กลมชดดน ความเหมาะสมในการปลกพช
1 2 3 4
เหมาะในการท านา ขดบอเลยงปลา ท าไรนาสวนผสม หรอท าการเกษตรทฤษฎใหม ในฤด แลงถามแหลงน าสามารถใชปลกพชลมลกได เนองจากพบในทราบลม ถาจะท าไรนาสวนผสม หรอท าเกษตรทฤษฎใหม จ าเปนตองระวงเรองน าทวมและหาวธปองกน
5 เหมาะในการท านา ขดบอเลยงปลา ในฤดแลงสามารถใชปลกพชลมลกได ถามแหลงน า 6 เหมาะในการท านา ขดบอเลยงปลา ถามน าในฤดแลง ปลกพชลมลก พชผกตางๆ ได 7 เหมาะในการท านา ท าไรนาสวนผสม หรอท าเกษตรทฤษฎใหม ถาจะปลกออยกพอท าได
แตตองยกรองใหสง ถามน าในฤดแลงสามารถปลกพชลมลกหรอพชผกตางๆ ได 8 เปนดนยกรองในทราบลม ซงดดแปลงพนทใชปลกพชลมลก หรอไมผลตางๆ นบวา
เหมาะสมดแลว 9 ไมเหมาะสมในการท านา หรอปลกพชอนๆ เพราะดนทงเคมและเปรยว และมน าทวมเปน
ประจ า 10 11
เปนดนเปรยว ถาจะน ามาใชท านา ตองมการปรบปรงดนโดยใชวสดปนอตรา 1–3 ตน ตอไร ควบคไปกบการใชน าชะลางความเปรยว และควรควบคมระดบน าใตดน
12 13
ควรรกษาไวเปนปาชายเลน เพอเปนหวงโซอาหารของสตวทะเลตางๆ
14 เปนดนเปรยว ใชท านาได แตตองมการปรบปรงดนโดยใชวสดปนอตรา 1–3 ตนตอไร 15 เหมาะในการท านา ท าไรนาสวนผสม หรอท าเกษตรทฤษฎใหม ในฤดแลงถามแหลงน า
สามารถใชปลกพชลมลก หรอพชผกตางๆ ได 16 เหมาะในการท านา แตตองมการปรบปรงความอดมสมบรณของดนดวยอนทรยวตถใน
รปแบบตางๆ ควบคไปกบการใชปยเคมในอตราทเหมาะสม 17 เหมาะในการท านาในฤดแลงถามแหลงน าสามารถใชปลกพชลมลกได การใชปยตางๆ
จ าเปนส าหรบดนน เนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต า ควรสนบสนนใหมการใชปยพชสดหลงฤดท านาทกป ถาจะใชปลกออยจ าเปนตองมการยกรองใหสง เพอไมใหน า แชขง
18 เหมาะในการท านา แตเนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต า จงจ าเปนตองใชปย พชสด ปยอนทรยและปยเคม ถาจะปลกออยกสามารถท าไดแตตองยกรองใหสง ในฤดแลงใชปลกพชลมลก หรอพชผกได ถามแหลงน า
19 เปนดนทมปญหาทางกายภาพ ตองมการลงทนมากในการปรบปรงดน เนองจากตอนบนคอนขางเปนทราย และดนตอนลางแนนทบ ถาจ าเปนจะใชท านาตองเพมอนทรยวตถ เปนจ านวนมาก
20 เปนดนเคม ซงเปนดนปญหา การปรบปรงดนตองใชวธการและการลงทนสง โดยเฉพาะ
219
กลมชดดน ความเหมาะสมในการปลกพช อยางยงการน าน ามาชะลางความเคม ควรพฒนาเปนพนทสเขยว เชน ปลกหญาทนเคม หรอปลกกระถนออสเตรเลย เพราะจะชวยปองกนการแพรกระจายของความเคม
21 เหมาะในการท านา ท าไรนาสวนผสม หรอท าเกษตรทฤษฎใหม ถามการยกรองสามารถใชปลกไมผลตางๆ และพชผกตางๆ ไดเปนอยางด และท าคนดนลอมรอบเพอปองกนน าทวมพนทปลก
22 23 24
เหมาะในการท านา แตตองมการปรบปรงดนมาก เนองจากเปนดนคอนขางเปนทรายหรอเปนทราย โดยเฉพาะอยางยงการปรบปรงดนดวยอนทรยวตถในรปแบบตางๆ และตองกระท าตอเนองกน โดยใชวธปลกพชปยสด แลวไถกลบ
