Gesundheitswegweiser 2005, tuerkisch...Tatl ılar, tuzlu kurabiyeler ve fazla kalori içeren...

Albanisch, albanais, albaneseArabisch, arabe, araboDeutsch, allemand, tedescoEnglisch, anglais, ingleseFarsi, farsi, persianoFranzösisch, français, franceseItalienisch, italien, italianoJapanisch, japonais, giapponeseKroatisch, croate, croato/Serbisch, serbe, serbo/Bosnisch, bosniaque, bosniacoPortugiesisch, portugais, portogheseRussisch, russe, russoSomalisch, somalien, somaloSpanisch, espagnol, spagnoloTamilisch, tamoul, tamilThai, thaï, thaiTürkisch, turc, turcoUrdu, ourdou, urduVietnamesisch, vietnamien, vietnamita

▲

SAĞLIKYENİD

EN

Düzenle

nmiş

2. Bask

SağlıkİSVIÇRE SAĞLIK REHBERİ

Elinizdeki Sağlık Rehberi, İsviçre’de yaşayan insanların– öncelikle de göçmenlerin – İsviçre Sağlık Sistemini ta- nımaları için yol gösterir. Bu rehber, genel sağlık hizmet- leriyle ilgili bilgiler ve hastalık ya da maluliyet sigortasıve benzeri konulara ilişkin önemli yasa ve yönetme- likler üzerine açıklamaları içermektedir.

YENİDEN

Düzenle

nmiş

2. Bask

Türk

isch

, tur

c, tu

rco

Sağ

lık İs

viçr

e S

ağlık

Reh

berİ

, Düz

enle

nmiş

2. B

ask

Basım ve yayım

1. basım: 2001 Genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş 2. basım: 2005Yayımlayan: Sağlık Bakanlığı, İsviçre Kızılhaç ve İsviçre CaritasYazarlar: Maja Loncarevic, Iris Stucki, Rahel StukerYeniden düzenleme: Osman BesiçÇeviri: Mustafa İdeliSayfa düzeni: visu’l AG, BernBaskı: Merkur Druck AG, LangenthalÖn baskı: www.alscher.chÇizimler: Claude ZellwegerYeniden düzenlenmiş 2. baskı adedi: Türkçe (8000)

İlişki ve danışma:Schweizerisches Rotes Kreuz, Dept. Migration, Fachbereich Bildung und Gesundheitsförderung, Rainmattstrasse 10, 3001 Bern

İnternet siparişi: www.migesplus.ch,www.bbl.admin.ch, E-Mail: [email protected]ğıtım ve sipariş: BBL/EDMZ, 3003 Bern, Art.-Nr. 311.610.tur

Rehber’in oluşumu

İsviçre sağlık sistemi karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu sistem içerisinde izlenmesi gerekli yollar, özellikle göçmenlerin gözünde büsbütün dolambaçlı hale gelmektedir. Federal Sağlık Bakanlığı, İsviçre Kızılhaç ve İsviçre Caritas kurumları, sağlık alanında bir «Rehber»e acil olarak ihtiyaç duyulduğu sonucuna vardılar. Bu yüzden pratik ve elde taşınabilir bir Rehber’in ortaklaşa kaleme alınmasını kararlaştırdılar.Hazırlıklara, grup toplantılarında Rehber’in içereceği konular belirlenerek başlandı. Bu sürece hem uzman kişiler, hem de Rehber’den yararlanacağı düşünülen çevrelerden kişiler çağrıldı. İlk taslak göç ve sağlık alanlarında çalışan geniş bir uzman çevresine sunuldu. Böylece Rehber’in hem içeriği gözden geçirilmiş oldu, hem de metnin anlaşılır olup olmadığı denetlendi. En sonunda da bir yayın kurulunun denetiminden geçtikten sonra çeviri sürecine geçildi. Bu vesileyle, elinizdeki Sağlık Rehberi’nin üretimine katkıda bulunmuş herkese içtenlikle teşekkür etmek isteriz.

1

İsviçre Sağlık Rehberi’nin ilk baskısının üzerinden beş yıl geçmiş ve bu süre içinde 200’000 adet Sağlık Rehberi dağıtılmıştır. Bu başarının bugün de sürdürülebilmekte olması bizleri sevindirmektedir. İsviçre Sağlık Rehberi, elinizdeki 2. baskıda yeniden düzenlenip geliştirilmiş, böylece hem içeriği güncelleştirilmiş, hem de sayfa düzeni daha çağdaş ve çekici hale getirilmiştir. Rehberin ana çizgilerinde herhangi bir değişiklik yapılmazken, veriler güncelleştirilmiş ve yeni bazı konular eklenmiştir. Elinizdeki güncelleştirilmiş baskıda İsviçre sağlık sisteminin daha anlaşılır, daha geniş ve ayrıntılı özetlenmiş olduğunu umuyoruz. Rehberin İsviçre sağlık sistemini aydınlatıcı bir işlevi olduğuna ve sistemi anlaşılır kıldığına inanıyoruz. Sağlık Rehberi’nin yeniden düzenlenmesinde az ya da çok katkısı olan herkese içtenlikle teşekkür ederiz.

Rehber’in oluşumu

2

Yeni baskıya (2005) önsöz

İçindekiler

Önsöz 6

Sağlık Rehberi’ni Nasıl Kullanmalıyım? 8

En Sık Sorulan 20 Soru 9

Sağlık Hizmetleri Hakkında Önemli Bilgiler 11

Yemek ve Hareket 11

Bağımlılık ve Uyuşturucu 12

Sigara İçmek 13

Alkol 13

HIV/AIDS 14

Aşı 15

Ruh Sağlığı 15

Hasta Hakları ve Yükümlülükleri 16

Kültürlerarası Çevirmenler 17

Genel Sağlık Hizmetleri 19

Uzman Doktor 19

AYAKTA TEDAVİ VE BAKIM 21

Temel Bakım ve Özel Tedavi 21

Poliklinik 25

Eczane 26

Acil Servis 27

Diş Doktorları 29

Psikiyatrist ve Psikolojik Tedavi 30

YATAKLI (YATILI) TEDAVİ VE BAKIM HİZMETİ 32

Hastanede 32

Hastanede Ziyaret 33

Hastanede Beslenme 34

Ameliyat 35

Hastane Sosyal Hizmetleri 35

EVDE ve TEDAVİ SONRASINDA BAKIM 36

Spitex (Spiteks) 36

Rehabilitasyon ve Terapi 37

Yaşlıların Tıbbi Bakımı 39

4

1

2

3

4

ANNE ve ÇOCUK 40

Kadın Hastalıkları Kontrolları 40

Gebelik (Hamilelik) 41

Kontrol Amaçlı Muayeneler 41

Doğuma Hazırlık 42

Doğum 43

Loğusalık Dönemi 43

Süt Bebeklerinin Bakımı 44

Çocukların Tıbbi Bakımı 44

ÇOCUK ALDIRMA 47

Yasa ve Yönetmelikler 48

HASTALIK SİGORTASI 48

Hastalık Sigortası Şirketleri 48

Temel (Genel) Hastalık Sigortası 49

Ek Sağlık Sigortaları 51

Hastalık Sigortası Aylık Primleri (Ödentileri) 52

Yıllık Ödenti (Franchise) ve Sigortalının Masrafl ara Katkısı 53

Ödentilerde İndirim 55

Kaza Sigortası 56

SOSYAL SİGORTALAR 57

Yaşlılık (Emeklilik ) ve Dulluk-Yetimlik Sigortası (AHV) 58

Maluliyet Sigortası (IV) 58

Ek Destekler (EL) 60

Ek Emeklilik Sandığı (BVG) 60

Küçük Sözlük 61

Adres Listesi 67

İçindekiler

5

5

6

7

Önsöz

Kendimi hasta hissettiğimde nereye başvurmalıyım? Tıbbi tedavi parasız mıdır, yoksa ödeme yapmak zorunda mıyım? Acil durumlarda nasıl davranmalıyım? Dişlerimi parasız kontrol ettirmeye hakkım var mı? Bu ve benzeri sorular, gündelik yaşamda ortaya çıkabilir, özellikle de kendimi sağlıklı hissetmediğim durumlarda.

Elinizdeki Sağlık Rehberi, İsviçre’de yaşayan insanlara, sağlık sistemimiz içinde doğru yolu bulmaları için yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Rehber, genel sağlık hizmetleri konusundaki bilgilerin yanı sıra, hastalık ya da maluliyet sigortası ve benzeri konulara ilişkin önemli yasa ve yönetmelikler üzerine açıklamaları da içermek-tedir. Elinizdeki yeni baskıda içerik ve adres listesi güncelleştirilirken, sağlık hizmetleri gibi bazı bölümler de genişletilmiştir.

Farklı sağlık sistemlerine alışık olan göçmenlerin pek çoğu, İsviçre sağlık sistemi hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Bu durum, göçmenlerin İsviçre halkı içindeki benzer gruplardan daha kötü bir sağlık durumuna sahip olmalarına yol açmaktadır.

Bu böyle olmak zorunda değil. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlık alanında herkes için fırsat eşitliği talep etmektedir ve biz bu ilkeyi temel alıyoruz. Sağlık, en büyük insani ihtiyaçlardan biridir. Bütün insanlar, etnik kökenleri ve oturum izinlerinin türü ne olursa olsun, sağlık sorunlarının çözümünde nereye başvuracaklarını bilebilmelidir.

6

Elinizdeki Sağlık Rehberi sadece göçmenler için hazırlanmamıştır. Rehber aynı zamanda İsviçrelilere, göçmenlerle ilgili alanlarda çalışanlara ve İsviçre sağlık sistemi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen herkese seslenmektedir.

Prof. Thomas Zeltner Sağlık Bakanlığı Müdürü

Önsöz

7

Sağlık Rehberi’ni Nasıl Kullanmalıyım?

Rehber’in ilk sayfalarında sağlık ve hastalık üzerine en sık karşılaşılan soruların ve bunlara verilen cevapların hangi sayfalarda olduğunu gösteren bir liste bulacaksınız.

Rehber’de sağlık hizmetleri ve bunlara ilişkin yasa ve yönetmelikler üzerine en önemli bilgiler yer almaktadır. Rehber’e ayrıca bazı kavramları anlaşılır kılmak amacıyla küçük bir sözlük ekledik. Bu sözlükte açıklamasını bulacağınız kelimelerin yanında (➞) işareti vardır. Sözlük Rehber’in sonunda bulunmaktadır.

Sorularına rehberde cevap bulamayanlar, doğrudan yetkili kurumlara başvurabilirler. En önemli başvuru kurumlarının ve danışmanlıkların isim, adres ve telefon numaralarını Rehber’in son sayfalarında bulacaksınız. Bu adresler rehberde (&) işareti ile gösterilmiştir. Adres listesinde, İsviçre genelinde etkin olan merkezi kurumlara ve danışmanlıklara yer verilmiştir.

1

8

1

Sağlık Rehberi’ni Nasıl Kullanmalıyım?

En Sık Sorulan 20 Soru

Nasıl sağlıklı kalabilirim? 11

Çevirmen isteme hakkım var mı? 17

Ev doktoru ne demektir, ne yapar? 21

Randevu alıp gittiğim halde muayene odasına

girmeden önce niçin bekletiliyorum? 23

Doktorum tarafından anlaşılmadığımı hissettiğim

durumlarda, doktorumu değiştirebilir miyim? 24

İlk yardım gerektiren acil bir durumda nasıl

davranmalıyım? 27

Dişlerimi ücretsiz kontrol ettirme hakkım var mı? 29

Zor durumdaysam, korkuyorsam ya da üzgünsem

ve kendi kendime yardım edemeyecek bir durumdaysam, kime başvurabilirim? 30

Hastalandığımda kendi başıma

hastaneye gidebilir miyim? 32

Hasta akrabalarımı ve arkadaşlarımı hastanede

ziyaret edebilir miyim? 33

Hastanede yatan yakınlarıma yemek

götürmek zorunda mıyım? 34

Evde kendi bakımım ya da ev işleri için yardıma

ihtiyacım olduğunda kime başvurabilirim? 36

Bir kadın olarak kendi sağlığım için

neler yapabilirim? 40

Çocuk doktoru ne demektir? 45

9

2 2

Kimler hastalık sigortası yaptırmak zorundadır? 48

Hastalık sigortalarının temel (genel) sigorta bölümünde hangi hizmetler için sigortalıyım? 49

İsviçre’de sağlık hizmetleri ücretsiz midir? 52

Hastalık sigortası primlerinden nasıl tasarruf

edebilirim? 54

Neden yaşlılık sigortası (AHV) ve maluliyet

sigortası (IV) aidatlarını ödemek zorundayım? 57

Malulen emekliliğe ne zaman hak kazanırım? 58

En Sık Sorulan 20 Soru

2

10

Sağlık Hizmetleri Hakkında Önemli Bilgiler

NASIL SAĞLIKLI KALABİLİRİM?

Uygun sağlık önlemleriyle kendinizi hastalıklardan koruyabilirsiniz.

Almancada tıp dilinde «Prävention» denen uygun önlemlerle sağlığımızı koruyabiliriz. Bunun için kişinin öncelikle kendini ve vücudunu iyi gözlemlemesi gerekir. Hastalıklar erken teşhis edilirse, tedavi edilme şansları daha yüksek olur. Kadın doktoruna düzenli aralıklarla görünmek, kadınlar için koruyucu sağlık önlemine iyi bir örnektir.

Sağlık önleminin anlamı, öncelikle sağlığımıza dikkat etmemiz ve nelerin sağlıksız olduğu konusunda bilgi edinmek demektir. Sigara kullanmamak, az içki içmek, bolca meyve ve sebze yemek, bol bol hareket etmek ve ağır işlerde çalışırken vücudumuzu doğru hareket ettirmek sağlığı korumada yardımcı olacaktır.

Sağlıklı yemek yemek (& S.68) ve düzenli hareket etmek, sağlık için önemlidir. Yeterince su içmek (günde yaklaşık 1-2 litre kadar), günde beş kez meyve ya da sebze ve her öğün sırasında tahıl ürünleri yemek, sağlıklı beslenme için gereklidir. Mümkünse kaba öğütülmüş tahıl unu ürünleri tercih edilmeli. Değişken olmak üzere günde bir porsiyon et, balık, yumurta, peynir ya da protein içeren başka besinler alınmalı, bunlara ek olarak süt içilmeli ya da süt ürünleri yenmeli. Yemek pişirirken olabildiği kadar az hayvansal ya da bitkisel yağ kullanılmalı. Tatlılar, tuzlu kurabiyeler ve fazla kalori içeren içecekler (şekerli ve alkollü içecekler) ölçülü alınmalı.

3 3

11

Yemek ve Hareket

3

Her gün en az yarım saat, etkin biçimde hareket etmek önemlidir (örneğin hızlı yürümek, bisiklet sürmek, bahçede çalışmak ya da ev işleri yapmak). Hareketsizlik bel ağrılarına, fazla kiloya, kan dolaşımı bozukluklarına, kalp ve metabolizma hastalıklarına yol açabilir.

