Die Suasorien des älteren Seneca (Einleitung, Text und Kommentar) || Text

Text

Brought to you by | National Dong Hwa UniversityAuthenticated | 134208103160Download Date | 33014 640 PM


langSVASORIARUM LIBERrang

langDeliberat Alexander an Oceanum navigetrang 1

hellip sinunt cuicumque rei magnitudinem natura dederat dedit et modum Nihil 1infinitum est nisi Oceanus Aiunt fertiles in Oceano iacere terras ultraque Oceanum rursus alia litora alium nasci orbem nec usquam rerum naturam 5desinere sed semper inde ubi desisse videatur novam exsurgere facile ista finguntur quia Oceanus navigari non potest Satis sit hactenus Alexandro vicisse qua mundo lucere satis est intra has terras caelum Hercules meruit Stat immotum mare et quasi deficientis in suo fine naturae pigra moles novae ac terribiles figurae magna etiam Oceano portenta quae profunda ista vastitas 10nutrit confusa lux alta caligine et interceptus tenebris dies ipsum vero grave et defixum mare et aut nulla aut ignota sidera Ita est Alexander rerum natura post omnia Oceanus post Oceanum nihil

ARGENTARI Resiste orbis te tuus revocat vicimus qua lucet Nihil tantum 2est quod ego Alexandri periculo petam15

POMPEI SILONIS Venit ille dies Alexander exoptatus quo tibi operae langfinisrang adesset idem sunt termini et regni tui et mundi

MOSCHI Tempus est Alexandrum cum orbe et cum sole desinere Quod noveram vici num concupisco quod nescio Quae tam ferae gentes fuerunt quae non Alexandrum posito genu adorarent qui tam horridi montes quorum 20non iuga victor miles calcaverit Vltra Liberi patris trophaea constitimus non quaerimus orbem sed amittimus Immensum et humanae intemptatum experientiae pelagus totius orbis vinculum terrarumque custodia inagitata

Incipit liber Iannei senece sententiarum (del A2 et suasoriarum add) A in BV deest subscriptio 2 thema suppl τ langalexander macedo deliberat an transfretet oceanumrang D2 3 sinunt α finita T finitam τ sin ut D omnia desinunt Linde desinunt Muumlll | cuicumque Kiessl cuius- α 4 aiunt Burs aliut α avitus aut autous V2 | ultraque B2V utraque AB 5 Oceanum B2 recc -nus α 6 novam B2 recc nova α | facile ista V facilis est AB facilius ista Burs 7 finguntur V afinguntur AB 8 lucere τ lug- α ludere Wehle patere Petschenig lucere langsolirang Cornelissen 8 ndash 9 stat immotum A2B2 statim motum α 9 mare et recc maree α mare B2 | deficientis recc -ficieritis (-ficeritis V2) α -ficiens B2 10 terribiles α -lis dubit Gertz 11 confusa α circumfusa Muumlll offusa dubit Kiessl fusca Gertz 12 ita V ta A et fort B ea B2 tua Haringk ista Linde haec Draumlger 14 resiste α desiste dubit Muumlll | qua recc qui α que B2 | lucet BV licet AB2 langillerang lucet Ribbeck | tantum B tatum A tutum V tanti dubit Schott 16 langtuisrang post exoptatus suppl Gertz 16 ndash 17 operae langfinisrang adesset τ opere adesse α operae est adesse D opera desset Kiessl opera desit vel orbis pereat ecce Burs 19 vici num scripsi vicinum α vici nunc recc vici non Schott 20 adorarent α adorarint anon ante Schottum 21 calcaverit B2V calcaverint AB


102 | Suasoria 1 2 ndash 4

remigio vastitas litora modo saeviente fluctu inquieta modo fugiente deserta taetra caligo fluctus premit et nescio qui quod humanis natura subduxit oculis aeterna nox obruit

MVSAE Foeda beluarum magnitudo et immobile profundum testatus es Alexander nihil ultra esse quod vincas revertere 5

ALBVCI SILI Terrae quoque suum finem habent et ipsius mundi aliquis 3occasus est nihil infinitum est Modum magnitudini facere debes quoniam Fortuna non facit Magni pectoris est inter secunda moderatio Eundem Fortuna victoriae tuae quem naturae finem facit imperium tuum cludit Oceanus O quantum magnitudo tua rerum quoque naturam supergressa est Alexander orbi 10magnus est Alexandro orbis angustus est Aliquis etiam magnitudini modus est non procedit ultra spatia sua caelum maria intra terminos suos agitantur Quidquid ad summum pervenit incremento non reliquit locum Non magis quicquam ultra Alexandrum novimus quam ultra Oceanum

MARVLLI Maria sequimur terras cui tradimus orbem quem non novi 15quaero quem vici relinquo

FABIANI Qui ista toto pelago infusa caligo navigantem tibi videtur admit-4tere quae prospicientem quoque excludit non haec India est nec ferarum terribilis ille conventus immanes propone beluas aspice quibus procellis fluctibusque saeviat quas ad litora undas agat tantus ventorum concursus 20tanta convulsi funditus maris insania est nulla praesens navigantibus statio est nihil salutare nihil notum rudis et imperfecta natura penitus recessit ista maria ne illi quidem petierunt qui fugiebant Alexandrum sacrum quidem terris natura circumfudit Oceanum illi qui iam siderum collegerunt metas et annuas hiemis atque aestatis vices ad certam legem redegerunt quibus nulla pars 25ignota mundi est de Oceano tamen dubitant utrumne terras velut vinculum circumfluat an in suum colligatur orbem et in hos per quos navigatur sinus quasi

1 remigio Faber remissio α | saeviente α aestuante dubit Muumlller subeunte Gertz superveniente Schaefer veniente Studemund | inquieta α inpleta Gertz 2 premit et Haase remittet α | qui T quin α quid (quod omisso) recc 3 aeterna Schott e terra α 4 testatus es α testatur B2 -antur D -atum est Muumlll -atur ecce Walter 7 modum α langipserang modum Studemund langturang modum CFW Muumlll Koumlhler | magnitudini A -ne BV | facere α langtu vel ipserang facere Gertz 9 naturae Burs -ra et α et del V vel V2 | tuum B2V tamen A tum B 13 reliquit α relinquit CFW Muumlll 17 qui ista Burkard quista AB quae ista B2V quid ista Schult | toto α toti Gertz Ahlheim | tibi T ubi α 19 langgentiumrang post ille suppl Schult | langOceanusrang post procellis suppl Haringk 20 saeviat V sibi ad AB 21 praesens V pc A praesenti AB in praesenti Burs | navigantibus α innavigantibus Gertz 22 et B2V sed AB | recessit α -cepit Lucarini 23 quidem2 α quiddam Gertz enim dubit Novaacutek 24 langetiamrang post illi suppl Gertz | metas AV metus B motus B2 meatus Ribbeck 26 velut V vel AB 27 circumfluat D2 pluat AB circumpluat V cludat Burs perfluat Diels amplectatur Gertz | suum B2 recc sua A suam BV


Suasoria 1 4 ndash 5 | 103

spiramenta quaedam magnitudinis exaestuet ignem post se cuius augmentum ipse sit habeat an spiritum quid agitis commilitones domitoremque generis humani magnum Alexandrum eo dimittitis quod adhuc quid sit dispu-tatur memento Alexander matrem in orbe victo adhuc magis quam pacato relinquis5

Divisio Aiebat CESTIVS hoc genus suasoriarum aliter declamandum esse 5quam suadendum non eodem modo in libera civitate dicendam sententiam quo apud reges quibus etiam quae prosunt ita tamen ut delectent suadenda sunt et inter reges ipsos esse discrimen quosdam minus aut magis [us] veritatem pati Alexandrum ex iis esse quos superbissimos et supra mortalis animi 10modum elatos accepimus denique ut alia dimittantur argumenta ipsa suasoria insolentiam eius coarguit orbis illum suus non capit itaque nihil dicendum aiebat nisi cum summa veneratione regis ne accideret idem quod praeceptori eius daggerautem Aristotelisdagger accidit quem occidit propter intempestivos liberos sales nam cum se langdeumrang vellet videri et vulneratus esset viso sanguine eius 15philosophus mirari se dixerat quod non esset ἰχώρ οἷός πέρ τε ῥέει μακάρεσσι θεοῖσιν ille se ab hac urbanitate lancea vindicavit

Eleganter in C Cassi epistula quadam ad M Ciceronem missa positum multum iocatur de stultitia Cn Pompei adulescentis qui in Hispania contraxit

1 quaedam magnitudinis exaestuet α quaedam langamplaerang magnitudinis exaestuet Thomas quaedam magnitudinis langsuaerang exaestuet Schult quaedam magnitudinis exaestuet langsuaerang Gertzpost se recc posse α | augmentum α alimentum Gertz 2 domitoremque α -ne Haupt domitorem Novaacutek 1895 Haringk langregemrang domitoremque D langducem vestrumrang domitoremque Novaacutek 1915 langregemrang dominatoremque Hoefig domitorem quoque Linde 4 victo α placato Wehle | pacato τ cato α capto D tuto dubit Burs 6 ndash 7 aliter declamandum esse quam suadendum Burs 1857 Kiessl aliter declamandum esset quam suadendum α aliter declamandum quam esset suadendum Haase langalibirang aliter declamandum esse [quam suadendum] Muumlll praeeuntibus Faber et Novaacutek aliter declamandum langcum magis laudandumrang esset quam suadendum Burs 1869 aliter declamandum langcum magis adulandumrang esset quam suadendum Haringk aliter declamandum esse langprout persona alia apudrang quam suadendum Leo langaliasrang aliter declamandum esse suadenti enim Gertz aliter declamandum esse quam sententiam Gron 8 langcauterang post prosunt suppl Novaacutek 9 quosdam α quoddam Gertz | aut magis α alios magis Novaacutek paucos magis Watt contumacis Thomas | us del Leo usi A2 ut B2 usus V2 langrerumrang usum langhabererang D usum langrerum habererang τ usos Thomas osos Schott | veritatem α -e Thomas 10 pati Leo facti AB2V faciti B facile Kiessl (qui antea osos legit) facili Thomas fastu Burs patet Gertz factis Ribbeck | ex iis esse Haase exisse α 11 elatos B2V inlatos AB inflatos Burs | accepimus Burs acerrimus α cernimus recc acceperimus Otto | argumenta α argumento ipso Gertz 12 coarguit α coargui Otto 13 summa B2 recc sua α 13 ndash 14 praeceptori eius α praeceptoris Born qui hanc vocem post Aristotelis transp 14 autem AB om V amitino Burs aemulo Burkard | Aristotelis α -li V2

intempestivos α intempestive ed Frob 15 se langdeumrang recc se α langdeumrang se Burs deus lsquovgrsquo Muumlll 16 ἰχώρ eIXWP α | πέρ τε ῥέει πPPTePI AB πPOTePI V | μακάρεσσι MΛCΛPeCCI α 18 Cassi recc casti α



exercitum et ad Mundam acie victus est deinde ait lsquonos quidem illum deride-mus sed timeo ne ille nos gladio ἀντιμυκτηρίσῃrsquo

In omnibus regibus haec urbanitas extimescenda est aiebat itaque apud 6Alexandrum esse dicendam sententiam ut multa adulatione animus eius per-mulceretur servandum tamen aliquem modum ne non veneratio langvidereturrang et 5accideret tale aliquid quale accidit Atheniensibus cum publicae eorum blandi-tiae non tantum deprehensae sed castigatae sunt nam cum Antonius vellet se Liberum patrem dici et hoc nomen statuis subscribi iuberet habitu quoque et comitatu Liberum imitaretur occurrerunt venienti ei Athenienses cum coniugi-bus et liberis et Διόνυσον salutaverunt belle illis cesserat si nasus Atticus ibi 10substitisset dixerunt despondere ipsos in matrimonium illi Minervam suam et rogaverunt ut duceret Antonius ait ducturum sed dotis nomine imperare se illis mille talenta tum ex Graeculis quidam ait κύριε ὁ Ζεὺς τὴν μητέρα σου Σεμέλην ἄπροικον εἶχεν huic quidem impune fuit sed Atheniensium sponsalia mille talentis aestimata sunt quae cum exigerentur complures contumeliosi 15libelli proponebantur quidam etiam ipsi Antonio tradebantur sicut ille qui subscriptus statuae eius fuit cum eodem tempore et Octaviam uxorem haberet et Cleopatram lsquoὈκταουία καὶ Ἀθηνᾶ Ἀντωνίῳ res tuas tibi habersquo

Bellissimam tamen rem Dellius dixit quem Messala Corvinus desultorem 7bellorum civilium vocat quia ab Dolabella ad Cassium transiturus salutem sibi 20pactus est si Dolabellam occidisset a Cassio deinde transit ad Antonium novissime ab Antonio transfugit ad Caesarem hic est Dellius cuius epistulae ad Cleopatram lascivae feruntur cum Athenienses tempus peterent ad pecuniam conferendam nec exorarent Dellius ait lsquoet tamen dicito illos tibi annua bienni trienni die deberersquo 25

Longius me fabellarum dulcedo produxit itaque ad propositum revertar 8aiebat Cestius magnis cum laudibus Alexandri hanc suasoriam esse dicendam

2 ἀντιμυκτηρίσῃ ΛNTIMYKINΓICH vel sim α 3 itaque α ita quidem Burs ita quoque Gertz 4 langsicrang post esse suppl Muumlll post Alexandrum Born 5 non veneratio langvidereturrang scripsi praeeuntibus Haase (non veneratio langvideretur sed irrisiorang) et Otto (non veneratio langvideretur sed adulatiorang) non veneratio B non verieratio A non V non bene ratio langconstaretrang Burs conrueret ratio Kiessl non langconrangveniret ratio Ribbeck non langconveniretrang veneratio Linde non langeveniretrang veneratio Heidler notaretur ratio Gertz | et AB om V 8 langsuisrang post statuis suppl Gertz | habitu quoque α langetrang habitu quoque dubit Kiessl habituque CFW Muumlll Otto 10 Διόνυσον recc aIONYCON α | ibi τ sibi α 11 langsedrang ante dixerunt suppl Jahn 12 rogaverunt B2 recc rogavimus α 13 ndash 14 lsquoGraeca emend Muretusrsquo Muumlll 13 κύριε KYPIC α | μητέρα ΛΛHTePΛ A aaHIePa BV 14 ἄπροικον aTIPOIRON vel sim α | sed V an sed AB ausum sed Gertz 18 Ὀκταουία τ hoc tua vita α | καὶ Ἀθηνᾶ KaIDΘNNa vel sim α | Ἀντωνίῳ aNTWNeW α | res tuas τ restituas α 20 transiturus τ -urum α | sibi B2 τ tibi α 22 ndash 23 hic ndash feruntur del dubit Kiessl 23 lascivae D -viae α 24 dicito recc digito (-ta B) α | annua recc adnua α 27 Alexandri B2 -dria AB -dro Vhanc B2 recc hac α



quam sic divisit ut primum diceret etiamsi navigari posset Oceanus navigan-dum non esse satis gloriae quaesitum regenda esse et disponenda quae in transitu vicisset consulendum militi tot eius victoriis lasso de matre illi cogitan-dum et alias causas complures subiecit deinde illam quaestionem subiecit ne navigari quidem Oceanum posse5

FABIANVS philosophus primam fecit quaestionem eandem etiamsi navigari 9posset Oceanus navigandum non esse at rationem aliam primam fecit modum imponendum esse rebus secundis hic dixit sententiam illa demum est magna felicitas quae arbitrio suo constitit dixit deinde locum de varietate fortunae et cum descripsisset nihil esse stabile omnia fluitare et incertis motibus modo 10attolli modo deprimi absorberi terras et maria siccari montes subsidere deinde exempla regum ex fastigio suo devolutorum adiecit lsquosine potius rerum naturam quam fortunam tuam deficerersquo secundam quoque quaestionem aliter 10tractavit divisit enim illam sic ut primum negaret ullas in Oceano aut trans Oceanum esse terras habitabiles deinde si essent perveniri tamen ad illas non 15posse hic difficultatem navigationis ignoti maris naturam non patientem navigationis novissime ut posset perveniri tanti tamen non esse hic dixit incerta peti certa deseri descituras gentes si Alexandrum rerum naturae terminos supergressum enotuisset hic matrem de qua dixit lsquoquomodo illa trepidavit etiam quod Granicum transiturus essetrsquo20

GLYCONIS celebris sententia est τοῦτο οὐκ ἔστι Σιμόεις οὐδὲ Γράνικος 11τοῦτο εἰ μή τι κακὸν ἦν οὐκ ἂν ἔσχατον ἔκειτο hoc omnes imitari voluerunt PLVTION dixit καὶ διὰ τοῦτο μέγιστόν ἐστιν ὅτι αὐτὸ μὲν μετὰ πάντα μετὰ δὲ αὐτὸ οὐθέν ARTEMON dixit βουλευόμεθα εἰ χρὴ περαιοῦσθαι οὐ ταῖς Ἑλλησποντίαις ᾐόσιν ἐφεστῶτες οὐδʼ ἐπὶ τῷ Παμφυλίῳ πελάγει τὴν 25ἐμπρόθεσμον καραδοκοῦμεν ἄμπωσιν οὐδὲ Εὐφράτης τοῦτʼ ἔστιν οὐδὲ Ἰνδός

3 vicisset B2 recc vicisse α | tot eius Haase totius α tot in B2 tot [ius] ed Rom tot suis dubit Muumlll tot iustis Linde | victoriis recc -oris α 8 est recc et α 12 exempla recc -plo α | regum Haase rerum α | ex Muumlll et α e recc 16 navigationis α del Hoefig descripsit Gruppe navigari nominavit Gertz 17 navigationis α naves descripsit Novaacutek 18 deseri descituras recc describe scituras α 19 enotuisset cod Brug Schotti enotavisset α 20 trepidavit α -verit Schult | quod α quom CFW Muumlll | esset α esses CFW Muumlll 21 ndash 22 lsquoGraeca emend Muretusrsquo Muumlll 21 τοῦτο οὐκ TOΦYTO OK α | Γράνικος ΓPaNeIHOC (TPa- A) α 22 ἦν τ IIN α | οὐκ ἂν OYKC aN αἔσχατον Petschenig Wilamowitz NCaTON (HC- V) α ὕστατον Muretus νέατον Burs | ἔκειτο ΗΚεΙΤΟ α 23 αὐτὸ ΛΟΤΟ ΑΒ aΟΤΟ V | μὲν aUIN AB aCHN V | μετὰ1 HeTa (Ne- A) α 23 ndash 24 μετὰ δὲ αὐτὸ οὐθέν MΛNTa Λe ΛYTO OYONN (-NH V) α 24 βουλευόμεθα Gertz BOYΛeTONeONΔ α | βουλευτέον εἰ δεῖ ἄρα edd vett | χρὴ Gertz ΛPN AB aPH V | περαιοῦσθαι Haase TINPΛIOYCIΘΛI vel sim α 24 ndash 25 ταῖς Ἑλλησποντίαις CΛYC eMNSITONTIaIC α 25 ἐφεστῶτες eΦeCTWTeO vel sim α | Παμφυλίῳ ΓIaNΦTΛIO α | πελάγει ITeΛΛTI α 26 ἐμπρόθεσμον eNPOTECMON α | Εὐφράτης CIΦPΛTeC α | τοῦτʼ TOTT AB TOIT V



ἀλλʼ εἴτε γῆς τέρμα εἴτε φύσεως ὅρος εἴτε πρεσβύτατον στοχεῖον εἴτε γένεσις θεῶν ἱερώτερόν ἐστιν ἢ κατὰ ναῦς ὕδωρ APATVRIVS dixit ἔνθα μὲν ἡ ναῦς ἐκ μιᾶς φορᾶς langεἰςrang ἀνατολάς ἔνθα δὲ εἰς τὰς ἀοράτους δύσεις CESTIVS langdixit cum saevitiam marisrang descripsisset fremit Oceanus quasi indignetur quod terras relinquat 5

