Leetiones Artemidoreae. Henrioo Brunnio s. At to, mi Brunni, haee mitto, non quod te oniroerf. tarum artibus valde deleetari existimem, sed ut meum in te amorern dono tester qualicunque. velim antem inventis meis amice faveas, quanquam non ila, nt msa causa ab indole tua descisoas. itaqne adsis hl1ie opusenlo qualem te novi, index pums et incorruptus veritatisque enm sirn. plioitate eultor fidiesimus. vale rneque amara perga. Artemidori Onirocritica recensurus quum seriptum ali- qnem librum circumspicerern 1 cuius nisus auctoritate AIdi- nae foeditatos erer, undeeimi saeculi codex Mediceo- Laurentianus os meos in se convertit, in quo omnis Artemidori posita salus esse videretur. neque ego spe quam de co conceperam destitutus sum. etenim quum eum ut potui accuratissirne excerpsissem, tarn egregias inde in lu- cern vidi vocatas esse leetiones, ut turpificatus Artemidori libellus iam etsi non clE.'gantissimus, at certe non ita inele- gans libere possit praedicllri. est autern t'odex ille ab ho- mine scriptus indocto quidem, sod ob id ipsum haud sper- nendo 1 quippe qui in describendo archetypo suo nihil vidcatur eglsse nisi ut literas quas ante oculos habe1'et fideliter ac sine frande rCJlraesenb.'lret. Ex Mediceo toli pendent codices a Michaele Apostolio exarati Urbinas 107 ct Mnrdanus 267 (B). eorum quem posteriore 10co nominavi in Reiffii usum eontulerat Iacobua Morellius. at minus inde utilitatis, quam par erat, ad Arte- midori orationem 1'edundavit. nam eius collationem fam ne- MoreHius inlltituerat 1 ut variarum lectionum vix tertIam partem aperuerit; Reiffius autem tam parum et 1'&- tione et graecitatis scienlia valebat, ut in summa bonllrllm lectionum copia non nirnis multas Aldinae sordes eluerit, adeoquc absurdis libri sui quibusdam discrepantiis laeessi- tUB inco vulg-atam ridicule cornmaculavcrit. veluti quum r 20 ditionibus vcrissime legerctur puu:p/oT:uaffcu, ex Marciano ille reposuit verba senSll cassa lIEl.fT:i1V t'at:uffffc,tl) quibus scHieet cad ea, quae proxime antecedant, l'espondea- tu1'.' vel quum 148 in <lodern libro reperisset verbum nihili !llhlf· f. ft. i. x VII. 6
Transcript
Leetiones Artemidoreae.
Henrioo Brunnio s.At to, mi Brunni, haee mitto, non quod te oniroerf.
tarum artibus valde deleetari existimem, sed ut meum inte amorern dono tester qualicunque. velim antem inventismeis amice faveas, quanquam non ila, nt msa causa abindole tua descisoas. itaqne adsis hl1ie opusenlo qualemte novi, index pums et incorruptus veritatisque enm sirn.plioitate eultor fidiesimus. vale rneque amara perga.
Artemidori Onirocritica recensurus quum seriptum aliqnem librum circumspicerern 1 cuius nisus auctoritate AIdi-nae foeditatos erer, undeeimi saeculi codex Mediceo-Laurentianus os meos in se convertit, in quo omnisArtemidori posita salus esse videretur. neque ego spe quamde co conceperam destitutus sum. etenim quum eum utpotui accuratissirne excerpsissem, tarn egregias inde in lucern vidi vocatas esse leetiones, ut turpificatus Artemidorilibellus iam etsi non clE.'gantissimus, at certe non ita inelegans libere possit praedicllri. est autern t'odex ille ab homine scriptus indocto quidem, sod ob id ipsum haud spernendo 1 quippe qui in describendo archetypo suo nihilvidcatur eglsse nisi ut literas quas ante oculos habe1'etfideliter ac sine frande rCJlraesenb.'lret.
Ex Mediceo toli pendent codices a Michaele Apostolioexarati Urbinas 107 ct Mnrdanus 267 (B). eorum quemposteriore 10co nominavi in Reiffii usum eontulerat IacobuaMorellius. at minus inde utilitatis, quam par erat, ad Artemidori orationem 1'edundavit. nam eius collationem fam negle~enter MoreHius inlltituerat 1 ut variarum lectionum vixtertIam partem aperuerit; Reiffius autem tam parum et 1'&
tione et graecitatis scienlia valebat, ut in summa bonllrllmlectionum copia non nirnis multas Aldinae sordes eluerit,adeoquc absurdis libri sui quibusdam discrepantiis laeessi-tUB inco vulg-atam ridicule cornmaculavcrit. velutiquum r 20 ditionibus vcrissime legerctur puu:p/oT:uaffcu,ex Marciano ille reposuit verba senSll cassa lIEl.fT:i1V t'at:uffffc,tl)quibus scHieet cad ea, quae proxime antecedant, l'espondeatu1'.' vel quum 148 in <lodern libro reperisset verbum nihili
!llhlf· f. '~llol. ft. i. x VII. 6
82 Lectiones Artemidoreae.
7!QOO'ayaWlWV'rIi(;, soni, ni fallor, gravitate deceptus hoc mllluit llSSUmel'e, quam in vulgatae acquiescere verbis lidedignissimis.
Itaque Reiffii et MorelHi benendo val patius socordiafactum est, ut mihi innumeri Onirocritieorum Iod ex Medieeo restiterint corrigendi. aliorum 10eo1'um turpitudinesquibus nihil auxilii a codice suppetebat, eonieeturis meistenta.vi. sed harum priusquam specimina in med:um proferam, ex Mcdieei cupediis in cxemplum pauea subiiciendasunt.
In I 8 extremo haee leguntur in Medieeo: nf!Or; 'f0nfAor; 1:0V ut1,ov X(U' tO ,il,Or; n(!Or; 'EllV dexljV' xu,i ,ov anoJ'(lUU(U nlitQwpEVOt! Ol}U ~~"i (}'UH{!1!rEtV oME 1:0~ ilnooYJftE;;Vf/oVÄOPEPOV :J{]"ovw r~t; olxdat; 8'5dih;;v o-ö,or; tlVElf!0t;.ov re(f! ru 7l(lo 7!OOWV J'Vvanu pt)}.dSua8ut 'fU f/(JSPl xat'llpOaUr/XI'H yoi"iv Exda'fOUi. sv os ra;;r; cJlY-lut; ni' pEP syua},OV,'U O'EU'Or; 0 ~VEl(lOr;' 0'13 rU(I nE/OEl t01I1; Otuarm'1t; clta ro:J(lJuvÄov 'PlI; (I'rov11I;, nil JE syua},o 1'1-1 l!Nll ~ai q,H:yovn Y-U(:fIJ}.WTa 'HF dEd'tdn xuraOtlW,otTi1NU liT0{:Jor; (; oVf:L(!Or;' ulrUf! ßf!iPl1 avrrvail-I17r; &.stoi"ilmu x«v «w1(t'fT/' haee verba,quae in editionibus desiderantur, aX6rpu},a sunt et in aUenoloco posita j Artemidorea esse sentiet qui eius libellum velmolli perstrinxerit brachio. e operae pretium factumsest, si quis mancum eorpu aliullde suppleverit. aebene factum, quod eiusdem libri caput tert.ium decimumvulg,o Ha terminatum T!{I 0'1: voaovvn tTcll'IUO/l U(JourOilEVEtTa o'vaf!, 81lEt n«/ Ot Jno:J'UVOVUt; 8aXUJ/L8POtt; SVEt]..OVVfUtQc1Y-WtV ror; r.al ru f/f!Efp11 xai Xc1tJ at rltTEVT('ct in Mediceoplenius sed piitovqror; efferatur ita: Y-al XUI-tat rt'tTEvra,t· naiOIOlll1EQ /,drov l!XH ~ a(!Xlj. ni mirum Iuce clarins est proxima haae adieetis verbis) quac capiti octavo afnxa sunt, sieamplineanda osse: 'ftll 0;' VOflOVJU thivaTOV u(!OaY0f!EviiL TOOVlf.(I, 6ud 'Kat OL dnoB-a1J01JUI; sOXUJtrbotr; 6vEtAoiivTat eUlCfuw rot; IHf.l' TU ßfliplJ r.ar' xupat U'tTEVTal. Kat' o[OV UEI( i,dropl!XH 11 d(!X~ ufl0t; ro tl!AOt;, TQV Guh'oV xal Tl} r81..0t; n((ot; r~vd(JX~v xat 'niv dnoJ(Juuat (lege auoo'(!avat) nEtf!WtIEVOV o~"sq. owrpVr..E;;v GvOe 'fOV urrOd''lwiv tTtAov'fu 6\1 'tijt; obcElar;E'gEAih;;v Ot)TOr; (adde (1) OViitqO(;' ov rU(( TU 7!f!O 1100eiiv OVvamt pvi.o.SaatTII.t rl;' ßf!iP17 xett' n(!OO'l1wt'Et yoi;v (dcle r017'/1)€xJOl'O'tE. 6V da O/Xetlt; Ud ftEV SrY-I/),OV111:t OHVO(; cl OVH(JOt;· ov ra(J nEälH TOilt; It!;'am:tt, Jux TO tTpaavl..oll (legeT(Ja,l!AOV) Tii' pro1J~t;, Tlti o'/; SrxaAuvpl!vOJ 'Kat pEtirovn KatpU]..taTU TIF dEOIon IW1:~dly.auB-ijvat urp;ßOt; 0 OVEt(Jor;' rura(1 f/f!l!rp1} uvrrllrotJr;t; &''gtovv.at x?1v (lege r1stOv.aL sap)al-u}.f!l'l1'
l' '.\' " - , 1 t, -" IlilXE TO uOY,lfW(11;11{!Wl' 'tWII fW()WV sv 118X(Jlll:0 spraa!Ct. quaeedita snnt non satisfaoiunt. longe melius Mediceus' I)I~KlHrUf! lixwv OOXlfW01: 11flIOV fl'VflWV Ely.o7:wr; OI1O'S .fi (1m) 'l:rov,d(,!oov 8x(!~n). 8pr(J.(JI·(f. in proximis idem optima cl (J.lh-&~
pro 0 a-6rrh; (J'lJ/J, v. V 51 0' (J.IJror; dVtc.O/IEVpr; "at' 01mrpoprovsnt Tfl llfJ.!jtdt"aH X(Jovloorl:(!(f rEV0l-lEV1/ EO'O~E '1:0 ß&xr()ov alJTOV xf1uflxthu. statim eum eodem omittendum nOAtV 'post7:~V l:cwrov et scribendum {; n rU() hln1/ pro ~lU'nol, ltemG.7:lflO~ pro anOl:tflOr; et out)ror; pro cl fJ.!Jl:f)r; Ofm)(;. in fineo-apitis idem egregie supplet ro, ante 1I0aOllVtt abieeto TOll-.c/1post (,UJl:tfl, denique pro XCt.I' GftOOr; cl a-6'1:or; OVE/pOr; exhibetxIXl o~roi 6 OVEI(lO~, q,uae ita oopulanda videntur, ut serihatur 'Kat' ol;rw~ ,) GtlJrOC; OVE/()Or;.