Uyuşturucular (& S. 69) psikoaktiv etkileri olan maddelerdir. Bunlar kişinin ruh hali, duyguları, algılama yetisi ve bilinci üzerinde değişikliklere yol açarlar. Tütün ve alkolün yanısıra ağrı dindirici, uyku verici ve sakinleştirici ilaçlar, uyuşturucu maddelerden sayılmaktadır. Ayrıca hintkeneviri (esrar), kokain ve eroin benzeri yasadışı maddeler de aynı sınıfa girerler.Uyuşturucu tüketimi bedensel, ruhsal ve toplumsal sorunlara yol açar. Keyif almaktan alışkanlığa ve buradan bağımlılığa geçiş süreci hızlı ve karmaşık bir yol izler. Bağımlılığa karşı kişinin tavrını etkileyen farklı etmenler sözkonusudur. Örneğin kişilik, sosyal çevre, toplumsal koşullar ya da uyuşturucunun gücü bu etmenlerden bazılarıdır. Aile içinde uyuşturucu sorunuyla karşılaştığınızda ne yapabilirsiniz? Yakınları arasında uyuşturucu sorunu olan kişi birçok zorlukla karşılaşacaktır. Sadece uyuşturucu bağımlısı olan kişi değil yakınları da bu durumdan dolayı ağır bir yük altında kalacatır. Dışarıdan destek aramakta gecikmeyin. Yörenizde bulunan uyuşturucu danışmanlık kurumlarında çalışan uzmanlar size bu konuda destek olacaklar ve eşlik edeceklerdir. Danışma hizmeti ücretsizdir ve danışmanlar meslek sırrı ilkesine uymakla yükümlüdür. Telefon rehberinde ilgili kurumların adreslerini bulabilirsiniz, ayrıca ev doktorunuza da sorabilirsiniz.

Bağımlılık ve Uyuşturucu

12


13

SİGARA İÇMEK

Sigara içmek (& S. 69) vücudun tamamı için zararlıdır. Kanser, kalp krizleri, akciğer hastalıkları ve damar tıkanıklığı sigara içmenin sonuçlarından bazılarıdır. Günümüzde ölüm olaylarının üçte biri sigara içmekten kaynaklanmaktadır. Sigara dumanı içeren hava, sigara içmeyenler için bile zararlıdır, özellikle çocuklara zarar verir. Dumanlı havayı tenefüs etmek zorunda kalan çocuklar, öteki çocuklara göre ortakulak ve akciğer iltihaplanması, bronşit ya da astım benzeri hastalıklara iki kat daha fazla yakalanmaktadır. Kaç tane sigara içtiğim pek önemli değil demeyin! Günde bir kaç tane az içmeyi başarmakla bile, sağlığınız için bir şeyler yapmış olursunuz. Kapalı yerlerde sigara içmemek hem size hem de çevrenizdekilere yararlıdır. Sigarayı bırakmak istiyorsanız, bu konuda ev doktorunuzla görüşmelisiniz.Sigarayı bırakmanın sağlık için büyük yararları vardır: Sigarasız geçen bir günün sonunda kan temizlenir, üç ay içinde akciğerler, bir yıl sonra da damarlar temizlenmiş olur. Sigarayı bıraktıktan beş yıl sonra kanser tehlikesi azalır ve vücut bütünüyle arınır.

ALKOL

Alkol (& S. 69) çeşitli olumsuz sonuçlara yol açabilir: Düzenli olarak fazla alkol tüketimi tehlikelidir. Az miktarda alkol tüketimi bile kişinin yoğunlaşma yeteneğini kısıtlar, tepki gösterme ve tavır belirleme hızını düşürür. Bu da kişinin tehlikeyi göze alma cesaretini ve kaza tehlikesini arttırır. Aşırı ve yüksek dozlu alkol tüketimi insan vücudunun hemen her organına zarar verir. Ayrıca bir dizi ruhsal ve sosyal sorunları da yanında getirir. Aile içinde ya da

3


3

HIV/Aids

14

dışında rastlanan şiddet uygulamaları genellikle alkol tüketimiyle ilintilidir.

Alkolün tehlikesizce keyfi ni çıkarmak istiyorsanız, şu kurallara uymalısınız: sağlıklı ve yetişkin erkekler günde iki standart bardaktan fazla alkol almamalı. Standart bardak derken, restoranlarda genellikle alkol için kullanılan bardaklardan söz ediyoruz. Kadınlar erkeklere oranla alkole daha duyarlı tepki gösterirler, bu nedenle günde bir standart bardaktan fazla alkol içmemelidirler. Araba kullanırken, çalışırken ve ilaç aldığınız dönemlerde ya da herhangi bir hastalığınız varsa, alkol tüketiminden tamamen vazgeçmelisiniz. Gebelik ve çocuk emzirme döneminde de alkol kullanmamalısınız. Alkol ile sorununuz varsa, bölgenizdeki alkol danışmanlık kurumlarından birine zaman geçirmeden başvurunuz. Danışmanlık hizmetleri ücretsizdir ve danışmanlar meslek sırrı ilkesine uymakla yükümlüdür. Telefon rehberinde ilgili kurumların adreslerini bulabilirsiniz, ayrıca ev doktorunuza da danışabilirsiniz.

Bağışıklık sistemi zayıfl ığı ➞Aids ve benzeri cinsel ilişki yoluyla bulaşan hastalıklara (örneğin papağan hastalığı, belsoğukluğu, hepatit) karşı en iyi kondomla korunabilirsiniz. Kondom hemen her eczaneden, super marketten ve drogerielerden satın alınabilir. Konuya ilişkin sorularınız için kantonal Aids-Hilfe (& S. 69) ya da doktorunuzla görüşünüz.HI-Virusu (Aids) taşıyıcısı olmaktan korkuyorsanız kantonal Aids-Hilfe ya da doktorunuzla görüşünüz. Bu durumda Aids-Hilfe ya da doktorunuz bir test yapmanın gerekli olup olmadığı konusunda size yardımcı olacaklardır. Test yaparken kimliğinizi gizli tutma hakkınız vardır.


3

Aşı yaptırmak da sağlık önlemleri arasındadır. Aşı yaptırarak bir çok bulaşıcı hastalık önlenebillir. Federal Sağlık Bakanlığı şu hastalıklara karşı aşı yapılmasını önermektedir: Kuşpalazı, tetanos, boğmaca, çocuk felci, menenjit, gırtlak iltihabı, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, hepatit B (sarılık) (& S. 70). Bunlara ek olarak başka aşılar da gerekli olabilir, örneğin yurt dışına yolculuklar öncesinde. Ayrıca henüz yaptırmamış olduğunuz aşılar varsa onları da her zaman yaptırabilirsiniz.

İsviçre’de aşılar genellikle çocuk doktorları ya da ev doktorlarınca yapılmaktadır. Aşı konusunda sorularınız için doktorunuzla görüşebilirsiniz.

Morali yerinde olmak ve yaşama sevinci duymak ruh sağlığının temel öğeleridir. Aile, iş, boş zaman etkin-likleri ve okul çevresinde iyi işleyen ilişkiler, kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlıklı olmayı «kişinin hastalıksız ve sağlam olmasının yanı sıra, kendini bedensel, ruhsal ve toplumsal olarak tam anlamıyla iyi hissetmesi» olarak tanımlıyor. Yani sağlık için bedensel etmenler yanında ruhsal ve toplumsal etmenlerin de önemli olduğu belirtilmiş oluyor bununla.

Ruh hastalıkları en sık karşılaşılan hastalıklar arasındadır. Her üç kişiden birinin yaşamında en az bir kez ruhsal bunalım geçirdiği bilinmektedir. Pek çok kişi yaşadığı bunalımın üstesinden kendi başına gelebilmek-tedir. Her on kişiden biri ise, benzer sorunlar nedeniyle ruh hastalıkları kliniklerinde tedavi görmektedir. İsviçre’de ruhsal sorunların tedavisi için geniş bir hizmet sistemi mevcuttur. Bu konuda yardıma ihtiyacınız olduğunda (& S. 70) doktorunuzla görüşünüz. Doktorunuz sizi durumunuza uygun bir tedaviye gönderecek ya da gerekiyorsa ilaç verecektir.

Ruh Sağlığı

15

Aşı


3

Hastalanmanız halinde, uygulanacak tıbbi tedavi konusunda sizin de söz hakkınız vardır (& S. 70).

Doktorunuz sizi muayene ederken, ➞teşhis ettiği hastalık, uygulanması düşünülen tedavi ve öteki tedavi seçenekleri ile hastalık tedavisinin getireceği tehlikeler konusunda sizi bilgilendirmek zorundadır. Verilecek karara sizin de katılmanız ancak bu şekilde mümkün olabilir. Herşeyi doğru anlamış olmak için, doktora gerekli soruları sormanız önemlidir. En az bunun kadar önemli olan bir başka nokta da, doktorun sizin söyle-diklerinizi ve sorularınızı doğru anlamış olmasıdır.

Doktorlar halk dilinde «meslek sırrı» diye bilinen sır saklama ilkesine bağlıdırlar. Yani hastalarla ilgili bütün bilgileri kesinlikle gizli tutmakla yükümlüdürler. Ayrıca doktorlar sizinle ilgili bilgileri ancak sizin onayınızla başka kişilere aktarabilirler.

Herhangi bir hastalık nedeniyle doktora gittiğinizde, doktorla işbirliği içinde olmanız gerekir.

Hasta Hakları ve Yükümlülükleri

16


3

Bir hastalığın doğru tedavi edilebilmesi ancak iki şeyle olanaklıdır; birincisi hastanın doktorları, hastabakıcıları, sosyal hizmet uzmanlarını ya da tedavide yer alan öteki kişileri yeterince anlaması, ikincisi de bu kişilerin hastayı yeterince anlamaları. Ne var ki doktor muayene-hanelerinde, hastanede, sosyal hizmet ve benzeri kurumlarda dil engeli ya da yetersizliği sık sık karşılıklı yanlış anlamalara yol açmaktadır.

Konuşmalarda ➞kültürlerarası bir çevirmen (�& S. 70) hazır bulunursa, olası yanlış anlaşılmalar önlenebilir. Sağlıklı ve doğru bir çeviri için, çevirmenin hem uygun bir öğrenim görmüş olması, hem de hastanın akrabası ya da yakını olmaması gerektiği deneyimlerden bilinmekte-dir. Bu hem hastanın akraba ya da yakınlarının genellikle tercümanlık öğreniminden yoksun olmasından, hem de duygusal açıdan etki altında olmalarından ötürü böyledir. Bu kişilerin yapacağı çeviriler yanlış sonuçlar doğurabilir. Sadece istisnai - ➞acil yardım - durumlarda çocuklar, akrabalar ya da hastane personeli tercüman olarak çağırılabilir.

ÇEVİRMEN İSTEME HAKKIM VAR MI?

Hayır, İsviçre’de çevirmen isteme hakkı yoktur.

Tercümanlk

17

Kültürlerarası Çevirmenler


3

18

İsviçre’de çevirmen isteme hakkı (henüz) olmadığı için, çeviri yapabilecek bir kişiyi belki de kendiniz bulmak zorundasınız. İyi çevirmenleri hizmete sunan bir çok aracı kurum bulunmaktadır (& S. 70). İsviçre’deki bir çok büyük hastanenin kendi çevirmenlik servisleri vardır.

Çevirmen ücretleri İsviçre’de (henüz) belli bir standarta göre düzenlenmemiştir. O nedenle her görüşmeden önce olanaklar ve ödeme koşulları üzerine bilgi edininiz.


Genel Sağlık Hizmetleri İsviçre’de tıbbi bakım, ayakta tedavi ve bakım ya da yataklı tedavi ve bakım şeklinde yapılır. Yataklı muayene ve tedavi gerektiğinde, hastalar hastane, klinik ya da bir bakımevine yerleştirilir. Tıbbi ilk müdahale, muayene ya da tedaviden sonra hasta hastanede yatmıyor ve hemen eve dönebiliyorsa buna «ayakta teda-vi» denmektedir. Hastalık durumunda kişinin başvurduğu ya da göründüğü danışmanlık ve bakım kurumlarının hepsi «ayakta tedavi» kurumları olarak adlandırılır. Yataklı bakım ya da tedavi için İsviçre’de hastayı bir doktorun uygun bir kuruma göndermesi gerekir.

PSİKOSOSYAL DANIŞMANLIKLAR

İsviçre’de tıbbi hizmet kurumlarının yanı sıra, kendiniz, ailenizden biri ya da bir tanıdığınız sorunlarla (kişisel, ailesel, parasal vb.) karşı karşıya kaldığında, yardım ve destek almak amacıyla başvurabileceğiniz bir dizi danışmanlık kurumu bulunmaktadır. Örneğin bağımlılık, borçlanma ve benzeri konularda sunulan danışmanlık hizmetlerinin yanısıra ana baba, aile, kadınlar vs. için danışmanlık kurumları vardır. Bu kurumlarda çalışanlar, genellikle uygun bir öğrenim (sosyal hizmet, sosyal pedagoji, ruhbilim vb.) görmüş kişilerdir. Danışmanlar da meslek sırrı ilkesine bağlı kalmakla yükümlüdür. Danışmanlık hizmetleri ücretsizdir. Size, daha doğrusu sorununuza uygun düşecek bir danışmanlık kurumu bulabilmeniz için ev doktorunuz yardımcı olabilir. Bir çok danışmanlık kurumuna telefonla da ulaşabilirsiniz ya da onları internette bulabilirsiniz (�& S. 71).

UZMAN DOKTOR

Hemen bütün doktorlar tıp doktoru diplomasını aldıktan sonra belirli bir uzmanlık alanında öğrenimlerini sürdürürler. Örneğin genel tıp, cerrah, kadın hastalıkları

4

19

4

Genel Sağlık Hizmetleri

4

20

vb. alanlarda uzmanlık öğrenimi yapılabilir. Ev doktorları, öteki uzman doktorlar ya da hastane doktorları eşdeğer bir öğrenim görürler ve bu öğrenim İsviçre Doktorlar Federasyonu (➞FMH) tarafından denetlenir.

ÖNEMLİ UZMAN DOKTORLAR

Genel tıp doktoru Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilecek ya da çıkmış olan hastalıklara karşı önlem ve tedavi. Genel tıp doktorları genellikle ev doktoru olarak çalışırlar ve gerekli hallerde hastanın uzman doktora ya da hastane, klinik vb. yerlere sevki için öteki doktorlarla işbirliği yaparlar.

İç hastalıkları doktorları (Dahiliyeciler) Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilecek ya da çıkmış olan hastalıklara karşı önlem ve tedavi (ev doktorları, genel iç hastalıkları doktorları). Daha özgün alanlarda uzmanlaşmış dahiliyeciler de vardır. Örneğin, solunum yolları ve organları, kalp ve kan dolaşımı (Kardiyoloji) ya da mide ve bağırsaklar (Gastro-Enteroloji).

Çocuk doktorları (Pediatristler)18 yaşına kadar olan çocukların ruh ve beden hastalıklarının tedavisiyle ilgilenirler.