Corruptissimam rem omnium quae umquam dictae sunt ex quo homines 12diserti insanire coeperunt putabant DORIONIS esse in metaphrasi dictam Homeri cum excaecatus Cyclops saxum in mare iecit lang ὄρους ὄρος ἀποσπᾶται καὶ χειρία βάλλεται νῆσσος rang haec quomodo ex corruptis eo perveniant ut et magna et tamen sana sint aiebat Maecenas apud Vergilium 10intellegi posse tumidum est ὄρους ὄρος ἀποσπᾶται Vergilius quid ait rapit

haud partem exiguam montis

ita magnitudini [scedat] studet langutrang non imprudenter discedat a fide est inflatum καὶ χειρία βάλλεται νῆσσος Vergilius quid ait [qui] de navibus

hellip credas innare revolsas 15Cycladas

non dicit hoc fieri sed videri propitiis auribus accipitur quamvis incredibile sit quod excusatur antequam dicitur

Multo corruptiorem sententiam MENESTRATI cuiusdam declamatoris non 13abiecti suis temporibus nactus sum in hac ipsa suasoria cum describeret belua- 20

1 ἀλλʼ εἴτε ΛMeTe α | γῆς THC α | τέρμα Jahn TNPN α τέρμʼ Gertz 1 ndash 2 πρεσβύτατον στοχεῖον εἴτε γένεσις θεῶν ἱερώτερόν ITPΛeCBYTaN CTIXION ITe TeNeCCeC eeWP IePOTON α 2 ἔνθα μὲν eNTeYē vel sim α 2 ndash 3 ἡ ναῦς ἐκ μιᾶς e NΛY eT MTaC (MIaC V) α 3 εἰς1 suppl edd vettἔνθα δὲ ΛeNTa Λe α | ἀοράτους δύσεις ΛOPΛTOC aYSIC (DY- V) α 3 ndash 4 langdixit cum saevitiam marisrang descripsisset Novaacutek descripsisset V describsisset A describisset B descripsit sic vg descripsit set dubit Kiessl describit sic Burs 4 fremit pc AB2 -ito B et fort A -itu V 5 relinquat α -as recc 7 putabant α -bam Gertz | metaphrasi dictam recc -pharasi dictam α metaphrasi langOdysseaerang Homeri Gron 8 cum A tum BV tunc lsquovgrsquo Muumlll | excaecatus recc -atos α | Cyclops recc -opos α | iecit Schott reiecit α deiecit Haringk 8 ndash 9 lacunam ind CFW Muumlll Ribbeck partim supplevi 11 ὄρους ὄρος ἀποσπᾶται Spengel COPOT OPOC aTIOCπΛTe α χώρου ὄρος ἀποσπᾶται Burkard οὔρεος οὖρος ἀποσπᾶται Wilamowitz οὖρος ἀποσπᾶται Gertz ὄρος ἀποσπᾶται Costanza 11 ndash 14 rapit ndash ait om A 13 magnitudini [scedat] studet langutrang Gertz Thomas magnitudini scedat studet BV magnitudini se dat sed ut τ magnitudini cedat studet Burs langarang magnitudine discedit ut Kiessl 14 χειρία Wilamowitz KEIPIa BV καίρια vg κειρίᾳ Costanza | νῆσσος NHeCOC BV νᾶσος Wilamowitz | qui α del edd vett | de recc e α 15 credas recc reddas α | innare recc innave α 17 langautemrang post propitiis suppl Gertz | sit CFW Muumlll Sander est α 19 declamatoris B2V -ibus AB 20 abiecti A -is BV | suis recc suus A vis BV



rum in Oceano nascentium magnitudinem efficit haec sententia ut ignoscam MVSAE qui dixit ipsis Charybdi et Scylla maius portentum lsquoCharybdis ipsius maris naufragiumrsquo et ne in una re semel insaniret lsquoquid ibi potest esse salvi ubi ipsum mare peritrsquo

DAMAS ethicos induxit matrem loquentem cum describeret assidue priori-5bus periculis nova supervenisse

BARBARVS dixit cum introduxisset excusantem se exercitum Macedonum hunc sensum

FVSCVS ARELLIVS dixit testor ante orbem tibi tuum deesse quam militem 14LATRO daggersedens hanc dixitdagger non excusavit militem sed dixit dum sequor 10

quis mihi promittit hostem quis terram quis diem quis mare da ubi castra ponam ubi signa ponam reliqui parentes reliqui liberos commeatum peto numquid immature ab Oceano

Latini declamatores in descriptione Oceani non nimis viguerunt nam aut 15minus descripserunt aut curiose nemo illorum potuit tanto spiritu dicere quanto 15PEDO qui navigante Germanico dicit

iam pridem post terga diem solemque relictumiam pridem notis extorres finibus orbisper non concessas audaces ire tenebrasHesperii metas extremaque litora mundi20nunc illum pigris immania monstra sub undis 5

1 lac ind Schott 2 ignoscam Musae Muumlll -amus ei α -amus Musae dubit Kiessl | ipsis ed Schott ipsi α | Scylla recc scyllae α 5 ethicos eticos AB eticus V 6 nova B2 recc -as αsupervenisse B2V -venisset AB 10 sedens hanc dixit α sedens hanc langsuasoriamrang dixit dubit Burkard secus hanc dixit Burs secus hoc dixit dubit Haringk sequens hanc [dixit] Gertz sedatius hanc dixit A Schaefer langaliter vel contrarang sententiam dixit Traube | excusavit V -bit AB -bat B2

dixit2 α dilangcentem indurangxit Eussner Traube dilangcentem finrangxit Traube | dum α duc Gertz duc me Walter ducem dubit Muumlll | sequor α -ar Otto Haringk 10 ndash 11 langsed quorang post sequor suppl Walter 11 ndash 12 quis1 ndash ponam2 om A 11 mare α aerem Wehle spirare Walter 12 ponam2 BV inferam Muumlll conferam Gertz pandam Walter figam Gron | reliqui utroque loco B2V relinqui AB 14 descriptione B2 τ -nem α 15 minus α tumide Haringk | curiose α langnimisrang curiose Haupt | tanto B2V -os AB 16 langinrang post qui suppl Thomas | dicit V dicet AB dixit B2 17 versus sequentes a prosa oratione non distinxit α | iam pridem α iamque vident Kent Benario | relictum α relincunt Haupt relicti Burkard 18 iam pridem recc iam quidem (-dam A) α iamque vident Withof Gertz iamque putant Mariotti seque vident Goodyear iam piget Burmann | notis recc natis α noti se Baehrens notis langserang Burs 19 non recc nos α | ire tenebras α isse pigebat Gron 20 Hesperii V asperum AB ad rerum Haupt trans rerum Haringk Hesperii ad Schult 21 nunc α unum Gertz hunc Pithoeus



qui ferat Oceanum qui saevas undique pristisaequoreosque canes ratibus consurgere prensisndash accumulat fragor ipse metus ndash iam sidere limonavigia et rapido desertam flamine classemseque feris credunt per inertia fata marinis 10 5tam non felici laniandos sorte relinqui

atque aliquis prora caecum sublimis ab altaaera pugnaci luctatus rumpere visuut nihil erepto valuit dinoscere mundoobstructo talis effundit pectore voces 15 10lsquoquo ferimurrsquo fugit ipse dies orbemque relictumultima perpetuis claudit natura tenebrisanne alio positas ultra sub cardine gentesatque alium daggerliberisdagger intactum quaerimus orbemdi revocant rerumque vetant cognoscere finem 20 15mortales oculos aliena quid aequora remiset sacras violamus aquas divumque quietasturbamus sedes

Ex Graecis declamatoribus nulli melius haec suasoria processit quam 16GLYCONI sed non minus multa corrupte dixit quam magnifice utrorumque 20faciam vobis potestatem et volebam vos experiri non adiciendo iudicium meum nec separando a corruptis sana potuisset etenim fieri ut vos magis illa laudare-tis quae insaniunt et nihilo minus poterit fieri quamvis distinxerim illa belle dixit sed fecit quod solebat ut sententiam adiectione supervacua atque tumida perderet adiecit enim illud quosdam dubios iudicii sui habet ego 25

1 ferat α fert dubit Gertz | pristis V pristinis AB 6 tam α iam Schott quam Heinsius ah Gertz 7 caecum Haase Haupt cedunt α cedat V2 sedat D sedens τ 8 visu V2 -sum α nisu D 10 obstructo D -ta α -ta in Burs adstricto Oudendorp | pectore α -ora Burs 11 fugit corrector cod Leid Voss Lat 72 Gron rugit α ruit V2 14 liberis AB libris V nautis Burkard flabris Haupt lembis Oudendorp bellis Meyer Tandoi nobis Burmann alii alia 16 aliena V -nos A -nas B -nis B2 19 haec A2V nec AB 20 corrupte dixit quam magnifice Thomas magnifice dixit quam corrupte α | utrorumque corrector cod Florent 1179 Haase CFW Muumlll utrumque α utriusque A2 recc 22 etenim α enim Kiessl Madvig | ut B2 sit AB si V 23 et α at Schenkl sed Gertzdistinxerim recc -erit α 24 atque cod Vat Schotti que ad α quod recc 25 tumida cod Vat Schotti -ide α


Suasoria 1 16 ndash 2 1 | 109

non dubito contra sententiam ferre ὑγίαινε γῆ ὑγίαινε ἥλιε Μακεδόνες ἄρα χάος εἰσᾴσσουσι

Trecenti Lacones contra Xersen missi cum treceni ex omni Graecia 2missi fugissent deliberant an et ipsi fugiant

ARELLI FVSCI patris At puto rudis lecta aetas animus qui frangeretur 5 1metu insueto armaque non passurae manus hebetataque senio aut vulneribus corpora quid dicam potissimos Graeciae an Lacedaemonios an Eleos an repetam tot acies patrum totque excidia urbium tot victarum gentium spolia Et nunc produntur condita sine moenibus templa Pudet consilii nostri pudet etiamsi non fugimus deliberasse talia lsquoAt cum tot milibus Xerses venitrsquo hoc 10Lacedaemonii et adversus barbaros non refero opera vestra non animos non patres quorum [non] exemplo ab infantia surgit ingenium pudet Lacedaemo-nios sic adhortari loco tuti sumus licet totum classe Orientem trahat licet metuentibus explicet inutilem numerum hoc mare quod tantum ex vasto patet urguetur in minimum insidiosis excipitur angustiis vixque minimo aditus 15

1 ὑγίαινε γῆ YΓIMN TN (TH V) α | ὑγίαινε ἥλιε Haase YπaNe ale vel sim α 1 ndash 2 Μακεδόνες ἄρα χάος Haase ΛΛΛKeΛOMeT aPa RaOC α 2 εἰσᾴσσουσι Gertz eITaCOCCI α ἐσπλέουσι Haase

3 treceni corrector cod Florent 1179 Schott -centi α troezeni recc 5 aetas animus AV aetas etaset animus (etaset del) B aetas et animus V2 aetas langestrang et animus Gertz 6 insueto armaque V -oque arma AB -aque arma Burs insueta arma Novaacutek 7 Lacedaemonios an eleos (an eleos om A) α Lacedaemoniorum electos Gertz Lacedaemonios an electos Burs Lacedaemonis electos Lucarini 8 repetam recc ereptum α | totque α tot D Novaacutek 9 produntur condita α proh dolor concidunt recc | sine moenibus Burs siremianibus AB siremanibus V si remanemus V2 si remeabimus D si remeamus τ his de manubiis Gertz 10 hoc Gertz ho AB o B2V 11 langmoventurrang post Lacedaemonii suppl Gertz | et α ite Madvig ita Born langbellum aut resrang est dubit Schenkl Morgenstern | refero B2 Madvig revero AB revera V reveremini recc referam Kiessl refert Gertz | animos Burs -us α avos recc 12 non α del Rebling nos recc vobis Kiessl nobis dubit Burs in Thomas vos Faber | exemplo Burs exemplum α exemplum langmoveatrang recc 13 loco Novaacutek filico α vel loco τ scilicet D ilico dubit Studemund sed loco Clausen hic loco CFW Muumlll hoc loco dubit Muumlll ipso loco Linde illic dubit Kiessl filo loci Thomas situ loci Gertz en loco Jahn ei loco Burs quali loco Ribbeck | tuti sumus D tutissimis α tuti simus τ Ribbeckclasse V -em AB 14 metuentibus α in- CFW Muumlll Madvig metuendum intuentibus Thomasinutilem numerum α ingentem navium numerum Studemund navalem numerum Thomas numerum navium geret rem inutilem Novaacutek | hoc α hic Sh Bailey | mare α mari Haringk | tantum recc tandem α | ex vasto patet α patet ex vasto Gertz



navigio est et huius quoque remigium arcet et inquietat omne quod circumfluit mare fallacia cursus vada altioribus internata aspera scopulos et cetera quae navigantium vota decipiunt pudet inquam Lacedaemonios et armatos quaerere quemadmodum tuti sint Non referam Persarum spolia certe super 2spolia nudus cadam sciet et alios habere nos trecentos qui sic non fugiant et sic 5cadant Hunc sumite animum nescio an vincere possimus vinci non possumus Haec non utique perituris refero sed etsi cadendum est erratis si metuendam creditis mortem nulli natura in aeternum spiritum dedit statutaque nascentibus in fine vitae dies est inbecilla enim nos materia deus orsus est quippe minimis succidunt corpora indenuntiata sorte rapimur sub eodem pueritia fato est 10eadem iuventus causa cadit optamus quoque plerique mortem adeo in securam quietem recessus ex vita est at gloriae nullus finis est proximique deos sic agentes agunt feminis quoque frequens hoc in mortem pro gloria iter est [illud] quid Lycurgum quid interritos omni periculo quos memoria sacravit viros referam ut unum Othryadem excitem adnumerare trecentis exempla possum 15

TRIARI Non pudet Laconas nec pugna quidem hostium sed fabula vinci 3Magnum aes alienum virtutis est nasci Laconem Ad certam victoriam omnes remansissent ad certam mortem tantum Lacones Ne sit Sparta lapidibus

1 est et ed Herv esset α | arcet et B2 arceta AB arcet A2V arctat dubit Kiessl arcent Hauptinquietat omne B2 inquieta omne α inquietum omne Otto inquietatlangquerang omne Castiglioni inquietatione lsquovgrsquo Muumlll inquieta volutatione Gertz inquieto amne Haupt inquieto momine Ribbeck 2 fallacia BV -atia A fallentia Burs | vada D -et AB -at V -a et Wb | internata α langstagnarang internata D | aspera α -rata Castiglioni | scopulos AB -lis V -orum Haupt Gertz 3 langapudrang post inquam suppl Wb 4 langsirang ante non suppl Watt | langatrang ante certe suppl Gertz 5 sciet α -at Schult | habere nos AB nos habere nos (nos2 del V2) V nos habere D 6 hunc α hinc Schult 7 langutrang post utique suppl Schult | etsi V et sic AB si Schott etiamsi Morgenstern 8 statutaque V stat atque AB statque Steigemann 9 fine α -em recc | est1 α ex B2 del Steigemann 11 plerique α -umque Gertz 12 ex vita Burs exuit AB ex A2 om V | langpro patria morientiumrang post gloriae suppl Novaacutek 12 ndash 13 proximique deos sic agentes agunt Walter proximique deos sica geses sagunt AB proximique deos sicages sa (sa del V2) satagunt V proximeque deos hac cadentes accedunt Opitz proximeque deos accedunt qui sic agunt Novaacutek proximique deo sic agentes agunt Pianezzola proximique deos hic acie caesi sacrum habebitis Haringk alii alia 13 iter est [illud] vg iteres illud (illud del A2) AB iter est illud V iter exstitit Gertz iter restitit Linde 14 interritos omni cod Vat Schotti -bitos somni α -litos somni V2 langtotrang interritos omni Gron 15 excitem Burs escitem α 16 nec α ne Schult 17 aes Burs es AB est V et B2 del Schenkl Born | alienum α alimentum τ alumnum Dτ2 Schult langnonrang alienum Novaacutek adiumentum Gron columen Gertz alimonium dubit Madvig | virtutis α -ti Novaacutek | est nasci AB nasci A2V nasci et Schult 18 ne sit Sparta Schulting Petschenig Gertz nesi parta α non est sic sparta recc non est Sparta Burs Kiessl [nesi] langut non sitrang Sparta Novaacutek



circumdata ibi muros habet ubi viros Melius revocavimus fugientes trecenos quam sequimur lsquoSed montes perforat maria contegitrsquo numquam solido stetit superba felicitas et ingentium imperiorum magna fastigia oblivione fragilitatis humanae conlapsa sunt scias licet ad finem non pervenisse quae ad invidiam perducta sunt maria terrasque rerum naturam statione mutavit sua moriamur 5trecenti ut hic primum invenerit quod mutare non posset Si tandem amens placiturum consilium erat cur non potius in turba fugimus

PORCI LATRONIS In hoc scilicet morati sumus ut agmen fugientium 4cogeremus Rumori terga vertitis sciamus saltem qualis sit iste quem fugimus Vix istud victoria dedecus elui potest ut omnia fortiter fiant feliciter cadant 10multum tamen nomini nostro detractum est iam Lacones an fugeremus delibe-ravimus lsquoAt enim moriemurrsquo quantum ad me quidem pertinet post hanc delibe-rationem nihil aliud timeo quam ne revertar Arma nobis fabulae excutiunt Nunc nunc pugnemus latuisset virtus inter trecenos lsquoCeteri quidem fugeruntrsquo si me quidem interrogatis quid sentiam ego in nostrum et in Graeciae patroci-15nium loquar electi sumus non relicti

GAVI SABINI Turpe est cuilibet viro fugisse Laconi etiam deliberasse 5MARVLLI In hoc restitimus ne in turba fugientium lateremus Habent

quemadmodum se excusent Graeciae treceni lsquomunitas Thermopylas putavimus cum relinqueremus illic Laconarsquo20

1 ibi muros habet ubi viros Burs ibi muros habet ubi muros habet ubi (ibi V) muros (ubi muros3 del A2) α ibi muros habet ubi muros non habet ibi viros D ibi viros habet ubi muros non habet Gron | revocavimus α -bimus ed Ven 2 sequimur α -emur recc | solido α -ide B2 in solido ed Rom lsquovgrsquo Muumlll 3 superba α -bo dubit Morgenstern | fastigia V2 -gio α 4 scias α -iat CFW Muumlll | finem α finem langbonumrang Gertz finem langtantumrang Thomas | pervenisse V2 -isset α 5 naturam τ Schott -ra α | statione V -nem AB2 -num B | mutavit α im- Burs Kiessl 6 posset AB -sit Vtandem amens α tam demens CFW Muumlll 7 turba V2 truba α 9 cogeremus α augeremus Schott | rumori Gron furori α furore anon cur langrumrangori dubit Kiessl | qualis Burs quam α quis V2 quisnam B2 quam langfortisrang Muumlll quinam Novaacutek qui Otto | langtimendusrang post iste suppl Castiglioni | langvirrang post fugimus suppl Walter 10 vix istud Gertz vixit ut A vixit (vix B2) in B vicit at V vix illud Linde vix iam Otto vix vel Muumlll vix Rebling Madvig | cadant BV cedant A 11 iam α del Castiglioni nam dubit Haringk 12 at enim moriemur Otto ut (ita B2) enim moriemur α ut enim langnonrang moriemur D ut enim langnonrang moriamur τ utinam moriamur Burs 13 revertar AB -amur V 14 trecenos Burs -centos α troecenos D | ceteri quidem α langnerang ceteri quidem Madvig langatrang ceteri quidem Novaacutek ceteri quid enim Otto ceteri inquit Gertz ceteros qui Schulting 15 quid A2V ut quid AB | ego V ei (del A2) AB et Haase | langhonoremrang post nostrum suppl Gertz | Graeciae vg gretie A gratiae BV 17 Gavi ed Schott alii α | langde fugarang ante deliberasse suppl Gertz 18 restitimus recc et voluit V2 -sistimus α | habent α habeant Gertz 19 Graeciae B2 gratiae αmunitas recc mutas α tutas Burs | Thermopylas vg thermopostlias AB thermopost alias V -pilas V2 -pylas langsatisrang D 20 Lacona α -onas B2V2