Sed integram Medicei praestantiam monstrabit rccensiomea; edenda iam exempla earum correctionum, quas praetel' oodioum auotoritatem in Artemidori libello molitus sumo
lnitium sumam a mendorum genere quodam cl'iticosprae ceteris eludente, glossas dico et interpolationes, quaer:r(Jc.O(jTlJo~ instar veterum scriptorum segetem iugularesolent.
Egernt Artemidorus initio II 11 de instrumento venatorio (:ncpt' XVVI'f'Y/ov) *) finemque huic argumento imposuerat his verbis : tld d8lJ~tElvoV ath·ov liXelV 'l:avm ~ t.aAO~·liX01'tll lO'ELV, OUte Kat' XpEtttOV TO X!XXOVV TO;; 11m) tU'Oe; xay.ovat)m, exinde, quasi canes instrumento venatorio adnumerandi sint, ita pergit: x 'Il v li l; 0E tTfJ PEV T oe 0 t' ErEl' fl $"tT~()llV E~lIJVTfiC; dr1J.:tot' naut xu.t n(H~~EWV nf!Oaro()8t.rtiol, rotr; H rpE'IlroVa! nov'Yjf}o(, anQ osB-~f!u.r; enavlo"ur; lJrpoßO( x.t.d unf!ltl('l:Ot 'tET~p 1'1 v 'f a I. tum ad quadrupedes traducitur oratio ß1IETIXt 0$'l:c[J nc!!t' Xtll''Irlov },0rte Q 1I13(1[ ~c.OOOv'l:Wp bHrlU'oov navroovAJro~ dl1l00WV TE xal' dnr)Jcov X(u' TET(llXmjowl/, quibus verbis aperte deolaratur, instrumenti venatorii, non canumfactam antea mentionem esse. his denique subiicitur disputatio de quadl'upedibus, cnius argumenti initium ab iisdemponitur canibus et verbis quidam ita compositis, ut aibi ipseAr~emidorus furtum feciase videatur: 'twv xvvwv 01, flSV {mtB-~f.!lf 'I:(I/;rpWWI, Xl"'; 'fDtjrOO1! 01 fliv El(1lV lX1IEt11:al 01 Je O'~t(j(1E
rOL<; tT'7(1lo~~ XOO(JOVlHV Ot dS Imt' tplJAGtXf[ 'l:rov xr1JfluTooV, oiir;
*) In editioni1ms post n:Ef.!l ~lfI1TJrtQl! male leguutur verba l('ul~l!PWV, desunt ill Mediceo.
84 Le eti on es A rtem i dorea e.
olxove01k 'rll Y.(J.l' ocufu'ovr; 'Air0ftllV' o/, os /;trt 'tfi!!1tOJ'Afj, o/,71Jl, ~, , I l {, a. I '(I.Lr.LllAt'ratoL AllrOflllVOL. a11fwlvova/v ovV 0/ fUV v '7(! alJ c(l:e~li!!a) 'relllf'bflEVOI Ta lfI;OJ&IlV 1tQel~bflEva xai -ru~ 1t(Ja~llt~*)'"a. t , 0.' ,"~. " a. - "ßI, •OvEV aravov LuHV a11'r01ll; v'7(!OJv7:ar; :Kai Aaft aVI)lI7:ar; n 'CUI~017 ElA17pJuu; :Kat ft{),'A01!ra~ brd ~~lJav 6~uJlla/' 1tlJU~EOJVrap dat (fl'Jfwvu:Kol' 01, Jsde; 110'AIV 6(JX6flllVO/ a1t!!a~t'av
(J11ftat'vOVfJl, 1tal~OJl-ra/ rUf! -rwv lf(!rOJv' 01 OE Ol:KOTJpOt rvvatxaI ", (' M d' I ' I )a11f1alV011(J1 KaI OLy.E.aC; OtY.EtUlJ e lecus i ege 01KE10VC;
Kat TCt 1lt:ltOlJulfdva :KT~fta,a. at enim hominem sobriumensdem in eodem capite sententins ineptissime g'eminasseputllbis? an verba litteris distineta assignabis lectori, quiArtemidori de canibus disputatiunculam in angustum eontraetam argumenti instar in codicis sui margine seposuerit,unde postell, in seriptoris irrepserit orationem?
Alterum eiusmodi duplicitatis exemplum ita comparatum est, ut ab eo, de quo diximus, perplll'um recedat, nisiquod ~emellae eius partes non iuxta se positae sunt, sedin libns diversis. II 241eguntur haec: ürav flEV7:01 uc; tu!.e«TOV Kal(Jov ,wi 1:~'/l wl!av 1:0V lb:ovf; T(JVrav ~ ~Epl~Etv V1lDAdßn, eav .ll ara&ov eav 7:E KW!OJl Ti .0 (J1'fl{JOVI,ElI0ftEJlOl', Elt;~xElvllv 1:~'P rJJpa'/l 1:0V' l/7:DTJC; ,(~ (J17f1f/.tl,OflfVIJ. 1~1lEf!1:/&ETaL.
haec eum iis componere lubet quae in eiusdem capitis initioArtemidorus scripsit l<ai q;Vt:H~HV l<ai tlp07:(Jlav li TL aTJftal'PU ;v n;; 1tEf!t' 1:fXVWV 'ArlYld TtP(Jfl'(}TJT1U' 'lIvvi O'E nEpi TWV!l1Ofll!VOJ;' "Efi yEOJ(Jyt'cr not~;OJftIlV ,ov },tiy~v. itaque apparet,m hoc certe eapite eum acta agere nolUls.se. egisset autem,si agrorum instrumentis, quae in hoc capite enarruntm',messem immiscuisset, de qua dixerat libro primo. sunt autem in singulis quoque verbis quae displiceant et Artern].dorum quasi dederorent, ut 1:0 GlIfIßOV},EVOflEVOI', quod vixdieas quid sibi velit, et 1~1lE(Jt:/~IlWt, quoi.! passive intellegeni.lum est. quid plura? derivavit haec verba nescio quisex Hori quem dixi capite 51, ubi proprio ac suo loco leguntur haec: &E(J/~f(V OE xat' 'lpl'riiv xat' XI,aQll'llELV naeQ.ft~V 7:0'/l Kalf!Ov Of!ClpEVa n1 Totaih:a TaC; npd5Et~ **) 'Xat Tat;6rXlllp~!1EtC; TtlÜraC; Elc; 6Y.EtltO u.f.t(JOV y.al W(}W; JvaßdUEU/.l.
LOD(l:e lIliter Artemidolum ditavit, quisquis eius orationi interiecit somnia tria. ab aliquo coniectore accepta,
I. 26 l/J,ErE ;U "LIt; 81:1 1t07:E Ton ~fa(Jaft~V({1 eil ßnvo/t;
*) Verba lIa} 1tl?a~EI' expungenda sunt quippe aliunde illa-ta; id quod apparat alt proxima sequentibus 1l(!aEEWJI ra(! El(Tt 0"1'/ft((vnxo{.
**) Medlceus O(!cJ{-lEVa T"' ll(!&~EI, n<, TOIClUW, lI«~ Tl" IYXElQ~(UI' exhibens ineptit, ut vulgll,ta. dale Ta TowiJra.