Kadın hastalıkları doktorları (Jinekologlar)Erken teşhis amaçlı muayeneler, kadın hastalıklarının tedavisi, doğuma yardım.

Cerrahlar (Ameliyat doktorları) Hastalık ve kazalarda cerrahi tedavi (ameliyat).

Ruh hastalıkları doktorları (Psikiyatristler)Ruhsal rahatsızlıkların tedavisi.

TEMEL BAKIM VE ÖZEL TEDAVİ

EV DOKTORU NE DEMEKTİR, NE YAPAR?

Ev doktorları İsviçre’de hastalık durumunda ilk başvurulan kişilerdir.

Hastalandığınızda ev doktoru tedavi için ilk başvuracağınız kişidir. Ev doktorları genel olarak hastalıkla ilgili ➞temel bakımdan sorumludur ve ilk tedaviden sonra sizi gerekli hallerde uzman doktor, hastane, klinik benzeri uygun yerlere sevkederler.

Özel durum: İltica talebinde bulunan kişilerin kaldığı kamplarda hastalık halinde ilk önce kamp çalışanlarına başvurulması gerekiyor. Genel olarak kampların kendi doktorları vardır. Bu doktorlar hasta kişinin ilk tedavisini yapar ve gerekli hallerde hastayı uzman doktor, hastane, klinik benzeri uygun yerlere sevkederler.

Ev doktorları çoğunlukla genel tıp, iç hastalıkları ya da çocuk doktorluğu konularında uzmandırlar (bkz. S. 20). Özel tedaviler, yani bedenin belli bir kesimine ya da organına (örneğin kalp ve kan dolaşımı) yönelik muayene ya da tedaviler bu konuda uzman doktorlar tarafından gerçekleştirilir. Uzman doktorlara genel olarak ev doktorunuzun havalesiyle ulaşabilirsiniz. Ama kendi başınıza da uzman doktorlara başvurabilirsiniz. Kendi başınıza bir uzman doktora başvurmadan önce şuna dikkat etmeniz önemlidir: temel hastalık sigortanızda uzman doktora başvurma konusunda herhangi bir sınırlama olup olmadığına bakınız (bkz. S. 54).


4

Ayakta Tedavi ve Bakım Hizmeti

21


4

Doktorla ➞görüşmek istendiğinde önceden telefonla randevu alınmalıdır. Bu telefon görüşmesi sırasında ➞doktor yardımcısına şikayetlerinizi ayrıntılı anlatmanız önemlidir (örneğin ne zamandan beri bu şikayetleriniz var, belirtileri nelerdir gibi.). Tam kararlaştırılan saatte muayenehaneye gidiniz ve doktor yardımcısına geldiğinizi bildirin. O size doktorunuzu nerede bekliyebileceğinizi gösterecektir. Doktorun randevusuna herhangi bir nedenle gide-meyecekseniz, kararlaştırılan saatten en az 24 saat önce telefon ederek randevunuzu iptal ettirmeniz gerekir.

TEMEL BAKIM

Ev doktorlarıör. uzman genel tıp doktoruör. iç hastalıkları uzmanıör. çocuk doktorlarıvb.

ÖZEL TEDAVİ

Her uzman doktor özel bir alanda uzmandır:ör. kalp ve kan dolaşımı (Kardiyoloji)ör. mide ve bağırsak (Gastro-Enteroloji)ör. deri (Dermatoloji)ör. göz (Optalmoloji)ör. kulak, burun ve boğaz

AYAKTA TEDAVİ VE BAKIM HİZMETİ 22

RANDEVU ALIP GİTTİĞİM HALDE, MUAYENE ODASINA GİRMEDEN

ÖNCE NEDEN BEKLETİLİYORUM?

Bir ➞görüşme (muayene) öngörülenden daha uzun sürebilir. Bu durum sıradaki hastaların bekleme sürelerinin uzamasına yolaçar. ➞Acil durumlarda genellikle bir kaç saat sonrası için doktor randevusu ayarlanabilir. Acil hastaların tedavileri, sıradaki hastaların randevuları arasına sıkıştırılır. Böylece acil müdahaleler olanaklı olur, ancak bekleme odasında bekleme süresini de uzatır. Doktor muayenehanesinde genellikle akşama doğru bekleme süreleri uzar. Normal olarak ➞doktor yardımcısı sıra bekleme süresinin yaklaşık ne kadar olacağını bilir. O nedenle muayenehaneye geldiğinizde, kendisine bekleme odasında beklemek zorunda olup olmadığınızı ya da bu zamanı örneğin başka işleriniz için kullanıp kullanamayacağınızı sorabilirsiniz.

Ev doktoru hastasını iyi tanır ve hastalığı üzerine ayrıntılı bilgi sahibi olursa, çok daha kolay teşhis koyar, doğru tedaviyi çok daha kolay belirler ve hastanın başka bir uzman doktora ya da hastaneye gönderilmesi konusunda daha rahat karar verebilir. O nedenle hastalandığınızda hep aynı ev doktoruna gitmeniz daha yararlıdır. Doktorunuzla kuracağınız iyi bir ilişki bunun için önemli bir temel oluşturacaktır. Doktorunuza güvenebilmeli, sizi iyi anladığından emin olabilmeli ve kendinizi onun yanında rahat hissedebilmelisiniz.


4



4

DOKTORUM TARAFINDAN ANLAŞILMADIĞIMI HİSSETTİĞİM

DURUMLARDA, DOKTORUMU DEĞİŞTİREBİLİR MİYİM?

Evet, doktor seçiminde özgürsünüz ve yanında kendinizi rahat hissedebileceğiniz bir doktor arayabilirsiniz.

➞Özgürce doktor seçimi, uygun doktorları bulmanıza olanak sağlayacaktır. Örneğin kadınlar bir erkek tarafından muayene edilmekten rahatsızlık duyarsa, bir kadın doktor seçebilirler; aynı şey erkekler için de geçerlidir. Ama bu kural, ancak sağlık sigortanız doktor seçiminde bir sınırlama getirmemişse geçerlidir (bkz. S. 54).

Özel durum: İltica başvurusu henüz kabul edilmemiş kişilerin kendi doktorlarını seçme hakkı genellikle yoktur. Doktorunuzun yanında kendinizi rahat hissetmiyorsanız, size bakan kurum ya da kişiye başvurunuz.

Nasıl siz doktorunuzu özgürce seçme hakkına sahipseniz, doktorlar da yeni hasta kabul edip etmeme de özgürdürler.

Bekleme Salonunda



4

DOĞAL TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Başka ülkelerde olduğu gibi İsviçre’de de insanlar sağlık sorunlarıyla karşılaştıklarında sık sık ev reçetelerine göre hazırlanan ilaçlara başvururlar. Bu ilaçlar (örneğin şifalı otlar, çay vb.) doğal malzemelerden ya da şifalı otlardan yapılmıştır, o nedenle kimyasal maddelerden yapılan ilaçlara göre daha hafi f bir etkileri vardır. Ev reçetelerine göre üretilen benzeri ilaçları hemen herkes kullanmıştır. Ancak doktor görüşmesine gelmeden önce evde yapılan hangi ilaçları kullandığınızı doktorunuza bildirmeniz önemlidir. Hangi ilaç ya da yöntemlerin tedaviyi kolaylaştırabileceği konusunda doktorlar sizi bilgilendirebilir.Ev reçetelerine göre üretilen ilaçların yanısıra, alışılmış tedavi yöntemlerinin yerini alabilecek ya da alışılmış tedavi yöntemlerini tamamlayacak başka doğal tedavi uygulama ve yöntemleri de vardır. Bunlardan bazıları için doktorlar ek bir öğrenim görebilirler. Doktorların uyguladığı doğal tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır: ➞Akupunktur, ➞Homeopati, ➞Çin Hekimliği, ➞Antroposofcu Hekimlik, ➞Sinir Noktaları Terapisi ya da ➞Pitoterapi.Benzeri doğal tedavi masrafl arı 01.07.2005 tarihinden başlamak üzere hastalık sigortalarınca üstlenilmeyecektir. Ancak doğal tedavi yöntemleri için ek sigorta yaptırmak olanaklıdır. Bu konuda sigorta şirketinizden bilgi edinebilirsiniz.

POLİKLİNİK

Poliklinik (Ambulatorium), hastaların ilk başvuruyu yapabilecekleri bir başka kurumdur. Genellikle bir hastaneye bağlı olan poliklinik bir ➞ayakta tedavi kuruluşudur. Ev doktorlarının muayenehanesinde olduğu gibi poliklinikte de ➞görüşme, muayene ve tedavi yapılır. Polikliniğe gitmeden önce de bir randevu almak zorundasınız. Uzmanlık gerektiren bazı tedaviler için sözkonusu alana ilişkin poliklinikler vardır. Bazı klinikler, ancak bir doktor sevketmişse sizi kabul ederler.



4

Polikliniğin avantajlı yanı, hastane araç-gereç ve personelinin polikliniğin de hizmetinde olması ve bunların gerektiğinde kolayca erişilebilir olmasıdır. Bir muayene için hastane içinde başka bir bölüme gönderi-lirseniz uzun süre beklemek zorunda kalabilirsiniz. Poliklinik genellikle doktorlar için bir eğitim yeridir. Bu nedenle doktorlar sık sık değişirler ve uzun süreli bir tedavinin aynı doktorca yapılması pek enderdir. ECZANE

Eczane de hastaların ilk başvuru yerlerinden biridir. Eczacılar ilaçlar konusunda uygun öğrenim görmüş uzman kişilerdir. Hastalandığınızda size gerekli önerilerde bulunabilecek yetkinliktedirler: Hastalığınızın durumuna göre size ya ilaç vereceklerdir ya da sizi doktorunuza göndereceklerdir.

Eczanede


Eczaneden satın alabileceğiniz ilaçlar bilimsel denetim-den geçmiş ve kaydedilmiştir. Hastalık sigortasınca bedeli ödenecek ilaçlar özel bir listede yazılıdır (➞özel liste). İlaçların çoğu reçete ile verilir. Bu tür ilaçları ancak doktor reçetesiyle satın alabilirsiniz. İsviçre’de hemen bütün ağrı kesici ve tedavi edici ilaçları tablet şeklinde bulmak mümkündür. Doktorlar bu yüzden seyrek olarak iğneye başvururlar. Eczanede jenerik (türev) ilaç sormak yararlı olabilir. Jenerik (türev) ilaç orjinal ilacın başka isim altındaki kopyasıdır. Orjinal ilaçların yapıldığı maddelerin aynısını içermelerine karşın türevler (jenerikalar) genellikle çok daha ucuzdurlar. Doktorların orjinal ilaç mutlaka verilmelidir gibi bir talepleri yoksa, eczacılar doktorların yazmış olduğu orjinal ilaçlar yerine türev (jenerik) ilaç verebilirler.

ACİL SERVİS

➞Acil durumlar yaşam tehlikesi içeren ve bu nedenle de hızlı müdahale gerektiren anlardır. Acil servise ancak durum çok ciddi ve tehlikeliyse gidilmeli. Bütün öteki durumlarda daima önce kendi ev doktorunuzla görüşmelisiniz. Bir çok ev doktoru acil durumlarda istek üzerine hastayı evinde de ziyaret eder. Acil durumlarda ev doktorlarına genellikle geceleri ve hafta sonları da ulaşılabilir.

İLK YARDIM GEREKTİREN ACİL BİR DURUMDA NASIL

DAVRANMALIYIM?

Acil servise durum ancak çok ciddi ve tehlikeliyse gidiniz. Her zaman önce kendi ev doktorunuzla görüşmeyi denemelisiniz.


4



4

Ev doktoruna ulaşılamıyorsa, genellikle telesekreter aciI durumlar için görevli doktora nasıl ulaşılabileceğinizi bildirir. Ayrıca her büyük şehirde geceleri de nöbetçi bir eczane bulunur. Hangi eczanenin nöbetçi olduğu ya da acil durumlar için görevli doktorlara nasıl ulaşılabileceği dağıtılan resmi ➞bedava günlük gazetelerde yayınlanır. Ne olup bittiğini acil serviste tam olarak anlatmanız önemlidir.

ACİL DURUMU BİLDİRME

Kimsiniz? Nereden telefon ediyorsunuz? Ne oldu? Şimdiye kadar neler yaptınız?

Kamu hastanelerinin çoğunda 24 saat açık bulunan bir acil servis hizmeti bulunur. Bir ➞cankurtarana ihtiyacınız olursa, acil yardım servisinden (�) 144) telefonla isteyebilirsiniz. Kural olarak cankurtaranla yanlızca hastalar götürülür. Yani hastaya eşlik etmek isteyen kişiler cankurtarana alınmaz. Cankurtaranla hastaneye götürülme masrafının bir bölümünü hastalar kendileri ödemek zorundadır (bkz. S. 51). Acil durumlarda İsviçre’de her doktora ve her hastaneye baş vurabilirsiniz. Aynı şekilde doktorlar da yaşam tehlikesiyle karşı karşıya kalan herkesi tedavi etmek ya da gerekli yerlere havale etmek mecburiyetindedirler.


DİŞ DOKTORLARI

Dişlerinizin sağlıklı kalması için düzenli aralıklarla ve esaslı bir şekilde temizlemeniz gerekir.

DİŞLERİMİ ÜCRETSİZ KONTROL ETTİRME HAKKIM VAR MI?

Hayır, diş doktorlarının yaptığı kontrollar hastalar kendileri ödemek zorundalar.

Kişiler, diş tedavilerini genel olarak kendileri ödemek zorundalar. Hastalık sigortası, ancak bedensel hastalık ya da kazaların yol açtığı diş ya da çene kemiği bozukluklarının tedavisini ücretsiz. Yirmi yaş dişlerinin çekim masrafl arını hastalık sigortası pek ender öder. Kişinin dişlerini bedeva kontrol ettirme hakkı yoktur. Ancak hastalık sigortaları diş tedavisi masrafl arının bir bölümünü üstlenen ek sigortalar (bkz. S. 51) sunmaktadır.


4

Diş Doktorunda



4


Dikkat: İlticacılar, geçici olarak kabul edilenler ile koruma altındaki kişiler, diş doktoruna, tedavi ücretinin garanti edildiğini bildiren yazılı bir belge (Kostengutsprache) göstermelidir. Bu belge yetkili bakım kurumundan talep edilebilir. Diş doktorları ➞acil durumlarda garanti belgesi olmaksızın ağrıyı dindirici müdahalelerde bulunabilirler.

PSİKİYATRİST VE PSİKOLOJİK TEDAVİ

Kişisel ya da ailesel güçlükler yaşıyorsanız, kronik ağrılar ve sürekli uykusuzluktan şikayet ediyorsanız, hiç umulmadık anda birdenbire ya da düzenli aralıklarla aşırı korkuya kapılıyorsanız, sürekli üzüntülü iseniz ve bu durum gündelik yaşamınızı felç edici bir düzeye ulaştıysa, psikiyatristler ya da psikologlar bu sorunların çözümünde size yardımcı olacaktır.