CESTI PII Quam turpe esset fugere iudicastis Lacones tam diu non fugiendo Omnibus sua decora sunt Athenae eloquentia inclitae sunt Thebae sacris Sparta armis ideo hanc Eurotas amnis circumfluit qui pueritiam indurat ad futurae militiae patientiam ideo Taygeti nemoris difficilia nisi Laconibus iuga ideo Hercule gloriamur de operibus caelum merito ideo muri nostri arma 5sunt o grave maiorum virtutis dedecus Lacones se numerant non aestimant 6Videamus quanta turba sit ut habeat certe Sparta etiamsi non fortes milites at nuntios veros Ita ne bello quidem sed nuntio vincimur merito hercules omnia contempsit quem Lacones audire non sustinent Si vincere Xersen non licet videre liceat volo scire quem fugiam Adhuc non sum ex ulla parte Athenien- 10sium similis non muris nec educatione nihil prius illorum imitabor quam fugam

POMPEI SILONIS Xerses multos secum adducit Thermopylae paucos 7recipiunt Erimus inter hostes fugacissimi inter fugaces tardissimi nihil refert quantas gentes in orbem nostrum Oriens effuderit quantumque nationum secum 15Xerses trahat tot ad nos pertinent quot locus ceperit

CORNELI HISPANI Pro Sparta venimus pro Graecia stemus Vincamus hostes socios iam vicimus Sciat iste insolens barbarus nihil esse difficilius quam Laconis armati latus fodere Ego vero quod discesserunt gaudeo liberas nobis reliquere Thermopylas nil erit quod virtuti nostrae se opponat quod 20inferat non latebit in turba Laco quocumque Xerses aspexerit Spartanum videbit

BLANDI Referam praecepta matrum lsquoaut in his aut cum hisrsquo Minus turpe 8est a bello inermem reverti quam armatum fugere Referam captivorum verba

1 esset B2 est AB om V | iudicastis α indicastis Kiessl 2 Thebae vg taebe A taebae B thebea V thebaea D 3 langenitimur inrang post ideo suppl Muumlll 4 Taygeti nemoris (montis D) recc tayetine moris α Taygeti langenitimurrang nemoris vel Taygeti enitimur Gertz 5 Herculem gloriamur deum langetrang operibus caelum meritum Schulting | de α lsquoom codex Brugensis Schotti et sic Schott ac vgrsquo Muumlll deo Kiessl sescentis Ritschl duodecim CFW Muumlll patre vel auctore Gertz duris Morgenstern 9 contempsit α -erit Schulting | quem α quae Faber | Xersen α Persen Gron 10 quem V qui AB quid Burs 11 muris α moribus Linde | nec α non Kiessl | educatione recc duc- α 13 multos secum V multosum AB -orum B2 multos una Gertz 14 enuntiatum erimus ndash tardissimi transp edd | hostes α fortes Faber nostros dubit Kiessl | fugacissimi V fag- (sag- B2) AB fortissimi Linde 15 quantumque V quantum AB | secum B2V que cum AB langagmenrang secum Ribbeck 16 quot V quod AB 18 vicimus AV vincimus B 18 ndash 19 enuntiatum sciat ndash fodere post ceperit (l 16) transp dubit Kiessl 19 Laconis recc -oni α | langat ceteri fugererang post fodere suppl Gertz sim Wb | discesserunt V di- AB langtroecenirang discesserunt D discesserunt langtrecenirang Koumlhler 20 reliquere V relinquere AB | opponat α ap- Ribbeck 21 langserang ante inferat suppl Ribbeckinferat AB inserat V | Spartanum V -no AB -nos B2 22 videbit B2V -bat AB 24 fugere B2V fuge AB langarang fuga dubit Kiessl



captus Laco lsquooccidersquo inquit lsquonon serviorsquo non potuit non capi si fugere voluisset Describite terrores Persicos omnia ista cum mitteremur audivimus Videat trecentos Xerses et sciat quanti bellum aestimatum sit quanto aptus numero locus Revertamur ne nuntii quidem nisi novissimi Quis fugerit nescio hos mihi Sparta commilitones dedit Descriptio Thermopylarum nunc me delectat 5quod fugerunt treceni angustas mihi Thermopylas fecerunt

Contra CORNELI HISPANI At ego maximum langvideorang dedecus futurum rei 9publicae nostrae si Xerses nihil prius in Graecia vicerit quam Laconas Ne testem quidem virtutis nostrae habere possumus id de nobis credetur quod hostes narraverint Habetis consilium meum id est autem meum quod totius 10Graeciae si quis aliud suadet non fortes vos vult esse sed perditos

CLAVDI MARCELLI Non vincent nos sed obruent satis fecimus nomini ultumi cessimus ante nos rerum natura victa est

Divisio Huius suasoriae feci mentionem non quia in ea subtilitatis erat 10aliquid quod vos excitare posset langsedrang ut sciretis quam nitide Fuscus dixisset 15vel quam licenter ipse sententiam feram vestri arbitrii erit utrum explicationes eius luxuriosas putetis an ut poetlangicrangas Pollio Asinius aiebat hoc non esse suadere sed lascivire recolo nihil fuisse me iuvene tam notum quam has explicationes Fusci quas nemo nostrum non alius alia inclinatione vocis velut sua quisque modulatione cantabat at quia semel in mentionem incidi Fusci ex 20

1 non potuit non AB non potuit VB2 potuit non Born | potui non capi si fugere voluissem cod Vat Schotti lsquovgrsquo Muumlll | capi si fugere B2V capis fugeres AB capi nisi fugere Gertz 2 ndash 4 enuntiatum videat ndash locus ante descriptio (l 5) transp Gertz 3 sciat α sciet Haase | quanti α quod tanti Schulting | quanto α quanti Ribbeck quam Castiglioni 4 revertamur α -emur dubit Faber | nisi α del Gertz 6 fecerunt α -erant T 7 ego α puto Haase | video suppl B2 post ego transp Watt iudico Linde 8 nostrae α nostrae langarbitrorrang D | quam V quas AB qua B2 9 credetur V -itur AB 10 narraverint BV -verunt A | quod B2V quo AB 11 aliud suadet B2V alius suadent AB | vult B2 ut AB om V | perditos AB perditos gaudet V 13 ultumi A ultum B multum B2 multum in (in del V2) V multum rei D | cessimus Kiessl gess- α 14 subtilitatis recc -tate α 15 sed suppl recc 16 langnonrang ante feram suppl Schulting | explicationes B2V2 -onis α 17 eius langutrang luxuriosas vituperetis an ut poeticas langlaudetis vel probetisrang Burs | ut poeticas scripsi praeeuntibus Gruter et Burs ut poetas B ut petas A ut poeta V poeticas langutrang Gruter vel poeticas Decker laetas Wb locupletes dubit Haringk ut vegetas Kiessl Madvig vegetas Gertz floridas Gron vero politas Schulting ut politas Lucarini ineptas Konitzer lepidas anon apud Muumlll negetis Linde postea Faber 18 sed lascivire Hoffa inscividere α scividere T sed invidere Dτ sed ludere Gertz sed irridere Schott Burs sed inludere Gron sed inscite ridere Schulting scire Vahlen lascivire vero Decker lsquoipse viderisrsquo Klussmann | non volo nihili fuisse quae iuvenis amavi Gron | recolo Burs Madvig ve volo α ne volo recc vos volo Vahlen do Decker | me iuvene tam notum Burs et iuvenet anno tam α et iuvenis te amotam D tam inventione a re amotum Decker 19 alius recc -ios α -ias Haase 20 langordinerang post ex suppl Haringk



omnibus suasoriis celebres descriptiunculas subtexam etiamsi nihil occurrerit quod quisquam alius nisi suasor dilexerit

Divisione autem langinrang hac suasoria FVSCVS usus est illa volgari ut diceret 11non esse honestum fugere etiam si tutum esset deinde aeque periculosum esse fugere et pugnare novissime periculosius esse fugere pugnantibus hostes 5timendos fugientibus et hostes et suos

CESTIVS primam partem sic transit quasi nemo dubitaret an turpe esset fugere deinde illo transit an non esset necesse haec sunt inquit quae vos confundunt hostes sociorum paucitas

Non quidem langinrang hac suasoria sed in hac materia disertissima illa fertur 10sententia DORIONIS cum posuisset hoc dixisse trecentis Leonidam quod puto etiam apud Herodotum esse langἀριστοποιεῖσθε ὡς ἐν Ἅιδου δειπνησόμενοι rang

SABINVS ASILIVS venustissimus inter rhetoras scurra cum hanc senten-12tiam Leonidae rettulisset ait ego illi ad prandium promisissem ad cenam renuntiassem 15

ATTALVS Stoicus qui solum vertit a Seiano circumscriptus magnae vir eloquentiae ex his philosophis quos vestra aetas vidit longe et subtilissimus et facundissumus cum tam magna et nobili sententia certavit et mihi dixisse videtur animosius quam prior

Occurrit mihi sensus in eiusmodi materia a SEVERO CORNELIO dictus 20tamquam de Romanis nescio an parum fortiter edicta in posterum diem pugna epulantes milites inducit et ait

hellip stratique per herbamlsquohic meus estrsquo dixisse lsquodiesrsquo

elegantissime quidem adfectum animorum incerta sorte pendentium expressit 25sed parum Romani animi servata est magnitudo cenant enim tamquam

1 descriptiunculas V -ungula AB -unculam B2 2 nisi suasor dilexerit α in his (iis Madvig) suasoriis dixerit Haringk Madvig langnihilrang nisi suasor dilexerit Decker 3 in suppl Schulting | hac B2V hanc AB 4 aeque α langcerterang aeque Gertz utrumque Novaacutek | periculosum ed Herv -culum α 5 langetrang ante fugere1 suppl Novaacutek | periculosius Schulting -orum AB -osum V | langquam pugnarerang post fugere2 suppl Schulting 6 post hostes sequuntur in α timendos fugientibus et hostes del A2B2V2 7 transit α -iit D -siluit Gertz tractavit Born | dubitaret V2 -abit A -abit et BV 8 fugere V pugnaret A pugeret B fugere et B2 | transit α -iit D 9 hostium copia vestrorum paucitas Lindesociorum B2V socior AB | langfugarang post sociorum suppl Kiessl langfuga vestra ipsorumrang suppl Gertz 10 langinrang hac suasoria Haase haec suasoriae α 12 Graeca (haec vel sim) suppl edd vettlacunam ind Gertz 17 langetrang ante ex dubit suppl Haringk 19 lacunam ind Schulting 21 tamquam α quam- dubit Kiessl 23 stratique B2 gratique α 24 est B2V es AB | dixisse α -ere D 25 pendentium V perdentium AB prandentium τ | expressit V -itur AB



crastinum desperent quantus illis Laconibus animus erat qui non poterant dicere lsquohic dies est meusrsquo Illud PORCELLVS grammaticus arguebat in hoc versu 13quasi soloecismum quod cum plures [dicerent] induxisset diceret lsquohic meus [dies] est diesrsquo non lsquohic noster estrsquo et in sententia optima id accusabat quod optimum muta enim ut lsquonosterrsquo sit peribit omnis versus elegantia in quo hoc 5est decentissimum quod ex communi sermone trahitur nam quasi proverbii loco est lsquohic dies meus estrsquo et cum ad sensum rettuleris ne grammaticorum quidem calumnia ab omnibus magnis ingeniis sumlangmovrangenda habebit locum dixerunt enim non omnes semel tamquam in choro manum ducente gramma-tico sed singuli ex iis lsquohic meus est diesrsquo10

Sed ut revertar ad Leonidam et trecentos pulcherrima illa fertur GLYCONIS 14sententia

In hac ipsa suasoria non sane refero memoria ullam sententiam Graeci cuiusquam nisi DAMAE ποῖ φεύξεσθε ὁπλῖται τείχη

De positione loci eleganter dixit HATERIVS cum angustias loci facundis-15sime descripsisset natus trecentis locus

CESTIVS cum descripsisset langhonoresrang quos habituri essent si pro patria cecidissent adiecit per sepulchra nostra iurabitur NICETES longe disertius hanc phantasiam movit et adiecit nisi antiquior Xerses fuisset quam Demo-sthenes ὅρκον ei dicere langliceretrang hanc suam dixit sententiam aut certe non 20deprehensam cum descripsisset oportunitatem loci et tuta undique pugnantium latera et angustias a tergo positas sed adversas hostibus

1 quantus illis Laconibus animus erat edd vett quantum illis Laconibus animis aeratis AB quantus illis Laconibus animus erat iis V quantum illis Laconibus animi erat Bursian quanto melius Laconibus animus servatus Haringk quanto illis Laconibus elatior (vel alacrior) animus erat Gertz | non post poterant transp Born 2 Porcellus BV procellus A Polangmponius Marangrcellus Mazzarino Marcellus Dahlmann 3 dicerent α del V2 dicentes Burs | diceret α -ere V2 -erent Kiessl 4 dies1 α del cod Brux 9768 | langeratrang post quod suppl V2 5 muta τ multa α | peribit τ -ibuit AB -hibuit B2V 7 est1 T et α 8 summovenda ed Frob sumenda α spernenda τ 9 semel α simul recc 13 langdignamrang post memoria suppl Kiessl langvivamrang post ullam suppl Gertz 14 ποῖ φεύξεσθε Haase TIeY ΦeTZeTCe (-ZCe A) α τί οὖν φευξείετε Gertz | ὁπλῖται Muumlll otilita α ὅπλα Haase Buumlcheler ὅπλα τὰ Burs ὁπλῖται langἐπὶ τὰrang Haringk langὅπλαrang ὁπλίταις Gertz Σπάρτας Wilamowitzτείχη vg teiXN A teIXN BV 15 loci2 α del Ribbeck 15 ndash 16 facundissime B2V fact- AB 16 descripsisset V di- AB 17 honores V2T om α post cum transp Kiessl ante habituri dubit Wb ibidem (aut post habituri) Haringk 19 lacunam implevit verbis ex Demostheni de corona (sect 208) sumptis et langnitiderang ante nisi suppl Gertz 19 ndash 20 Demosthenes ὅρκον ei dicere liceret scripsi praeeunte Gertz (langutrang Demosthenis ὅρκον hic dicere langliceretrang) Demosthenes CIPTOY cui dicere α langutrang Demosthenis ὅρκον hic diceret Haringk langut illumrang Demosthenis ὅρκον hic dicere langliceretrang Born Demosthenes epitaphium diceret Burs Demosthenes potuisset dicere hanc sententiam Gron Demosthenes pro Ctesiphonte cum diceret hanc suam dixisset sententiam Schulting Demosthenes langnon malerang subreptum huic diceres dubit Muumlll 20 ante hanc nomen declamatoris desideravit Otto | suam α sanam Otto 22 lacunam ind Burs



POTAMON magnus declamator fuit Mytilenis qui eodem tempore viguit 15quo LESBOCLES magni nominis et nomini respondentis ingenii in quibus quanta fuerit animorum diversitas in simili fortuna puto vobis indicandum multo magis quia ad vitam pertinet quam si ad eloquentiam pertineret utrique filius eisdem diebus decessit Lesbocles scholam solvit nemo umquam amplius 5animo recessit Potamon a funere filii contulit se in scholam et declamavit utriusque tamen adfectum temperandum puto hic durius tulit fortunam quam patrem decebat ille mollius langquamrang virum Potamon cum suasoriam de trecen-16tis diceret tractabat quam turpiter fecissent Lacones hoc ipsum quod deliberas-sent de fuga et sic novissime clausit 10

Insanierunt in hac suasoria multi circa Othryadem MVRREDIVS qui dixit fugerunt Athenienses non enim Othryadis nostri litteras didicerant GARGO-NIVS dixit Othryades qui perit ut falleret revixit ut vinceret LICINIVS NEPOS cum exemplo vobis etiam mortuis vincendum fuit ANTONIVS ATTICVS inter has pueriles sententias videtur palmam meruisse dixit enim Othryades paene a 15sepulchro victor digitis vulnera pressit ut tropaeo lsquoLaconemrsquo inscriberet deo dignum in Spartano sacramento virum cuius ne litterae quidem fuere sine sanguine CATIVS CRISPVS daggermunicipalisdagger cacozelos dixit post relatum exemplum Othryadis aliud ceteros aliud Laconas decet nos sine deliciis educa-mur sine muris vivimus sine vita vincimus 20

SENECA fuit cuius nomen ad vos potuit pervenisse ingenii confusi ac 17turbulenti qui cupiebat grandia dicere adeo ut novissime morbo huius rei et teneretur et rideretur nam et servos nolebat habere nisi grandes et argentea

1 Mytilenis D moylenis α 3 vobis B2V obis AB ob id Gertz | indicandum B2V indicam dum AB 4 quam si B2 recc quasi α 5 langaudivitrang post solvit suppl Walter | nemo α neque Madvig | langpostea declamantem audivitrang post umquam suppl Muumlll | amplius α -iore V2 | langdeclamantem audivit aequorang post amplius suppl Ribbeck Wagner langdeclamavit maiorerang Madvig 6 animo α animosius Walter | recessit Burs Ribbeck Wagner -gressit A -gessitur B -cessitur B2 se gessit Vcontulit se B2V -tulisse AB 8 patrem V patremrsquo AB | decebat B2V2 recc di- α | quam suppl Burs | virum AB verum V | Potamon A2B2V potamoni AB Potamon langigiturrang Gertz 9 diceret V2 -ere α 11 qui α quippe Gertz del dubit Muumlll 13 perit α periit D 14 cum α eius aut eo Muumlll cuius Gron cum langhocrang dubit Haringk | exemplo V vel V2 exemplum AB exemplum langhaberetis Othryademrang Novaacutek | inter has B2 in terras α 15 pueriles Burs plura res AB plures V | palmam B2V2 palam α 16 pressit τ1 et quidam codd Schotti cessit α tersit B2 gessit V2 langpraerangcessit τ2 langimrangpressit τ3 langconrangpressit Kiessl langlarangcessit Watt langperrangcussit dubit Haringk | Laconem α -onum V2 Laconem langvictoremrang Watt Laconum langnomenrang dubit Haringk | inscriberet B2V -bere AB | deo α o Gron 17 in α del ed Rom | sacramento α sacramento o B2 atramentum o Bernays 18 municipalis α municipalis langoratorrang Muumlll municipalis langrhetorrang dubit Edward langdeclamatorrang municipalis Gertz | cacozelos Gron gatozeos AV gacozeos B 19 post Othryadis sequuntur in α dicebam (-bat V) municipalis del A2 | ceteros recc -ras α 21 confusi ac V2D -fugiae AB -fugi ac V -fusi et B2 22 dicere α del Gertz



vasa non nisi grandia credatis mihi velim non iocanti eo pervenit insania eius ut calceos quoque maiores sumeret ficus non esset nisi mariscas concubinam ingentis staturae habebat omnia grandia probanti impositum est cognomen vel ut Messala ait cognomentum et vocari coepit Seneca Grandio aliquando iuvene me is in hac suasoria cum posuisset contradictionem lsquoat omnes qui missi 5erant a Graecia fugeruntrsquo sublatis manibus insistens summis digitis ndash sic enim solebat quo grandior fieret ndash exclamat gaudeo gaudeo mirantibus nobis qui tantum illi bonum contigisset adiecit totus Xerses meus erit item dixit iste qui classibus suis maria subripuit qui terras circumscripsit dilatavit profun-dum novam rerum naturae faciem imperat ponat sane contra caelum castra 10commilitones habebo deos

SAENIANVS multo potentius dixit terras armis obsidet caelum sagittis 18maria vinculis Lacones nisi succurritis mundus captus est

Decentissimi generis stultam sententiam referam VICTORIS STATORI municipis mei cuius fabulis memoria dignissimis aliquis daggersuasoria occasionedagger 15sumpsit contradictionem lsquoatrsquo inquit lsquotrecenti sumusrsquo et ita respondit trecenti sed viri sed armati sed Lacones sed ad Thermopylas numquam vidi plures trecentos

LATRO in hac suasoria cum tractasset omnia quae materia capiebat posse 19ipsos et vincere posse certe invictos reverti et beneficio loci tum illam senten-20tiam si nihil aliud erimus certe belli mora postea memini auditorem Latronis daggerARBRONVMdagger SILONEM patrem huius Silonis qui pantomimis fabulas scripsit