Interpolatol'em vel formula arguit, qua somnia triailla incipiuntur. sciendum enim Artemidorum in somniisinferendis artissimo se verborum orbe circumseripsisst'. namextremi libri s:ngulis somniis sive capitulis Qut formulamlfOQI;6 nt; praefixit, aut sequente B'JoI;E hominem argumentiprincipem; in ceteris libris aut eundem tenuit modum *)aut formulam ascivit oUa d8 TlVa. semel somnium narrareexorsus est his verbis eyw Q/; ET~(I1'j(ul nva Ir 57. videsergo trium illorum somniorum principia mirum quantum
*) A via quam semel ingressus est nee tum deeIinavit, uM auetores somniorum adduxU, ut IV BO MEVEXeart/' re"fLfUtnXO' ElmrvaVE/Qov ro/auTOI'. l'lll{tup.wv TL, natvwv €d'o~E xTE, 1I 86 ~xalJl1a tUTWO, Uravro. ro, «(I" lv 0X H (le~ {TI, xTE. IV 63 atov U-ravl1t n TOIOVz:OV, cm:oUI1«. TL, a ov EÖ0 ~ Ei Urml aurtji xTE.obiter eorrige IV 22 otov n Urw. VOI1WlJ TI, UO~E, quae verba automissis TI 'Urw seribenda Bunt 0[0'1' 71al1WV n. Evo!;E aut ila: orov nUralJeft TOIOVz:O. vol1wv n. fOaiiEv. neque labis immunia 5unt IV 47orov 0 1me" TOU Alrunrtou AEX&El. OVEIQO" Evol;{ TI,. seilieet dignaArtemidoro Bunt atoll EtfoU n., reliqua in marginom retrahenda, ubiolim lemmatis instar a.dscripta fuerunt.
86 L e et ion e s A rta m i d 0 r ca c.
ab Artemidori eonsueludine distare. vertun et aliae causaeaccedunt, quibus interpolatorem coarguas.
In II 12 quurn Artemidorus inde a paginae 153 versudeeimo octavo usque ad sequentis paginae versum aeeundum arietis signifieationem explieuisset, subsequentibusquindecim varsibus enarravit caprarum omina sinistra.unde somnium his subiectmll, in quo homo eernitur inariete eonsidens, saHs grandi ab arietibus, ad quos pertinet,separatur intervallo. declaratur autemea iJ;s8. sede origoeius adulterina. nam quod ad Aeliani Hist(mam Animaliumexemplis sat multis el'ici, emblemat1t non raro ita in ora·tio,nem inveeta fuisse) ut huiuscontextum et eontinuationemperfregerint,· id lueulenter nostro loeo aecidit, in quoplaeitis superius traditis exemplum tardissime etpraeposterepostmittitur.
Eodem argumento demonstratur et primum illorumsomniorum importaticium esse. partinet enim ad verba sätisma&"nospatio ab co disiuncta lil u'l; 'Ur; d},,i..axoii nOt (legenov) 7:ov<; iJpftaA/!Ot~r; EXWI U'rJ~EtfV, cl/lEi; eil Tatr; XEftaiv ~'rot<; noat', TVepAO<; EOTa,' El oe 81' (~U(I! nvi l'EftEt Toii I1cJfla'to~, ai7:o 811Et)'0 VOI1~I1Et 7:0 fl/;(lo~ :;;. nÄ1Jr~I1Eml *), fvaTat<; XEftl1iv ~ 7:ot~ norrt 1Ji77Äaeprov «Jl1mi(J ßAEnl1'
Tertium somnium eum argumento capitis, cuius extremam partern efficit) nullam amnino habet coniullctionem.loquitur Artemidorus de thesauris. nempe exilem thesaurumeffodi dich cum exigua calamitate eius, qui effodiat. e cootrario magnum thesaurum moestitiam curasque significareet praenunciare martem. his verba quae supra Il.dscripsimuspessime conveniunt) ut quae non thesaurum aliquem attin·gant, sed in nomino exigendo opemm perditam esse tra·clant. vehementer igitur hoc sonmium a genuinis Artemi·dori somniis di:'lcrepat, quibus plaeita praegressa aceuratissime illustrantur ct quasi supplentur. tencndum etiam) prae·ceptum quale illud est ." E)iall1:la dEt anoßalvovat sieuniverse positum ab Artcmidoreae artis subtilitate abhorrere.
Transeo ad singula horum somniorum verba. quaesi rimamur, nihil sane in prima somnio est, qua graecitas contaminari videatur i at secundum balbuticntis ara-
*) Pro n).tjY~c1H;«t Iegendum est &).Y~(fEI, v. Il 49 d cU n~vocrtÖV ~ a).ywv n oo~m n8-vav«t. III 51 ,mb o).w~ (JUVVO(fEI:V X«~ (JUVa),yElv. IV 22 PE,UV!'jfIO öe X(:XE(VOV, on ot p~ VO(JoüvrE' ptjöe ö),w~
tionem refert. *) vide mihi haec: lfA.ErE 08 Tu;Jh ait a;P.EVW <LV( EHi X(HOvxai1ludll~J.ltui nE(J"o1l'fLE~ utn:ov6" 1:t;;v }ftm/J0(J:!EII, tlEP.P1'jU7:EVfd'lIfe 06 "a( ,U8UOVH 6v a vnd ~ TaL (; ~ p. 8(raU; 'f(Jv~ y"P.OV(; ..enltSiAELv nl! °8L n f; LVa Vnii I tum ll'al: nrlrT1tli ducpa}.El'w; II L li rEvE7:0 et in extl'emocapite ri. n I: fJ 1] "al! 6Y.E I'v1] Eh }f (J X a t f) v lr0f!ve{U(; lr {
n'r Oll U a. deinde ab Artemidori Us1.1remotnm est dnoult~
'l/Jru ''f0 ova(! et iJvd(!u'for;, quam genetivi formam nunquamille admisit. in tertio somnio inter aHa male me habet lAEre01: ne 611 (fvvovut'ff .no 7: ;; oll7rl7fuluiJlI TOWVUx)l! XLVOVftE-v(J)Pön 11' ° bei xc<:/;. affine est in seqnentibus 8n Ta ellal!'fla dei dHoßalpovru, OEIlu(!ov cfe xrd ön dd Elo.HJuvp.v. neglegentissime 'ctiamscriptum esha Evul''fl'a dnoßur' v Oll (TLVet dia. 'f~r; 'fOta1;7:1](; i1Ea,Ew~ TWll aaKi"V}.WV T WP 7: (} l (J X LAiW 11
iJ" '{(U 00. I' (J) v, neque landari potest ~uod verbis Mhaau7:oalh:ov b1;nvol~ eA:Tol'ta "ailirovta 'f{fUJxlAta vop.{u/w:w:~VErxa >, quibus nihil inest, quod digitorum gestum signifi.oare POSSlt J inferantur haec: ön dei t:tW:TlI.P.EV ouz T~ ~7:0LUVt1]~ i1saEw~ HßV Oa"7:VAWV (T1]fH1.lvElP 'f0 oMsv.
Rastat ut .repetam quod supra indicavi, haec tdasomnia ad eundem patrem videri referenda esse. coniiciohoc ex formula }fAlirE JE u~, cuius in Artemidol'eis aliudcxcm~Ium nullum cst. inter primum et alterum somniumquae llltercedat neccssitudo aIiis quoque signis indicatur,velut co, quod in illo est 8u 1lfll:e HVL :TEa(H~/lsVfll
1r:(?oEinE - "ai o15..w(; dnsß'rfl in hoc :TEal1uf/SVfeH1Jt - nqoELnEi1J tlnl:ß1l'
Haee si probabiliter disputata sunt, aHa duo somniaet ipsa Artemidoro abiudicanda videntur. in eodem da the-
*) AHa 10co demonstravi, in interdum glossas delitesceresecundarias. id ipsum huius samnii oratio testatur. codioes anim post~ Y'))II; l10u :n:oQv<vl1et addunt ""~ TO leyofl<voV x{l!ar« rtlJT:tji :n:Ot~l1eL'"rl~ ohw, ltn{ßfJ, quae yerba copula abiecta wargini reddenda esseet 'tertia pronominia persona suadet et clausula xa~ oürw, ltn{ßfJ, quainep'te somnii praecipitur eventus ita infra renunclatus ltlr {ß1] yaQExetV1j ei,; ~f1xaTOv nQ(!veta, Exn{m:oul1a. cuiusmodl nihil suspiclltusReiffius ex Salmasii sententia (tot pro rdJrtji reponere slltis habuit, utnon intellexisse Tidelltur, eundem hominem, qui dixisset 1) YuJ1~ 110!!
n0f(veu(tet addere non potulsse xa~ TO leyoflE1!OP X{f!IXTU (tOt :n:O(~(tef,sed aut scribi debuisse ~ yuvq (tou :n:ol!veu(tEt aut 1} ru~~ x{QCtT/X (JOfnOt~I1Et. ceterum Artemidori testimonio iam carebit qui cormllormnhistoriam enarrare yolet; neque is. quod seiam, scriptorem GraecumMichaele Paello anteriorem in medium voeare poterU, cuius nef!~ TOÜ"e(fIXT" frustulum in Vat[cano codioe ]088 exstllt. Artemidorus certeI 39 de hominum cornigllforum signiticatu ita disseruit, ut dubitandlim~itf num iati· iam secundo saeculo in proyerbium yenerint.