ZOR DURUMDAYSAM, KORKUYORSAM YA DA ÜZGÜNSEM VE

KENDİ KENDİME YARDIM EDEMEYECEK BİR DURUMDAYSAM KİME

BAŞVURABİLİRİM?

Sorunlarınızın üstesinden gelmek için psikiyat-ristler ya da psikologlar size yardım edebilirler.

Bu ve benzeri sorunları yaşıyor olmak gündelik yaşamınızda sizleri engelliyecektir. Psikiyatrisler ya da psikologlar sorun üzerine sizinle ayrıntılı konuştuktan sonra, yaşamınızı iyileştirecek yeni yol ve olanakları sizinle birlikte bulmaya çalışırlar. Tek tek kişiler için psikiyatrik ve psikolojik tedaviler olduğu gibi, eş, aile ya da grup üyelerine yönelik birlikte terapi olanağı da vardır.

Psikiyatristler, doktorluk öğrenimine ek olarak psikiyatri ve psikoterapi alanlarında eğitim görmüş uzmanlardır. Aynı şekilde psikologlar da normal psikoloji öğreniminden sonra psikoterapi alanında ek öğrenim görmüş uzmanlardır. Ancak psikologlar doktor değildirler ve bu nedenle, örneğin ilaç veremezler.Psikiyatrist ve psikologlar psikoterapi yapabilirler. Ne var ki genel hastalık sigortaları (bkz. S. 49) çoğunlukla terapiyi ancak psikiyatristler yaparsa psikoterapi ücretlerini üstlenmekteler. Doktor sıfatı taşımayan uzmanlar tarafından yapılacak psikoterapiler için ek sigorta (bkz. S. 51) yapma olanağı vardır. Ancak doktorun kişiyi psikoterapi için bir psikologa gönderme-si halinde genel hastalık sigortaları masrafl arın bir bölümünü üstlenmektedir. Bir kimse yoğun bir koruma ve gözetime muhtaçsa, örneğin kendisine ya da başkasına zarar verebilecek durumdaysa, o kişinin bir ➞psikiyatri kliniğine gönderilmesi zorunludur. Çok özel durumlarda, hastalar istemese de onları psikiyatri kliniklerine göndermek mümkündür. Hasta iradesi dışında, yani istemine karşın kliniğe yatırılırsa (➞FFE: Fürsorgerische Freiheitsent-ziehung) tedaviden sorumlu doktorlar, hastaları ve hasta yakınlarını sahip oldukları haklar üzerine ayrıntılı şekilde sözlü ve yazılı olarak bilgilendirmekle yükümlü-dürler. Hasta taburcu edilmeden önce sorunları yeniden konuşmak ve çözümlemeye çalışmak amacıyla ➞ayakta tedavi (uzmanla görüşme) gerçekleştirilir.


4



4

32

HASTANEDE

Hastaları bir hastaneye gönderme işini ev doktorları ya da öteki uzman doktorlar yaparlar. Örnek olarak şunları hastaneye gönderme nedenleri arasında sayabiliriz: Ayrıntılı muayene ve teşhisler, durumu açıklığa kavuşturma, hastalığın seyrini izleme, ameliyat ya da terapi.

HASTALANDIĞIMDA KENDİ BAŞIMA HASTANEYE GİDEBİLİR

MİYİM?

Hayır, ancak sizi tedavi eden doktor sizi hastaneye gönderebilir.

Randevuya uygun olarak hastaneye varır varmaz, önce hasta kayıtlarının yapıldığı büroya (Patientenanmel-dung) geldiğinizi bildirin. Orada sizinle ilgili önemli bilgiler kayda geçirilecektir. Başvurudan sonra yatmanız gereken bölüme gönderilirsiniz. Sigorta sözleşmenize uygun düşecek bir odaya yerleştirilirsiniz (bkz. S. 51). Bölümler, yani odalar genel (çok yataklı), yarı özel (iki yataklı) ve özel (tek yataklı) olarak ayrılır. Ek masrafl arı kendiniz üstlenmeyi kabul ederseniz bölüm değiştirmek olanaklıdır.Hastanenin her bölümünde sorumlu bir doktor vardır. Sorumlu doktorun dışında hastanede gerektiğinde çağrılabilecek çeşitli başka uzman doktorlar çalışmaktadır. Bu nedenle hastanede kaldığınız sürede birden fazla doktorun sizinle ilgilenmesi mümkündür.

Hastanede hasta bakımının büyük bir bölümünü hemşireler ve hastabakıcılar yapar. Hastanenin belli bir bölümünde çalışan hemşireler, hastabakıcılar ve doktorlar sıkı bir işbirliği sergilerler. Bu kişiler gözlemlerini düzenli olarak birbirlerine aktarırlar. Böylece hem doktor hem de hemşire ve hastabakıcılar tarafından tedavi ve bakımınızın uygun şekilde yapılması

Yataklı (yatılı) Tedavi ve Bakım Hizmeti

güvence altına alınmıştır. Aynı şekilde hastane çalışanlarının hasta ve hasta yakınlarıyla düzenli görüşmeleri de önemlidir. Doktorlar gibi hemşireler ve hastabakıcılar da meslek sırrı ilkesine uymakla yükümlüdür (bkz. S. 16). Üniversite ve kanton hastaneleri gibi büyük hastaneler, küçük hastanelere göre daha fazla uzmanlık gerektiren tıbbi hizmetler sunmaktadırlar. Bu nedenle karmaşık bir durum sergileyen ve özel tedavi yöntemleri gerektiren hastalıkların tedavisi için hastalar bölge hastanelerinden genellikle büyük hastanelere ya da uzmanlaşmış kliniklere gönderilir. Çocuklar için hastanelerde özel bölümler ya da çocuk hastaneleri vardır. HASTANEDE ZİYARET

HASTA AKRABALARIMI VE ARKADAŞLARIMI HASTANEDE ZİYARET

EDEBİLİR MİYİM?

Evet, belirlenmiş ziyaret saatleri içinde hastanın yattığı bölümde ziyaretlere izin verilir.


4


Hastanade Ziyaret



4

Her hastanede hastalar ziyaret edilebilir. Ancak ziyaretçiler odadaki öteki hastaları rahatsız etmemeye ve hastane işleyişini bozmamaya özen göstermelidir. Bu nedenle hastanelerin önceden belirlenmiş ziyaret saatleri vardır. Ziyaret saatlerini hastanede öğrenebilirsiniz. Bir çok hastanede, hastane üzerine en önemli bilgilerin ve hastane hizmetlerinin yer aldığı broşürler de bulunur. Hastane ziyaretçileri hastaları tehlikeye düşürmemek için sağlıklı olmalıdırlar (ör. soğuk algınlığı, ateş, bulaşıcı cilt hastalıkları hallerinde ziyaretten vazgeçil-meli). Bazı bölümlerde uyulması gereken özel hijyen (temizlik) yönetmelikleri vardır. Böyle yerlerde o bölüme ya da odaya girmeden önce ziyaretçilerden ellerini yıkamaları ve dezenfekte etmeleri ya da yüz maskeleri takmaları ve elbiselerinin üstüne koruyucu önlük giymeleri istenebilir. Ayrıca benzeri önlemler ziyaretçileri de salgın hastalıklara karşı koruyabilir.

HASTANEDE BESLENME

Hastanede kaldıkları sürece hastalar yemeklerini bulundukları bölümde yerler. Yemek hastaların sağlık durumuna ve gerekli ➞diyet önlemlerine göre hastaların neyi ne kadar yiyebilecekleri hastane yetkililerince belirlenir. Yemekler hazırlanırken hastaların arzu ve yemek alışkanlıkları (bitkisel tercih - vejeteryan -, domuz eti yememek, vb.) göz önünde bulundurulur. Bu nedenle hemşireler ve hastabakıcılara yemek arzularınızı iletmeniz önemlidir.

HASTANEDE YATAN YAKINLARIMA YEMEK

GÖTÜRMEK ZORUNDA MIYIM?

Hayır, hastaların yemekleri hastanece hazırlanıp verilir.

Hastanın yanında çok uzun süre kalsalar bile hasta yakınlarına hastane yemek vermez. Bu durumlar için her hastanede kamuya açık lokantalar ya da kafeteryalar vardır.

AMELİYAT

Her ameliyat, hasta için belli bir tehlike olasılığı taşır. Bu nedenle ameliyata karar vermeden önce, başka tedavi olanaklarının olup olmadığı ve hastanın genel duru-munun ameliyatı kaldırıp kaldıramayacağı yeterince açıklığa kavuşturulmalıdır. Bir ameliyat öncesi hem yetkili doktor hem de hasta bakımdan sorumlu personel tarafından ayrıntılı olarak bilgilendirilirsiniz. Ayrıca anestezi doktorları ➞anestezinin türü, hazırlığı ve olası yan etkiler konusunda bilgi verirler. Bundan sonra ameliyat salonuna alınırsınız. Ameliyat sırasında aralıksız denetim altında tutulursunuz. Ameliyattan sonra tekrar bölümünüze getirilirsiniz. Ağır bir ameliyat geçiren ve bu nedenle yoğun bakıma gereksinim duyan hastalar, odalarına getirilmeden önce bir kaç gün ➞yoğun bakım bölümünde tutulur.

HASTANE SOSYAL HİZMETLERİ

Hastanede kalmayı gerektiren sağlık sorunları, sadece hastalar için değil, genellikle hastanın ailesi için de bir yüktür. Bu sorunlar çoğunlukla hastaların iş yaşamını ve maddi (parasal) durumlarını da etkiler. Hemen her hastanede benzer durumlarda yardımcı olabilecek sosyal hizmet birimi bulunur. Bu birimde hastalara ve ailelerine danışmanlık yapacak ve destek sunacak eğitimli sosyal hizmet uzmanları çalışmaktadır. Hastalar hasteneden ayrıldıktan sonra, sürdürülmesi gereken hasta bakımı konusunda var olan olanaklar üzerine bu uzmanlar yeterli bilgiye sahiptir (ör. hastaya kendi evinde ya da dinlenme ve kür evlerinde bakım). Ayrıca ailesel, hukuksal (sigorta hakları) ve maddi sorunlar üstüne bilgi verirler. Hastane dışındaki danışmanlık ve sosyal hizmet kuruluşlarıyla ilişki kurmanız için yardımcı olurlar. Hastanedeki sosyal hizmet, tıpkı hasta bakımı ve tıbbi hizmetler gibi, hastanenin sunduğu hizmetlerden biridir. Hastane sosyal hizmet birimleri, hastalar ile hasta yakınlarının ücretsiz olarak hizmetindedir. Hastane sosyal hizmet biriminde görevli uzmanlar meslek sırrı ilkesine uymakla yükümlüdürler (bkz. S. 16).



4


4

36

SPITEX (SPİTEKS)

➞Ayakta tedavi ve ➞yataklı tedaviye ek olarak İsviçre’de hastane dışında hasta bakımı - Spiteks (& S. 71) - hizmeti sunulur. Spiteks, kişilerin evde bakımı ve desteklenmesi anlamına gelir.

EVDE KENDİ BAKIMIM YA DA EV İŞLERİ İÇİN YARDIMA İHTİYACIM

OLDUĞUNDA KİME BAŞVURABİLİRİM?

Böyle durumlarda Spiteks size yardım edebilir. Örneğin hastalık ve kaza durumlarında, ➞ameliyat benzeri ağır tıbbi müdehaleleri izleyen evde dinlenme döneminde, sorunlu gebeliklerde ve doğum sonrası ilk günler için evde bakım amacıyla Spiteks hizmetlerini talep edebilirsiniz. Spiteks hizmetleri, bakıma muhtaç hasta yakınları için de destek sunar. Spiteks yemek getirme, arabayla kişileri taşıma hizmetleri sunar, koltuk değnekleri, solunum gereçleri, tekerlekli sandalyeler vb. yardımcı araç ve gereçlerin kiralanmasında da yardımcı olur.

Evde ve Tedavi Sonrasında Bakım

Evde Bakım ve Yardım

Spiteks hizmetleri şu alanları kapsar: Bakım (açıklama ve bilgilendirme, vücut bakımında ve gündelik işlerde yardım, ilaç verme, yara bakımı) ve ev işlerinde (alışverişte destek, ev temizliği, çamaşırların yıkanması, yemek pişirme). Genel hastalık sigortası Spiteks hizmet ücretlerini – gerekliliği bir doktor tarafından bildirilmişse – üstlenir. Ev işleriyle ilgili Spiteks ücret tarifesi, hastaların gelir ve mal durumuna göre belirlenir. Genel hastalık sigortasına ek olarak, bu alana ilişkin sigorta yapma olanağı vardır (bkz. S. 51). Spiteks hizmetlerinin düzenlenmesi bölgelere göre farklılıklar gösterir. Kendi bölgenizdeki Spiteks hizmetleri üzerine belediyenizden bilgi edinebilirsiniz:

REHABİLİTASYON VE TERAPİ

Bir ameliyat, hastalık ya da yaralanma tedavisi sonrasında hastanın tam olarak iyileşmesi ve kendi ayakları üzerinde durabilmesi için bazen ek bir tedavi gerekebilir (➞Rehabilitasyon). Böylesi ek tedavilerde uygulanacak özel terapileri (örneğin fi zik terapi, ergoterapi) tedaviden sorumlu doktorlar belirler.İsviçre’de genel hastalık sigortası, havuz kürleri (Badekur) için ancak küçük katkılarda bulunmaktadır.


4

EVDE VE TEDAVİ SONRASINDA BAKIM 37

Rehabilitasyon


4


Havuz kürünün doktorca talep edilmesi ve resmi makamlarca tanınmış bir kaplıcada yapılması önkoşuluyla (bunun için hastalık sigortanızdan bilgi alınız), genel hastalık sigortası bir yıl içerisinde toplam 21 günü aşmamak şartıyla günde 10 Frank ödemektedir. Hastalık sigortası, doktor ya da fi zik terapi ücretlerini ayrıca üstlenir. Rehabilitasyon, fi zyoterapist ve ergoterapistlerce kendi muayenehanelerinde, hastanelerde ya da rehabilitasyon kliniklerinde yapılır. Bedensel işlevlerde aksamalar varsa, ya da egzersiz yetersizliği nedeniyle vücutta genel bir zayıfl ık oluşmuşsa, fi zyoterapiyle kasların güçlenmesi ve gevşemesi ve böylece bedenin eski hareketliliğine kavuşması sağlanır. Bedensel egzersiz çalışmalarıyla bedenin eski hareketlerini yeniden ögrenmesi sağlanır (ör. hastalara özgü jimnastik ya da doğru nefes alma terapisi) ya da yeni, daha hafi f hareketler denenir. Hastaların acı hissetmeden hareket edebilmeleri için (ör. masajlarla, çeşitli havuz kürleriyle, ➞ultraşal terapile-riyle) ağrıların (sırt ve eklem ağrısı gibi) dindirilmesinde de yardımcı olan fi zik terapi uygulanır.