1 non1 α del Novaacutek | insania eius α insaniae Schott 3 habebat α -eret Kiessl | probanti Burs -bati AB -bata V langsi quando inveniretrang probanti Kiessl qui haec verba emendata ex enuntiato proximo (aliquando invenire) huc transp 4 Grandio ed Ven -ia α 4 ndash 5 aliquando langmireris aliquandorang inventa rideas in hac suasoria Haase 5 iuvene me Jonas invenire α -ret D del A2 invenuste Burs | is B2V his AB | posuisset V2 inposuisset α interposuisset Gertz | at V ad AB ait V2D 6 summis digitis B2V summi digiti AB 7 quo V quod AB | exclamat α -avit Otto | qui B quid AB2V quod CFW Muumlll 8 bonum α boni D lsquovgrsquo Muumlll | item α idem Novaacutek 10 imperat α importat τ2 imperavit Ribbeck imperet Madvig | castra Faber astra α et astra B2 12 langnonrang ante multo suppl Gertz | potentius V potensius AB portentosius Otto langimrangpotentius Madvig pudentius Gertz 14 decentissimi α in- Watt licentissimi Sh Bailey 14 ndash 15 referam langerang Victoris Statorii municipis mei [cuius] fabulis memoria dignissimis aliquis huius suasoriae Madvig cuius langinrang fabulis memoria dignissima langsuntrang aliqua is langin hacrang suasoria Schulting aliquis langvalde delectetur is in hacrang suasoria Vahlen 16 at B2V ad AB 16 ndash 17 trecenti sed B2V trecentis et AB 17 armati V armatis AB | ad V a AB | numquam vg mum- A inum- B langsirang num- V nus- Schulting 20 et2 α hic Schulting ait Muumlll langvirtuterang et Haringk del Kiessl | beneficio AB -cia V 20 ndash 21 langadiecitrang post sententiam suppl Schulting 21 mora V -am AB 22 arbronum AB abronum V Arbronium Burs Arbonium Knoche Abronium Glandorpius teste Schulting Apronium Schott Artorium Jahn



et ingenium grande non tantum deseruit sed polluit recitare carmen in quo agnovimus sensum Latronis in his versibus

ite agite langorang Danai magnum paeana canentesite triumphantes belli mora concidit Hector

tam diligentes tunc auditores erant ne dicam tam maligni ut unum verbum 5surripi non posset at nunc cuilibet orationes in Verrem tuto langdicererang licet pro 20suo sed ut sciatis sensum bene dictum dici tamen posse melius notate prae ceteris quanto decentius Vergilius dixerit hoc quod valde erat celebre lsquobelli mora concidit Hectorrsquo

quidquid ad adversae cessatum est moenia Troiae 10Hectoris Aeneaeque manu victoria Graiumhaesit

Messala aiebat hic Vergilium debuisse desinere quod sequitur

et in decimum vestigia rettulit annum

explementum esse Maecenas hoc etiam priori comparabat 15Sed ut ad Thermopylas revertar DIOCLES CARYSTIVS dixit APATVRIVS 21

dixit CORVO rhetori testimonium stuporis reddendum est qui dixit quid si iam Xerses ad nos suo mari navigat fugiamus antequam nobis terra subripia-tur hic est Corvus qui cum temptaret scholam Romae Sosio illi qui Iudaeos subegerat declamavit controversiam de ea quae apud matronas disserebat 20liberos non esse tollendos et ob hoc accusatur rei publicae laesae in hac contro-

1 deseruit recc diss- AB dis- V 3 langorang ante Danai suppl ed Rom 4 concidit Hector vg occiditore sectora A occidit occiditore sectora B occidit occidit ore sed ora V concidit hectorem B2 concidit Orcus Hectora langhabetrang dubit Burs 5 ne V nec AB | unum verbum Spengel unus verba α unius verba recc unus versus Madvig CFW Muumlll una syllaba Haringk unum langvel duorang verba aut una II verba dubit Gertz 6 posset α -ent recc | cuilibet recc qui- α quid- Gertz | orationes α -nem Muumlll langexrang oratione Gertz | langhabererang ante tuto suppl Vahlen langadferrerang Gertz | langdicererang licet Kiessl licet α dicet Burs licet langdicererang Muumlll 7 suo BV sua A suis D | langdicererang post suo suppl Wb langvendererang Watt 7 ndash 8 notate prae ceteris recc non prae ceteris α comparate his aut non praeteribo dubit Haringk 9 langait enimrang post Hector suppl Gertz 10 quidquid vg langitemrang quicquid rasV aut V2 quod qui AB | ad adversae vg aadverse AB apud durae mgV aut V2 recc | cessatum V gess- AB | moenia recc moynia α 11 Hectoris Aeneaeque V haectori sene equod AB 13 quod V quid AB 15 etiam α autem Lucarini 17 rhetori Gron thore AV (del A2) hore B | qui B2V quid AB | quid α quidni Gertz 19 temptaret (tent- A) α temperaret Gertz ostentaret Schott | Sosio Gron sunio α 20 disserebat V dissirebat AB 21 tollendos A2B2V tolendo (-ll- A) sed AB



versia sententia eius haec ridebatur inter pyxides et redolentis animae medica-mina constitit mirata contio sed si vultis historicum quoque vobis fatuum dabo 22TVSCVS ille qui Scaurum Mamercum in quo Scaurorum familia extincta est maiestatis reum fecerat homo quam improbi animi tam infelicis ingenii cum hanc suasoriam declamaret dixit expectemus si nihil aliud hoc effecturi ne 5insolens barbarus dicat lsquoveni vidi vicirsquo cum hoc post multos annos divus Iulius victo Pharnace dixerit

DORION dixit ἄνδρες aiebat NICOCRATES Lacedaemonius insignem hanc sententiam futuram fuisse si media intercideretur

Sed ne vos diutius infatuem quia dixeram me Fusci Arelli explicationes 10 23subiecturum finem suasoriae faciam quarum nimius cultus et fracta compositio poterit vos offendere cum ad meam aetatem veneritis interim langnonrang dubito quin nunc vos ipsa quae offensura sunt vitia delectent

Deliberat Agamemnon an Iphigeniam immolet negante Calchante 3aliter navigari posse15

ARELLI FVSCI patris Non in aliam condicionem deus fudit aequora quam 1ne omnis ex voto iret dies nec ea sors mari tantum est ceterum ipsa non sub eadem condicione sidera sunt alias negatis imbribus exurunt solum et miseri cremata agricolae legunt semina et hoc interdum anno lex est alias serena clauduntur et omnis dies caelum nubilo gravat subsidit solum et creditum sibi 20terra non retinet alias incertus sideribus cursus est et variantur tempora neque soles nimis urguent neque ultra debitum imbres cadunt quidquid asperatum aestu est quidquid nimio diffluxit imbre invicem temperatur altero sive ita natura disposuit sive ut ferunt luna cursu gerit ndash quae sive plena lucis suae est

2 mirata α mitrata anon apud Schott myrrhata Gron | contio α potio Gron | fatuum recc factum α 3 Scaurorum V2 scaurum α 8 Dorion anon apud Schott durion α | aiebat recc ag- αNicocrates recc nicogrates α | Lacedaemonius Burs -demonies AB -demones V | insignem V2 -num α 11 finem D sic α hic Kiessl | faciam V -iem AB -ient Haase langfinemrang faciam Kiessl 12 non suppl ed Rom 13 quin nunc vg qui nunc α an V2 quin haec Haringk

14 negante Calchante recc legam teo alcant te α 15 posse ed Rom lsquovgrsquo Muumlll fuisse α potuisse D fas esse Burs 16 patris Kiessl pii AB del A2 om V 17 langhominirang ante omnis suppl Gertzceterum ipsa non α caelum specta nonne Haase caelo imposita aut cetera universi non Gertz ceterum ipsa Madvig 18 sidera post alias transp Gertz | alias Schott alia α 19 legunt α lugent Haase | hoc α haec recc | langtotorang post anno dubit suppl Watt | est V es AB | alias Burs alia α 20 omnis dies α omne Haase | gravat τ grava α gravae B2 gravi D grave Haase | subsidit B2 -dis α -dit in Haase 21 et V om A et ut B 23 aestu B2V aestus AB | diffluxit AB de- V | temperatur V -tum AB | sive ita B2V sivit A sivita B sive ista Gertz 24 gerit α regit anon apud Schott



splendensque pariter adsurgit in cornua imbres prohibet sive occurrente nubilo sordidiorem ostendit orbem suum non ante finit quam daggerin lucem redditdagger ndash sive ne lunae quidem ipsa potentia est sed flatus qui occupavere annum tenent quidquid horum est extra iussum dei tutum fuit adultero mare lsquoAt non potero vindicare adulteramrsquo prior est salus pudicae ne quid huius virginitati timerem 5persequebar adulterum victa Troia virginibus hostium parcam nihil adhuc virgo Priami timet

CESTI PII Vos ergo adhuc di immortales invoco sic reclusuri estis maria 2obstate potius Ne Priami quidem liberos immolaturus es Describe nunc tempe-statem omnia ista patimur nec parricidium fecimus Quod hoc sacrum est 10virginis deae templo virginem occidere libentius hanc sacerdotem habebit quam victimam

CORNELI HISPANI Infestae sunt inquit tempestates et saeviunt maria neque adhuc parricidium feci ista maria si numine suo deus regeret adulteris clauderentur 15

MARVLLI Si non datur nobis ad bellum iter revertamur ad liberosARGENTARI Iterum in malum familiae nostrae fatale revolvimur propter

adulteram fratris liberi pereunt Ista mercede nollem reverti At Priamus bellum pro adultero filio gerat

Divisio Hanc suasoriam sic divisit FVSCVS ut diceret etiamsi aliter 203navigare non possent non esse faciendum et sic tractavit ut negaret facien-dum quia homicidium esset quia parricidium quia plus impenderetur quam peteretur peti langadulteramrang impendi Iphigeniam vindicari adulterium committi parricidium deinde dixit etiamsi non immolasset navigaturum illam enim moram naturae maris et ventorum deorum voluntatem ab hominibus non 25intellegi

1 splendensque B2V splendesque AB | occurrente Gertz Novaacutek occurret (-it V) de α occupata B2 2 in lucem reddit AB in lucem redit V in vicem redit B2 lucem reddit Kiessl vicem reddit Burs 3 ipsa α ista Haase ipsius ea Schulting 4 at V ad AB 5 langaliterrang ante vindicare suppl dubit Gertz 6 langergorang ante victa suppl Gertz | parcam B2V pargam AB parendum D | adhuc α ab hoc Gertz 8 ergo α ego Kiessl erga Linde Gertz | adhuc Kiessl CFW Muumlll adhunc α ad hanc D del Ribbeck ad haec Faber lsquovgrsquo Muumlll nunc Diels hunc Linde Gertz | di immortales Faber diemmortales α diem immortales recc | langsirang ante sic suppl Linde 9 obstate α obserate Gertz obstruite Thomas absistite Linde | langadulterisrang post potius suppl Lucarini 11 virginis deae templo α virgini deae extemplo dubit Kiessl 16 langaliterrang post nobis suppl Gertz 18 fratris V fratres AB | nollem α nollem langeamrang Kiessl nolo illam Muumlll | at B2V ad AB 19 gerat α -it Gron 21 navigare V -ri AB | possent α -et Burs | et α hoc Muumlll id Gertz | sic B2V2 si α 22 quia3 vg quo α quod Gertz 23 peti ed Rom -it α -itur D | adulteram suppl ed Rom langHelenamrang Wehle 25 ventorum α ventorum langesserang D ventorum langdeberirang Gertz



Hoc CESTIVS diligenter divisit dixit enim deos rebus humanis non interpo-nere arbitrium suum si interponant voluntatem eorum ab homine non intellegi ut intellegatur non posse fata revocari si non sint fata nesciri futura si sint non posse mutari

SILO POMPEIVS etiamsi quod esset divinandi genus certum auguriis 5 4negavit credendum quare ergo si nescit Calchas adfirmat primum [et] scire se putat hic communem locum dixit in omnes qui hanc adfectarent scientiam deinde irascitur tibi invitus militat quaerit sibi tam magno testimonio apud omnes gentes fidem

In ea descriptione langquamrang primam in hac suasoria posui FVSCVS ARELLIVS 10Vergilii versus voluit imitari valde autem longe petit et paene repugnante materia certe non desiderante inseruit ait enim de luna quae sive plena lucis suae est splendensque pariter assurgit in cornua imbres prohibet sive occupata nubilo sordidiorem ostendit orbem suum non ante finit quam daggervicem redditdagger at 5Vergilius haec quanto et simplicius et beatius dixit15

luna revertentes cum primum colligit ignessi nigrum obscuro comprenderit aera cornumaximus agricolis pelagoque parabitur imber

et rursus

si hellip20pura nec obtunsis per caelum cornibus ibit

solebat autem Fuscus ex Vergilio multa trahere ut Maecenati imputaret totiens enim pro beneficio narrabat in aliqua se Vergiliana descriptione placuisse sicut in hac ipsa suasoria dixit cur iste in eius ministerium placuit cur hoc os deus

1 dixit B2V duxit AB 2 si V om AB et si B2 ut Burs 3 nesciri B2 sacri AB sacra V sacralangrirang vel sacra langprorang V2 recc ignorari τ obserari Novaacutek 5 auguriis vg auguris α -uri V2 recc 6 et α del Muumlll et langsirang dubit Burs 7 langnescitrang post putat suppl dubit Burs langetrang Gertz qui enuntiatum quaerit ndash fidem huc transp 10 quam suppl Burs | primam Burs -um α | posui Burs potuit α del A2V2 11 repugnante ex -natae V -natae AB -nae A2 -natque B2 -nat D -nanti Gron 12 materia Haase -iae AB -ie ex -iae V | desiderante τ -rant α -ranti D 13 pariter V pari ABcornua ed Ven -nu α | occupata α occurrente Gron 14 vicem reddit α lucem reddit Kiessl langinrang lucem redit Haringk 20 si α sin recc | versum implevit Muumlll 24 iste in eius scripsi iste inter eius α ista in eius Schott triste inter nos eius Schulting iste in triste vel foedius Burs iste vates et eius Gertz iste in interius Thomas iste interpres et eius Madvig iste inter eiusmodi Linde iste in interpretis Leo iste in Tiresiae Haringk



elegit cur hoc sortitur potissimum pectus quod tanto numine impleat aiebat se imitatum esse Vergilium lsquoplena deorsquo

Solet autem Gallio noster hoc aptissime ponere memini una nos ab 6auditione Nicetis ad Messalam venisse Nicetes suo impetu valde Graecis placue-rat quaerebat a Gallione Messala quid illi visus esset Nicetes Gallio ait lsquoplena 5deorsquo quotiens audierat aliquem ex his declamatoribus quos scholastici caldos vocant statim dicebat lsquoplena deorsquo ipse Messala numquam aliter illum ab ignoti hominis auditione venientem interrogabat quam ut diceret lsquonumquid plena deorsquo itaque hoc ipsi iam tam familiare erat ut invito quoque excideret apud 7Caesarem cum mentio esset de ingenio Hateri consuetudine prolapsus dixit lsquoet 10ille erat plena deorsquo quaerenti deinde quid hoc esse vellet versum Vergilii retulit et quomodo hoc semel sibi apud Messalam excidisset et numquam langnonrang postea potuisset excidere Tiberius ipse Theodoreus offendebatur Nicetis ingenio itaque delectatus est fabula Gallionis hoc autem dicebat Gallio Nasoni suo valde placuisse itaque fecisse illum quod in multis aliis versibus Vergilii fecerat non 15subripiendi causa sed palam mutuandi hoc animo ut vellet agnosci esse autem in tragoedia eius

feror huc illuc vae plena deo

Iam vultis ad Fuscum revertar et descriptionibus eius vos satiem satiabo ac potissimum eis quas in simili huius tractatione posuit cum diceret omnino non 20concessam futurorum scientiam

1 pectus Madvig poetis α poesis D Phoebus Gron Pythius Kiessl | quod α quo Gron | tanto numine Diels tanto nemine AB tanto nomine V tantum non Kiessl Leo lsquovgrsquo Muumlll | impleat Muumlll praeeuntibus Leo (pectus quod langimpleat quorang tantum non impie) et Diels (impleatur) impie α inepte Ribbeck 2 se recc si α | vergilium α Vergilianum Gron 3 solet α solebat Gertz | hoc α haec D 4 ndash 5 placuerat α -uit D 5 visus recc usus α 6 langinderang ante quotiens suppl Gertzscholastici B2 -asti α | caldos α caldeos B2 caludos V2 validos dubit Haringk 7 illum α eum D | ab ignoti Haase agnovit α ab novi Burs a novicii dubit Haringk 8 interrogabat lsquovgrsquo Muumlll -rogat α -rogatum pc V -rogavit Kiessl | quam ut α langnihil aliudrang quam ut D quemadmodum τ 9 tam recc iam α del Gertz 11 erat AB erit V errat dubit Gertz | quaerenti V -rent AB -runt B2 | esse α sibi Schott | retulit α rettulit vg 12 excidisset V2 -isse α incidisset B2 | non suppl Schulting ante potuisset Gertz 13 Theodoreus D teodoris (ex -us B) AB theodorus V 14 fabula B2V2D pabula α | hoc autem α hanc eandem Gruppe 16 subripiendi B2V subrupiendi AB | mutuandi Kiessl mutandi α imitandi voluit A2 lsquovgrsquo Muumlll aemulandi Baehrens 18 vae Ribbeck ue α ceu Wissowa ut lsquovgrsquo Muumlll 19 vultis B2 multis AV ultis B langsirang vultis Schulting langutrang vultis Gertz sultis dubit Muumlll | satiem Burs satium AB om V statim B2 affatim Gertz | ac Haase haec α et τ 20 quas (ex quasi) V quasi AB | simili huius Vahlen similitudinis α verisimilitudinis Schulting simili Faber similis quaestionis dubit Burs simili huic dubit Muumlll



Deliberat Alexander Magnus an Babyloniam intret cum denuntiatum 4esset illi responso auguris periculum

ARELLI FVSCI Quis est qui futurorum scientiam sibi vindicet novae 1oportet sortis is sit qui iubente deo canat non eodem contentus utero quo imprudentes nascimur quandam imaginem dei praeferat qui iussa exhibeat 5dei sic est tantum enim regem tantique rectorem orbis in metum cogit magnus iste et supra humanae sortis habitum sit cui liceat terrere Alexandrum ponat iste suos inter sidera patres et originem caelo trahat agnoscat suum vatem deus non eodem vitae fine aetate magna extra omnem futurorum necessitatem caput sit quod gentibus futura praecipiat si vera sunt ista quid ita non huic 10studio servit omnis aetas cur non ab infantia rerum naturam deosque qua licet visimus cum pateant nobis sidera et interesse numinibus liceat quid ita inutili desidemus facundia aut periculosis atteritur armis manus at melius alio pignore quam futuri scientia ingenia surrexerint qui vero in media se ut praedi- 2cant fatorum misere pignora natales inquirunt et primam aevi horam omnium 15annorum habent nuntiam quo ierint motu sidera in quas discucurrerint partes contrane deus steterit an placidus adfulserit Sol in plenam lucem initia surgen-tis acceperit an abdiderit in noctem obscurum caput Luna Saturnus nascentem an ad bella Mars militem an negotiosum in quaestus Mercurius exceperit an blanda adnuerit nascenti Venus an ex humili in sublime Iuppiter tulerit 20