25 เปนดนทมปญหาทางกายภาพ เนองจากเปนดนลกรง ถาพบภายใน 50 ซม. จะเปนปญหามาก แตถาพบในระยะลกกวา 50 ซม. กพอเหมาะทจะน ามาใชท านา แตเนองจากเปนดนทมความอดมสมบรณต า จ าเปนตองมการปรบปรงบ ารงดนเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการเพมอนทรยวตถในรปแบบตางๆ ใหแกดน
26 27
เหมาะในการปลกพชหลายอยาง โดยเฉพาะอยางยงการปลกไมผล หรอไมยนตน ทชอบภมอากาศแบบฝนชก เชน เงาะ ลางสาด ลองกอง ทเรยน มงคด ยางพารา และปาลมน ามน เนองจากดนมความอดมสมบรณไมมาก ดงนน การใชปยบ ารงดนทงปยอนทรยและเคม จงเปนสงจ าเปน
28 เหมาะในการปลกพชไร และไมผลไดหลายชนด เชน ขาวโพด ฝาย ถว ออย มะนาว มะพราว มะขามหวาน ขนน และนอยหนา ฯลฯ เนองจากเปนดนเหนยวจด เพอไมใหดนแนนควรไถในชวงดนแหง และควรไถกลบตอซง หรอปลกพชปยสดแลวไถกลบ เพอเพมอนทรยวตถใหแกดน ส าหรบบรเวณทดอนทมความลาดชนเลกนอย เพอปองกนไมให หนาดนถกชะลางพงทลาย แนะน าใหปลกแถวแฝกขวางความลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40–60 เมตร
29 เหมาะในการปลกพชไร หรอไมผลหลายชนด เชน ขาวโพด ขาวฟาง ขาวไร ออย ถว สบปะรด มะมวง มะขาม ขนน กลวย ฯลฯ เพอไมใหดนเสอมโทรม ควรมการใชปยบ ารงดน โดยเฉพาะการใชอนทรยวตถ และปยพชสดควบคไปกบการใชปยเคม ส าหรบบรเวณทดอนทมความลาดชนเลกนอย แนะน าใหปลกแฝกเปนแถวขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40–60 เมตร เพอปองกนการชะลางพงทลายของดน
30 เนองจากพบในบรเวณพนทภเขา ซงมความลาดชนมากกวา 35 % ดงนนจงไมเหมาะสมในการทจะน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ ควรสงวนไวเปนปาหรอปลกปา เพออนรกษสงแวดลอม แตถาจ าเปนอยางยงยวดทตองน ามาใชท าการเกษตร ควรมระบบอนรกษดน เชน ท าขนบนได หรอท าคน าขอบเขา และปลกแฝกขวางความลาดเทควบคกนไป พชหลายอยางทปลกได เชน แมคคาดาเมย กาแฟ ลนจ หรอทอ เปนตน
31 เหมาะในการปลกพชไรหรอไมผลตางๆ ไดแก ขาวโพด ขาวฟาง ขาวไร ออย ถว ละหง
220
กลมชดดน ความเหมาะสมในการปลกพช สบปะรด มะมวง มะขาม ขนน กลวย ฯลฯ แตเนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต า จงแนะน าใหใชปยพชสด ปยอนทรย และปยเคม เพอปรบปรงความอดมสมบรณของดน ส าหรบบรเวณทดอนทมความลาดชนเลกนอย ดนนอาจมปญหาเรองการชะลางพงทลาย จงแนะน าใหปลกแฝกขวางความลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40–60 เมตร
32 เหมาะในการปลกพชไร ไมผล เชน เงาะ มงคด ลองกอง ลางสาด ทเรยน และไมยนตน เชน ยางพารา ปาลมน ามน และกาแฟโรบสตา ซงเปนพชทชอบอากาศแบบฝนตกชก แตเนองจากมความอดมสมบรณคอนขางต า การใชปยอนทรยและเคม ยงคงเปนสงจ าเปน