Bir ameliyat sonucunda, hastalık ya da kaza nedeniyle hareket yeteneğinde düşüş görülen hastalar ergoterapiye gönderilir. Ergoterapi bu gibi durumlarda kişinin gündelik yaşamında ve iş hayatında kendi başına hareket etme yeteneğini yeniden kazanmasına yardımcı olur. Hastalar ergoterapiyle -gerekli hallerde- yardımcı gereçlerle (ör. protezlerle) yaşamayı öğrenirler.

YAŞLILARIN TIBBİ BAKIMI

Yaşlılık döneminde oluşan hastalıklarla ilgilenen tıp alanının adı Geriatri’dir. Bazı hastanelerde yaşlı hastaların bakımının yapıldığı özel Geriatri bölümleri vardır. Bir süre hastanede kalan yaşlı hastalardan bir kısmının tekrar evlerine dönememeleri rastlanılan bir durumdur. Bunun nedeni genellikle bu kişilerin evde yalnız yaşıyor olmaları ya da yakınlarının onlara bakmak için gereken zaman ya da olanaktan yoksun olmasıdır. Bu durumlarda hastalar bir yaşlılar-bakımevine alınırlar. Yaşlı insanlar kendi başlarına da bir yaşlılar yurduna başvurabilirler. Yaşlı kişiler için başvuruyu, bir (hastane) sosyal hizmetler bölümü ya da yakınları da yapabilirler. Yaşlılar yurdunda yatak sayısının sınırlı olması ve çoğu kez uzun süre bekleme listeleri olduğundan uygun bir yeri vaktinde aramaya başlamak önemlidir. Yaşlı kişilerin yeni evlerine taşınmadan önce, orası hakkında fi kir edinmeleri de önemlidir. Bazı yurtlarda ziyaret ve bilgilendirme günleri vardır. Bu günlerde bakım, yurt kuralları ve yurt ücreti gibi konularda bilgi verilir. Bu vesileyle kişisel gereksinimlerinizi (yemek, ziyaret, din vs.) konuşma olanağı da doğar. Belediyelerde ve Curaviva’da (İsviçre Yurtlar Birliği’nde) (& S. 70) sözkonusu adresler mevcuttur. Hastalık sigortası sadece yaşlılar yurdundaki bakım ücretini üstlenmektedir. Bütün öteki masrafl arı (oda kirası, yiyecek vs.) kişi kendisi karşılamak zorundadır. Bu nedenle yaşlılar yurdunda kalmanın kaça mal olacağını önceden açıklığa kavuşturmak önemlidir.


4



4

40

Bir evde tek başlarına kalabilen ama bakıma ve ev işlerinde yardıma gereksinim duyan yaşlı insanlar için bu hizmetlerin üstlenildiği özel yaşlı evleri (Spitex, bkz. S. 36, & S. 71) vardır. Erken başvuru gerekliliği buraları için de geçerlidir. Gerekli bilgiyi ➞Pro Senectute’den (& S. 71) alabilirsiniz.

KADIN HASTALIKLARI KONTROLLARI

Kadın doktolarınca yapılan muayeneler, olası bulaşıcı hastalıklarda ve kanserde erken tanıyı olanaklı kılar. Ayrıca kadın sağlığı üzerine kadınların bilgilendirilmesi-ni gerçekleştirir (➞Menapoz, ➞gebelikten korunma, ➞aile planlaması vb.).

BİR KADIN OLARAK KENDİ SAĞLIĞIM İÇİN NELER YAPABİLİRİM?

Düzenli aralıklarla yapılan jinekolojik kontrolları, olası hastalıkların erken tanısını olanaklı kılar.

Kadın doktorunuz muayeneye başlamadan önce genel sağlık durumunuz üzerine bilgi alır sizden. Bir çok hastalık, kadınlarda adet kanamalarındaki düzensizlikler görünümünde ortaya çıktığından, doktorun ilk soruları adet kanamasıyla ilgili olacaktır. Bundan sonra muayene geçilir. Kadın doktoru muayenenin bu evresinde bir doku örneği alır: Bir çubukla dölyolundan (vajina) dölyatağı (rahim) ağzına girilir ve birkaç deri hücresi alınır. Duyarlı yerler ve ➞normaldışı belirtiler olup olmadığı konusunda dölyatağı (rahim) içerden ve dışardan incelenir. Dölyatağından alınacak doku örneğinin laboratuvar incelemesi, olası bir kanser tehlikesinin erken teşhisini olanaklı kılar. Parmakla dokunma yolluyla yapılacak dölyatağı kontrolleri ise, yumurtalık kanseri tespitinde yardımcı olur. Memeye dokunma yoluyla yapılacak muayene de önemlidir. Bu muayene ile memede sert kitleler olup olmadığı kontrol edilir.

Anne ve Çocuk

Genel sağlık önlemleriyle ilgili jinekolojik kontrolleri kadın doktorları kendi muayenehanelerinde yaparlar. Büyük şehirlerde ise kanton hastanelerine ya da üniversite kliniklerine bağlı kadın klinikleri de vardır.

GEBELİK (HAMİLELİK)

Bir kadının yaşamı gebelikle değişir. Gebelikle kadının eşi ve bütün ailesi için yeni ve farklı bir yaşam süreci başlar. Bu zaman diliminde anne ve çocuk için sağlık ve güvenlik çok önemlidir. Hamile kaldığınızdan kuşkulanıyorsanız, eczaneden bir gebelik testi satın alıp kendi kendinize test yapabilirsiniz. Konu üzerine bir ilk danışma için doğrudan kendi doktorunuza ya da ➞kadın sağlığı konularında danışmanlık hizmeti veren bir kuruluşa başvurun. Gebelik testi olumlu (pozitif) sonuçlanmışsa, doktor sizinle yaşamınızın konuyla ilgili önemli yanları (sağlık durumunuz, daha önceki hamilelikleriniz, geçirmiş olduğunuz hastalık ve ameliyatlarınız) ve hamileliğinizin o ana kadarki seyri üzerinde sohbet edecek, dahası size bu konularda önemli sorular sorararak hakkınızda bilgi sahibi olacaktır. KONTROL AMAÇLI MUAYENELER

Hamilelik sürecinde düzenli aralıklarla muayene edilirsiniz. Bu muayeneler bir yandan hamilelik sürecinin sağlıklı bir akış izlemesi için denetim altında tutulmanızı, öte yandan anne ve çocuk için olası tehlikelerin erken teşhisini amaçlamaktadır. Bu muayenelerde annenin ağırlığı ve kan basıncı ölçülür, kan ve idrar değerleri saptanır ve jinekolojik (dölyolu ve dölyatağı) muayeneler yapılır. Bebeğin kalp atışları ve dölyatağındaki konumu kontrol edilir. Kadın doktorları muayene sırasında ➞ultraşal yardımıyla bebeğin hareketlerini ve gelişimini gözlemleyebilirler.


4

ANNE VE ÇOCUK 41


4

ANNE VE ÇOCUK 42

DOĞUMA HAZIRLIK

Anne ve baba adaylarına doğuma hazırlık amacıyla kurslar sunulmaktadır. Kadınlar ya da çiftler için hamilelik, doğuma hazırlık ve ana babaların yeni ödevleri, doğuma hazırlık kurslarında işlenen konular arasındadır. Gebeliğin 26. ile 30. haftaları arasında benzer bir kursa başlanması önerilir. İsviçre’nin bazı bölgelerinde doğuma hazırlık kursları değişik dillerde sunulmaktadır. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgileri ➞kadın sağlığı konularında danışmanlık yapan kuruluşlardan alabilirsiniz.

İsviçre’de bir hastanede (➞yatısız ya da yatılı doğum servisinde), bir doğumevinde ya da evde doğum yapabilirsiniz. Doğumun yapılacağı yere başvuru, doktorunuz ya da ebe tarafından hamilelik sürecinde yapılır. Nerede doğum yapmak istediğinize çoğunlukla kendiniz karar verebilir ve hastane ya da doğumevini önceden ziyaret edebilirsiniz. Aynı şekilde ➞doğum biçimleri konusunda da bilgi edinebilirsiniz.

Doğuma Hazrlk Kursunda

DOĞUM

Doğum sancıları ya da ➞doğum öncesi dölüt (cenin) suyu akıntısı başlamışsa seçmiş olduğunuz – doğum yapacağınız – yere telefon edip ➞ebeyi telefona çağırmalısınız. Ebe sizinle durumunuz hakkında konuşacaktır. ➞Acil durumda doğum yerine hemen de gidebilirsiniz, bunun için bir taksi çağırmanız daha iyi olacaktır. Hastaneye ya da ➞doğumevine girişte ebe tarafından karşılanır ve zamanı geldiğinde doğum salonuna alınırsınız. Orada önce bütün önemli kontrollar yapılır. Sonra özgün bir araç yardımıyla bebeğin kalp atışları ve doğum sancısı dalgaları tespit dilir. ➞Doğurma biçimini kendiniz seçebilirsiniz. Ebe size doğumda yardım eder. Bedeninizi nasıl gevşetebileceğinizi gösterir ve ağrı dindirici masajlar yapar. Bütün muayeneler boyunca ve doğum sırasında, isterseniz eşiniz ya da bir başka yakınınız yanınızda bulunabilir.Hastanede normal olarak doktorlar doğumun son aşamasında yanınızda hazır bulunarak doğumu izlerler. Evde ya da bir doğumevinde yapılacak doğum sırasında ise çoğunlukla doktor bulunmaz. Bu nedenle zor ya da sorunlu bir doğum sezinlenirse hastaneye kaldırılırsınız.

LOĞUSALIK DÖNEMİ

Doğumu izleyen ve loğusalık dönemi olarak adlandırılan ilk hafta, annenin bedensel ve ruhsal olarak dinlenip toparlandığı günlerdir. Bu dönemde çocuk annenin yanında kalabilir. Çocuğun bakımını, olanaklar elveriyorsa anne kendisi yapar. ➞Ebeler ya da doktorlar bu ilk hafta içinde anne ve çocuğu düzenli ziyaret ederler.


4

ANNE VE ÇOCUK 43

4


ANNE VE ÇOCUK 44

Kural olarak doğumdan dört - altı hafta kadar sonra anne son bir kontrol için doktora ya da ebeye görünür. İsviçre’de 2005 yılında başlayan kamusal bir hamilelik sigortası vardır. Çalışan anneler doğumdan sonra 14 haftalık bir süre için, doğum öncesi ortalama maaşlarının %80 kadarını alırlar (günde en fazla 172 Frank). Bu konuda işvereninizden bilgi alınız. SÜT BEBEKLERİNİN BAKIMI

Annelere daha doğumu izleyen ilk günlerde bebek emzirilmesi ve bakımı üzerine öneri ve bilgiler verilir. Ayrıca çocuk için önemli ve gerekli muayeneler konusunda da bilgilendirilirler. Anne ve babalar isterlerse loğusa haftasından sonra yörelerindeki ana-babalar için danışma kurumlarından birine bilgi almak üzere başvurabilirler. Sözkonusu danışma kurumları çocukların gelişmesi, beslenmesi ve bakımı konularında olası soruları cevaplamak için telefon görüşme saatleri, ev ziyaretleri ve danışma günleri gibi olanaklar sunarlar. Ayrıca anneler emzirmeye ilişkin soru ve sorunları olduğunda bu konuda danışmanlık yapan kurumlara başvurma olanağına da sahipler. Emzirmeyle ilgili danışmanlık hizmetleri hastaneler ve özel emzirme danışmanlarınca verilir. Ana-babalar için danışmanlık hizmetleri parasızdır. Emzirme konusundaki danışmanlık görüşmelerinde ücret, üç kez genel hastalık sigortasınca karşılanacaktır (bkz. S. 50). Size en yakın danışma kurumlarının adreslerini belediyenizden (Gemeinde) öğrenebilirsiniz.

ÇOCUKLARIN TIBBİ BAKIMI

Nasıl sizin bir ev doktorunuz varsa, çocukların da bir çocuk doktoru olmalıdır.Çocuk doktoru gerekli muayeneleri yapar, bir ➞aşı planı hazırlar ve çocuk hastalandığında tedavisini yapar. Çocuk doktorları çocuğunuzun hangi aralarla muaye-neye götürülmesi gerektiğini söylerler. Çocukların sağlık durumları yanında, beslenmeleri, büyümeleri ve bedensel, ruhsal ve zihinsel gelişimleri sürekli kontrol

altında tutulur. Düzenli aralıklarla çocuk doktoruna gitmek, olası bir hastalık ya da ➞acil durumla karşılaşıldığında, hızlı ve doğru bir müdahaleyi olanaklı kılar.

ÇOCUK DOKTORU NE DEMEKTİR?

Çocuk doktoru, çocuğunuz hastalandığında ilk başvuracağınız kişidir.

4


ANNE VE ÇOCUK 45

Çocuk Doktorunda


4

ANNE VE ÇOCUK 46

Acil durumlar yetişkinlere oranla çocuklarda daha sık görülür. Şu belirtiler acil bir durumun göstergesi sayılabilir:

GENEL DURUM

39,5 dereceyi aşan yüksek ateş Sık sık kusma ve /ya da sık sık ishal Belirgin iştahsızlık İşerken acı duymak

SOLUNUM

Yeni baş gösteren her türlü nefes zorluğu, gürültülü nefes (tıslama, inleme, vb.)

Nefes darlığı ya da soluk alıp vermede güçlük çekmek

Derinin mavimsi bir gri renk alması (Oksijen eksikliği)

KAN DOLAŞIMI

Cildin açık gri bir renk almasıBİLİNÇ

Çocuğun her zamankinden fazla uyuması ve uyandırmakta zorluk çekilmesi

Çevresine ilgisizlik ve duygularını yansıtma eksikliği

Kasılmalar ya da tuhaf hareketler Alışılmamış davranışlar

Yukarıdaki belirtilerden birini ya da daha fazlasını çocukta fark ederseniz, hemen çocuk doktoruna telefon etmelisiniz. Doktora ulaşamıyorsanız, yetişkinler için acil durumlarda izlenmesi gereken yolu bu durumda da izleyin (bkz. S. 27). Çocuklar okula gidiyorlarsa, ek olarak ➞okul doktorları tarafından düzenli muayene edileceklerdir.

1 Ekim 2002 den bu yana çocuk aldırma (kürtaj) İsviçre’de yasallaşmıştır. Gebeligin ilk 12 haftası içerisinde istenmeyen bir hamileliğe son vermeye (çocuk aldırmaya) her kadın kendisi karar verebilir. 13. haftadan sonra çocuk aldırmanın mümkün olup olmadığına ancak bir doktor karar verebilir. Ayrıca 13. haftadan sonra çocuk aldırma, ancak ve ancak gebelik kadının bedensel ve ruhsal sağlığı için ağır bir tehlike oluşturuyorsa olanaklıdır.Genel hastalık sigortası çocuk aldırma masrafl arını üstlenmektedir. İsteminiz dışında hamile kaldığınızı düşünüyorsanız, kendi kendinize bir test yapınız (gerekli aracı eczaneden alabilirsiniz) ve kadın doktorunuzla (jinekoloğunuzla) görüşünüz. Çocuk aldırma ya da aldırmama konusundaki karar hem ağır bir yük oluşturabilir hem de bir dizi sorun çıkarabilir ortaya. Gerekli danışmanlık ve destek için bir aile planlama ve danışmanlık kurumuna başvurabilirsiniz (& S. 71). Danışma ücretsizdir. Danışmanlar meslek sırrı ilkesine uymakla yükümlüdürler.