88 Lee t ion es Art e In i cl 0 r e a e.
sauris capite postquam magnum thesllllrum mortem porten.dere traditum est, baec verba adduntur: xarw toiiro 7HI.QE(jJvAri6&pljlJ, .quibus somnium indicari exspectes 2ntecedentibus omnino CODsonaDS. at sequitur narratiuncula confusa etabsurda et Artemidori theoremati confil'mando nil1i1 inserviens: 710TE rovv 6V dvu:Tvj.d(J. J)v xcI.€' (jJQovrloL 6:Twauj.l1fV"l \ ") I_i:" "'J I \ t ,., 10.. \ ')Bj.wvtOV BV anl1Q/Qt 8XOVUI. bHlTa XEej.taua ;Wt ELOEAVWV EVeQruaT1'jf!t'rt) 1:iVt' 7:avra y'lwcj,anljv y-ut' tlncJAEaa. xat' atrV6{Jljj.tE 7:fi1p.EflCf 6y.E/Vn atm'wv rlrrEMt~VTWV 71t:pi J)p EgJ(lOVrt~OVev:Tl'ftiiulU y.ui ~i;ov JtctTE:T~llat. CX XEQftrl7:WV autem mentione appan:t ea~ ad antecedens caput, quod nE{U' vOj.t{(JpdTWV inscl'ibitur, olim appositam postell. alieno eapiti intrusamesse. eiusdem denique farinae homini adseribo verba II 48erw O'E 6lq(lljaa Y-Ut lOVTO En' Bj.lul'rov al1flßuv. nOTE rup(an rovv?) dOSLXi,; 11no 1:~i,; Eftuvrov rVVaIMO!; Sv vnvo,,; vfJ(ll~fu:TaLJ lfi ~j.{I:f.!a El!ElV1J aUJ.Tu:Tvj.u'OI) nVdi,; j.Wi JnrJ.v1:~aav-
') t Q. t,., ~\ I \.,,. 1 ,\. C. \.
..0, liT(J,f.!aJ,v I1V Mrtt EutJagJ0q1'jaa, Mat ovx TJv unEOIXO!; 1:011 vno, C I 'C'?' .... 4 1 ,.. Cßn(JOUWll.OtJ vnOrE1:Urf.IEVOlJ xat IJ(jJ OU ..1P.CWvUt IJ(jJEtAH l' qt-
o3"blft.t. p.~ «l1ow'::;~I'aL ~ 'J..lJnl1:T~I'at 6V npurfta7:l.Sed de somniis alienigl,>nis tantum. pergo ad alios
1J1~ 1:6AO!; rlnofJUnovTu 1:0V 611EtIJOxqtT11v xat {fTaIl if Ta 3"EWp~f.w.Ta Ötrth'J..Vp6VU an' tlU~i,wv, nOl5 06 rho dÄol'~ fil<;dpJ,~v' Bad rUf! (hE ftEV ~ «flXI} TO riAOi,; EOEl~EV aqn;o'Ei,; b\lIxa, aatlllElOV J (he OE TO TI:Ao~ T~I' d(JX~v. scripti nihH va-
• • • .l M d' >')\, , ,nant, DISl ~uou e ICCUS pro (JepavE<; OV Kat uavVETIJV ex-hibet tlepUVlii,; Öl' xut' oilr.6n (1l~1l0nT{)V, in quibus latet 0 il xEilavlIo1f.T:oV formula Artemidorclt] v.n 67 (jJuVEflu 7:fi r.a'EtJcnlllonw. sed gravius huie loeo mendum suhest. loquitul'Artemidorus de somniis imperfectis, quorum aut principiumohscurum sit aut finis. quas nebuills eoniectorem ita dispe1lere debere, ut ex principio finem, ex fine pl'incipium respieiat, quoniam saepe prmcipimn luce sua collustret finem,finis principium. eum his vide quam non congruant verbaX(lt Ö1:UV if 1:U 3"EWf!~f.W.Ta Ota7.E},tJj.ll:va «n' «H~AWV, quibussomniorum particulas intt'rdum dissolvi edocemur. at utdissolvantur, principio aut fine decurtari sornnium inde nonsequitur. nequc in horum verborum eornpositione quidquamest) quod probari possit. nam primum ea, ne gmmmalicaeilluderent] sie potius eum reliquis committenda erant: Xp~d'E X€!I','EIV 'rOl}!; ol'df!Olli,; norE tl~V dn' rlpJ,~' fitl; 1:1:7..01; drwßUnwra niv OJ'EI!!OY.€!t'rTjv, n01:8 OE ano 1:6AIJ1)~ dr; i:€!X~l',lhav rE 1) 'CCt 8EW(lrpara ola}.cl,vpfva dn' t.ÜA~},(J)V. deinde:TEwq~pa~r.x.Artemidoro alias non sonmiorum argumentl1 sive
Lectiones Artemidoreae. 89
res per quietem visae dicuntur, sed praeoepta, ut in libriprimi prooemio p.l,4 .0 /-lEraAErOV .0011 81t (,u}rff 9HJJ{!1]I-!a"oov. IV 24 Ei: c'JE 1l0.8 nV€l OVt3lf!0V P7'JOEVt .oov oVt!t((OX(!l'l"OOV 9Eoo(JIJ/-HhoolJ im01l/'llr01J1U /-117 olJvtj9ffc; (lege 01l1JllfTEt'rr<;)X(frll€lt p~ dfTIJl-t1aT!r;. credo igitur verba dIa secernendaab Al'temidori oratione esse et glossatori reddenda, qui caconfecit. copulam addidit, qui ca textui admiscuit, de quogenere dixi ad Aelianum p. III s.
oov f1WpEaUf!oc; rivo!T:' llv 0' },riroc;. at qUls, obseero, aridaunquam eil, somnia nominavit, in quibus homines aut literasllbsoluta sententia oal'entes sibi videre videlltur aut nomina,quibus 80mnii intdlectus nihil adiuvatur? ansis ha,ee somniacarere concedo, sed minime ...ideo cur quod ansis destituturn sit, exaruisse dieatur. arborum eerte ariditas non in cocernitur, ut ramis careant. itaque librariorum arbitrio hunelocum labern contraxisse opinor. nempe aridis somniis ÖlIH(}O! x U T &1l 'tj f! l} t substituenda sunt, trunaa somnia tamqueparum repleta, ut a conieatoribus suppleri ac perfici debeant. proxime igitur id somniOl'l1m genus ab eo differt,quod Arternidorus paulo ante nut principii aut finis obscuritate insigne esse dixerat.
Supf'rest ut verba TOr.; dno(>ot.; sive, uti ante Reiffiumscribebnntur, Tol.; ullfl(>OI'; da medio tollantur. probabilisautem de utriusque leotionis origine coniectura fieri potest.nam illam si amplecteris, glossam llabes ad 7:ot<; IwtalE~(Jo!c;
adseriptam et alieno loco textlli insertam; hane si arripis,emenda .oic; lETJ(Jolc; et ecee tibi conieetura, qua olim nescioquis voccm x{l.ra;~qotc; emendare studuit. et fortasse ipsumillud simplex Artemidoro pro "am~1i(Jol'; reddendum est.
I 13 u(lra rU(J T(~ ßf!~1f"1 xat BVt3!AOllf-U31'€l tu<; XEi:qac;TVrXtlvE!, XEi(!E<; 06 ai ll(!&~f!<; Et(JrrVWI. lege EJlliLArUdv le
et dele XEi(JEc; 8/i ll(Hl~t!t'; El'()Ij~'T:(t.t> quae insiticia esse velperfccto Et!!IjVTat declaratur. po~t i(UI' rU(J ..ci ßf(ErPll -JnoifJJ,oov O(!Xt3nu Mediceus addit JH' OV xant r~lcJ{-!Ij~1 at~TOO1"
quibus verbis si ,respondisse censes Artemidorum ad Jv
*) Ha llorrexi; 1!f!ouUrOI' Medie6us.
90 Lectiones Artemidoreae.
Oll fJov/..n:ac, pro aJTwv corrigendum est aVTot;;. *) pauloinfra pro ovts rCt() seribendum Ol~V~ ra() nut ov rU(), tumexpunge raf-cc;;nulf et repone rEV~uw:J-at pro rEIJV~(]E(J:J-al,av pro U.VW8EV et na()et 1:0V v'Wnlil'ov pro na()u "lotr; owno1lCW;. denique rcctius scribes önov rs oJJ~ fJaJ(t;uv ouvaTac. "omlsso aV"/:a.
Uteri gestationem in quiete feneratoribus negotiatoribus omnibusque qui auctoritate et potentia cetcris hominibus antecellant male evenire traditur I 14; ä rU() TO nf!lvdxov, uno:T~uo"1:al' Bpndf.!oL/: 1,/3 x«i vavx'A1f!oc;; ara:J-ov. deestin editilmibus caUsa, cur uteri gestatio mercatoribus.naviumque patronis fansta sit i etsi particulam eius servavitMedieeuspost r1ra:J-ch' äpponens ra() 'tu p0(lTla. quae ita supplenda:v' ca ihiu 0 i' T CH rUf! "liJ.po(i1:la. praeterea pro ts. scribe Je.