33 เหมาะในการปลกพชไร ไมผล หรอพชผกไดทกอยางตามทตองการ ส าหรบบรเวณทดอนทมความลาดชนเลกนอย ควรมการปองกนไมใหหนาดนถกน าชะพงทลาย จงแนะน าใหปลกแฝกขวางบรเวณทมความลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40–60 เมตร
34 เหมาะในการปลกพชทชอบภมอากาศแบบฝนตกชก เชน เงาะ ทเรยน มงคด ลองกอง ลางสาด ตลอดจนยางพารา และปาลมน ามน แตเนองจากดนคอนขางเปนทราย และมความอดมสมบรณต า การปรบปรงความอดมสมบรณ โดยการใชปยตางๆ จงเปนสงทควรกระท า
35 เหมาะในการปลกพชทชอบดนรวนปนทราย เชน มนส าปะหลง ออย ถวลสง ถวเขยว แตงโม หญาเลยงสตว ตลอดจนไมผลตางๆ เชน มะมวง ขนน ฝรงและมะพราว เนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต า จงควรมการใชปยบ ารงดนเสมอ ส าหรบบรเวณทดนทมความลาดชนเลกนอย เนองจากดนบรเวณนถกน าชะพงทลายไดงาย จงควรมการปลกแฝกขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40–60 เมตร ในขณะเดยวกนควรมการไถพรวน และปลกพชขวางแนวลาดเท
36 เหมาะในการปลกพชทชอบดนรวนปนทราย เชน แตงโม มนส าปะหลง ออย ถวลสง ถวเขยว หญาเลยงสตว ฯลฯ ส าหรบไมผล ไดแก มะมวง ขนน มะขาม และมะพราว เนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต าจงแนะน าให ใชปยบ ารงดน โดยเฉพาะอยางยงปยอนทรย หรอปยพชสด ส าหรบบรเวณทดนทมความลาดชนเลกนอย เนองจากดนบรเวณนถกน าชะลางพงทลายไดงาย จงควรมการปลกแฝกขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40–60 เมตร และควรมการไถพรวนและปลกพชขวางแนวลาดเท
37 เหมาะในการปลกพชไรทมรากสน แตถาจะปลกไมผล ตองมการเตรยมหลมดนทด พชไรทแนะน าใหปลก ไดแก มนส าปะหลง ออย ถวลสง ถวเขยว ขาวไร ขาวฟาง กลวย ส าหรบ ไมผล ไดแก มะมวง ขนน มะขาม และหญาเลยงสตว การใชปยเพอบ ารงดนเปนส งจ าเปนโดยเฉพาะอยางยงปยอนทรย หรอปยพชสด ส าหรบบรเวณทลาดชนเลกนอย เพอปองกนหนาดนถกชะลางพงทลาย ควรไถพรวนปลกพช และปลกแฝกขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกควรอยประมาณ 40–60 เมตร แตถาพบบรเวณทมความลาดชนมาก ควรมการปลกแฝก ไถพรวน และปลกพชขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแนวแฝกควรอยประมาณ 20–40 เมตร เพอปองกนหนาดนไมใหถกชะลางพงทลาย
221
กลมชดดน ความเหมาะสมในการปลกพช 38 เหมาะในการปลกพชลมลก พชผก และไมผลตางๆ แตชวงฤดฝนอาจมปญหาเรองน าทวม
จากล าน า 39 เหมาะส าหรบปลกพชตางๆ ทชอบภมอากาศแบบฝนชก เชน ไมผล เงาะ ลางสาด และ
ทเรยน ตลอดจนยางพารา และปาลมน ามน แตดนคอนขางเปนทราย ดงนนควรปลกพชคลมดน เพอเกบความชนและลดการระเหยและคายน าของดน ตลอดจนควรมการใสปยในรปแบบตางๆ เพอรกษาความอดมสมบรณของดน