1 an B2V a AB | Babyloniam B2V -onia AB -ona Kiessl 4 is AB om V | contentus ex -temptum V2 -temtum AB -tentus sit D -teptus τ 6 sic α necesse Gertz | in metum B2 in metu α langesserang in metu D 7 et V2 est α | habitum α habitum langoportetrang D 8 suos V vos AB 9 eodem α eodem langclaudaturrang D | aetate magna α del Haase Konitzer aetatem agat Walter langnonrang aetate maligna Gertz aetate langplus quam hurangmana Reitzenstein aetate magna langcaelestia tollatur ad signarang Bielerfuturorum α fatorum Schulting 10 gentibus α regentibus Huelsenbeck | quid recc quin α 12 visimus V visuimus (in B -i- sup -um- superscr) AB quaesivimus Ribbeck visum imus Gertz visu subimus Walter vi eruimus Hauler vi subimus Bieler discimus vel via subimus Haringk prosequimur Huelsenbeck | langinrang ante inutili suppl Novaacutek 13 desidemus α -sudamus Kiessl -sidet animus Huelsenbeck | at V ad AB an V2 14 qui ed Frob quid α 15 pignora α signa Haringkverba natales inquirunt post habent nuntiam transp Konitzer | primam aevi horam Haase prima melioram (-rem V) α -iora in B2 -iorum recc primam vitae horam Novaacutek | langveramrang post horam suppl Draumlger 16 habent α -entes Haase | nuntiam AB -ia V initia recc | langquaeruntrang ante quo suppl Ribbeck | motu B2V moto AB 17 deus α deos B2 dirus Gertz durus Thomas radiis Huelsenbeck | steterit V iste terint AB restiterit Huelsenbeck | in α an recc del Thomas inde Gertz | plenam lucem α plena lucis Huelsenbeck | initia B2 invitia AB an vitia V an initia vg an in vitia Bieler 17 ndash 18 surgentis α sugentis Burkard 18 acceperit Aurelius -erint α | in noctem V innocentem AB in noctis Huelsenbeck | langsatorem ad cultum agrorumrang ante Saturnus suppl Gertz | langad cultum agrorumrang post nascentem suppl Konitzer langad sementemrang Eussner langannonae praebendae agricolam edideritrang Bieler 19 Mars ex maris V maris AB martis B2 20 sublime B2V sublim AB | tulerit V -erint AB attulerint B2



aestimant tot circa unum caput tumultuantis deos futura nuntiant plerosque 3dixere victuros et nihil metuentis oppressit dies aliis dedere finem propincum at illi superfuere egentes inutili animae felices nascentibus annos spoponde-runt at Fortuna in omnem properavit iniuriam incertae sortis vivimus enim unicuique ista pro ingenio finguntur non ex fide Erit aliquis orbe toto locus qui 5te victorem non viderit Babylonia cluditur cui patuit Oceanus

Divisio In hac suasoria nihil aliud tractasse FVSCVM scio quam easdem 4quas supra retuli quaestiones ad scientiam futuri pertinentis illud quod nos delectavit praeterire non possum declamitabat Fuscus Arellius controversiam de illa quae postquam ter mortuos pepererat somniasse se dixit ut in luco 10pareret valde in vos contumeliosus fuero si totam controversiam quam ego intellego me dicere langquam cumrang Fuscus declamaret et a parte avi non agnoscentis puerum tractaret locum contra somnia et deorum providentiam et male de magnitudine eorum dixisset mereri eum qui illos circa puerperas mitteret summis clamoribus illum dixit Vergili versum 15

scilicet is superis labor est ea cura quietossollicitat

auditor Fusci quidam cuius pudori parco cum hanc suasoriam de Alexandro 5ante Fuscum diceret putavit aeque belle poni eundem versum et dixit

1 tumultuantis α -antes B2 nuntiantes Schulting 2 langdiurang ante dixere suppl Gertz | et α at CFW Muumlll | metuentis α -entes B2 -entis langmoxrang Born | dies α deus Linde | propincum AB propinquum V 3 egentes inutili animae α ingementes inutili animae Haringk agentes inutilis animas Haase Ribbeck langnonrang egentes inutilis animae Haase | annos V ad nos AB 4 at B2V ad AB | sortis vivimus enim α enim sortis vivimus V2 recc sortis vivimus omnes Konitzer sortis vivimus [enim] Castiglioni 5 fide Burs vide AV ide B inde B2 langscientiaerang supra vide superscr V2 siderum scientia Opitz scientia vide Madvig | langeruunturrang post fide suppl Gertz langproferunturrang Novaacutek | toto V tot A tota ac B 6 victorem B2V -ore AB | Babylonia B2 -oni α -one V2D langerang -onia τ -on ei Freinsheim -onne Haase | cluditur α clauditur B2V2 cludetur Gertz excluditur Bongars 8 retuli α rettuli vg | nos α vos dubit Kiessl 9 delectavit α -abit dubit Kiessl | declamitabat α -clamabat D -clamitarat Muumlll -clamitaverat Schulting 11 langposuerorang post controversiam suppl Faber 12 me α vos Edward langmemoria vos tenere cantavero hanc cum a religione orsus ut solebat saepissirangme Bieler | langtenere voluerorang post me suppl Novaacutek | dicere α scire langdixerorang Schulting scire langfusius exposuerorang Gertz dicere langvos nolle exposuerorang Stramaglia dicere langposse exposuerorang Schenkl Muumlll | quam suppl Schenkl cum Faber langhanc ergo cumrang ib suppl Gertz langcum autemrang Haringk | langcumrang post Fuscus suppl Schulting langergo cum eamrang Novaacutek | a parte avi Faber aperte aut α a parte viri Gertz 14 puerperas V2 recc puerperos α 19 putavit ed Ven -bit α -bat recc




Fuscus illi ait si hoc dixisses audiente Alexandro scisses apud Vergilium et illum versum esse

capulo tenus abdidit ensem5

et quia soletis mihi molesti esse de Fusco quid fuerit quare nemo videretur dixisse cultius ingeram vobis Fuscinas explicationes dicebat autem suasorias libentissime et frequentius Graecas quam Latinas

HYBREAS in hac suasoria dixit οἷον ἔσχηκε Βαβυλὼν μάντιν ὀχύρωμα

Deliberant Athenienses an tropaea Persica tollant Xerse minante 10 5rediturum se nisi tollerentur

ARELLI FVSCI Pudet me victoriae vestrae si fugatum creditis Xersem ut 1reverti possit tot caesa milia nihil ex tanta acie relictum minanti nisi quod vix fugientem sequi possit totiens mersa classis Quid Marathona quid Salamina referam pudet dicere dubitamus adhuc an vicerimus Xerses veniet nescio 15quomodo languet circa memoriam iacturae animus et disturbata arma non repetit prior enim metus futuri pignus est et amissa ne audeat amissurum monent ut interdum in gaudia surgit animus et spem ex praesenti metitur ita adversis frangitur omnis sistit animum dies ubi ignominia spem premit ubi nullam meminit aciem nisi qua fugerit errat circa damna sua et quae male 20expertus est vota deponit Si venturus esset non minaretur suis ira ardet

3 et V te AB 5 abdidit ensem V abdit tensem AB 6 mihi B2V mi AB 9 lsquoGraeca emend Muretusrsquo Muumlll eCXN BaBYauIN aNTIN OXYPWMa vel sim α

10 tropaea vg eropea A tropea B -phea V semper tropaea scripsi quamquam α saepius formam trophea (singulis locis -pea -phaea) praebet | xerse BV (sic semper V saepe B raro A) xerxe A semper Xerses scripsi | minante B2V minate AB 11 tollerentur AV -eretur B -antur B2 12 vestrae α nostrae Lucarini | si AB sic V si langsicrang CFW Muumlll et alii si langitarang dubit Burs 12 ndash 13 verba fugatum ndash possit parenthesi inclus Petschenig Studemund 12 Xersem α -en recc 17 pignus Schott regnus α regni is recc augur Huelsenbeck | est et Haase esset α est Faber 18 interdum α inter bona Lucarini | in gaudia α in gaudio Jahn gaudio CFW Muumlll | langmeturang ante metitur dubit suppl Huelsenbeck 19 omnis α omne Haringk | sistit Thomas est sit α aest situ recc destituit Schott deficit Gertz Linde destruit Burs deserit vel compescit Novaacutek | dies α spes Schott fides Eussner vis Linde | ubi1 α del dubit Gertz 20 qua AB quae V | errat α haeret Cornelissen 21 suis α saevis Schulting



ignibus et in pacta non solvitur Non denuntiaret si venturus esset neque 2armaret nos nuntio nec instigaret victricem Graeciam nec sollicitaret arma felicia magis superveniret improvidis iam et arma indenuntiata moveret Quantumcumque Oriens valuit primo in Graeciam impetu effusum est hoc ille numero ferox et in deos arma tulerat extincta tot ante Xersem milia tot sub ipso 5iacuerunt nulli nisi qui fugerunt supersunt quid dicam Salamina quid Cynae-giron referam et te Polyzele et hoc agitur an viceris Haec ego tropaea dis posui haec in totius conspectu Graeciae statui ne quis timeret Xersen minan-tem me miserum pugnante Xerse tropaea posui fugiente tollam nunc Athenae vincimur non tantum credetur redisse sed vicisse Xerses non potest Xerses nisi 10per nos tropaea tollere credite mihi difficile est attritas opes recolligere et spes 3fractas novare et paenitenda acie in melioris eventus fiduciam surgere

CESTI PII lsquoInferamrsquo inquit lsquobellumrsquo alia mihi tropaea promittit Potest maior venire quam victus est

ARGENTARI Non pudet vos pluris tropaea vestra Xerses aestumat quam 15vos

Divisio FVSCVS sic divisit etiamsi venturus est Xerses nisi tollimus non 4sunt tropaea tollenda confessio servitutis est iussa facere si venerit vincemus hoc non est diu colligendum de eo dico lsquovincemusrsquo quem vicimus sed ne veniet quidem si venturus esset non denuntiaret fractus est et viribus et animo 20

CESTIVS et illud adiecit quod in prima parte tractavit non licere Athenien-sibus tropaea tollere commune in illis ius totius Graeciae esse commune bellum fuisse communem victoriam deinde ne fas quidem esse numquam factum ut quisquam consecratis virtutis suae operibus manus adferret ista tropaea non sunt Atheniensium deorum sunt illorum bellum fuit illos Xerses 25vinculis illos sagittis persequebatur haec omnia ad impiam et superbam Xersis militiam pertinent ecquid ergo bellum habebimus habuimus et si Xersem 5

3 iam et Burs nam et α etiam CFW Muumlll ut antea Gertz etiam et Rebling Haringk magis et Huelsenbeck | langantearang ante arma dubit suppl Burs langanterang ib Novaacutek langantearang post arma Schulting | moveret α -verat dubit Burs -vit Gron admoveret Haringk 4 ille ed Ven illo α 5 extincta tot ante V extincto tante (tanto B2) AB | xersem D serse AB xerse B2V xersen L 6 iacuerunt Burs -cerent α -cent τ -ceret langetrang D 7 viceris α -cerimus Otto -ceritis dubit Kiessl -cerim Gertz 7 ndash 8 dis posui CFW Muumlll deposui α deis posui Otto de langterang posui Kiessl de langPersisrang posui Thomas ideo posui Schulting dis vovi Gertz 9 Athenae V cathene (-nae B) AB 12 langexrang post et suppl Schulting 13 Cestii Pii BV om A ante quantumcumque (l 4) dubit transp Gertz 14 langquomrang post quam suppl Linde langantequamrang Schenkl 15 aestumat B2V aestum ad AB 19 eo α eodem Faber | vincemus α del Gertz 20 et1 V sed AB 21 adiecit Kiessl dicit α dixit Schult 24 consecratis α -tum dubit Burs | manus ed Frob munus α minas B2 | adferret ed Frob ferret AB auferret V recc inferret Jahn 26 ndash 27 verba haec ndash pertinent del Konitzer 26 haec α hic Kiessl 27 pertinent ecquid V pertinent ea quid AB pertinent et quid B2 pertinentia quid Kiessl | habuimus α habebimus lsquovgrsquo Muumlll | langhabebimusrang post et suppl Diels



removebis invenietur alius hostis numquam magna imperia otiosa enumeratio bellorum prospere ab Atheniensibus gestorum deinde non erit bellum Xerses enim non veniet multo timidiores esse qui superbissimi fuerint novissime ut veniat cum quibus veniet reliquias victoriae nostrae colliget illos adducet quos priore bello quasi inutiles reliquias novit si qui ex fuga consecuti sunt 5nullum habet militem nisi aut fastiditum aut victum

ARGENTARIVS his duobus contentus fuit aut non venturum Xersen aut non 6esse metuendum si venerit his solis institit et illud dixit quod exceptum est lsquotollitersquo inquit lsquotropaearsquo si vicisti quid erubescis si victus es quid imperas locum movit non inutiliter iudicare quidem se neque Xersen neque iam quem-10quam Persarum ausurum in Graeciam effundi sed eo magis tropaea ipsis tuenda si quis umquam illinc venturus hostis esset ut conspectu tropaeorum animi militum accenderentur hostium frangerentur

BLANDVS dixit repleat ipse prius Atho et maria in antiquam faciem reducat 7apparere vult posteris quemadmodum venerit appareat quemadmodum 15redierit

TRIARIVS omni dimissa divisione tantum exultavit quod Xersen audiret venire ad se ipsis novam victoriam nova tropaea

SILO POMPEIVS venusto genere sententiae usus est lsquonisi tollitisrsquo inquit lsquotropaea ego veniamrsquo hoc ait Xerses nisi haec tropaea tollitis alia ponetis20

Alteram partem solus GALLIO declamavit et hortavit ad tollenda tropaea 8dixit gloriae nihil detrahi mansuram enim memoriam victoriae quae perpetua esset ipsa tropaea et tempestatibus et aetate consumi bellum suscipiendum fuisse pro libertate pro coniugibus pro liberis pro re supervacua et nihil nocitura si fieret non esse suscipiendum hic dixit utique venturum Xersen et 25descripsit adversus ipsos deos tumentem deinde habere illum magnas vires

1 removebis α -veris Schulting | langsuntrang post otiosa suppl Novaacutek | enumeratio Kiessl Haase enim A omnium BV langenumeratiorang omnium dubit Haringk langhic mentiorang omnium Novaacutek 3 langvictosrang post esse suppl Novaacutek | qui lsquoedd vettrsquo Haringk quam α quom Ribbeck qui langanterang Gertz 5 [reliquias] noluit sequi [ex fuga consecuti sunt] Konitzer | reliquias novit α reliquerat aut si vel reliquit domi et Burs reliquias noluit et Haase [reliquias] noluit et Wb reliquerat domi et Haringk reliquias movit Faber removit et Schulting removit Hertz movit et Kuhn reliquit aut vel [reliquias] ducere noluit et Novaacutek reliquit bit Madvig [reliquias] noluit sequi et Walter | si qui BV sequi Aconsecuti α -stituti Burs -servati Diels -quisiti Haringk 7 Argentarius his recc -rii usis α -ius is B2 8 exceptum V2 -certum α et certum B2 excerptum D 10 locum AB iocum V 11 effundi sed eo vg effundisse deo (ideo V) α effundere ideo B2 effundisse se ideo D effundi se ideo τ effundere sed eo Schott effundere langcopiasrang sed eo Novaacutek | ipsis V ipsi AB 13 militum α civium Gertz militum langsuorumrang Otto | accenderentur B2V -derent AB 14 ipse V ipse se AB | Atho Burs hatos AB hiatus V 18 ad se α at se B2 adesse Haase 19 sententiae τ -ia α 20 alia τ illa BV -am A 21 hortavit (or- AB) α hortatus est L hortatus vel hortans Gertz 25 fieret α de- Sauppe | post suscipiendum suppl langfuisse pro libertaterang et del B


128 | Suasoria 5 8 ndash 6 3

neque omnes illum copias in Graeciam perduxisse nec omnes in Graecia perdidisse timendam esse fortunae varietatem exhaustas esse Graeciae vires nec posse iam pati alterum bellum illi esse immensam multitudinem hominum hoc loco disertissimam sententiam dixit quae vel in oratione vel in historia ponitur diutius illi perire possunt quam nos vincere 5

Deliberat Cicero an Antonium deprecetur6

Q HATERI Sciant posteri potuisse Antonio servire rem publicam non 1potuisse Ciceronem Laudandus erit tibi Antonius in hac causa etiam Ciceronem verba deficiunt Crede mihi cum diligenter te custodieris faciet tamen Antonius quod Cicero tacere non possit Si intellegis Cicero non dicit lsquoroga ut 10vivasrsquo sed lsquoroga ut serviasrsquo Quemadmodum autem hunc senatum intrare poteris exhaustum crudeliter repletum turpiter intrare autem tu senatum voles in quo non Cn Pompeium visurus non M Catonem non Lucullos non Hortensium non Lentulum atque Marcellum non tuos inquam consules Hirtium ac Pansam Cicero quid in alieno saeculo tibi iam nostra peracta sunt 15M Cato solus maximum vivendi moriendique exemplum mori maluit quam 2rogare (nec erat Antonium rogaturus) et illas usque ad ultimum diem puras a civili sanguine manus in pectus sacerrimum armavit Scipio cum gladium penitus abdidisset quaerentibus qui in navem transiverant militibus imperato-rem lsquoimperatorrsquo inquit lsquobene se habetrsquo victus vocem victoriae misit lsquoVetatrsquo 20inquit lsquoMilo rogare iudicesrsquo i nunc et Antonium roga

PORCI LATRONIS Ergo loquitur umquam Cicero ut non timeat Antonius 3loquitur umquam Antonius ut Cicero timeat Civilis sanguinis Sullalangnarang sitis in civitatem redit et ad triumviralem hastam pro vectigalibus civium Romanorum

1 langquas adduxeratrang post omnes2 suppl Lucarini 3 hominum V homini AB 4 quae α langdignamrang quae Muumlll quae langdigna est quaerang Novaacutek 5 ponitur α -atur Schulting poni meretur Walter langapterang ponetur Gertz

6 an V om AB 7 Hateri Muumlll -ius α 8 tibi recc ubi α 9 deficiunt α -ient recc 12 turpiter B2V turoiter AB 13 langesrang post visurus suppl ed Frob langsisrang CFW Muumlll 14 inquam α langtuosrang inquam vel denique Gertz 15 ac B2V haec A hac B et D 16 moriendique AB monendique V 17 nec erat B2V negerat A negerad B | puras V curas AB 18 sanguine B2V -nem AB | in pectus sacerrimum Burs insectus acerrimem AB infectus acerrime V 19 penitus Burs ponitur AV ponitus B in pectus Frensheim langin pectusrang vel langpectorirang penitus Gertz | abdidisset B2 -sse αtransiverant α -ierant vg 20 victoriae (-ie A) misit α -is emisit B2 21 inquit α inquis Otto inquisti Gertz | langmerang ante Milo suppl Studemund | rogare α -ri lsquovgrsquo Muumlll | i Schott u α | nunc V nuc AB | roga AB -at V 23 Sullana vg silla A sylla BV syllae B2 Syllana V2 24 civitatem B2V2 -te AV vitatem B | redit α rediit Otto Gertz | civium Romanorum recc cives romani α



mortes locantur unius tabellae albo Pharsalica ac Mundensis Mutinensisque ruina vincitur consularia capita auro rependentur tuis verbis Cicero utendum est lsquoo tempora o moresrsquo Videbis ardentes crudelitate simul ac superbia oculos videbis illum non hominis sed belli civilis vultum videbis illas fauces per quas bona Cn Pompei transiverunt illa latera illam totius corporis gladiatoriam 5firmitatem videbis illum pro tribunali locum quem magister equitum cui ructare turpe erat vomitu foedaverat supplex accadens genibus deprecaberis et ore cui se debet salus publica humilia in adulatione verba summittes pudeat Verrem quoque proscriptus fortius perit

CLAVDI MARCELLI AESERNINI Occurrat tibi Cato tuus cuius a te laudata 10 4mors est Quicquam ergo tanti putas ut vitam Antonio debeas

CESTI PII Si ad desiderium populi respicis Cicero quando perieris parum vixisti si ad res gestas satis vixisti si ad iniurias Fortunae et praesentem rei publicae statum nimium diu vixisti si ad memoriam operum tuorum semper victurus es15

POMPEI SILONIS Scias licet tibi non expedire vivere si Antonius permittit ut vivas Tacebis ergo proscribente Antonio et rem publicam laniante et ne gemitus quidem tuus liber erit malo populus Romanus mortuum Ciceronem quam vivum desideret

TRIARI lsquoQuae Charybdis est tam vorax Charybdim dixi quae si fuit 20 5animal unum fuit vix me dius fidius Oceanus tot res tamque diversas uno tempore absorbere potuissetrsquo huic tu saevienti putas Ciceronem posse subduci