I 24 ..0 oe rlnoAEUat )w.i Ta o.vfa aha Ta 8vavdrJ, EX&.(]U:I 1:0;;r; lfpnf!0u:J-liv rE'YQaflfdiVoU; al1palvsl. lege Tavavn'aBx aU1:°1: 15 1:of;; lffln()OU:J-EV rEr(!aflf-lEVOU; ul1fCCdvu. mOK delerlxovuOflEvOtr; nnte flEl(Jaxlol;;.
I 31. p. 49) 13 öOti}.rlJ VE li}'EV8E()lav n(JoaroQsvu 1:0fl17Mva lfxSLV Qo·OVTft· ~ rat> Ot1 oul'ov~ Jvapo()rXv wa11:sQ TOr,
rap OV OlV'OVr; d n °p °Q?t.v. confer I 76 sl tt~ WU7/.liQ VEa1llhn «norOfHfJ xat rof!<:; 1:iI ruaTQ€ T~V dnoq;of!u.v «n:oowal.IU}1 v'avElufI" obdTl1 osunorJ]v aJ]flcdvH rlnopo()aV l;nacTOVP1:lt.
I 41 tta~o€ v~ nuu11r; al1:lar; SXTO;; OV1:Sr; druftol. Mediceus 6rC!.ftot cle xac' Ot fla~ot nauJ]r; lxril;; OVU, air/ar;. recte,modo pro alrla~ corrigas alxlur;.
I 42 (jl1f1atvH rUf! ~ fCSV OS~IU xu'" VtOV n:aTBpa p{).O'llxat lluov ov liv 1:n avv17:J-dlf xawX()WW;VOI J..ErOflEV (~ OS;taxslQ EUTt 1:0V lO<ivror;" 1] 06 li13wVIJfWr; rvvut'xa WlrEpC!. aoEÄ.p~v ftl'ra1:6QU OOVA17v. in sententia generali, qualis illa est~ os~ca Xd(J Ban 1:0;; ld'ol'fOr;, intmduei miramur somniatorem, siquidem nemo IlCrcle quisquam nisi aliquis homonominandus erat. emenda ~ OE~IU Xdr: Burl 1: 0v cl' s fv 0 r;, quoeodcm genetive Artemidorus usus est IV 71 ~ rvv~ UOI
q;af!fUI.XOlJ O't'dwIH (leg-c 0 was I) <)'cu 1:0i} osivor; rvwfllp.ov:cat avv~:Tov;;. in lVIediceo pro TOt} lc}'cJp1:or; est 1:0VTOV, undecognoscitllr, et hune codieem ab interpolatrice mann nonomnino Iiberum esse. superest ut pellatur putidum emblemaäHov.
In proximis OTlOT:EflUV o;~v ur; O&~H rlpn(J~a:J-(tl optime*) Cf. Herodot. I 1 ,3 nt/xI:«. (Int(fct. xara neuflv/1lJ rij, VEO.
Mediceus oJ,vliv nr; :sed praeterea scribendum cf &'; 11 ef;'Iortasse 671ötEl/lU;, quicasusmagnam ab Artemidori con-'suetudine habet commendationem. confer I 2· 7:~r; ~OlUTr;r;
al;,,:ltl Xl/~O'~OO{; arpn(Jr;/lSvQr;• . 35 ilrputp~tu8a~ deOoxEtV T~r;KErp~},~r; (ita Mediceus; lege d rp 11 p ij U8a t: d71o>m,orp8u~Je clOlU:iv ..ijv xErpa],ljv vulgo). ibid. p. 57, 23 )(at oi/nö,&rpnflE81'/ TOV npoTEl/oV O'l'Ow.tfUr; fE Kat. d~tw,uatQr;. V 5 eaJ,oolW.l T~r; KErpaÄijl; &rpnflE8'1' 77 &(P?1flE8'1'rfJV m;Erpavov. videetiam 11 9 fOtlr; os 8V n{mH ovrar; ~ Ttpfi nUflu' Toit; oEanoTatr; ~ noUa nT:~/un:u hovfa, c~rpat(JlirTUt (lege' d rp CH (J8 i)Tijr; 7ll'anoor; Kut Tiir; Ttpift; nui fWV XTr;,ueXTOOV. ibid. p. 145, 3rOti,cls AotnoVr; drpatfllir (drp(ttl/liiTl~t Mediccus) T~I; olloluI;.duplicem accusativum semel praeterea codices custodiveruntI 79 oieu· 0'6 <rtvu WI; (lege 01;) hrt TIIVr(e T(tJ0VEt'(J(dd(M(JE8r; ro ,tlooi'ov. hoc quoque loco ,restituerim genetivum.
In eodem capite p. 63, 7 pro nAEt'ovar; lXEtvoaKnlAovl;7iav(wn'u (117/lalvEt niJ d 0 K 0 PVTt {fnovw; lfXElV lege1:cjJ00 x ErV {jnovul,; lXIilV. cui correctioni adstruendae si exemplis opus est, vide I 14 1:0 oe Jn01Evvijuat ov Ta1~Hl T(f; lfnclOKEiv 8vraa1:f!i lXEtv. a17pat'vEt. 4L nOAAOvr; cl;' lfXEW w~~ov\:Tln!TO a17,uat'vEt 1:(U OO)(EtV ToiJl; avra, fLE/"oVae; lil,uv. II 26., 't ~t" ') , f. , '\ ,') '1,u ') "'" .,,,6100 (J8 67:'1f!1'/aa lWt TO na(1 atrta"Cl' (J;'ltOTUXTEtV Tavra (111-patVOv r(if OOXElv 8P xon(1wvl X8~EtV.
147 de suo RoifnuE! edidit lfrt )Cat 1r(101; J,nEAEv88l!OVl;clta'U{VH' $71la1'/r; rU(J roie; nO(1l'V vn11(JErEi. pro clw,r6{VEI Al.dina $nlpliv6t' Mediceus lei xai i1nliAEv8sf!01JI,; 8U1:t'V "tSV raf!8n/ull,; "foi'e; 1T.oC/tp vn1'/(JEni. scribendum est lrt "al andEV88(10Vr; U17 f.t Cl t' v Ec. Reifni medicina adhibenda verbis acgl'isI 2 8ua cl's EIe; Alft6Var; XUt nt'X17 drO{leXe; T6 xat 1vftvaC1lay.al T" nOtVa noAEror; dlla8'~f(tna dvuulvEt. corrige 8au Jen f! 0I; llplpue; a'JIU8~/laTu cf l a 1: E{v Et. in extrems. vocerestituenda Mediceus viam monstravit JUt.T6AEt exhibens.
Ibidem verba Kal nA11v vnEf! TOVr; nooac; ovra ElxofCiJt;ovXi OVAOVI,; du' anEÄ61J86POVI,; U1]ftal'vEt sine copula efferenda orant, v. II 9 7loUa Je xui 'AAtgavcfQoe; () MVl"ltOC;Kat lDOtßor; 0 "AV7:tOXEvr; 7lepi rov clOXEl'V KEflavvova:tat ano1l6/(Jal; u "ai lcllal,; 8PVOt'Ur; n(Joa68'Euav (lege 7l (J 0 V88 a a V),llJ..~v ov 7ldJl1:a aK(Jlßwr; taxvuav EV(1EtV.
I 53 o.JJev 1u(I h OOVA,(iJ J:U'1V(XOV c:ftcfaI1X6fat. Medi.ceus EH1'/vlaT1. scribendum otlcfsv ra(J JOVAOl; HAl1Pt (J n' O'lo'aanE>at.
I 56 aVAEtv clS n v8tKOt'1; aVAOt.; 7l6V801; (11'j/lUlVEt ~'avelAQ"IQV n6v8Et Avn1]v xal TOIJe; voaovnue; avat(!El:. lege avAEft' ()'li nE V 8 t n 0 ic; ailAol'l,;. paulo infra ArtemidOrlls cquumceletem significatu haud diversum esse ait ab uxore navi·
92 Lectiones Artemidoreae.
amica. post quae pergit: 8ftOtO~ J' av Ef1'J 'Kat OtJ(Jn:&Tn KatE(JroJ&T1l 'Kat rpt'l,w T(JErpOVH Xat n:avd 'nd f1a(rru~ovn. quaeonmia 'iterantur 'in sequentibus 8n:oo~ ~v oßv 0 f71n:Of; tov, _t- , , (I ') ("t , , \ ') , "WOVTa rpEf!H ege rps(Jn , Olrroo XCH 'Y"V1') X(/.t lSf!ooftSV'l xato'Ean:&r17i; xcd rpt'AO~ Kal ,'ai'lr; n)" lMvTet otatt1a/Jvat. undeapparet inter JsanotTi et E!,Jrocfot!1 copulam male abundareet clsan:otTi 61;!rOUO.n in unam notionem contrahenda esse.
I 66 o~Oi; 06 m'vstv cfOlCE;:" ataau,laat u7JftulvEt npoc;TOlil; olxdov~ cltel Tliv TOU uwWnol; uvaT(lorp~v. lege Qul T~VTOU (J T(} ft (,l,T ae; (JlJUTPOrp~V.