40 พชทแนะน าใหปลก ไดแก ถวตางๆ ขาวไร ขาวฟาง มนส าปะหลง ออย ขนน ไผตง กลวย หมอน และหญาเลยงสตว เนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต า จงควรใชปยเพอบ ารงดน โดยเฉพาะอยางยง ปยอนทรย หรอปยพชสด ส าหรบบรเวณทลาดชนเลกนอยเพอปองกน การชะลางพงทลายของดน จงแนะน าใหปลกแฝกโดยไถพรวนและปลกพชขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแนวแฝกควรอยประมาณ 40-60 เมตร
41 เนองจากดนตอนบนเปนทราย ดงนนการปลกพชควรปลกพชทขนไดในดนทราย เชน มนส าปะหลง สบปะรด แตงโม แตควรยกรอง เพอปองกนการแชขงของน าในฤดฝน ทอาจเกดขนไดในชวงฝนชก การใชปยในรปแบบตางๆ เปนสงจ าเปน
42 โดยทวๆ ไป ไมเหมาะในการน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ เนองจากเปนดนทรายจดและมชนดนดานในดนลาง ความอดมสมบรณต ามาก ฤดแลงดนแหงจด แตฤดฝนมกจะมน าแชขง ควรน ามาใชปลกไมโตเรว หรอท าทงหญาเลยงสตว
43 โดยทวๆ ไป ไมเหมาะในการน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ เนองจากเปนดนทรายจด พชทคาดวานาจะใหผลตอบแทนดถาอยตามชายฝงทะเลควรเปน มะพราว นอกนนควรปลกหญาเลยงสตว หรอปลกไมโตเรว
44 พชทแนะน าใหปลก ไดแก ถวตางๆ แตงโม มนส าปะหลง หญาเลยงสตว ไผตง และ ไมโตเรว เชน ยคาลปตส และกระถนยกษ เนองจากดนมความอดมสมบรณต า การใชปย จงเปนสงจ าเปนมาก โดยเฉพาะการใชปยอนทรย หรอปยพชสด การใชปยเคมควรใสทละนอยแตบอยครง ส าหรบบรเวณทมความลาดชนเลกนอย เพอปองกนการชะลางพงทลายดน ควรปลกแฝก ไถพรวน และปลกพชขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแนวแฝก ควรอยประมาณ 40-60 เมตร
45 ไมคอยเหมาะสมในการทจะน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ เพราะเปนดนปนลกรง แตเนองจากพบอยบรเวณฝนตกชก พนทแนะน าใหปลกควรเปนยางพารา หรอปาลมน ามน
46 พชทแนะน าใหปลกควรเปนพชไรรากสน หรอไมโตเรว เชน มนส าปะหลง ถวตางๆ ออย หญาเลยงสตว และยคาลปตส การใชปยบ ารงดนเปนสงจ าเปนส าหรบดนน โดยเฉพาะ อยางยงการใชปยอนทรย หรอปยพชสด
47 โดยทวๆ ไป ไมคอยเหมาะสมในการปลกพช ควรใชท าทงหญาเลยงสตว ปลกปา หรอปลก ไมโตเรว ถาจ าเปนตองน ามาใชปลกพชจ าเปนตองมการจดการทดเปนพเศษ
222
กลมชดดน ความเหมาะสมในการปลกพช 48 โดยทวๆ ไป ไมเหมาะในการน ามาใชปลกพช เศรษฐกจ ควรใชปลกหญาเลยงสตว หรอไม
โตเรวตางๆ 49 โดยทวๆ ไป ไมคอยเหมาะทจะน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ แนะน าใหท าทงหญาเลยงสตว
ปลกไมโตเรว หรอปลกปา 50 53
เนองจากเปนดนลกปานกลาง พบลกรงหรอเศษหนในระดบ 50–100 ซม. และพบอยในเขตฝนตกชก พชทพอปลกไดและใหผลตอบแทนคมกบการลงทน ไดแก ยางพารา ปาลมน ามน และไมผล เชน เงาะ ลางสาด หรอลองกอง และควรมการปรบปรงดนดวย