ARELLI FVSCI patris Ab armis ad arma discurritur foris victores domi trucidamur dum in sanguine intestinus hostis incubat quis non hoc populi Romani statu Ciceronem ut vivat cogi putat Rogabis Cicero turpiter 25Antonium frustra Non te ignobilis tumulus abscondet idem virtuti tuae qui

1 unius tabellae Gron iniusta bella (-llam A) α 2 rependentur α -duntur ed Ven | Cicero BV om A 3 langillosrang post videbis suppl Drechsler 5 transiverunt α -ierunt T | gladiatoriam τ clamatoriam α 6 locum quem Schott loco quo α | magister AV langmodorang magister B 6 ndash 7 cui ructare turpe erat Schott cum raptaretur pererat (preerat V) α 7 accadens V accades A accadar B accidens vg | genibus V cenibus AB | et α eo Haase et langeorang Otto 8 adulatione α -nem V2 9 Verrem α Verres Kiessl | quoque ed Rom quodque α | perit BV parit A periit Burs patitur Gertz 10 Claudi vg praeeunte Faber (Claudii) CLp A Cl B CIRI V | Marcelli Faber marylli α | tuus cuius recc tusculus α 11 mors B2V mor AB 12 quando B2V quanto AB quandolangquerang Schott quandolangcumquerang Novaacutek 13 vixisti1 B2V2 vicisti α 17 rem publicam B2V re publica AB | et2 α del Kiessl at Otto 20 quae1 V2 recc quod α 22 absorbere B2 -solvere α 23 domi anon apud Schott dum α 24 dum α domi Schott | in sanguine α nostro sanguini Gertz domestico sanguini Castiglioni | non α del van der Vliet 25 vivat α langnonrang vivat Muumlll vivere desinat Thomas | langposserang post cogi suppl van der Vliet 26 langrogabisrang ante frustra suppl Thomas langetrang Schulting | langnecrang ante idem suppl Madvig Usener | virtuti α -tis vg | qui α qui langvitaerang D2 Morgenstern langvitaerangque Madvig



finis est immortalium humanorum operum custos memoria quae magni viri vita perpetua est in omnia te saecula sacratum dabit nihil aliud intercidet 6quam corpus fragilitatis caducae morbis obnoxium casibus expositum proscriptionibus obiectum animus vero divina origine haustus cui nec senectus ulla nec mors onerosi corporis vinculis exsolutus ad sedes suas et cognata 5sidera recurrit Et tamen si ad aetatem annorumque numquam observatum viris fortibus numerum respicimus sexaginta supergressus es nec potes videri non nimis vixisse qui moreris rei publicae superstes Vidimus furentia toto orbe civilia arma et post Italicas Pharsaliasque acies Romanum sanguinem hausit Aegyptus quid indignamur in Cicerone Antonio licere in Pompeio Alexandrino 10licuit at non sic occiduntur qui ad indignos confugiunt

CORNELI HISPANI Proscriptus est ille qui tuam sententiam secutus est 7tota tabula tuae morti proluditur alter fratrem proscribi alter avunculum patitur quid habes spei ut Cicero periret tot parricidia facta sunt Repete agedum tot patrocinia tot clientelas et maximum beneficiorum tuorum ipsum 15iam intelleges Ciceronem in mortem cogi posse in preces non posse

ARGENTARI Explicantur triumviralis regni delicata convivia et popina tributo gentium instruitur ipse vino et somno marcidus deficientes oculos ad capita proscriptorum levat iam ad ista non satis est dicere lsquohominem nequamrsquo

Divisio LATRO sic hanc divisit suasoriam etiamsi impetrare vitam ab 208Antonio [non] potes langnon estrang tanti rogare deinde impetrare non potes in priore illa parte posuit turpe esse cuilibet Romano nedum Ciceroni vitam rogare hoc loco omnium qui ultro mortem adprehendissent exempla posuit

1 immortalium α mortalium Gron immortalis Gertz | humanorum α del Madvig Romanorum quam vocem post finis est transp Thomas 1 ndash 2 quae magni viri vita perpetua est τ que manus viri vita perpetua est α quae mansuri vita perpetua est D qua magnis viris vita perpetua est vel qua magni viri vita perpetua est Burs quae mansura vita perpetua est Gron qua mansura vita perpetuo est Schulting quae mansura perpetua est Madvig quae magnis viris vitam perpetuat Kiessl 2 saecula τ secuta α | sacratum α servatum Madvig 6 langsibirang ante sidera suppl Gertzrecurrit AB -curret V 7 videri non α non videri Schulting 8 langdiurang post nimis suppl Haringksuperstes V supersites AB 9 Pharsaliasque V2 parsiliasque A parsaliasque BV pharsalicasque recc 10 quid V quin AB quod CFW Muumlll | Cicerone AB -nem V | licere α licere langquodrang B2 licere langidrang CFW Muumlll licere langsicrang lsquovgrsquo Muumlll licere langsirang Haase | Pompeio α -um Gron 11 at non V ad non AB an non V2 spadoni Gertz 12 langsenatusrang post proscriptus suppl Sh Bailey | qui α quilangcumquerang Gertz si quis Schulting | langordorang post secutus est suppl Novaacutek 13 proluditur α prae- lsquovgrsquo Muumlll 14 langturang ante quid suppl Gertz 14 ndash 15 repete agedum Haase Burs repete agecum α repetas tecum B2 repete age tecum D2 age repete tecum Petschenig Otto 15 ipsum α langconsulatumrang ipsum Linde Koumlhler ipsum langconsulatumrang Haringk langterang ipsum lsquovgrsquo Muumlll langrem publicamrang ipsam Schulting 20 divisit τ divisionem (-ne B) α divisit in B2 divisit omnem Dimpetrare AB -res V 21 potes non est Burs non potes α non potes non B2 non est τ 22 illa α illud dubit Haringk | vitam V tam AB 23 omnium α hominum Gertz



deinde inutilis illi vita futura et morte gravior detracta libertate hic omnem acerbitatem servitutis futurae descripsit deinde non futurum fidei impetratae beneficium hic cum dixisset lsquoaliquid erit quod Antonium offendat aut factum tuum aut dictum aut silentium aut vultusrsquo adiecit sententiam lsquoaut erit placitu-rus esrsquo5

ALBVCIVS aliter divisit primam partem fecit moriendum esse Ciceroni 9etiamsi nemo proscriberet eum haec insectatio temporum fuit deinde morien-dum esse illi [se] sua sponte quia moriendum esset etiamsi mori noluisset graves odiorum causas esse maximam causam proscriptionis ipsum esse Cicero-nem et solus langexrang declamatoribus temptavit dicere non unum illi esse Antonium 10infestum hoc loco dixit illam sententiam si cui ex triumviris non es invisus gravis es et illam sententiam quae valde excepta est roga Cicero exora unum ut tribus servias

CESTIVS sic divisit mori tibi utile est honestum est necesse est ut liber et 10illibatae dignitatis consummes vitam hic illam sententiam dixit audacem ut 15numereris cum Catone qui servire Antonio quidem nondum domino potuit MARCELLVS hunc sensum de Catone melius usque eone omnia cum fortuna populi Romani conversa sunt ut aliquis deliberet utrum satius sit vivere cum Antonio an mori cum Catone sed ad divisionem Cesti revertamur dixit utile esse ne etiam cruciatus corporis pateretur non simplici illum modo periturum 20si in Antonii manus incidisset et in hac parte cum descripsisset contumelias

1 inutilis V utilis AB vilis CFW Muumlll | illi recc illis α illa T del Haase tibi Burs | vita α salus Gertz | futura α futura langproponiturrang D futura langestrang Gertz | gravior V -iora A -iore B 2 futurum fidei impetratae α futurum fide impetrata Burkard futurum fidele vitae impetratae Gron futuram fidem impetranti Kiessl futurum fidei imperturbatae Thomas futurum fidei intemeratae Muumlll futurum bonae fidei impetratum Novaacutek 3 langsemperrang ante aliquid suppl Trabandt 4 aut erit AB haud enim V aut langsi nonrang erit Haringk [aut erit] tantum morte Watt [aut erit] sic vel ita Wb [erit] etiam Sh Bailey aude perire Muumlll hanc langunderang enim langeirang Schulting aut ei omnino langnonrang dubit Sander aude mori et Gertz aude mori si Pingel 4 ndash 5 placiturus α placaturus Eussner 7 eum Schulting cum α del Novaacutek | haec α hic Schulting langinrang hac Gertz | fuit α del Novaacutek 8 esse illi Burs est ille α est illi τ | se α del Burs | quia recc quam α quom Kiessl quoniam Haase 10 ex suppl B2 recc om α e Burs de Kiessl 12 es et A2 esset α | illam sententiam Schulting illa sententia α 14 utile B2V ut ille AB 15 ndash 16 ut numereris α utinam morereris Koumlhler 16 Antonio quidem nondum (nundum B) domino potuit α Antonio quidem nondum domino langnonrang potuit Edward langnerang Antonio quidem nondum domino potuit Burs langnerang Antonii quidem [nondum] domino langnedum Antoniorang potuit van der Vliet langnerang Antonii quidem [nondum] domino potuit langnedum Antonio possitrang Born Antoni langne dominorang quidem [nondum domino] potuit Haringk 19 ad divisionem B2V a divisione AB | utile B2V ut ille AB langmori illirang utile Muumlll utile langmori illirang dubit Gertz 21 in Antonii manus ed Frob in Antonii manibus α [in] Antonii manibus Kiesslincidisset et α incidisset B2D



insultantium Ciceroni et verbera et tormenta dixit illam multum laudatam sententiam tu mehercules Cicero cum veneris ad Antonium mortem rogabis

VARIVS GEMINVS sic divisit hortarer te si nunc alterutrum utique facien-11dum esset aut moriendum aut rogandum ut morereris potius quam rogares et omnia complexus est quae a ceteris dicta erant sed aliquid et tertium adhorta- 5tus est illum ad fugam illic esse M Brutum illic C Cassium illic Sextum Pompeium et adiecit illam sententiam quam Cassius Severus unice mirabatur quid deficiemus et res publica suos triumviros habet deinde etiam quas petere posset regiones percucurrit Siciliam dixit vindicatam esse ab illo Ciliciam a proconsule egregie administratam familiares studiis eius et Achaiam et Asiam 10Deiotari regnum obligatum beneficiis Aegyptum et habere beneficii memoriam et agere perfidiae paenitentiam sed maxime illum in Asiam et in Macedoniam hortatus est in Cassi et in Bruti castra itaque Cassius Severus aiebat alios declamasse Varium Geminum vivum consilium dedisse

Alteram partem pauci declamaverunt nemo langpaenerang ausus est Ciceronem ad 1512deprecandum Antonium hortari bene de Ciceronis animo iudicaverunt GEMINVS VARIVS declamavit alteram quoque partem et ait spero me Ciceroni meo persuasurum ut velit vivere quod grandia loquitur et dicit lsquomors nec immatura consulari nec misera sapientirsquo non movet me idiotam petit ego belle mores hominis novi faciet rogabit nam quod ad servitutem pertinet non 20recusabit iam collum tritum habet et Pompeius illum et Caesar subiecerunt veteranum mancipium videtis et complura alia dixit scurrilia ut illi mos erat divisit sic ut diceret non turpiter rogaturum non frustra rogaturum in priore 13parte illud posuit non esse turpe civem victorem rogari a victo hic quam multi rogassent C Caesarem hic et Ligarium deinde ne iniquum quidem esse Cicero- 25nem satisfacere qui prior illum proscripsisset qui litem incohasset ab eo

2 tu α tum Kiessl 3 hortarer B2V ocarer A ortarer B | nunc Kiessl non α del Schott iam Bursalterutrum recc aliter utrum α 5 aliquid α addidit vg datur inquit Gertz adiecit Haringk | et α est Haase 5 ndash 6 adhortatus α adlangiecitrang hortatus Novaacutek 6 Sextum α Sex vg 8 quid α qui Jahndeficiemus α deficimus Burs te faciemus Haase deficiet nos Linde 9 regiones V religiones AB 10 familiares V familiare AB 12 langirerang ante in1 suppl Drechsler 13 aiebat V2 audiebat α 14 Varium recc varrum α | vivum α unum τ verum Watt fort del cens Haringk 15 nemo langpaenerang Gertz nemo α langfererang nemo Haringk 17 langderangclamavit B2 recc clamavit α 19 idiotam petit Burs praeeunte Schulting (langnec enimrang idiotam petit vel potius idiotam petat) idiotam (ideo tam B) perit α langnerang ideo vitam petat Schulting ideo tamen langnonrang peribit Kiessl idiotam gerit Muumlll idiotam langiamrang geret Gertz idiotam deceperit Walter ideo iam perit Haringk langnecrang ideo iam perit Morgenstern ideo tamen supererit Usener 20 faciet AV ficiet B langsatisrang faciet Gertz 21 subiecerunt BV -ierunt A -egerunt Novaacutek Usener 26 qui litem incohasset Burs quietem (-tum V qui et eum B2) iudicasset α qui hostem iudicasset Gron qui et hostem iudicasset Otto qui aequum iudicasset Schott qui et aequum iudicasset Schulting | ab eo α ab reo Schulting a reo Usener Gertz



semper nasci satisfactionem ac data rogari deinde non pro vita illum sed pro re publica rogaturum satis illum sibi vixisse rei publicae parum in sequenti parte dixit exorari solere inimicos ipsum exoratum a Vatinio Gabinioque reis adfuisse facilius exorari Antonium posse cui contentio esset ne quis langerang tribus hanc tam speciosam clementiae occasionem praeriperet fortasse ei irasci 5Antonium qui ne tanti quidem illum putasset quem rogaret fuga quam pericu- 14losa esset cum descripsisset adiecit quocumque pervenisset serviendum illi esse ferendam esse aut Cassii violentiam aut Bruti superbiam aut Pompei stultitiam

Quoniam in hanc suasoriam incidimus non alienum puto indicare 10quomodo quisque se ex historicis adversus memoriam Ciceronis gesserit nam quin Cicero nec tam timidus fuerit ut rogaret Antonium nec tam stultus ut exorari posse eum speraret nemo dubitat excepto Asinio Pollione qui infestissi-mus famae Ciceronis permansit et is etiam occasionem scholasticis alterius suasoriae dedit solent enim scholastici declamitare deliberat Cicero an 15salutem promittente Antonio orationes suas comburat haec inepte ficta cuilibet 15videri potest Pollio vult illam veram videri ita enim dixit in ea oratione quam pro Lamia dedit

ASINI POLLIONIS Itaque numquam per Ciceronem mora fuit quin eiuraret suas esse quas cupidissime effuderat orationes in Antonium multiplicesque 20numero et accuratius scriptas illis contrarias edere ac vel ipse palam pro contione recitare pollicebatur

1 semper nasci α expectari Usener | langqui laesissetrang post semper suppl Novaacutek | ac data rogari Burs ac dacto rogari A ac dato rogari BV audacter rogaret Traube audacter roganti vel rogantibus anon satis dato rogari Usener langeumrang aequo pacto rogare Wagner ac laesum rogari Schott ac pacem rogari Gertz langet victoremrang a victo rogari Linde eo pacto langposserang rogari dubit Muumlll derecto rogari Thomas ac langveniam temporerang dato rogari dubit Novaacutek a coacto rogari Haringk a capto rogari Sh Bailey 3 exoratum V2 exor(-hor- V)tatum α | a α del Muumlll | Gabinioque reis Gertz gaio quoque verri (verra A) α Gabinio Schott del Wb 4 adfuisse α adlangfuturumrang fuisse Schulting | cui contentio Phillimore qui cum tertio (-ius B2V) α qui vel cum del cens Schulting [qui] del Watt IIIvir pro tertio scr Schott langcuraturus essetrang post tertius esset suppl Burs | ne quis langerang tribus Faber ne quis tribus α ne quis langexrang tribus Burs ne quis langsibirang langerang tribus Phillimore reliquis III langvirisrang Kiessl 5 praeriperet AB praeteriret V | fortasse ei CFW Muumlll fortasset AB fortasse V fortasse et B2 6 qui ne B2V qui A quin B quia ne Jahn quod ne Gron | illum V2 ullum α | quem BV quam A 10 hanc V hac AB | suasoriam AV -ia B 12 quin Gron que α 13 posse eum Kiessl possem AB posse A2B2V | qui in- V quin AB 15 declamitare Burs -clamatores α -clamatores langponererang D -clamare Novaacutek 16 promittente B2V -entem AB | haec B2V hoc AB 17 illam V corr ex ullam B vel B2 ullari A | videri2 B2 recc -ere α | dixit α dicit Schulting 18 dedit α edidit Schulting 19 Asini Pollionis α del CFW Muumlll | per Ciceronem mora Burs perficere nemora (nec mora V) α | eiuraret B2V eiura A eiurares B 20 suas esse α del Gron suas [esse] Muumlll suas istas Schulting submisse Gertz | quas B2V quis AB 21 accuratius B2 recc -satius α | illis V illas AB | vel ed Rom velut α 22 pollicebatur α -eretur Gertz



Ceteraque his alia sordidiora multo ut tibi facile liqueret hoc totum adeo falsum esse ut ne ipse quidem Pollio in historiis suis ponere ausus sit huic certe actioni eius pro Lamia qui interfuerunt negant eum haec dixisse ndash nec enim mentiri sub triumvirorum conscientia sustinebat ndash sed postea composuisse

Nolo autem vos iuvenes mei contristari quod a declamatoribus ad histori- 516cos transeo satisfaciam vobis et fortasse efficiam ut his sententiis lectis solidis et verum habentibus recedatis et quia hoc si tamen recta via consequi non potero decipere vos cogar velut salutarem daturus pueris potionem sumpti poculi

Livius adeo retractationis consilium habuisse Ciceronem non dicit ut neget 10tempus habuisse ita enim ait

T LIVI Marcus Cicero sub adventum triumvirorum urbe cesserat pro certo 17habens id quod erat non magis Antonio eripi quam Caesari Cassium et Brutum posse primo in Tusculanum fugerat inde transversis itineribus in Formianum ut ab Caieta navem conscensurus proficiscitur unde aliquotiens in altum 15provectum cum modo venti adversi retulissent modo ipse iactationem navis caeco volvente fluctu pati non posset taedium tandem eum et fugae et vitae cepit regressusque ad superiorem villam quae paulo plus mille passibus a mari abest lsquomoriarrsquo inquit lsquoin patria saepe servatarsquo satis constat servos fortiter fideliterque paratos fuisse ad dimicandum ipsum deponi lecticam et quietos 20pati quod fors iniqua cogeret iussisse prominenti ex lectica praebentique immo-tam cervicem caput praecisum est nec satis stolidae crudelitati militum fuit manus quoque scripsisse aliquid in Antonium exprobrantes praeciderunt ita

1 ceteraque α adieceratque CFW Muumlll atque Gertz | ut tibi α ut ibi Muumlll ut cuilibet CFW Muumlll unde Gertz ut [tibi] Brakman 2 huic certe α ceterum huic Gertz 6 et α sed Gertz | lectis α inlecti dubit Gertz | solidis α solida Haringk 7 habentibus B2V -enti AB habentia Haringk agentibus Madvig | langa scholasticisrang ante recedatis suppl Burs langrobur a scholasticisrang Castiglioni langa vanis et falsisrang Schenkl | recedatis α recipiatis Haringk accedatis Gertz | et quia α sed quia vel aequiores vel ex via Burs et quidem Sh Bailey | si tamen D sitam α propositum Burs del Brakman Wb statim Haringk si cupiam Watt si iam Kiessl si eam Gertz | recta (-tam A) via α [sitam] sua via Usener 8 cogar α cogor dubit Gertz 8 ndash 9 sumpti (samti A sumti B) poculi (populi AB) α absinthiati poculi ed Herv et Rom sumlangmarang parte poculi Schulting sumpto poculo vel sumptis poculis Burkard sumite pocula Muumlll suavitate poculi Usener sumitote Mommsen langmellerang ungit poculum Gertz 10 langTrang ante Livius suppl Usener | Livius ed Rom huius α | retractationis Schott detractionis A detractationis B detrectationis V 12 T Livi Burs L Livi AB L Livii V del CFW Muumlll Otto | Marcus α M vg | adventum AB -tu V 13 langserang ante eripi suppl recc post magis transp Kiessl post eripi vg 14 Tusculanum V2 tuscula non α | fugerat B2 fuerunt α fugit V2 15 conscensurus B2V -urum AB 16 retulissent α rettulissent vg 19 post abest lacunam postul Lucarini 20 quietos recc quias AB quia V quidvis dubit Burs aequis animis CFW Muumlll 21 fors α sors recc 21 ndash 22 immotam V2 -ta α 22 cervicem ABV2 -ice B2V | langidrang post nec suppl Muumlll langhocrang Gertz 23 aliquid α del Schaefer



relatum caput ad Antonium iussuque eius inter duas manus in rostris positum ubi ille consul ubi saepe consularis ubi eo ipso anno adversus Antonium quanta nulla umquam humana vox cum admiratione eloquentiae auditus fuerat vix attollentes lacrimis oculos homines intueri trucidata membra civis poterant