I 67 l:l' ne; nona Xf!0ILfWU oo~stSv 6attlstV, 1:t!xot cf8voaoov, dvauT1aEWt· El 08 diJr(/., TEttlJli~Er«t· cfW'I,llJOlJlTt ftSVra(l 0;' unottvllaxovTs<; aUra, 0;' cU nsvitovvue; 11-0"1.&, 8nSto~Ent nOAv tlaxf!llovlTlV. post dvaarljau:at excidisse verba UAA°v cl E H Vu n EV itlja H Artemidorus ipse testatUl: IV 55Et' ni; voaoov dO;EtEV ünlJ,s X(!OlLft va *) eattt'm', d ft8v noU&,dvua.~a'ET(J.t, lJuop clE TLva 7lfl,:J1au' cl dE dUra, nttv~~Etat.
I 69 aAElI{Ju. os xat ttArpml. Ta ftE" uth'U TOI:<; IÜ,rrote;a7JftalvH, 1]n011U 08 xeu' ßU(J11TE{!Cl. dele )Cr!.t ßaflvupu. nonminus absurda sunt, quae leguntur 166 m'VfW 1Jel'OO(l VJvX!!OVilraitov n:i'ie]t· 3EflftDV Ilrloo(J l'0t101Ji; ~ dn:{!a~/I/.(; a'lfLat'vHnärn XOO(lt<; TooV 8ttoe; exov1:oovM(lonoulv' o~ ra(J XaTa rptlrnv lfXliL 1:0 itliflflOV lio'w(J. horum verborum qui sensus essedebeat, facile ad intellegcndum est. solet cnim Artemidorus in talibus ita praeciperc, ut res per se quidem siniatrasjis tarnen hominibus neget detdmentum afterre, qui €lasusurpare consueverint. fecit hoc I 22 ;vQi'iattat OE cfOKEivT~J' xErpaA~v öÄ1'Jv .Alrl'Ttl:l'OOV tS(JliVt1t )Cat rEAllJ'/;onOtOLf; xatTote; lfitoe; (ita Mediccus j Totr; E~ §:JOlJe; cd. pr.) lfXolJr]L Gt:(J«a3at draitov, n«at 08 loir; «A/,Ole; novl'Jf!ov. 75 fttJl!l\,eaitalrtJVal~l' nuaulI; rlrattov nl,~v (adde Too)l) ft0tXEVO!ttfvoov, dvcl'fluat 08 n(Jo~ alaxvv11<; lfarat (lege 6UT l) nÄ~v TWV lfitOl;6XOVTWV PtJf!l\,liUitW. 76 1:(loXOn(~IX1:litv oe ~ ftaxa/pull; nE(!lO'lvtJl:aital fj Ex,wßI{l1:i'iv 1:01:<; flEv lfttoe; lfxOl)(IlV o~ lcovl'JflOV,
08 ÄOl7loi<; Eie; lf(Jxa1:ov 6ÄcJ.aaL x/)lOVVOV {l1'jI,a/vEt. Il 3AsvKel cfs tftthtlt !eovOte; 1:oi<; ettar]t (Ha scribendum j tooitaa{Mediceus, lE(!lilien editi) Ul1flrp/;(JEt xai. OOtl/'Oll; 'EAA~voov, Toie;d'.s uUOt<; TupClxar; U1'Jfta/vft. 6 efl7lAfxliaital os rVvalGt ftOvaL~ fJVftrpl:(!H Kat' r11'O'(!WV 1:oie; sttac; SXOVfJt, 1:oir; Os l.ol7loiC;KaTClnAOX(~<; tooV X(JEcZV (lege X QEI W11) Kat oavE{a IwH,an(JoarO(JEVlil. unde apparet hoc 10co haee fuisse dicenda:
*) A Medieeo absunt verba thraf ltfiOftftoo. sol'ibendum aut &(in Mediceo enim pro w, ln~ xQoflfturov ast O), lnl x~on,tVft) Er TI,1IO{fWV 06'EIEl' lt1iJhl1l, aut 1:1 reh? TI!> 110(1(~11 06,HI:V xQoftf(.!;ft br{f{EJ.V.
Lectiones Artemidoreae. 93
a~uam in quiete bibere frigidam omnibus bonum est; cal'/.dam bibere morbum 8t~lJnijicat et inertiam, nisi si 'luisaquae aalidae pott:onibu8 assuetus sit. atque I'ecte ita statuitReiffius; sed idem ut hune sensum ex Gi'sacis verhis extunderet Medicei vestigia f-l~ Mqonout/l sibi sequi visusbarbare scripsit :TsfltLfi voqonoutv. vcram Artenlldori manum exempla monstrant sUJ?ra posita. scribendum xwqlf;nJv JJ:Tol; SXO/lTWV abiectis tu? JOf}Olloutv.
I 73 nE{(l Je TaWVWV Moat dAEXr(J1JOVwv $v r(l) nSQt ~wwvspoiilLEV AOr(ll. haec verba foras eiicienda esse non est utpluribus demonstrctur. eiusdemmodi emblemate vitiatus Artemidorus est II 12 llf,(!t oe t'nllWV 8V T(.ir nspL' arWVOI; AOr(lI
I •7lf! Of,t fl rrru I.
Da saltatione seribens Artemidol'uS I 76 haee habet:llov1]!Jov oe xat .eil 1!oaoi1-vra lT/lU JJxovn' 1'a raf! uVHt T(1i
" \ t ~"J' , \ _t """ • fi '.X01l01}IUiV~1 XlU 0 O(!XOlifLEVOr; nU(JXH Tl! Moeu uqf!. at qm enpotest, ut qui saltet imital'i videatllr fessum lasaumque, quemquieti se dare, nec saltantis more crura et brachia moverenovimus omnes? vel cur qui anltans eadem quae fessus patitur et agit pernidosus evadere dicitur acgrotia morbidisque? pepcrit haa angustias librarii alicuius obtusior oculorum "ades, quem fugiebat in prototypo suo esse 1'a ra~tuh'l"l7:(d gon1'o/dvff gat ii Qf!xollpfVOI; n«aXEt 1:Ii Moa; of!ii.plang~tis igitur in modum brachia iactat & (]f!XOllfLEVO'I;,neque sie de eo quidquam praedicaturl quod ab ipsius artenimis longe recedat. ceterum eonfer V 37 l!d()~li r1mj svnll clf,~Hii flU~(ii oP:Tu.AfLOV EXEIlI' dck ~v €Uhfi arUlllJr&t;, Ol'
') ") ,t ') I
Ovg Ht; fH~XquV ex () 1/1 lt l' o.Post pauea corrupte de homine habitu scenico induto le
gitur UJlanElIAUlJflEl/OI; pro n li nA a (J ft Ev 0 1;. pro ilErdJ..ar;ruq xat "l Efl Lf:lo17:0vr; dax1]floai!vat; nOt 0 iJ /17: a t lege 1l0t1lJOVral. sinl?ularis numerus mendosus est in J flEV rUf! nwdflEVOI; ;j Oe lJlJXOflliVOI; xlvlJ8-1aEraL UL' I1ACOV rwv awpurwv.reseribe Xl l' 1] 8- 17 (J 0'/1 l' a t. in Ei u's UI; t~l/J'lAOI; 1;nt' TlVOI;
Qf!XOtro, litl; pof1ov Xll./' oiol; 1TliaELrat admirationem faeitlmt' uVOI; I quod in lml 8-i'lIol; conversum voluit Trillerus.sermo est da eo saltationis genere, quo corpus in altumlevatur, neque interest in ripamne arenosam hoc agensabeas an aliorsum. seripserat Artemidorus E l 0' E l' t I; vl/J 1]i,o I; 0 (J X (} i:7: (}, reliqua ad grammatistam redeant.
Proxime in mann sCl'iptis legitur 7:0 J' ath'o xat flä'AAOV 1Tal~()}lra liJd!' nqoarO(jEvlit. pm flanOll Reiskius (1),1.01',quod ut vemm sit, manea ast hnius Iod emendatio ot inchoata; reiinquitur enim nat'~ol'1:U, quo vereorne non comprehendi possint quae praeeesserunt praestigiae circulato-
94 "Lectiones Artemidoreae.
riae. at tu vide I;le pro fti;)J,ov 7la/~ovxa corrigendumsitx a}. 0 (Ju 1: 0 VV xa, quam VOCI'll1 lcxicographi da grallatoribus accipiunt pariterque xui,o{JJ.~!rol' xaÄo{Jualr.( IWJ,O{Jdrllt;.at inveterato istorllm errore hac voces ad xä'Aop relataesunt, qllum prior eurum pars a x(ll,roe; repetcnda sit. funambulorum ergo, non grallatorum ortes designant. nec funambulis adiunguntur gral1atores in Mancthonianis IV 286
. "Iltr!.(lov al:U(!wv 7l7:Ep11rrov o'(1.a Wflf!OV,sad duplici nomine inaigniuntur funambuli, ut errntrerit Ma-nethonis interpres latinus. ceterum vocia xa'AofJ&prov 'ma.non, id quod iidcm noa docent lexicographi, Ma onisoorrepta eat arbitrio, natum sua corripitur; contra inKa'Aoßch:llt; metri causa producitur.