51 ไมคอยเหมาะในการน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ เนองจากพบในเขตฝนชก และเปนดนตนมาก ควรรกษาไวเปนปา หรอปลกไมโตเรว แตถาจะปลกพชแนะน าควรเปนยางพารา แตในระยะยาวผลผลตอาจลดลง ท าใหไมคมกบการลงทน
52 แนะน าใหปลกพชไรรากสน เชน ขาวโพด ขาวฟาง ฝาย ออย ทานตะวน มนแกว และไมผล เชน นอยหนา มะพราว หรอมะละกอ ไมแนะน าใหปลกพชทไมชอบดนเปนดาง เชน สบปะรด หรอถวลสง ส าหรบบรเวณทลาดชนเลกนอย ควรมการปลกแฝกขวางแนวลาดเท เพอปองกนการชะลางพงทลายของหนาดน ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 20-40 เมตร
54 เหมาะสมปานกลางส าหรบพชไรตางๆ ในเขตฝนแลง อยางไรกตามควรมการปลกแฝก หรอปลกพชขวางความลาดเทในพนททมความลาดชน เนองจากมความอดมสมบรณคอนขางต า การใชปยบ ารงดนในรปแบบตางๆ จ าเปนส าหรบดนน
55 พชทแนะน าใหปลก ไดแก ขาวโพด ขาวฟาง ฝาย กลวย มะพราว มะมวง และมะละกอ การใชปยพชสดและปยอนทรยเปนสงจ าเปน เพราะจะท าใหหนาดนรวนซย ส าหรบปยเคมควรใชตามความเหมาะสม ส าหรบบรเวณทลาดชนเลกนอย ควรมการปลกแฝกขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแฝกประมาณ 40-60 เมตร แตถาพบบรเวณทลาดชนปานกลาง ควรม การปลกแฝกขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแฝกประมาณ 20-40 เมตร ควรไถพรวน และปลกพชขวางแนวลาดเท เพอลดปญหาเรองการชะลางพงทลายของหนาดน
56 พชทแนะน าใหปลก ไดแก ขาวฟาง ออย มนส าปะหลง ถวลสง ถวเขยว ขาวไร มะมวง ขนน และกลวย เนองจากดนมความอดมสมบรณคอนขางต า ควรมการใชปยบ ารงดน โดยเฉพาะอยางยงปยอนทรย หรอปยพชสด ส าหรบบรเวณทลาดชนเลกนอย ควรมการปองกนการชะลางพงทลายของหนาดน โดยการปลกแฝกปลกพช และไถพรวนขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 40-60 เมตร แตถาพบบรเวณทลาดชนปานกลาง ควรมการปลกแฝกขวางแนวลาดเท ระยะระหวางแถวแฝกประมาณ 20-40 เมตร พรอมกนนนควรปลกพช และไถพรวนขวางแนวลาดเท เพอลดปญหาการชะลางพงทลายของหนาดน
57 58
เนองจากเปนดนอนทรย ความเหมาะสมในการปลกพชเศรษฐกจจงมนอยหรอไมเหมาะสม ควรสงวนไวเปนปาพร หรอปลกไมเสมด เพอฟนฟสภาพนเวศ
223
กลมชดดน ความเหมาะสมในการปลกพช 59 เหมาะในการท านา ในฤดแลงถามแหลงน าอาจใชปลกพชลมลกตางๆ ได ถาท านาตองมการ
รกษาไว ซงความอดมสมบรณของดน โดยการใชปยใหเหมาะสม 60 เหมาะในการปลกพชไรตางๆ แตควรระวงปญหาเรองน าทวมฉบพลน 61 เหมาะสมปานกลางในการปลกพชไร หรอไมผลในเขตฝนตกนอย ถาจะใหเหมาะสม ควรม
ระบบอนรกษดน เพอปองกนการชะลางพงทลายของดน โดยเฉพาะอยางยงการน าแฝกมาปลกขวางความลาดเทของพนท
62 เปนพนทภเขาหรอเปนเนนเขาสง ไมเหมาะในการน ามาใชปลกพชเศรษฐกจ ควรปลกปา หรอปลกไมโตเรว เพอใหเปนพนทอนรกษ หรอเปนปาตนน าล าธาร