Bassus Aufidius et ipse nihil de animo Ciceronis dubitavit quin fortiter se 5 18morti non praebuerit tantum sed obtulerit

AVFIDI BASSI Cicero paulum remoto velo postquam armatos vidit lsquoego vero consistorsquo ait lsquoaccede veterane et si hoc saltim potes recte facere incide cervicemrsquo trementi deinde dubitantique lsquoquid si ad mersquo inquit lsquoprimum venisse-tisrsquo10

Cremutius Cordus et ipse ait Ciceronem cum cogitasset utrumne Brutum an 19Cassium an Sex Pompeium peteret omnia illi displicuisse praeter mortem

CREMVTI CORDI Quibus visis laetus Antonius cum peractam proscriptio-nem suam dixisset esse (quippe non satiatus modo caedendis civibus sed differtus quoque) super rostra exponit itaque quo saepius ille ingenti circum-15fusus turba processerat quae paulo ante coluerat piis contionibus quibus multorum capita servaverat tum per artus suos latus aliter ac solitus erat a civibus suis conspectus est praependenti capiti orique eius inspersa sanie brevi ante princeps senatus Romanique nominis titulus tum pretium interfectoris sui praecipue tamen solvit pectora omnium in lacrimas gemitusque visa ad caput 20eius deligata manus dextera divinae eloquentiae ministra ceterorumque caedes privatos luctus excitaverunt illa una communem

BRVTTEDI NIGRI Elapsus interim altera parte villae Cicero lectica per agros 20ferebatur sed ut vidit appropinquare notum sibi militem Popillium nomine memor defensum a se laetiore vultu aspexit at ille victoribus id ipsum imputatu-25rus occupat facinus caputque decisum nihil in ultimo fine vitae facientis quod

3 eloquentiae V -tia AB del Konitzer 4 langmadentesrang post attollentes suppl Haringk langpraerang Gronhomines α humentes CFW Muumlll | trucidata α -dati Haase truncata Muumlll detruncata Gertz | civis α cives CFW Muumlll eius lsquovgrsquo Muumlll langtantirang civis Hertz 8 saltim AB saltem V 9 quid si α quid quasi Jahn 11 Ciceronem α -ni Burs | cum cogitasset α secum cogitasse CFW Muumlll 12 langsedrang ante omnia suppl CFW Muumlll | illi BV illa A 13 visis recc lusis α 15 differtus B difertis A defectus V | quoque ed Herv quod A quodque B quotque V | super Haase sit (sint V) per α iussit per Burs | exponit α -poni Burs | saepius ille α saepissime Kiessl saepissime ille dubit Schenkl saepe vir ille Gertz langiterum acrang saepius ille dubit Muumlll 16 quae α quam Wb | coluerat piis contionibus (conationibus AB) α caluerat piis contionibus Haringk langauresrang praebuerat piis orationibus dubit Muumlll coluerat plenis contionibus dubit Gertz coluerat praeclaris contionibus Ribbeck | langinrang ante quibus suppl Schulting langsubrang Gertz 17 langeorang ante tum suppl Gertz langibirang dubit Haringk | suos latus α suos allatus B2 suos laceratus V2 sublatus Gertz suos langsubranglatus dubit Haringk suos langdiranglatus Lucarini singulos laceratus CFW Muumlll 18 praependenti Burs -tendenti α -tenta Schulting -canenti Haase | capiti α capillo Gertz | inspersa Haase insponsa AB impensa V 19 sui α servi Kiessl 20 caput V cat AB 21 deligata recc -cata α



alterutram in partem posset notari Antonio portat oblitus se paulo ante defen-sum ab illo

et hic voluit positi in rostris capitis miserabilem faciem describere sed magnitudine rei obrutus est

BRVTTEDI NIGRI Ut vero iussu Antonii inter duas manus positum in rostris 521caput conspectum est quo totiens auditum erat loco dato gemitu et fletu maximae viri inferiae nec ut solet vitam depositi in rostris corporis contio audivit sed ipsa narravit nulla non pars fori aliquo actionis inclutae signata vestigio erat nemo non aliquod eius in se meritum fatebatur hoc certe publicum beneficium palam erat illam miserrimi temporis servitutem a Catilina 10dilatam in Antonium

Quotiens magni alicuius mors ab historicis narrata est totiens fere consum-matio totius vitae et quasi funebris laudatio redditur hoc semel aut iterum a Thucydide factum item in paucissimis personis usurpatum a Sallustio T Livius benignus omnibus magnis viris praestitit sequentes historici multo id effusius 15fecerunt Ciceroni hoc ut Graeco verbo utar ἐπιτάφιον Livius reddit

T LIVI Vixit tres et sexaginta annos ut si vis afuisset ne immatura quidem 22mors videri possit ingenium et operibus et praemiis operarum felix ipse fortunae diu prosperae et in longo tenore felicitatis magnis interim ictus vulne-ribus exilio ruina partium pro quibus steterat filiae morte exitu tam tristi 20atque acerbo omnium adversorum nihil ut viro dignum erat tulit praeter mortem quae vere aestimanti minus indigna videri potuit quod a victore inimico langnihilrang crudelius passus erat quam quod eiusdem fortunae compos victo fecisset si quis tamen virtutibus vitia pensaret vir magnus ac memorabilis fuit et in cuius laudes exsequendas Cicerone laudatore opus fuerit 25

5 Bruttedi Nigri vg brotedi Nigri α del CFW Muumlll Morgenstern 6 dato α datae Faber claro Gron | gemitu α langmultorang gemitu Walter 7 maximae α -imo Faber Gron -imae langmanibusrang Walterviri α viro Faber pias Gron | inferiae α -ias Gron | vitam Schulting ita α rite Gron laudes Gertzlanglaudesrang post corporis suppl Faber 8 audivit B2V aut dividit AB | aliquo B2V2 -quae α | inclutae B indute A inclitae B2V 10 a Catilina Rebling ac alienam α ac lanienam Gron 12 langvirirang post alicuius suppl Gron | fere B2V ferre AB 13 ndash 14 a Thucydide ed Herv adhuc hydide AB adhuc itidem V 14 item α idem Sander | T τ l AB L V 15 benignus α benignius D2 | praestitit ed Frob -stitisse α 16 ἐπιτάφιον B2V ei TITAΦION A et ΠITAΦION B 17 T Livi α del CFW Muumlll Otto 18 langeiusrang post ingenium suppl Gertz | operarum α operum recc 19 et α at Haringk sed Gertz fort delendum cens Muumlll 20 partium V2 -titum α | filiae D2 filii α | morte α amatae Gertz del Madvig morte langvitaerang Mewes morte langdeniquerang Schenkl morte langsuorang dubit Muumlll 21 ut viro dignum erat α quod viro dignum esset Frank 22 quae D2 quam α 23 nihil suppl Lipsius qui nil scripsit | compos victo Mommsen Rebling composito α -site B2 compos ipse Lipsius compos ita Schott compos item Schulting conpoti item Haase conpoti Burs compos in eo Madvig compos illo Otto compos ipso Gertz compoti ipse Linde 24 pensaret α -rit V2 -vit Gron 25 exsequendas Gron sequendas α



Vt est natura candidissimus omnium magnorum ingeniorum aestimator T Livius plenissimum Ciceroni testimonium reddidit

Cordi Cremuti non est operae etiam referre redditam Ciceroni laudationem 23nihil enim ipso Cicerone dignum est ac ne hoc quidem quod paene maxime tolerabile est5

CREMVTI CORDI Proprias enim simultates deponendas interdum putabat publicas numquam vi decernendas civis non solum magnitudine virtutum sed multitudine quoque conspiciendus

AVFIDI BASSI Sic M Cicero decessit vir natus ad rei publicae salutem quae diu defensa et administrata in senectute demum e manibus eius elabitur uno 10ipsius vitio laesa quod nihil in salutem eius aliud illi quam si caruisset Antonio placuit vixit sexaginta et tres annos ita ut semper aut peteret alterum aut invicem peteretur nullamque rem rarius quam diem illum quo nullius interesset ipsum mori vidit

Pollio quoque Asinius qui Verrem Ciceronis reum fortissime morientem 15 24tradidit Ciceronis mortem solus ex omnibus maligne narrat testimonium tamen quamvis invitus plenum ei reddit

ASINI POLLIONIS Huius ergo viri tot tantisque operibus mansuris in omne aevum praedicare de ingenio atque industria supervalangcuum estrang natura autem atque fortuna pariter obsecuta est ei quidem facies decora ad senectutem 20prosperaque permansit valitudo tunc pax diutina cuius instructus erat artibus contigit namque [a] prisca severitate iudiciis exacta maxima noxiorum multitudo provenit quos obstrictos patrocinio incolumes plerosque habebat iam felicissima consulatus ei sors petendi et gerendi (magna munera deum)

1 aestimator pc V -atur α 3 est V esto AB | etiam α pretium Kiessl CFW Muumlll | referre Schott de- α 4 ipso recc ipsea α ipso ac Burs in ea Gertz in ipsa Schott | paene α per se dubit CFW Muumlll ante nihil transp Muumlll del Wb 6 Cremuti Cordi α del CFW Muumlll 7 vi decernendas Buumlcheler vides credendam α avide exercendas Gertz vi deserendas Burs [vi] deserendas Kiessl laudes ei reddam Thomas | virtutum ed Frob -tem α 8 multitudine V -nem AB 10 elabitur vg habitu α labitur recc abit Haringk | uno Muumlll non α hoc Gertz 11 laesa α nisi Gron laesa langsedrang Schulting | salutem Gron -ute α 13 rarius α amarius Lucarini | quo recc quod α 17 reddit BV redidit A reddidit Kiessl 18 Asini Pollionis α del CFW Muumlll | mansuris α -uri Burs 19 supervacuum est Schott superba α supervacaneum Haase 20 quidem α langsirang quidem D langcuirang quidem Burs langetrang quidem Gron 21 valitudo AB2V valetudo B | tunc α tum vg 22 namque α langperrang eamque Schulting in qua Gertz | [a] prisca severitate iudiciis exacta Haringk a prisca severitate iudicis exacti α [a] prisca severitate langerang iudiciis exacta dubit Kiessl a prisca severitate iudiciis declinatis vel inclinatis Sh Bailey ad priscam severitatem iudiciis exactis Gron | maxima Gron -orum α 24 langetrang ante petendi suppl van der Vliet | magna munera α magno munere Ribbeck qui magno munere deum post felicissima transp magno munere Muumlll magna munere Edward



consilio industriaque utinam moderatius secundas res et fortius adversas ferre potuisset namque utraeque cum venerant ei mutari eas non posse rebatur inde sunt invidiae tempestates coortae graves in eum certiorque inimicis adgrediendi fiducia maiores enim simultates appetebat animo quam gerebat sed quando mortalium nulli virtus perfecta contigit qua maior pars vitae atque ingenii stetit 5ea iudicandum de homine est atque ego ne miserandi quidem exitus eum fuisse iudicarem nisi ipse tam miseram mortem putasset

Adfirmare vobis possum nihil esse in historiis eius hoc quem retuli loco 25disertius ut mihi tunc non laudasse Ciceronem sed certasse cum Cicerone videatur nec hoc deterrendi causa dico ne historias eius legere concupiscatis 10concupiscite et poenas Ciceroni dabitis

Nemo tamen ex tot disertissimis viris melius Ciceronis mortem deploravit quam Severus Cornelius

CORNELI SEVERI26

oraque magnanimum spirantia paene virorum 15in rostris iacuere suis sed enim abstulit omnistamquam sola foret rapti Ciceronis imagotunc redeunt animis ingentia consulis actaiurataeque manus deprensaque foedera noxae 5patriciumque nefas extinctum poena Cethegi 20deiectusque redit votis Catilina nefandisquid favor aut coetus pleni quid honoribus anniprofuerant sacris et vita quid artibus actaabstulit una dies aevi decus ictaque luctu 10conticuit Latiae tristis facundia linguae 25unica sollicitis quondam tutela salusqueegregium semper patriae caput ille senatus

1 langsuorang post consilio suppl Sh Bailey | industriaque α industriaque langmagna munera deumrang transp Eussner industriaque langaequavit vel pensavitrang van der Vliet 2 venerant α evenerant CFW Muumlll 3 sunt invidiae α secutae invidiae langetrang Mommsen | graves in eum ed Herv graves in eo α gravissimae eo Kiessl 4 maiores α -re τ 7 putasset B2V putas sed AB 8 nihil B2V nisi AB | retuli α rettuli vg 11 Ciceroni α certe non Haringk 12 deploravit V depluit AB deflevit Burs 15 paene α saepe Burmann 16 iacuere V iacueres AB 17 rapti α carpti Gron 18 ingentia V ingenia AB 20 extinctum Gron est tunc α etiam tum Scaliger exectum Baehrens detectum Iacobsius | poena α langetrang poena D langutrang poena Scaliger 22 aut coetus α aut cultus Barth adsuetus Heinsius 23 profuerant α -fuerunt D | et vita α exculta Kiessl exacta Schott devota Gertz et vota Baehrens devincta Thomas | acta D2 aetas α 24 aevi α urbis Heinsius 25 Latiae B2 recc lati et AB latae V 27 egregium V etgeium AB et gratum B2



vindex ille fori legum ritusque togaequepublica vox saevis aeternum obmutuit armis 15informes voltus sparsamque cruore nefandocanitiem sacrasque manus operumque ministrastantorum pedibus civis proiecta superbis5proculcavit ovans nec lubrica fata deosquerespexit nullo luet hoc Antonius aevo 20hoc nec in Emathio mitis victoria Persenec te dire Syphax non fecit langinrang hoste Philippoinque triumphato ludibria cuncta Iugurtha10afuerant nostraeque cadens ferus Hannibal iraemembra tamen Stygias tulit inviolata sub umbras 25

Non fraudabo municipem nostrum bono versu ex quo hic multo melior Severi 27Cornelii processit

conticuit Latiae tristis facundia linguae15

SEXTILIVS ENA fuit homo ingeniosus magis quam eruditus inaequalis poeta et plane quibusdam locis talis quales esse Cicero Cordubenses poetas ait langpinguerang quiddam sonantis atque peregrinum is hanc ipsam proscriptionem recitaturus in domo Messalae Corvini Pollionem Asinium advocaverat et in principio hunc versum non sine assensu recitavit20

Deflendus Cicero est Latiaeque silentia linguae

Pollio Asinius non aequo animo tulit et ait lsquoMessala tu quid tibi liberum sit in domo tua videris ego istum auditurus non sum cui mutus videorrsquo atque ita consurrexit

1 ille α illa Burs | ritusque α iurisque Heinsius iurumque Lindenbrog 2 saevis Scaliger evis AB eius V 3 informes V in fores AB 4 canitiem vg caniciem B2V ganiciem AB 5 civis V vices AB avis D victor lsquovgrsquo Muumlll 8 nec in α non Gertz | Emathio recc hematio α | mitis B mittis AV tristis Baehrens 9 te α tibi Baehrens | dire V dires AB | Syphax V2 sypax α | non α nec Baehrens | fecit in ed Ven fecit α fecerat Kiessl | hoste Philippo (filippho AB) α false Philippe Baehrens Pseudophilippo Gertz 10 cuncta α tanta Schele iuncta Baehrens | Iugurtha D iugurta α 11 afuerant Kiessl afuerat α afuerunt Heinsius Burs | Hannibal irae V annibalire AB 13 fraudabo B2 raudabo AB laudabo V | municipem V2 municem α 17 plane B2 plenae (-ne B) AB pene V | Cordubenses poetas V corduvenses poeta AB 18 pingue suppl ed Frob | quiddam V2 quidam α 19 advocaverat V2 -erant α 21 deflendus recc -fiendus AB -ficiendus V



Enae interfuisse recitationi Severum quoque Cornelium scio cui non aeque displicuisse hunc versum quam Pollioni apparet quod meliorem quidem sed non dissimilem illi et ipse composuit

Si hic desiero scio futurum ut vos illo loco desinatis legere quo ego a scholasticis recessi ergo ut librum velitis usque ad umbilicum revolvere 5adiciam suasoriam proximae similem

Deliberat Cicero an scripta sua comburat promittente Antonio 7incolumitatem si fecisset

Q HATERI Non feres Antonium intolerabilis in malo ingenio felicitas est 1nihilque cupientis magis accendit quam prosperae turpitudinis conscientia 10difficile est non feres inquam et iterum inritare inimicum in mortem tuam cupies Quod ad me quidem pertinet multum a Cicerone absum tamen non taedet tantum me vitae meae sed pudet Ne propter hoc quidem ingenium tuum amas quod illud Antonius plus odit quam te Remittere ait se tibi ut vivas commentus quemadmodum eripiat etiam quod vixeras crudelior est pactio 15Antonii quam proscriptio ingenium erat in quo nihil iuris haberent triumviralia arma commentus est Antonius quemadmodum quod non poterat cum Cicerone langa Ciceronerang proscriberetur Hortarer te Cicero ut vitam magni aestimares si libertas suum haberet in civitate locum si suum in libertate eloquentia si non civili ense cervicibus luerentur nunc ut scias nihil esse 20melius quam mori vitam tibi Antonius promittit pendet nefariae proscriptionis tabula tot praetorii tot consulares tot equestris ordinis viri paene nemo

1 Enae Gertz ne α ei Kiessl et Burs | interfuisse Burs -fuisset α | Severum Jahn eorum α | quoque Burs quod α 4 langscribererang post desiero suppl Bonnet 6 suasoriam proximae α suasoriam proxime vel suasoriae proximam Warmington

8 fecisset α fecerit dubit Gertz 9 Hateri Muumlll alterius α Haterius vg | intolerabilis τ tolerabilius (-ior pc V) α 10 cupientis α langpravarang cupientis Haringk langnocererang cupientis Muumlll cupidines dubit Kiessl peccantis vel langturpiarang cupientis Gertz superbientes langearang Schulting cupilangdinem nocrangentis Eussner saevientis Novaacutek impudentis Opitz | prosperae α propriae Schulting 11 difficile α difficilis Haringk langilli continere serang difficile Gertz langat morirang difficile van der Vliet 12 tamen B2V tam et AB 13 post quidem iterum trad α pertinet multum a cicerone del Gron 16 quo α quod Gertz 18 langa Ciceronerang proscriberetur scripsi praeeuntibus Burs et Muumlll proscriberetur α proscribere D proscribere langper ciceronem tolereturrang D2 langproscribere a Ciceronerang proscriberetur Burs langproscribi a Ciceronerang proscriberetur Muumlll 20 eloquentia B2V loquentia AB | cervicibus α civibus Schott | luerentur α luderetur anon apud Schott illuderetur Schott 21 tibi B2V sibi AB | pendet α pendent Haringk 22 praetorii recc petori A pecori BV pretores V2 | consulares V2 consulatores α | paene α periere V2



relinquitur nisi qui servire possit nescio an hoc tempore vivere velis Cicero nemo est cum quo velis merito hercules illo tempore vixisti quo Caesar ultro te rogavit ut viveres sine ulla pactione quo tempore non quidem stabat res publica sed in boni principis sinum ceciderat