4

Çocuk Aldırma

47

5

48

Yasa ve Yönetmelikler

Hastalık ve kaza durumu ya da annelik halinde ➞sigorta koruması altında olmak İsviçre’de oturan herkes için bir zorunluluktur.

KİMLER HASTALIK SİGORTASI YAPTIRMAK ZORUNDADIR?

Hangi devletin uyruğu olduğuna bakılmaksızın İsviçre’de yaşayan herkes. Bu zorunluluk ailenin her üyesi için geçerlidir! Başvuru (doğumdan ya da yerleştikten sonra) ilk üç ay içinde yapılmalıdır .

Eşdeğerde bir sigorta güvencesine sahip olmayan ya da üç aydan fazla İsviçre’de kalacak yabancı devlet vatandaşları.

İltica başvurusunda bulunanlar, ülkeye geçici olarak kabul edilenler ve koruma altındaki kişiler.

Yasal oturma iznine sahip olmayan kişiler (➞Sans-Papiers)

HASTALIK SİGORTASI ŞİRKETLERİ

İsviçre’de Yaklaşık 90 tane hastalık sigortası şirketi vardır. Hastalık sigortası şirketleri herhangi bir sınırlama getirmeksizin herkesin temel sigorta başvurusunu kabul etmek zorundadırlar. Bazı küçük sigorta şirketleri sadece bulundukları bölgelerde oturan kişileri kabul etmekle yükümlüdürler. Herkes bir hastalık sigortası şirketini özgürce seçebilir.

Özel durum:İltica başvurusunda bulunanların (N), ülkeye geçici olarak kabul edilenlerin (F) ve koruma altındaki kişilerin (S) hastalık sigortası şirketlerini seçme hakları yoktur! Bu kişilere yönelik genel sağlık hizmetleri kantonlara göre farklılıklar gösterir. Bu kişiler kendileriyle ilgilenen sorumlu

Hastalık Sigortası

5

kişilerden, hangi hastalık sigortasında sigortalanmış olduklarını ve hastalık halinde kime başvurmak zorunda olduklarını öğrenebilirler.

Kendi hastalık sigortası şirketinizden memnun değilseniz, başka bir sigorta şirketine geçebilirsiniz. 300 Franklık Franchise’si (kişinin üstleneceği yıllık miktar) olan bir temel (genel) hastalık sigortası sözleşmesini üç ay önceden çıkış verme koşuluyla, yıl içinde iki ayrı zamanda yazılı olarak iptal edebilirsiniz (çıkış verebilir-siniz). Çıkış yazısı 31 Mart’a ya da 30 Eylül’e kadar iadeli-taahütlü (Einschreiben) olarak şirketin elinde olmalıdır. Ancak yeni bir şirketle yaptığınız hastalık sigortası sözleşmesi kesinleştikten sonra eski hastalık sigortası şirketi ile varolan sözleşme kesin olarak sona erer. TEMEL (GENEL) HASTALIK SİGORTASI

Temel hastalık sigortası yaptırmış olan herkes, bu sigorta hangi hastalık sigortası şirketinde yapılmış olursa olsun, aynı hizmetler için sigorta edilmiştir.

HASTALIK SİGORTASININ TEMEL (GENEL) SİGORTA BÖLÜMÜNDE

HANGİ HİZMETLER İÇİN SİGORTALIYIM?

➞Ayakta (yatısız) tedavi Doktorlukları resmi olarak tanınmış doktor-

larca yapılacak tedaviler (bkz. S. 21)➞Yatl tedavi

Halen ikamet ettiğiniz kantonda bulunan ve resmi (➞hastaneler listesi) listede gösterilen hastanelerden birinin genel bölümünde (çok yataklı odalarda) yatma ve tedavi (bkz. S. 32).

İlaçlar (iyileştiriciler) Doktorların yazdığı ve ➞özel bir listede

belirtilen ilaçlar ve laboratuvar tahlilleri (bkz. S. 27).


5


5


HASTALIK SIGORTASI 50

Hamilelik ve doğum Hamilelik sürecinde kontrol amaçlı

yedi muayene ve iki ➞ultraşal muayene (bkz. S. 41).

Doğuma hazırlık kursu için 100 Frank (bkz. S. 42).

Hastanede, evde ya da ➞doğumevinde doğum masrafl arı (bkz. S. 42).

Üç kez emzirme konusunda danışmanlık ve bir kez tamamlayıcı kontrol (bkz. S. 44).

Çocuk aldırma (bkz. S. 47).Koruyucu sağlık önlemleri (Prävention)

➞Aşılar (kızamıkçık, kızamık, kabakulak; tetanos, kuşpalazı; çocuk felci) ve bu aşıların tekrarı (bkz. S. 15).

Okula başlamadan önce çocuklar için sekiz kez sağlık muayenesi (bkz. S. 44).

Kadın doktorlarınca yapılacak önlem amaçlı muayeneler (üç yılda bir; 50 yaşın üstündeki kadınlar için iki yılda bir) (bkz. S. 40).

Rehabilitasyon Yataklı rehabilitasyon (ameliyat sonrası, ağır

sancılar söz konusu ise). Doktorun gönderdiği fi zik terapi / ergo terapi

(bkz. S. 37). Havuz (kaplıca) kürü: Doktorun gönderdiği ve

sigortalarca da tanınmış kaplıcalarda kalınacak her gün için 10 Frank (yılda en fazla 21 gün) (bkz. S. 37). Doktorun gönderdiği fi zik terapi / ergo terapi üstlenilmektedir (bkz. S. 37).

➞Acil durum Cankurtaranla taşıma masrafl arının yarısı,

yılda 500 Frankı geçmemek üzere ödenir (bkz. S. 28).

Yaşam tehlikesi içindeki kişilerin kurtarılmasında da (ör. dağ kazaları, kalp krizi) masrafl arın yarısı, yılda 5’000 Frankı geçmemek üzere ödenir.

Yurdışında hastalık (sadece sınırlı bir süre yurdışında kalacaklar için geçerlidir)

Acil durumlarda yurdışında yapılacak bütün masrafl ar ödenir. Ancak bu masrafl arın İsviçre’de benzeri durumda yapılacak müdahale masrafının iki katını aşmaması koşulu aranır.

EK SAĞLIK SİGORTALARI

Temel hastalık sigortasına ek olarak, hastalık sigortası şirketlerinde kendinize ek sigortalar yaptırabilirsiniz. Yaptırabileceğiniz ek sigortaların bazıları şunlardır: diş tedavisi için sigorta (bkz. S. 29), doktor olmayan uzmanlarca yapılacak psikoterapi için sigorta (bkz. S. 31), İsviçre’deki bütün hastanelerde tedavi olma ve kalabilme olanağı için sigorta (hastane seçiminde özgürlük), hastanelerin yarı-özel ya da özel bölümlerinde kalmak istediğinizde oluşacak masrafl arın karşılanması için sigorta (bkz. S. 32) ya da ek Spiteks hizmetleri (bkz. S. 36) için yapılabilecek sigorta.Ek sigorta yaptırmak isteğe bağlıdır ve ek maliyeti vardır. Ek sigortaları temel hastalık sigortasını yaptırdığınız hastalık sigortasında yaptırmak zorunda değilsiniz.


5

HASTALIK SIGORTASI 51


5


Ek sigortaları yaptırma zorunluluğu olmadığından, hastalık sigortası şirketleri ek sigorta yaptırmak istediğinizde sizi sigortalama konusunda kendileri karar verme hakkına sahiptirler, yani sigortalar ek sigorta için başvurunuzu sağlık durumunuzdan kaynaklanabilecek gerekçelerle reddedebilirler. Bu nedenle, halen yürürlükte olan ek sigorta sözleşmelerinizi iptal etmeden önce başka bir hastalık sigortası şirketine ek sigortanızı kesin olarak yapmış olmanız (kaydın kabulünü gösteren yazının elinize geçmiş olması) ya da söz konusu alana ilişkin ek sigortaya artık ihtiyacınız olmadığından emin olmanız önemlidir. Bir ek sigorta yaptırmak istediğinizde, doğrudan hastalık sigortası şirketinden bilgi edininiz.

İSVİÇRE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ ÜCRETSİZ MİDİR?

Hayır, her ay ➞hastalık sigortası primi ödemek ve ayrıca doktora göründüğünüzde oluşacak masrafl arın bir bölümünü de normal olarak karşılamak zorundasınız.

HASTALIK SİGORTASI AYLIK PRİMLERİ (ÖDENTİLERİ)

Hastalık sigortasına her ay belli bir ➞prim ödemek zorundasınız. Çocuklar 18 yaşına kadar yetişkinlerden daha düşük prim öderler. Bazı hastalık sigortaları genç yetişkinler (19–25 yaş arası) için de primleri daha düşük tutmaktalar. Temel hastalık sigortası çerçevesinde bütün hastalık sigortaları aynı hizmetleri sundukları halde, sigortaların istedikleri aylık primler farklılıklar gösteriyor. Federal Sosyal Sigortalar Kurumu (& S. 72) her yıl bölgelere göre düzenlenmiş, hastalık sigortası şirketlerinin aylık primlerini bir liste halinde yayınlar. Yeni primler (değişiklikler) size hastalık sigortası tarafından yazılı olarak bildirilir. Sizden istenen primde herhangi bir değişiklik varsa, bir ay önceden bildirmek koşuluyla (ay sonundan ay sonuna) hastalık sigortası şirketinizi değiştirebilirsiniz.

YILLIK ÖDENTİ (FRANCHISE) VE SİGORTALININ MASRAFLARA KATKISI

➞Primlere ek olarak tedavi masrafl arına katılmak zorundasınız. Bu katılım 300 Frank miktarında yıllık bir ödenti (Franchise) şeklindedir. Yani, bir yıl içinde size gelen bütün tedavi faturalarının toplam tutarının 300 Frank’lık bölümünü kendiniz ödemek zorundasınız. Faturaların tutarı 300 Frank’ı aşarsa, ek olarak maliyetin %10’unu da (kişinin üstleneceği masraf) kendiniz ödemek zorundasınız. Ancak kişinin üstleneceği masraf yılda 700 Frank’tan fazla olamaz. Bu durumda, başka bir sigorta çeşidi seçmediyseniz (aşağıya bakınız), her yetişkin kişi başına tedavi masrafl arı olarak yılda 1’000 Frank’tan fazla ödemeyeceksiniz (300 Frank yıllık ödenti ve en fazla 700 Frank kişisel katkı payı).

Örnek:Tedavi masrafl arınız (doktor, ilaç, hastane vb.) bir yılda 1’500 Frank tutuyor. 300 Frank’lık yıllık ödentinin yanısıra kalan masrafl ar tutarının %10’unu (1’200 Frank’ın %10’u) ödeyeceksiniz. Yani toplam olarak 420 Frank (300 + 120) ödeyeceksiniz. Geri kalan 1’080 Franklık masrafl arı hastalık sigortası şirketi ödeyecektir.

Annelik (hamilelik ve doğum) masrafl arına katılmak zorunda değilsiniz.

Çocuklar için yıllık ödenti (Franchise) yoktur ve onlar için ödenecek kişinin masrafl ara katkı payı toplamı yılda 350 Frank’tır. Yani çocuklar için fatura tutarının %10’u ödenir; ancak bunun toplam tutarı yılda 350 Frank’ı aşamaz.


5



5


Primlerin düşürülmesi için hastalık sigortası şirketleri çeşitli sigorta şekilleri sunmaktalar. Bunlarden birini seçebilirsiniz:

HASTALIK SİGORTASI PRİMLERİNDEN NASIL TASARRUF

EDEBİLİRİM?

Ev doktoru modeli ve HMO (Health Maintenance Organization-Sağlık Koruma Örgütü):

Sigortalı kişi, hastalık hallerinde daha önce sigortaca tanınmış bir ev doktoruna ya da HMO-sağlık merkezine gitme yükümlülüğünü kabul eder. Bunu yapan kişiler daha düşük primler öderler. Ayrıca bazı hastalık sigortaları bu kişilerden yıllık ödenti (Franchise) ve masrafl ara kişisel katkı payını almaktan vazgeçiyorlar. Bu sisteme göre uzman doktorlarca yapılacak muayene ve tedavi masrafl arı ancak ev doktoru ya da sağlık merkezince gönderilmişseniz hastalık sigortasınca üstlenilir. Ev doktoru modeli ya da HMO tipi bir hastalık sigortasını her sigorta şirketi yapmamaktadır.

Sigorta biçiminde bir değişiklik yapmak, bir ay önceden sigortaya haber vermek koşuluyla, sigortaya girişten en erken bir yıl sonra, yıl sonunda geçerli olmak üzere olanaklıdır.

Hastalk Sigortas Ödentileri

(Bonus) Ödüllü hastalık Sigortası: Ödüllü sigorta araba sigortasına benzer şekilde bir basamak sistemi gibi işlemektedir. Başlangıçta %10 daha yüksek bir primle başlarsınız. İlk yıl herhangi bir hizmet talebinde bulunmazsanız, gelecek yıl daha az prim ödersiniz (beş yıl içinde %45 kadar indirim).

Sigorta biçiminde bir değişiklik yapmak, bir ay önceden sigortaya haber vermek koşuluyla, sigortaya girişten en erken beş yıl sonra, yıl sonunda geçerli olmak üzere olanaklıdır.

Yıllık ödentinin (Franchise) yükseltilmesi:Bazı hastalık sigortası şirketleri daha yüksek yıllık ödenti sunmaktalar. Çocuklar için de yıllık ödenti seçimi yapılabilir. Yıllık ödenti tutarını – Franchise – ne kadar yüksek seçerseniz, ödemek zorunda olduğunuz prim miktarı da o kadar düşük olacaktır (yıllık ödeme yetişkinler için en yüksek 2’500 / çocuklar için 600 Frank’tır).

Sigorta biçiminde bir değişiklik yapmak için, bir ay önceden sigortaya haber vermek koşuluyla, sigortaya girişten en erken bir yıl sonra, yıl sonunda geçerli olmak üzere sigortaya başvurulabilir.

ÖDENTİLERDE (PRİMLERDE) İNDİRİMLER

Parasal sıkıntılar nedeniyle hastalık sigortası primlerini ödemede zorlanıyorsanız, halen ikamet ettiğiniz kanton yetkililerine primlerde indirim yapılması konusunda bilgi edinmek için başvurabilirsiniz. Sosyal Yardım Kurumu size ödeme yapıyorsa ya da sağlık sigortası masrafl arınız belediye ya da kanton tarafından ödeniyor-sa, sığınmacı adayları örneğinde görüldüğü gibi, sağlık sigortası primlerinde ek bir indirim hakkınız yoktur. Prim indirimlerinin ne kadar olacağı kanton tarafından düzenlenir ve sizin geliriniz dikkate alınarak hesaplanır.