In fClpOAOrOL ol: lI.u.; nu.lJiEf: ol rEÄro7:onolol dnJraf: KaislJMQac, a'l,wu'vovat Reiskius bene artieulum inaeruit; sedidem in proximis 7:() ö' nfmllJ rEÄrolOuoEtv ~(tfto'AorEl:vvnoKelvEaito.L 1'.0.; lf,all(J.7:~aal Twat; allpalvEt pro 7:0 atlronOULV (ita editi; partieula Oe ex Mediceo aeceasit) coniiciensß-o.vIW7:0nOleLV in honOl'c habuit quem privare debebat honore; nesoivit enim totam illam sententiam ex modo prae.greaais paupertino aliouiua seioH artincio ita derivatam esse,ut substantiva trans entur in verba.
Excidit par' advcrsativa ante {;/I IMfj! et bis futu-rum in pracsl'ns abiit in Olf~&rEtV et XQ~atJaL. in extremoeapite Artemidori consuetudo et divitem et pauperem autpluraliter dici poscit aut singulariter. aut igitur acribendumn IJ "111} L, aut relicto 1l6V11TL 7l Aova l q1.. In I 77 vitiose legitur dl'aOEO~aß-(lt pro rlvaoEoEaf}-at.lnOX de coronis hyacinthinis agentem Artemidorum Reiffius haec praecepisse vult: 1}1:6rp&vroV vU1!xl'aarolJ 7lEnOlilpEVOtnaaL KaXOt', Xltll xo.7:U 7:~V OJ()(!.v ßHnrovral, OLU 7:111' ta7:of!l'av,~tJ.'Aw1:a JE {ioa1:ot; ~ tlt' {toa7:o,,; niv nO(!!l.Jft'QV no!OVftbou; xa; 1:01:.,; !tEHovaL nl..El:v. pro .ha 7:~V ta7:oQl'av prll,ta1:a tl'l: codices praebent fu1Äurt:a ol: tlta x~v tOTO(!lf!.v fU;'"Atau!., quae ex Reiskii oonieotu1'a Reiffius ita conformavit,quemadmodum ea adscripai. at parum sie ad huius Iool integritatem proficimus. nam verba !lLU1:~V ta1:0f!{(f.v neque
Lectiones Al'temidoreae. 95
in iusto posita sunt loco, neque omnino sap-iunt Artemidorum. is enim eil. formula usus non est nisi insertis '!fE(!{praepositione et fl'onomine euh'o,;, v. II 38. 39 atu 'Cl]ll nli(!l
,,\ t I '\ \ \ ') '\ (' !UV1:rrV UJTO(!UW. 1 I 49 Ota 'l"l'jV 1lE(!t UtITOll1; tf1tO(!/UV. ego cthic orationem emblemate interrumpi puto. ab Artemidol'oigitur fuerit a'CHpJ:IJ(UV 1JuQxt'aawp nfinol1]!rEVOt neiat xaxvl,r.((1J r.ClTU T~V cdQClV ßAEn:owrat, /-ulAtam. 08 nir; E~ {focn;ol;~ Ot' tiouTol; TOV no(!uJ/-tOV nOtollf/EVOtl; xrli. ceterum ne qllisquae eieci verba propterca retinenda censeat, quod significationis, quam hyacinthinis' coroois scriptor inesse volit,causa aliqua videatur addenda esse, alterum in sententiatnmeam citabo Artemidori locum, in quo et ipso eiusdemmythi commemoratio ut pervulgati, opinor, omissa est II 7,JJef1f.fiQ XClt 'ni EV {foun xUTonx(ll(;Euffut ffdvuxov n(!OarO(!EVfitulh'Cd Tfli lcJoVTt if nvt TWI' olxEtoTcIrwv cuJrol.
, D~le Kul particulam aote ffdl'UTOI' p. 107, 24, itemqueante n(Jol; 7:0'11 itcIl'u'l"oV p. 108} 1 coIl. 11 5 EXfit rrl(J xwaaVf/n&ffElav Ta Ö/-IW1.1:a n€!OI; TOVI; oaKrvUOVr; ou2 -fOVI; 1f!~q;ovl;. statim codices habcnt U{(yv/-Iß(Jlov oe 'Kat' df-W(llluOlI
" I~ Eh ' , <, I ". , I'KUt "anavov w(JVriOIl JWI S"EI'IOV XUI tl.l'fif/WV1]t; 'WI (Jf.t/-i1f!V-XOV m;fiq;dvovi; 6vuJdhitett '!faut nov'1f(lh.. Reiffius de suodedit Jf/a€!ay.ov (])pl'r/OV Kui Aundffoll. quae correctio etsinon improbabilis est 1 non tamen nego praeposteram quam(])(Jvr/ov occupat sedem emblematis potms indicium videri.pro avaJEtuffal scribe (h a eh d i u ff U I.
In huius loci vicinitate lege rfiW(Jr0i'1; /-1 eJv 0 11; prO /-tOl I 01Jet tJEÄlvCiJV 08 UTfiq;avovl; voaovvwl; aval (J B I ror; 1m i n) n:oAV"'O{lw'!fU1UallTal; pro (J. J. (J. voao'vv7:at; 7:fi &Vf~I(!E;; xai rot; xon:oA1> vcJ(Jwn:uluavTa<;. tum q;olvl'Kot; OE xat' S"Aalal; Udiq;f~VOLr&f-WVr; EAfi1lffs(Jwv nfi(JLnOtOvtJt rV')Iluxrov librariorum sphll.lmaest ignorantium, verbo '!fti(J/1lou;lv in his libris praeter accusativum rei constanter adiungi dativum personae. undepro composito simplex restituendum est no L°VU LV.
In I 78 haec in codicibus s' sunt: Xll'l;a AOrOl1 08TOtlTov anoßltllTOi,; aVTq7, quae Reiskium secutusita mutavit, ut pro Mi reponeret rfi. at Artemidorus in taU':bus omni particula abstinuit, v. I 79 oqffrol; 'Kai Kur« },orOVTOV 'l"OiOVrOV rfiVOf/6vOll. II 26 o{lffror; l(;UI~ XUTU A&rOV unoßalvov7:or; TOV 7:0IovroV. IV 72 ElxoXWI; anoßavrol; UVTI11 TOll-
V 77 ' 0. ~ , " I , ß I , ~ .~TOV. O{lvwt; xat xaru "orOV ano avrot; aV7:(:1 TOll TOL-I 82" , ß I , - , " I - , JOVTOV; Hxorwl; ano wlrol; aV7:(~) xat 'K(~ru "orOV TOU OVE/-
(l011. Itaqlle Js delendum est.Ibidem non recte procedit seotentia in 13.1 os Tll; rll-
- (\ :) 'lJ; C "ß f ') \. U ."VULXa. 1]l' ovx OWEV 1}1/:0Jl,a Ol nc(Ja/VEtV, H /-iEl' fillftO(Jq;OI; H1'J
Kat XaqtEUU(.t xat al(;fiV~V lfxovaa tf/a7;{WV nOAV'fEÄrov Kai pa-
96 Lectiones Artemidoreae.
A,axWtJ xat 8(!/lWV X(!t!awv xat ~at!'~v na(!sxovaa xaAotJ 'f{elJOV7:t. requiro liX 0 t et n f1, f! ,8io t' praeterea ara fJ'0 11 001'
rigendum pro lCaAOll, quod cum XW!OV coniungi ab Artemidori consuctudine alienum 6st. nam in IV 11 pro xaL "axal." ,mt 'Ca xaxa Mediceus recte lCat' 'Cu rlrafJ'J XUL 'Ca xaxaeodemque modo idem in:aliis duobus Iods IV 17. p. 328, 9.III 23. p. 274, 10.