CESTI PII Numquid opinio me fefellit intellexit Antonius salvis eloquentiae 5 2monumentis non posse Ciceronem mori ad pactionem vocaris qua pactione melior in te pars tui petitur Accommoda mihi paulisper eloquentiam Ciceronem periturum rogo si te audissent Caesar et Pompeius neque inissent turpem societatem neque diremissent si uti umquam consilio tuo voluissent neque Pompeius langconcidisset nequerang Caesar quid consulatum salutarem urbi quid 10exilium consulatu honestius quid provocatam inter initia adulescentiae libertate tirocinii tui Sullanam potentiam quid Antonium avulsum Catilinae rei publicae redditum ignosce Cicero langsirang diu ista narravero forsitan hoc die novissime audiuntur Si occidetur Cicero iacebit inter Pompeium patrem filium- 3que et Afranium Petreium Q Catulum M Antonium illum indignum hoc 15successore generis si servatur vivet inter Ventidios et Canidios et Saxas ita dubium est utrum satius sit cum illis iacere an cum his vivere Pro uno homine iactura publica pacisceris scio omne pretium iniquum esse quod ille constituit nemo tanti Ciceronis vitam quanti vendit Antonius si hanc tibi pactionem ferret lsquovives sed eruentur oculi tibi vives sed debilitantur pedesrsquo etiamsi in 20alia damna corporis praestares patientiam excepisses tamen linguam Vbi est sacra illa vox tua lsquomori enim naturae finis est non poenarsquo hoc tibi uni non liquet at videris Antonio persuasisse Adsere te potius libertati et unum crimen inimico adice fac moriendo Antonium nocentiorem

P ASPRENATIS Vt Antonius Ciceroni parcat Cicero in eloquentiam suam 25 4ipse animadvertet quid autem tibi sub ista pactione promittitur ut Cn Pompe-

3 pactione τ actione α 4 boni B2V bonis AB | sinum ed Frob sinu α 6 qua B2V quam ABpactione BV -nem A del Kiessl 7 in te α interim Haringk ante te Gertz certe CFW Muumlll 7 ndash 8 Ciceronem periturum α Cicero nec perituram Haringk langtuamrang Cicero nam periturum Schulting 9 diremissent recc dirimissent α 10 Pompeius langconcidisset nequerang Caesar scripsi eg Pompeius Caesar α Pompeius langCaesarem nequerang Caesar langPompeium deseruissetrang recc Pompeius Caesarlangem deseruisset neque Pompeium Caesarrang vg Pompeius Caesarlangem aluisset neque Pompeium violasset Caesarrang Sh Bailey | langreferamrang post quid1 suppl Muumlll langcommemoremrang Gertz 11 consulatu V -tum AB 12 libertate AB -tem V | tirocinii tui Schott tirociniis tuis α tirocinii istius recc | Sullanam vg sillanam V illa nam AB | potentiam V -tia AB | Catilinae Novaacutek praeeunte Gron (Catilinae langetrang vel langarang Catilina) catillinam (-il- V) α 13 si suppl Schott | diu V divi AB dum B2 tibi dubit Kiessl 14 novissime A -issimo A2BV | audiuntur α -ientur recc 15 Q ed Ven qui AB -que V 16 successore recc -orem α | servatur α -bitur CFW Muumlll 17 his B2 recc is AB iis V 18 scio α scito Schulting 19 nemo tanti α nemo tanti langemitrang D non emo tanti Kiessl 20 debilitantur α -tabuntur recc 22 naturae recc mature α 23 unum α novum Ribbeck



ius et M Cato et ille antiquos restituatur rei publicae senatus dignissimus apud quem Cicero loqueretur Multos care victuros animi sui contemptus oppressit multos perituros parati ad pereundum animi ipsa admiratio eripuit et causa illis vivendi fuit fortiter mori Permitte populo Romano contra Antonium liceri langsirang scripta combusseris Antonius paucos annos tibi promittit at si non combusse- 5ris gratia populi Romani omnes

POMPEI SILONIS Quale est ut perdamus eloquentiam Ciceronis fidem 5sequamur Antonii Misericordiam tu istam vocas supplicium summum Cicero-nis ingenio Credamus Antonio Cicero si bene illi pecunias crediderunt faeneratores si bene pacem Brutus et Cassius hominem et vitio naturae et 10licentia temporum insanientem inter scaenicos amores sanguine civili luxurian-tem hominem qui creditoribus suis oppigneravit rem publicam cuius gulae duorum principum bona Caesaris ac Pompei non potuerunt satisfacere tuis utar Cicero verbis lsquocara est cuiquam salus quam aut dare aut eripere potest Antoniusrsquo Non est tanti servare Ciceronem langutrang servatum Antonio debeam 15

TRIARI Compulsus aliquando populus Romanus in eam necessitatem est 6ut nihil haberet praeter Iovem obsessum et Camillum exulem nullum tamen fuit Camilli opus maius quam quod indignum putavit viros salutem pactioni debere O gravem vitam etiamsi sine pretio daretur Antonius hostis a re publica iudica-tus nunc hostem rem publicam iudicat Lepidus ne quis illum putet male 20Antonio collegam placuisse alienae semper dementiae accessio utriusque collegae mancipium noster dominus

ARGENTARI Nihil Antonio credendum est mentior quid enim iste non 7potest qui occidere Ciceronem potest qui servare nisi crudelius quam occidebat non potest ignoscentem illum tibi putas qui ingenio tuo irascitur ab hoc tu 25speras vitam cui nondum verba tua exciderunt ut corpus quod fragile et

1 antiquos AB -quus B2V 2 care Schulting ea re α saepe Kiessl in arena Jahn secure Ribbeck beate dubit Otto | sui α pusilli CFW Muumlll miseri dubit Kiessl 3 animi V adimi AB 4 langvellerang post mori suppl CFW Muumlll | permitte α permitte langterang lsquovgrsquo Muumlll promitte vel promittit Schulting repromitte Usener | liceri langsirang Gertz licet α licere langsirang Schott scilicet langsirang Kiessl polliceri Novaacutek 5 langtuarang post scripta suppl Schulting langtua sirang Muumlll | at V ad AB 6 gratia populi Romani omnes Ribbeck quam (del A2) populi Romani omnes α fama populi Romani omnes Haase [quam] populus Romanus omnes Schott amor populi Romani omnes Muumlll fortuna populi Romani omnes CFW Muumlll cura populi Romani omnes Lucarini vitam populi Romani omnem Usener spondet populus Romanus omnes dubit Kiessl aevom populus Romanus omne Gertz 7 quale α grave dubit Gertz 8 summum α sumptum Haase sumi Gron 8 ndash 9 langderang ante Ciceronis suppl Gron 9 crediderunt recc redd- α 15 servare AB -ire V -ari Burs | ut suppl recc langsirang Linde 18 viros α Romanos Gertz viros langRomanosrang Muumlll 20 iudicat α vindicat Lucarini | male ed Herv malo α 22 dominus α dominus langestrang Kiessl langestrang dominus Wb 23 mentior α mentitur Otto merito Ribbeck 24 occidebat α -deret Burs -dat Muumlll 25 ignoscentem α ignoscere tu Gron



caducum est servetur pereat ingenium quod aeternum est Ergo mirabar si non crudelior esset Antonii venia P Scipionem a maioribus suis desciscentem 8generosa mors in numerum Scipionum reposuit Mortem tibi remittit ut id pereat quod in te solum immortale est Qualis est pactio aufertur Ciceroni ingenium sine vita promittuntur langprorang oblivione nominis tui pauci servitutis 5anni non ille te vivere vult sed facere ingenii tui superstitem Vide ut Cicero audiat Lepidum Cicero audiat Antonium nemo Ciceronem pateris perire ut quod Cicero optimum habet ante se efferat sine durare post te ingenium tuum perpetuam Antonii proscriptionem

ARELLI FVSCI patris Quoad humanum genus incolume manserit quamdiu 10suus litteris honor suum eloquentiae pretium erit quamdiu rei publicae nostrae aut fortuna steterit aut memoria duraverit admirabile posteris vigebit ingenium et uno proscriptus saeculo proscribes Antonium omnibus Crede mihi vilissima pars tui est quae tibi vel eripi vel donari potest ille verus est Cicero quem proscribi Antonius non putat nisi a Cicerone posse Non ille tibi remittit proscrip-15 9tionem sed tolli desiderat suam Si fidem deceperit Antonius morieris si praestiterit servies quod ad me attinet fallere malo Per te M Tulli per quattuor et sexaginta annos pulchre actos per salutarem rei publicae consula-tum per aeternam si pateris ingenii tui memoriam per rem publicam quae ne quid te putes carum illi relinquere ante te perit oro et obtestor ne moriaris 20confessus quod nolueris mori

Huius suasoriae alteram partem neminem scio declamasse omnes pro libris 10Ciceronis solliciti fuerunt nemo pro ipso cum adeo illa pars non sit mala ut Cicero si haec condicio lata ei fuisset deliberaturus non fuerit itaque hanc

1 pereat ingenium B2 recc per eum ingenium α pereundumst ingenio dubit Kiessl peremes ingenium Gertz | ergo α ego B2 2 non α non langsuppliciorang D non langmorterang dubit Burs mors Gertzcrudelior V crulior A clurior B durior Burs | ante P Scipionem lacunam ind Haringk | P α Q Gertz 3 generosa mors ed Herv generosus amor α generosa langsuarang mors Gertz 4 pereat α perdat dubit Kiessl 5 sine vita α sine vitam Haringk sinitur vita Lucarini | langprorang oblivione Schulting oblivione α ob oblivionem Gertz 6 anni B2V annis AB | facere α facere langterang Gertz tacere CFW Muumlll iacere CFW Muumlll Ribbeck | vide ut α vive ut recc videlicet dubit Kiessl vives ut Otto vivat langCicerorang ut [Cicero] Gron 7 Cicero α del Gron | pateris perire α langingenium Ciceronisrang pateris perire Haringk poteris perferre Schulting pateris fieri Burs poteris perire Burkard pati poteris lsquovgrsquo Muumlll pateris petere vel pateris petere langeumrang Gertz poteris langnonrang perire Novaacutek 8 Cicero recc dico α 9 perpetuam α -tua Jahn | proscriptionem α -ne Jahn 10 patris vg p AB om V | genus B2V generis AB 11 suus recc N Heinsius usus α | suum recc N Heinsius sum AB del A2 summum B2 summae V suumque Schulting | eloquentiae V -tia (ex -tiam A) AB 12 posteris V poteris AB potens B2 | ingenium α ingenium langtuumrang D 13 proscribes pc V -scribe α 15 remittit recc emittit α mittit A2 17 fallere BV fallerem A fallere langeumrang Kiessl fallare Haase | per2 α del dubit Burs 20 illi α tibi Burs | te perit vg ceperit (coep- V) α te periit recc 21 quod V que AB quam CFW Muumlll Madvig 23 illa A2 nulla α 24 lata ei fuisset V latae infuisse AB



suasoriam nemo declamavit efficacius quam Silo Pompeius non enim ad illa speciosa se contulit ad quae Cestius qui dixit hoc gravius esse supplicium quam mortem et ideo hoc Antonium eligere brevem vitam esse omni multo magis seni ita memoriae consulendum quae magnis viris aeternitatem promit-teret non qualibet mercede vitam redimendam et hic condiciones intolerabiles 5esse langomnia potius subeundarang quam monumenta ingenii sui ipsum exurere iniuriam illum facturum populo Romano cuius linguam inopem extulisset ut insolentis Graeciae studia tanto antecederet eloquentia quanto fortuna iniuriam facturum generi humano paenitentiam illum acturum tam care spiritus empti cum in servitute senescendum fuisset in hoc unum eloquentia utendum ut 10laudaret Antonium male cum illo agi dari vitam eripi ingenium SILO POMPEIVS sic egit ut diceret Antonium non pacisci sed illudere non esse illam 11condicionem sed contumeliam combustis enim libris nihilominus occisurum non esse tam stultum Antonium ut putaret ad rem pertinere libros a Cicerone comburi cuius scripta per totum orbem terrarum celebrarentur et hoc petere 15eum quod posset ipse facere nisi forte non esset in scripta Ciceronis ei ius cui esset in Ciceronem quaeri nihil aliud quam ut ille Cicero multa fortiter de mortis contemptu locutus ad turpes condiciones perductus occideretur Antonium illi non vitam cum condicione promittere sed mortem sub infamia quaerere itaque quod turpiter postea passurus esset nunc illum debere fortiter 20pati

Et haec suasoria langinsaniarang insignita est dixit enim sententiam cacozeliae genere humillimo et sordidissimo quod detractione aut adiectione syllabae facit sensum lsquoPro facinus indignum peribit ergo quod Cicero scripsit manebit quod Antonius proscripsitrsquo 25

2 ad quae V2 atque α 3 post Antonium in A duo folia desunt in quibus scripta erant verba eligere brevem ndash ali vetuit (contr 112) | omni BV homini recc omnibus dubit Muumlll 4 ita BV italangquerang Schulting iam vel del cens Burs 5 et BV esse Muumlll del Kiessl 6 esse langomnia potius subeundarang recc esse BV langomnia potius subeundarang esse Burs [esse] langomnia potius subeundarang Kiessl langnihil tam intolerabilerang esse Muumlll langnihil humiliusrang esse Haringk | ipsum exurere BV ipse exureret Haase Madvig 7 inopem Morgenstern incipem B in civem V principem vel in culmen Burs langin locumrang principem Haase in tantum CFW Muumlll in eam spem Madvig sic ipse vel huc ipse Gertz in lucem Ribbeck 9 facturum recc -ura BV | tam care Schott tangere BV 10 langetrang ante in hoc suppl Burs 11 illo agi τ ille (illi V) ait BV 13 occisurum B2V occissorum B 15 terrarum B om V | et BV nec Jahn 16 ei ius Burs eius B is V ius τ 17 langpotestasrang post Ciceronem suppl B2 | quaeri Burs quare BV | langeum agererang post aliud suppl D 19 condicione promittere V conditionem promitteret B 22 lacunam post suasoria ind Gertz | langinsaniarang supplevi praeeuntibus Gertz (langinsania declamatorumrang) Morgenstern (langinsania Senianirang) Haringk (langMurredii insaniarang) | insignita V insignata B | post enim lacunam ind Schulting | langSenianusrang post enim suppl Gertz | cacozeliae recc catozelie BV 23 humillimo V umililimo B | quod V quo Bdetractione (nisi -tractatione vol) B2 -tractat B -tracta V -tractu recc



Apud Cestium praeceptorem declamabat hanc suasoriam SVRDINVS 12ingeniosus adulescens a quo Graecae fabulae eleganter in sermonem Latinum conversae sunt solebat dulces sententias dicere frequentius tamen praedulces et infractas In hac suasoria cum ius iurandum bellis sensibus prioribus comple-xus esset adiecit lsquoita te legamrsquo CESTIVS homo nasutissimus dissimulavit 5exaudisse se ut adulescentem ornatum quasi daggerimpudensdagger obiurgaret lsquoQuid dixisti quid ita te fruarrsquo

Erat autem Cestius nullius quidem ingenii langamatorrang Ciceroni etiam infestus quod illi non impune cessit Nam cum M Tullius filius Ciceronis Asiam obtine- 13ret homo qui nihil ex paterno ingenio habuit praeter urbanitatem cenabat apud 10eum Cestius M Tullio et natura memoriam dempserat et ebrietas si quid ex ea supererat subducebat subinde interrogabat qui ille vocaretur qui in imo recumberet et cum saepe subiectum illi nomen Cestii excidisset novissime servus ut aliqua nota memoriam eius faceret certiorem interroganti domino quis ille esset qui in imo recumberet ait lsquohic est Cestius qui patrem tuum 15negabat litteras scissersquo adferri protinus flagra iussit et Ciceroni ut oportuit de corio Cestii satisfecit

Erat autem etiam ubi pietas non exigeret scordalus Hybreae disertissimi 14viri filio male apud se causam agenti ait lsquoἡμεῖς οὖν πατέρωνrsquo et cum in quadam postulatione Hybreas patris sui totum locum ad litteram omnibus 20agnoscentibus diceret lsquoagersquo inquit lsquonon putas me didicisse patris mei quousque tandem abutere Catilina patientia nostrarsquo

GARGONIVS amabilissimus in hac suasoria dixit duas res quibus stultiores ne ipse quidem umquam dixerat unam in principio nam cum coepisset schola-

1 praeceptorem Schott Faber praetorem BV Pium rhetorem Burs Pium Schott rhetorem Gron 4 bellis B2V langderang bellis B 6 impudens BV imprudens recc impudens langessetrang Muumlll impudentem dubit Burs Gertz impurum Gertz 8 amator suppl Kiessl langnisi sui amatorrang suppl Muumlll langcitra suirang Gertz | langtamenrang ante etiam suppl Schulting 11 memoriam dempserat D memoriam demerat BV memoriam demserat V2 memoriam ademerat Gertz memoria infidelis erat Burs memoria deerat dubit Kiessl memoria infelix erat dubit Muumlll memoriam denegarat CFW Muumlll memoria debilis erat Wagner 12 qui1 BV quid CFW Muumlll | in imo B2V inimico B 16 protinus V2 potius AB ocius τ 17 Cestii BV Cestius Schulting 18 ubi Gron ibi BV | exigeret V exieret B 19 ait B2 at BV | ἡμεῖς οὖν πατέρων Wilamowitz HMHONHΛTHPWN BV μὴ οὖν πατὴρ ὤν Burs ἡμεῖς οὖν πατέρων langμέγʼ ἀμείνονες εὐχόμεθʼ εἶναιrang Muumlll ἡμεῖς οὐ πατέρων Diels ἦ μὴν οὐ πατρώζεις Gertz 20 postulatione V postulationem B | patris sui totum Burs partibus stultotum (stultum B2) BV partibus (patribus τ) stultorum recc 22 Catilina V cantilena B 23 amabilissimus BV langfatuorumrang amabilissimus Muumlll homo vilissimus Burs amabilissimus langstultorumrang Gron langfatuus vel stultusrang amabilissimus Thomas langhomorang amabilissimus Franzoi 24 ndash 1462 nam cum coepisset scholasticorum frequentissimo iam more langut quam primum tantum tumeant quantum potestrang a iure iurando et dixisset multa langaitrang [ita quam primum tantum timeat quantum potest] Haringk


146 | Suasoria 7 14

sticorum frequentissimo iam more a iure iurando et dixisset multa langaitrang lsquoita quam primum tantum timeat quantum potest ita aut totus vivat Cicero aut totus moriatur ut ego quae hodie pro Ciceronis ingenio dixero nulla pactione deleborsquo alteram rem dixit cum exempla referret eorum qui fortiter perierant lsquoIuba et Petreius mutuis vulneribus concucurrerunt et mortes faeneraveruntrsquo 5

1 ndash 2 langaitrang ita quam CFW Muumlll itaquam BV langaitrang ut quam Sh Bailey langaitrang itaque Gertz 2 primum BV Antonium Gertz | langAntoniumrang post tantum suppl Muumlll langAntoniusrang dubit Burs | timeat BV tumeat Sh Bailey 3 quae B qui V 5 mutuis τ iut mutuis multis BV | L Annei Senecae oratorum et retorum (rheth- V) sententiae divisiones colores suasoriarum liber primus explicit incipit liber secundus feliciter (om V) BV






































































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14







































































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14































































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14























































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14
















































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14









































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



































































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14

























































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14














































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14








































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14

































































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14




























































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14





















































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14














































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14







































































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



























































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



















































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14













































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14






































et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



























et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14


















et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14









et rursus



































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14


































































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



























































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14






















































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14















































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14




































































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14




























































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



















































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14











































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14


































































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14



























































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14





















































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14















































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14









































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14


































CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14

























CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14

















CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14








CORNELI SEVERI26




















































146 | Suasoria 7 14




















































146 | Suasoria 7 14











































146 | Suasoria 7 14



































146 | Suasoria 7 14





























146 | Suasoria 7 14






















146 | Suasoria 7 14
















146 | Suasoria 7 14











146 | Suasoria 7 14




146 | Suasoria 7 14




Date post:	24-Dec-2016
Category:	Documents
Upload:	stefan
View:	269 times
Download:	24 times

Die Suasorien des älteren Seneca (Einleitung, Text und Kommentar) || Text

Documents