5



5


KAZA SİGORTASI

İş kazalarıyla iş dışındaki kazalar arasında ayrım yapılmaktadır. İş kazaları, işyerinde ya da iş yolunda meydana gelen kazalardır. Bütün öteki kazalar, iş dışındaki kazalar olarak kabul edilir. İş saatleri dışında örneğin boş zamanda, evde, spor yaparken meydana gelen kazalar ile trafi k kazaları iş dışında meydana gelen kazalardan sayılır. İsviçre’de bütün çalışanlar iş kazalarına karşı otomatik olarak sigortalanır. Haftada en az sekiz saat çaIışan herkes iş dışındaki kazalara karşı da sigortalıdır. Kaza sigortası ödentileri çalışanlar ve işverenlerce ortaklaşa ödenir. Sizin payınıza düşen ödenti kısmı maaşınızdan kesilir. Özel bir kaza sigortası da yaptırabilirsiniz. İsviçre’deki en önemli zorunlu kaza sigortası SUVA’dır (İsviçre Kaza Sigortası Kurumu) (& S. 72).

Hastalık sigortasında yaptırdığınız temel sigortayla kazalara karşı da otomatik olarak sigortalanırsınız. Çalıştığınız işyeri üzerinden kazaya karşı sigortalanmışsanız, hastalık sigortası şirketinizden sizin hastalık sigortanızdan kaza sigortasını çıkarmasını talep edebilirsiniz. Böylece sizin ➞priminiz de düşecektir. Artık çalışmıyorsanız, kaza sigortasını yeniden hastalık sigortası şirketine yaptırmak zorundasınız.

Kaza Sigortas

Bir kazayı işvereninize ya da sigorta şirketine hemen bildirmek zorundasınız. Bu bildirim, işverenden ya da hastalık sigortası şirketinden alacağınız bir formular ile yapılır.

İsviçre’de yaşayan ya da çalışan herkes yaşlılık ve dulluk-yetimlik sigortası (AHV) ve maluliyet sigortası (IV) aylık ödentilerini ödemek zorundadır. Bunlar sosyal güvenliğinizin sağlanmasının ön hazırlığıdır. Sosyal güvenliğin amacı yaşlılıkta, ailenin bir üyesinin ölümü ya da sakatlanması halinde (bkz. aşağıya) geçiminizi güvence altına almaktır.

NEDEN YAŞLILIK SİGORTASI (AHV) VE MALULİYET SİGORTASI (IV)

AİDATLARINI ÖDEMEK ZORUNDAYIM?

Bu aidatlarlar yaşlılıkta, ailenin bir üyesinin ölümü ya da sakatlık halinde mali olarak güvencede olmanız içindir.

Sigorta ödentisi doğrudan maaşınızdan kesilmekte ve işveren tarafından sigortaya ödenmektedir. İşsizseniz ya da kendi işinizde çalışıyorsanız, sigorta ödentilerinizin ödenmesinden kendiniz sorumlusunuz. Bu konuda doğrudan AHV (& S. 72) kurumundan bilgi alınız. Ödentiler 20 yaşından (daha erken çalışma durumunda ise 17 yaşından) itibaren ya da İsviçre’ye giriş tarihinden sonra ödenmek zorunda. AHV ödentileri ile birlikte IV ödentilerini de ödüyorsunuz.

Sosyal Sigortalar


5

57


5


YAŞLILIK (EMEKLİLİK) VE DULLUK-YETİMLİK SİGORTASI (AHV)

Yaşlılık ve Dulluk-Yetimlik Sigortası (AHV) (& S. 72) yaşlılıkta, eşinizin ölümü ya da anne-babadan birinin ölümüyle eksilecek gelirinizi kısmen tamamlamayı amaçlar. Yaşlılık (emeklilik) aylıkları yaşlılık dönemi-nizde birer mali güvencedir. Dul ve yetim aylığı, anne-baba ya da eşlerden birinin ölümü halinde ekonomik açıdan sıkıntıya düşülmesini engeller.

AHV aylıklarının yüksekliği, ödeme yaptığınız yılların sayısına ve yatırmış olduğunuz ödentilerin yüksekliğine göre hesaplanır. Ödentileri kesintisiz ödemeniz önemlidir, aksi takdirde bir boşluk oluşacaktır ve AHV aylığının miktarı düşecektir.

MALULİYET SİGORTASI (IV)

Maluliyet, sağlığınızda bedensel ya da ruhsal bozuklukların yol açmış olduğu, çalışma ve gelir getirecek iş yapma yeteneğinin sınırlanmasıdır. Maluliyet sigortası (IV) öncelikle çalışma yeteneğinin iyileştirilmesine yardımcı olacak destekler sunar. Bunlar örneğin doğuştan gelen sakatlıklar için tıbbi önlemler, yardımcı araç-gereçlerin temini, meslek için danışma ve iş bulmada aracılık yapma gibi meslek ve eğitime yönelik önlemler ya da meslek değiştirmek için yapılacak bir eğitimin masrafl arını üstlenmektir.

MALULEN EMEKLİLİĞE (IV) NE ZAMAN HAK KAZANIRIM?

Bir yıl boyunca kesintisiz olarak çalışma yeteneğinden yoksun kalmış olmaya ek olarak malulen emeklilik için şu önkoşullar aranır: çalışma yeteneğini düzeltmeye yönelik önlemle-rin başarısız kalmış olması, bir göçmen olarak en az beş sene İsviçre’de yaşamış olma ve sakatlan-ma olayının İsviçre’de gerçekleşmiş olması.

Ancak çalışma yeteneğini yeniden kazanmaya yönelik mesleki ve eğitim önlemleri başarısız kalmışsa size maluliyet aylığı (IV) ödenir. Bu en erken, bir yıldan fazla aralıksız olarak çalışma yeteneğinden yoksun bulunmanız halinde sözkonusu olur. Göçmenler İsviçre’de en az beş yıl yaşadıktan sonra maluliyet aylığına (IV) hak kazanırlar. Bu ancak en az bir yıl boyunca maluliyet sigorta (IV) ödentisi ödemişseniz ve maluliyeti gerektirecek sağlık bozukluğu İsviçre’de oluşmuşsa geçerlidir.

Maluliyet aylığı (IV) sakatlığın (maluliyet) çalışma yeteneğini engellediği orana göre hesaplanır (1⁄4 aylık, 1⁄2 aylık ve tam aylık vardır). Maluliyet maaşı aldığınız hallerde de, herhangi bir ödenti boşluğunun oluşmaması için sigorta ödentilerini hiç ara vermeden yatırmaya devam etmekle yükümlüsünüz.

Emeklilik (AHV) yaşına (kadınlar için 64, erkekler için 65) ulaşır ulaşmaz size yaşlılık aylığı (AHV) ödenmeye başlanacaktır. Emeklilik aylığının (AHV) ödenmeye başlamasıyla maluliyet maaşı (IV) hakkını kaybedersiniz.


5


Maluiyet Sigortas


5


EK DESTEKLER (EL)

Tamamlayıcı ek destekler (EL), AHV ve IV aylıkları geçim masrafl arını karşılamaya yetmediği zaman tamamlayıcı ek destekler (EL) devreye girer. Göçmenle-rin bu haktan yararlanabilmeleri için İsviçre’de en az on yıl kesintisiz yaşamış olmaları gerekir.

EK EMEKLİLİK SANDIĞI (BVG)

Bir çeşit ek emeklilik kasası olan BVG (Almanca’da 2. Säule ya da Pensionskasse olarak adlandırılır) AHV ve IV maaşlarına ek olarak öngörülmüştür. Ek emeklilik maaşına, yaşlılık (AHV) ya da maluliyetten emekli (IV) olduğunuzda hak kazanırsınız. 18 yaşından itibaren bir iş yerinde yılda en az 18’900 Frank gelir (01.01.2005 belirlemesi) tutarında AHV/IV sigortası yaptırmış olan herkes Ek Emeklilik Sandığı’nda da sigortalıdır. Ek Emekli Sandığı aylık ödentisi, otomatik olarak maaşınızdan işverence kesilir ve işveren buna kendi ödemesi gereken bölümü de ekleyerek toplam tutarı Ek Emeklilik Sandığı’na öder. Ek Emeklilik Sandığı’nda biriken paranızı her istediğinizde alamazsınız. Birikmiş parayı ancak belli koşullar yerine getirildiğinde alma hakkınız vardır. Örneğin İsviçre’yi kesin olarak terk etmek istediğinizde Ek Emeklilik Sandığı’nda biriken paranızı alabilirsiniz.

Küçük Sözlük

Yaşam için tehlike yaratan durumlar (yaralanma, yanma, zehirlenme ya da ansızın başgösteren hastalıklar gibi). Acil durum hızlı müdahaleyi gerektirir. Aksi halde kişinin sağlığına büyük zararlar verecek ya da yaşamını tehlikeye düşürecek sonuçlarla karşılaşılabilir.Aids bir bağışıklık sistemi zayıfl ığıdır. Zamanla zayıf düşen vücut, hastalıklara yol açan mikroplara karşı kendini savunamayacak hale gelir. Böylece bulaşıcı hastalıklar ve tümörler oluşur. HIV (Human Immunode-fi ciency Virus – İnsan Bağışıklığını Etkisizleştiren Virüs), Aids hastalığına yol açabilen virüsün adıdır. Kadınlara ve ailelere çocuk sayısını ve ne zaman çocuk yapacaklarını belirleme olanağı veren önlemler.Bedenin üzerindeki belli noktalara ince iğneler batırarak hastalıklı iç organları olumlu yönde etkileyen Çin kökenli bir tedavi yöntemi.Hastaya ilaç vererek, bedensel duyumlarını uyuşturma ve ağrı duymasını engelleme. Hasta bütünüyle bilinçsiz hale getirilebileceği (narkoz) gibi, bedenin sadece belli bir bölümü de uyuşturulabilir (lokal anestezi). Özel besinler, sanatsal yöntemler, hareket terapisi ve doğal ilaçlarla yapılan bir tedavi, iyileştirme yöntemi.Belirli hastalıklara karşı bedeni uzun süre koruyucu etkiler yapan bazı maddelerin vücuda verilmesi. En önemli aşılar, difteri (burun ve gırtlak iltihaplanması), tetanos, boğmaca, çocuk felci, kızamık, kabakulak, kızamıkçık ve hepatitis B (karaciğer iltahabı/sarılık) gibi hastalıklara karşı yapılanlardır. Bazı aşılar, ancak tekrar yapılırlarsa (kural olarak 10 yılda bir) yararlı olurlar. Federal Sağlık Bakanlığı ve İsviçre Aşı İşleri Komisyo-nu birlikte her yıl bir aşı planı yayımlarlar. Bu plan, gerekli aşıların hangi zamanlarda yapılacağını gösterir.Hastanın hastaneye yatırılmadan muayene, tedavi ve sağlık bakımının yapılması. Örneğin doktor muayeneha-nesinde muayane ya da tedavi edilmesi gibi.

Acil durum(Notfall)

Aids/HIV

Aile planlaması

Akupunktur

Anestezi

AntroposofcuHekimlik

Aşı

Aşı planı

Ayakta (yatısız)hizmet(Ambulant)

6

61

6

Küçük Sözlük

6

62

Hastanede ya da doğumevinde yapılan bir doğumdan sonra, annenin ve yeni doğmuş bebeğin orada kalmayıp bir kaç saat içinde kendi evlerine gitmeleri.İlk sayfasında önemli adreslerin ve acil durum telefon numaralarının liste halinde yayımlandığı yerel parasız gazete.Acil durumlarda hastayı hastaneye götüren hasta taşıma aracı.Çin hekimliğinin iyileştirme yöntemlerindan bazıları şunlardır: Geleneksel teşhis yöntemleri (ör. dil ve nabız teşhisi), şifalı otlardan elde edilen ilaçlarla tedavi, masaj ve hareket egzersizleri.Hastalıkların önlenmesi ya da tedavisi için, doktorun önerisi üzerine hastanın durumuna uygun olarak düzenlenen beslenme biçimi. Tehlikesiz doğum yapacağı düşünülen kadınlar için düzenlenmiş doğum evi. Doğum öncesinde, doğum sırasında ve sonrasında ebeler kadınlarla özel olarak ilgilenirler. Doğum sırasında kadının eşi ya da bir yakını kendisinin yanında kalabilir. Kadınların doğurma biçimleri: Örneğin (doğum yatağında uzanarak, (doğum taburesinde ya da öteki adıyla Maya sandalyesinde) oturarak, ayakta ya da suda doğum.Muayenehanede doktora yardımcı olan, muayenehane-nin idari işleriyle ilgilenen ve telefonuna bakan, tıp eğitimi görmemiş kişi.Doğmamış çocuğu anne karnında koruyan dölüt (cenin) suyuyla dolu zar kese. Doğumdan önce döl kesesi kendiliğinden yırtılır.

Döl kesesinde bulunan koruyucu sıvı.Doğumda hazır bulunan, ama doktor olmayan profesyonel doğum yardımcısı. Ebe bir doğumu kendi başına yönetebilir ve sadece zor durumlarda doktor çağırmak zorundadır. Ebeler hastanelerde,

doğumevlerinde ya da kendi başlarına çalışırlar.

Yatsz Doğum,hastaneye yatmadan(Ambulante Geburt)

Bedava gazete(Gratisanzeiger)

Cankurtaran(Ambulanz)

Çin hekimliği

Diyet önlemleri

Doğumevi

Doğurma biçimleri

Doktor yardımcısı

Döl kesesi

Dölüt (cenin) suyu

Ebe

İsteğe bağlı olan ve mecburi sigortaya ek olarak yapılan bir sigortadır. Örnegin, hastanede özel ya da yarı-özel bölümlerde kalındığında masrafl arı bu sigorta üstlenir ya da başka sağlık masrafl arını karşılar. Örneğin doğal tedavi uzmanlarınca yapılan tedavileri ya da diş tedavilerini öder. Sigorta şirketi, sağlık durumunuzu göz önünde tutarak size ek sigorta yapıp yapmamakta serbesttir.İsviçre Doktorlar Federasyonu. FMH’nın temel görevlerinden biri, doktorların, okulu bitirme sınavlarını verdikten sonra alacakları ek eğitimlerin düzenlenmesi ve denetlenmesidir. Bu ek eğitimden geçen doktorlara İsviçre Doktorlar Federasyonununca uzman doktor ünvanı verilir.Gebe kalmayı engellemenin yöntemleri: örneğin doğum kontrol haplarıyla ya da kaputla (prezervatifl e).Doktorların, hastaya ayırdıkları zaman dilimi. Bu süre içerisinde hastanın soruları cevaplandırılır, tedavisi yapılır, önerilerde bulunulur. Kanton yetkililerince hazırlanan ve geçerli hastane adlarını içeren resmi liste. Sigorta şirketleri, sadece bunlardan gelecek faturaları öderler. Böyle bir listeyi sigorta şirketinizden alabilirsiniz.Benzerlik, yani «benzeri benzerle tedavi» ilkesine dayanan iyileştirme yöntemi. Büyük miktarlarda alınması halinde hastalanmaya yol açacak maddelerden, çok küçük miktarlarda verilerek hastalığın iyileşmesi sağlanır.Tam anlamıyla iyileşme dönemi. Örneğin, bir hastalığı, bir ameliyatı ya da bir kazayı atlattıktan sonra yeniden eski sağlığına kavuşma dönemi.Sağlık sorunları üzerine kadınlara danışmanlık hizmeti sunan ve kendileriyle ilgilenen kurumdur. Bu bir kadın doktoru muayenehanesi, bir aile planlaması danışma kuruluşu, bir kadın polikliniği ya da bir ebenin muayenehanesi olabilir.