Uno tenore continuanda sunt verba male seissa EI oe1f(}Eaßiiru; Et'll q EloEJJ)~c; ;; xaL UftO(!qJO(; ud XUX()El~tWV Et:llAV1t11(}WC; clUIrot. xal EI ft1} 7ut(JSXOt EUl!'l:Ill1, Ta,lJ(:tv'Cla '1:11 nl!0'Ch!a fJllWl.lvEt, scribendum enim EI OE nflEaßi!1:u; Et'll xat flclfXß.~<; lC al UfCO{Jrpoc; xal Y.,(t"MOEi'/lWV x (.tL Al!71I'J(!WC; o'/lXrOtx a t ftl} 7lag/;xat savT/lv neque in vado sunt quaesequuntur X(I/l r U(! llffLafJ'at ule; drVOOl!fUivw; rmlalxae;dxovac; Elv(u n(lu~fwv TW)J avp(JfßIjMorWlI TfplOovn. corrigeflMovae; ftllrJ.t 1Tl/arfuhwv .wv a71o{l71ao/csvwv nFlOQv1:t coiL III 22 fly-ovar; ru'(! .WI< dnoßll(]o!J.S!·Wll .Ole; o(lwrItnl/arwI.wv .ave; nAtj<Jlov ftval pa.ttfV, lh;av rE drvoovv.at(I ) - ) "3 () , " 0. ), , •ege arvowvuJ.t . D Ot UrVOOIl!J.fVOI (J.V'-'l/W710t EtlCO'PSC; EtalTWV &:n:oß'l'Joofdvwv 8xuan:J 7l(i(J.r!tll.wv. mox pro vulgatoora 6UV 11 ~ rlJV~ rectius Mediceus ora ~av oJv ii ~ rvvJi;sed insuper pro 6dV corrigendum uv. '
Docti8 Graecorum mulieribus Fama adnumeratur inverbis II 9 7lV(! ol: TO ~II X!.JIiaSt oUroll pEv xal )((J.fJ'alJovlJd;v .~ P~ftll !UJVlJV UrEt rlrafJ'oli EtVal, 7/;o],v OE X/lL U!lf'QOV
7WV'I'J(iOll. ex quibus cognosdtur, deam istam, ubi nihil haberet quod foris eflutiret, in umbra composuisse libelJosonirocriticos. quos versibusne an prosa oratione conscripserit incertum est, ut ambig'aa, utrum Wolfio subiraacaris anOIoa1'io, qui eam catalog-is suis immittere neglexorint. sedapage nugas, quas Reiffius pepcrit, cuius stomacho omniaconveniunt. is enim Aldinam vrpE//lEVOIi exhibentem satissibi ex Medicco correxisse visus ost illatis qoae suprA. posuimus 71 rp1fll] fl&~'OV. ni mirum .scl·ibendum est 71 t1J 7'Jft 0
v 0 11 UrH, quod na cui periculosius finxisse videar)conferat mihi Artcmidori Iocum parallelum, in quo definitioni philosophicae ab aadem Fama propositae ltstu-pemus IV 2 xai. Ku'Afi,'Tat 'Co 'l:OLOV'l:tJV lf30t;, $a.i 0'1" crlC;
~ ff'li!1I1 ÄirSt, VOflOC; u.rQapoc;. scilicet Mediceus hoc loeopro ~ (P~'!ll 'AlirH pracbet l1rpJhlO1I' ~ 'Air<l) in quo quinPhemonoe lateat dubitari nequit. Phcmonoen autem si ]'amae auffeci, non histori~m artis onirocriticae genuino aliquonomine auxisse sod nomen reperissc, mihi vidrOl', cui utrumque muu frustum eodem iure affingi possit quo oraculaaddixit Phemol1oae falsariorum princcps Ptolemaeus He-
Lectiones Artemidoreae. 97
phaestio. ceterum PhemoMes inter auctores mentio fit, gui.bus Plinius in libl'o naturalis historiae decimo usus est.conf, X, 3, 3. 3, 9.
II 12. p. 155, 13 OVOl tpEl!0VUC; piv n lixfTor; y.al'Tl~lfTtJ/lEval s}.al!povn ,,(d sf.!!!(Q/tEVOl "at .axEror; {JaJ'll;ovur;urnfTol Tl!!or; qltA.t'av 'Kat Y.olvwvt'all. his gune causae instarinferuotur verba neor; ral! ,tfii pI} EtVat noÄvrdij r ~ 11 r vva ,11. a Y. a t .. 0V Y. 0 l PWV0')1 y.at Tll!0fTV/lWr; vnaxov(JE(JfTat(J1'Jpalvov(J' y.al Elh!o~aH'v aperte monstrant pr(l tplUap repo·nendum esse r rl /l °v. mox supple 'rQ~' 6/1 'r fi avv1'JfTda AO·rap. vulgo TJi omittitur. •
Da bubns operariis et gregariis haec trachmtnr p.156,11:. {lOEr; Bllrtlrat nU(Jlv drafTol,' drEAatOt ()';, {loEr; TallaXar; xatnEl!l(1o~C1Elr; (J1]/lalvov(Jt <Tu, 'i0 ovopal xal x/vovvov. apparet,cur boves gretsarii ob nomen sunm, quoel scilicet vocis{lodw similitudmem referat, portendere dicantur 'w(!axeic;xal nE!!l{lo~C1Hr;, non item, cur periculnm. desideratur autempericuli mentio in proximis ..ai:'(J0r; otl 'iOV 'r1'X&V1:a C11'J/lalllH, paAlum amnAwv ~ owjy'wv. scribendum, igitur aYEAatOt08 {loEi; 'laeaXiu; XUt 1tE(!lßo~aw; IJ11/whovut OUt Ta oVa/tu.7:UVeOf; Os x /110 V11 °V OV TOP 'flJXOl''fa C11'J/talVEt, /laAtaradnu!.wlI ~ dUQ"WV. conrer 1I 13 dU,a lewollvOvi; ou 'rOUf;'rvxovrac; Em1rH. 23 "tVO'vPOV OU'fOV lVXOV'fa a/1!lat'vu. III 63tpo(Jovr; ,mt' "lvollvove; 0'11 'fOVe; T1'XOV'fUC; enJ.rOVOlV. mox cor·rtpte in editionibus da tau1'o legitur lfOtY.E ruq nf! tani'i y.al'in x(J:rar{r/f{- r~<; HWr; 8}.1]<; Ol(~ Ta<; (J,IQ(](I,<; y.ut 'iU "seur".in qnibus Brunnius scribcndum vidit taT {I/I. sad prae·terea dele l/fi; }!EW:; lJ].Tje; et r~v ßV(((J(J,v scribe pro pluraU. sequentia y.al rov'ro srw naVlJ er~(Jl1(1ft nat nJ;vrolEIJV/HI'WlIWe; ilnißIJ glossatori assignanda Slmt.
P. 159, 1 ovarpoc; o<s ExfT(}aV n(Joe; nva arvro/tOVlt Oll
nJ.VlJ airEVif' lfXEt rete n OVOV ullfl{loAOV. primum ex verbissubsequentibus /IE/lvijul}at cis X(2'1 tn xomiv lfXEt Tldvra TU~ciia Tri ayew nQo:; ralle; 6XfT((oi!l; },0rOV onagrum perspiciturnon inimicitiam significllre, seel 'bn'b'mioum. deinae exciditsignificandi verbum, quod abesse nequit, neque intelleF'iturquo sensu all/lßoAOV aecipiendum sit. malim praeterea arvw./lova et E1JrEVif vinculo na dest.ituantur, aC desidero neu·trum pronominis indefiniti, quod po:!t OU mlvv Atticistarnmmore constanter sibi alias Artemidorus indulsit, v. 11 25rIJVft.ly-ar; hat(Jlxlli; xat' otl nUV1) n xOC1/dar;. 53 OU navv n(JtJlltpE(Jovra. TIr 19 013 1ldvv n aV/ltpeeEt, IV 57 au naV117:t Ent'f~(lELU. 67 rllVI} ov ndvII 'ft uriXfT~' totum igitur locumsie restitutum velim: lfvar!!Oe; 6X it (! 0v n!! 0 a 11 /1 a t' v E l
urVW/lora l! a l' ov mlvv 7: t 13vrsvif' lfXEl, rUIl 'l:t oval' (J vp-ID1ui· f. 'P9i1~t. 91. j}. X\'ll, 7
98 c ti 0 n e s Art e m i d 0 r e a e.
cp tI A°v, non tamen refl'agaturus, si pro 1ll}oal]fw.l'llH'melius sCl'ibi aJ]fHdvlil contendat.
P. 161, 7 pro arVcJfwvae; lege 8iJrVcJfLOVat; et fm:arovTae; pro fI8Wrarl.!Jn;ae;, v. I 73 dliL dB u.e .J1loJEt'nw:ra exovTae; d1lo TWV Elf!17fd:vwv nElJl rwv drqal/,wv 'wqwr'QEaihur.ara ro 8flOtOV flHarOvme; TOV J.0rov. proxima ita scribendasunt: mV1:a ftBV ()l3v nEfli rU'(lanoowv ~fdi(lWV TE Kai arq,'wv;, K a 'lI cl 'lI °fl l ~ 8 t V (Kavovl~E1V vulgo, t;«(J:VOftl'~H1'Mediceus)U!I}, na I. fluAlara r8 TOV fU] nOft1l~v J.c!rW1' dnodEX6flE1'0lJdu..' avru rdl.1'J8'ij (Ut dJ'1'J8'JI codd.) E~Erf1.~ojJ'ra.
II 14 rotr; UVOU; Tote; KVV1'JrElJt'OU;. Mediceus Klll117rLKOi<;,unde corrigendum r. v 'lI1'J rE T I KOt e;.
Ibidem pronomen determinativum excidit in 08UfISIV01' 7:avm O'OKEiv /; U.l,.I,OV Exovm lcfEiv. suppleaurov post l:.flHVOV, uti emendate scriptum est II 1 dsl. 08U!lHVOV al)rOV eXlilv ravm 1I aHov 8XOVTa lostv. TII 47 «Ei08 dra8'ov W!7:ov EXlitV oouiv 1/lcJpav - ro 08 a}.,),ov lIxovralcflitV rpflOV7:l'da a1]!wlVEt. tum turbato verborum ordine scribitul' lxiTür; tJ.fla no'AJ,ove; nat !!liraJ,Ovc;. Mediceus 1l01..1,OV<;lXiTuc; lJ.fla Kat fI8raAovc;. maHm lXiTuc; 1l /J AA0 VC; tl fl a nat'flliraJ.OlJc;. haud procul absunt verba duplici vitiata cmblemate toie; fl8V raq axoAiw f117fWi'lllit ru ovaq d'tu TO fll] 0';'lIaaiTat [KaiJ 1l((0e; eQrrp Tri; avv~8'Et clvat [xa; aAtEVHv].