Ek sigorta(Zusatzversiche-rung)

FMH - İsviçreDoktorlar Federasyonu(Foederatio Medico-rum Helveticorum)

Gebelikten Korunma (Verhütung)

Görüşme saati (muayene)(Sprechstunde)

Hastane listesi

Homeopati

İyileşme ve dinlenme dönemi

Kadın sağlığı konusunda danışmanlık kuruluşu(Frauenmedizini-sche Anlaufstelle)

Küçük Sözlük

6

63

Küçük Sözlük

6

64

Kendisi ya da başkaları için tehlikeli olabileceği düşünülen kişinin, istemi dışında ya da istemine karşın bir ıslah evinde tutulması. Kısıtlılık altına alınma, büyük sınırlamalar getiren bir önlem olduğundan, ancak çok zorunlu durumlarda uygulanır.Farklı dil ve sosyo kültürel kökenlerden kişiler arasında sözlü aracıllık yapan kişi.Kadınlarda adet kanamalarının kesilmesinden sonraki yaş döneminin adı.Her zamankinden, alışılagelmiş olandan farklı olma hali.Bir okuldaki öğrencilerin (ve öğretmenlerin) sağlık durumlarıyla ilgilenen doktor. Doktorlarca yazılmış olması koşuluyla hastalık sigortaları tarafından ödenecek ilaç ve laboratuar tahlilleri listesi. Bu Listeyi eczaneden ya da doktorunuz-dan temin edebilirsiniz.Hastalar ilke olarak doktorlarını kendileri seçme özgürlüğüne sahiptir (ancak bu ilke, bu konuda sınırlamalar getiren bir sigorta yapmamışsanız geçerlidir).Kurutulmuş ya da hazırlanmış şifalı otlarla (ör. çay) ya da ağırlıklı olarak bitkilerden yapılan ilaçlarla hastalıkları iyileştirmeyi deneyen tedavi metodu.Hastalık ve kaza sigortaları için hastaların ödediği aylık ödenti. Bakıma muhtaç yaşlı insanların bilgi almak üzere başvurabilecekleri bir kurumdur. Pro Senectute yaşlılara yaşam kalitelerini arttırma ve kendi ayakları üzerinde durabilmeleri için teşvik ve destek sunar.Ruhsal hastalıkların, rahatsızlıkların ve davranış bozukluklarının tedavi edildiği hastane. Kapalı ve açık bölümleriyle yatılı tedavinin gerçekleştirildiği psikiyatri kliniklerinin yanı sıra, yarı yatılı günlük tedavi klinikleri ve yatısız (ayakta) hizmet veren psikiyatri poliklinikleri de vardır.Herhangi bir hastalık ya da kazadan sonra hastaların mesleki ve toplumsal yaşama yeniden uyum sağlamalarına yönelik bilgilendirme, yardım ve bakım hizmetlerinin tümü.

Kişisel özgürlükler-den yoksun bırakılma (Kısıtlılık altına alınma)(Fürsorgerische Freiheitsentzug FFE)

Kültürlerarası Çevirmen

Menopoz

Normaldışı durum

Okul doktoru (Schul-arzt/Schulärztin)

Özel liste(Spezialitätenliste)

Özgürce doktor seçme hakkı

Pitoterapi

Prim – ödenti(Prämie)

Pro Senectute(Yaşlılar için danışma kurumu)

Psikiyatri kliniği

Rehabilitasyon

İsviçre’de oturma iznine sahip olmayan göçmenler. Federal Sosyal Sigorta Dairesi’nin (BSV) hastalık sigortası şirketlerine gönderdiği 19 Aralık 2002 tarihli yazısında sigorta yapma yükümlülüğünün oturma izni belgesine sahip olmayan göçmenler için de geçerli olduğuna dikkatleri çekti. Bu durumdaki göçmenler danışma kurumlarına başvurabilirler. Bir sigorta anlaşmasının imzalanmasıyla olası zararlara karşı kendini güvence altına alma, ör. hastalık ve kaza hallerine karşı.Rahatsızlık veren yerleri ve ağrıyan noktaları bölgesel uyuşturma ( Anestezi) ile etkileyerek yapılan tedavi yöntemi. Bütün olası şikayetlerde ilk tıbbi bakım. Sigortalı olan herkes için eşit, kaliteli ve kapsamlı temel sağlık hizmetleri sunmaktadır. Bu sigortayı yaptırmak İsviçre’de zorunludur. Hastalık belirtilerini gözleyerek ve muayene ederek bir hastalığı tanımak ve adlandırmak. Bir muayene ya da tedavi yöntemi. Ultraşal kullanarak iç organların bir ekrana yansıtılması ve böylece muayene edilmesi sağlanır (örneğin, döl kesesindeki bebeğin hareketlerinin ölçümü yapılır). Ultraşal ile yapılan bir tedavide hastalıklı bölgelere masaj etkisinde bulunulur ve böylelikle kan dolaşımı ve iyileşme hızlandırılır. Hastanede hastaların tıbbi tedavi ve sağlık bakımlarının yapıldığı yataklı bölüm. Belli bir mesleği olan kişilerin başka bir meslek için eğitim ve öğrenim görmesi. İşsizlik, değişen ihtiyaçlar ya da engelli olma yeni bir meslek eğitimini gerekli kılabilir.Yaşam tehlikesi bulunan acil durumda ya da hastalığın kritik devresinde ve bir çok organın yaralanması, kanama, ağır zehirlenme, yanık vb. hallerde hastanın tedavisinin yoğun gözetim altında yapıldığı yataklı bölüm.

Sans-Papiers(oturma izni olmayan kişiler)

Sigorta koruması(Versicherungs-schutz)

Sinir noktalarıterapisi

Temel bakım

Temel (genel)hastalık sigortası(Grundversicherung)

Teşhis / tanı(Diagnose)

Ultraşal

Yatl (yataklı) tedavihizmeti (Stationär)

Yeni bir meslekeğitimi / öğrenimi(Umschulung)

Yoğun bakım(Intensivstation)

Küçük Sözlük

6

65

Glossar

6

66

Adres Listesi

Aşağıdaki listede öncelikle ulusal kurumların adreslerini bulacaksınız

Yayımlayanlar

Schweizerisches Rotes Kreuz 031 387 71 11Geschäftsstelle, Rainmattstrasse 10, 3001 Bernwww.redcross.ch, [email protected]

Caritas Schweiz 041 419 22 22Löwenstrasse 3, Postfach, 6002 Luzern www.caritas.ch, [email protected]

Bundesamt für Gesundheit 031 323 30 15Direktionsbereich Gesundheitspolitik, Abt. Multisektorale Gesundheitspolitik, Sektion Chancengleichheit und Gesundheit3003 BernHess-Strasse 27e, 3097 Liebefeldwww.bag.admin.ch; www.suchtundaids.bag.admin.ch

Göçmenlik ve Sağlıkla İlgili Kurumlar / Bilgilendirme

migesplus – die Internetplattform für Gesundheitsinformationen in Migrationssprachen 031 387 71 11Rainmattstrasse 10, 3001 Bernwww.migesplus.ch, [email protected]

Zentrum für Migration und Gesundheit 031 387 71 11Rainmattstrasse 10, 3001 Bernwww.redcross.ch, [email protected]

Caritas – Fachstelle Gesundheit und Integration 071 227 34 47 ya da 071 227 34 30Klosterhof 6e, Postfach, 9000 St. Gallenwww.caritas.ch/gesundheit, [email protected]

7

67

7

Adres Listesi

7

68

Eidgenössische Ausländerkommission (EKA) 031 325 91 16Quellenweg 9, 3003 Bern-Wabern www.eka-cfe.ch, [email protected]

Fachstelle für Rassismusbekämpfung 031 324 10 33Inselgasse 1, 3003 Bernwww.edi.admin.ch/ara, [email protected]

İşkence ve Savaş MağdurlarıAmbulatorium für Folter- und Kriegsopfer SRK 031 390 50 50Freiburgstrasse 44a, 3010 Bernwww.redcross.ch, [email protected]

Ambulatorium für Folter- und Kriegsopfer Zürich 044 255 49 07afk Zürich, Psychiatrische PoliklinikCulmannstrasse 8 (Postadresse), Sonneggstrasse 6 (Besucheradresse)8091 Zürichwww.psychiatrie.unispital.ch

Genel Bilgilendirme ve Danışmanlık

Beslenme Schweizerische Gesellschaft für Ernährung 031 385 00 00Postfach 8333, 3001 Bernwww.sge-ssn.ch, [email protected]

Schweizerische Diabetes-Gesellschaft 056 200 17 90Generalsekretariat, Rütistrasse 3 A, 5400 Badenwww.diabetesgesellschaft.ch, [email protected]

Stiftung Ernährung und Diabetes 031 302 42 33www.diabetes-ernaehrung.ch, [email protected]

HareketSUISSE BALANCE 031 389 92 91Postfach 8172, 3001 Bernwww.suissebalance.ch, [email protected]

Uyuşturucu ve BağımlılıkSchweizerische Fachstelle für Alkohol- und andere Drogenprobleme (SFA) 021 321 29 11Postfach 870, 1001 Lausannewww.sfa-ispa.ch, [email protected]

KOSTE/FASD 031 376 04 01Schweizerische Koordinationsstelle für stationäre Therapieangebote im DrogenbereichSchweizerische Fachstelle für Schadenminderung im DrogenbereichEigerplatz 5, Postfach 460, 3000 Bern 14offi [email protected], offi [email protected], www.infoset.ch

Bağımlılık üzerine geniş bir internet sitesiwww.infoset.ch

Sigara İçmekArbeitsgemeinschaft Tabakprävention (AT) 031 389 92 46Effi ngerstrasse 40, 3001 [email protected], www.at-schweiz.ch

Krebsliga Schweiz 031 389 91 00Effi ngerstrasse 40, Postfach 8219, 3001 Bernwww.swisscancer.ch, [email protected]

Lungenliga Schweiz 031 378 20 50Südbahnhofstrasse 14 c, 3000 Bern 14www.lung.ch, [email protected]

HIV ve AidsAids Hilfe Schweiz (AHS) 044 447 11 11Konradstrasse 20, 8005 Zürichwww.aids.ch, [email protected]

Adres Listesi

7

69

Adres Listesi

7

70

AşıBundesamt für Gesundheit 031 323 87 06Abteilung Epidemiologie und Infektionskrankheiten3003 Bernwww.bag.admin.ch/sichimpfen, [email protected]

Ruh Sağlığpro mente sana 044 563 86 00Hardturmstrasse 261, Postfach, 8031 Zürichwww.promentesana.ch, [email protected]

Die Dargebotene Hand 031 301 91 91Zentralsekretariat Zähringerstrasse 53, Postfach 835, 3000 Bern 9www.143.ch, [email protected]

Hasta Hakları ve YükümlülükleriDachverband Schweizerischer Patientenstellen (DVSP) 044 361 92 56Hofwiesenstrasse 3, 8042 Zürich

Schweizerische Patienten-Organisation (SPO) 044 252 54 22Häringstrasse 20, 8001 Zürichwww.spo.ch, [email protected]

Kültürlerarası ÇeviriKültürlerarası Çeviri Konusunda Yardımcı/Aracı Olabilecek Kuruluşların Adresleriwww.eka-cfe.ch/d/adressen.asp, [email protected]

INTERPRET’ 031 351 38 28Schweizerische Interessengemeinschaft für Übersetzen und VermittelnMonbijoustrasse 61, 3007 Bernwww.inter-pret.ch, [email protected]

YaşlılıkCURAVIVA 044 385 91 91Verband Heime und Institutionen SchweizLindenstrasse 38, 8008 Zürichwww.curaviva.ch, [email protected]

Pro Senectute Schweiz 044 283 89 89Geschäftsstelle Lavaterstrasse 60, Postfach, 8002 Zürichwww.pro-senectute.ch

ÇocuklarPro Juventute 044 256 77 77ZentralsekretariatSeehofstrasse 15, 8032 Zürichwww.projuventute.ch

KadnlarFraueninformationszentrum für Frauen aus Afrika, Asien, Lateinamerika und Osteuropa (FIZ) 044 240 44 22Badenerstrasse 134, 8004 Zürichwww.fi z-info.ch, contact@fi z-info.ch

Unité mobile de soins communautaires (Umsco) 022 382 53 11Anlaufstelle für medizinsche Beratungrue Hugo de Senger 2–4, 1205 Genf

Schweizerischer Verband der Mütterberaterinnen 044 382 30 33Elisabethenstrasse 16, Postfach 8426, 8036 Zürichwww.muetterberatung.ch, [email protected]

PLANes – Schweizerische Stiftung für sexuelle und reproduktive Gesundheit 021 661 22 33Avenue de Beaulieu 9, Case postale 313, 1000 Lausanne 9www.plan-s.ch, [email protected]

Schweizerischer Hebammenverband 031 332 63 40Rosenweg 25C, Postfach, 3800 Bern 23www.hebamme.ch, [email protected]

Evde BakımSpitex 031 381 22 81Spitex Verband SchweizBelpstrasse 24, 3007 Bernwww.spitexch.ch, [email protected]

Adres Listesi

7

71

Adres Listesi

7

72

Sosyal Sigortalarla İlgili Bilgiler

AHV 022 795 91 11Für Auskünfte über AHV im Zusammenhang mit zwischenstaatlichen Abkommen: Schweizerische Ausgleichskasse, Av. Edmond-Vaucher 18, 1211, Genf

Bundesamt für Sozialversicherung 031 322 90 11Effi ngerstrasse 33, 3003 Bern www.bsv.admin.ch, [email protected]

Stiftung Auffangeinrichtung BVG 044 284 55 15Administration Freizügigkeitskonten, Postfach 2831, 8022 Zürichwww.aeis.ch, [email protected]

Suva – Schweizerische Unfallversicherungsanstalt 0848 830 830HauptsitzFluhmattstrasse 1, 6004 Luzern www.suva.ch

Zentralstelle 2. Säule 031 320 61 75Postfach 5032, 3001 [email protected]

Oturma İzni Belgesine Sahip Olmayanlar (Sans-Papiers) İçin Danışmanlık:

Anlaufstelle für Sans-Papiers 061 681 56 10GewerkschaftshausRebgasse 1, 4058 Baselwww.sans-papiers-basel.ch, [email protected]

Date post:	30-Nov-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	9 times
Download:	0 times

Gesundheitswegweiser 2005, tuerkisch...Tatl ılar, tuzlu kurabiyeler ve fazla kalori içeren...

Documents