(Joniectanea critica.

1.

De additamentis, quae Sen e c a e dem 0 I' t (~ Cl a u­d i i ludo interposita sunt, quid sit slaluendurn, pauds voloexponere. Non dico ea glossemata quae iam in vetuslissimoslibros, Sangallensem (S) et Valentianensem (V), inl'epsere,qualia sunt et e.8 'a Saturno cuius mensem toto anno cele­bravit Satun~alia eius prineeps' deletum a Lipsio ct c, 9'eenseo ne quis post hune dicllI deus fiat ex is qui df!ot5fl7Jr;gap'H)V 600VfllJ1 aut ea: is quos alU ~ E l it (J) (( I) r; a(( I) v tl a',quod ut sede suu depclleretur Heinsius atque Schefferus frustramonuerunt, "ct alia quae alias probabo librariis potius tri­buenda esse quam Seneeae. Mitlo eliam minores iIlas inter­polationes, qual'um caussa haec erat ut aut perperam intelle­gerent traditam seriptUl'am auf non perfeetum enuntiatum essesibi persuaderent: sie c, 3 euro quod est in V 'Quid huie etrespondit invides?' hoc ordine eolloeatum esset 'Quid huieinvides? EI rcspondit' 1 Parisinos libros qui seripsere addi­derunt postea 'Tum iUe: Fac quod faciendum est'; sie c. 5'Vbi haec, Chmdius gandet esse iIlic philologos homines'orlum esse ex co quod antecedit, TOKHEC Orellius vidit;sie pro ignota iIIa Tristionia e. 1t editores nescio an Assa­rionis nomine, quoll subsequilur, deeepti substituerunt Bas­sioniam el ignorantes Latini sermonis seripserunl 'Hune daum

. quis colet.? quis credel in eum? denique'; sie e. 13 'Celeriuspraecedito', 'Claudius Oaesar', 'Ecce ea:templo cum plausu

574 ConiectanCl! critica,

procedunf:, 'Neo nmt 3d l\1essalinam' nrl.{JEflßEß'ArU1E'/Ja suntsupervacanc3 omnia, ex parle eliutll falsa, HacG vero cl siquae similia sunl, ut inprobam leslunlur lubidinemqua Se­nccae ille libellus vcxulus est, Ha I.lCcuratius ideo h'actaresupel'sedeo quod iam sublala a Fickerlo sun!; Hnasius aulemcum Bassioniam, ]Jr-aecedito, CaeSQ1', Ecce extcmplo quamvisstelusu reduceret in perpetuillllem oralionis, reliqua omilteret"inconslllnlius iudiealldus es!. Alque ampHora additu­menla non esse Senecac si probaverim, minora ilJa eademsententia danmari appare!. Nam non singula lantulll vocabulased eliam tota enunliata ad arbilrium conficla stoIidaque teme­ri/ate scrip tori ohtrusa et ad hUllc usque diem per varia exem­plaria continuo propagala sunt. Ficli:ertus cnim elsi plurimadeIevit ct alia esse suspecla significavit,non nuHa' tamenquasi nihil dubilationis haberent reIiquis Senecae verbis in­miscuH, Quod non convcnire Haasius eum vidissel ad severamediloris diIigenliam, tnfum arbilrabalur, quia fons illorum cl

origo nondum explorala esset, 'pariler omnes Iocos relinereuneis inelusos, quarnvis probabile si~, eos nihil aHud essenisi supplrmenfa Nodolianis similia, sec.ulo XV confecta, quaeinpaucls haud inficeta iudices, sed maximam partem frigidaet sine idonea causa conficfa'. QUlllIlquam bic quoque pau­lulum eopecravit quod pleraquc ulpole non firmata auctori­tate librorum llIinutis IiIleris perscri~lsit, (lUaedam eisdemquibus S et V codicum glossemalll ct diUognlphias. Al yen>mihi haec via ingredienda vid(~b[\IUl', ul de ol'igine oddila­mentorurn securus anle olIlnia nUIll quirl ipsa vaJerent, indll­garem: si quidem nihiIi esse si demonslrelur, quis ea nebulocommentus non llluIlulll referl. Celerllm brevill.lli ul con­slllcrNl1, gravissima commemorasse argumenta saUs dllXi.­- c. 1 'Quid lldulO sit in codo anle diem 1II. irl. Oc!obr.Asinio 11arcello, Acilia Aviola, GOss. 1111110 110VO initio ;sl.leclliifeHcissimi, volo memOl"il.le tradere: Consulum nominll nonllIodo ab S cl V alJsunt verum eliam a Guelferbylano ct Tri-:­slilo Dalechampii et Parisinis Irjbus. Arldenrlum l1UIPIll esl

Co nie eta n e a c r i ti ca. 575

Parisinos codices tam non accurate collatos esse, ut e silentionon possit coneludi; immo quoniaOl 3d unam familiam ollmesundecim pertinere atque casdem habere ]acunas Huhlwpliustradidit, ne in reliquis quidem kg'i cOllsules prohalJile est.Et Senecam non nominasse eos pro cerlo haben; nflm pnw­terquam quod qui 'anno novo inilio saeculi felieissimi' tumIe,gebant, eis dubiuIn non erat (fun· ilIa anno ac la essent,nOIl condebat Seneca historiam, sed ludum ad deleclandumhpmillcs caddnllosque commovendos componebat. Subitariaigilur haee erat 8nipliQ brevissimo post Clalldii !lIoflcm lem­ppre cOllleela, quod el Cassius Dio iulellexit ct t~X entliolleambituque libeili radle colligitur, Quapropter scriplo,r mirumni omisit conslllt's, inseruit aulem nescio quis e SueloniiClaud. 45'ExccssH lIl, id. Odobr. Asinio Marcello, AcilioAvioll1 coss.' - c, 3 'Sed Clolho: Ego mehercules, inquit,Jl'llsillum ternporis. adicertJ iHi ,'olcbarn, dum hos paucllios quisupersuntcivilate donaret Consliluerat enim omncs Graecos,Gllllos, Hispanos, ßrHannos, Som'omatas et si qui ultt'(t gla­cialem Bm'earn incolulIt barbari, logatos videre'. Haec quidefellderet, nemo dum exslilit praeler Rublwpfium slupidoClauflio cl lemulenlo digna putanlt·m. At lamen lIon Claudius, .Ioquitur sed ipse scriplor, Clolhonis iIlud 'durn hos pauculoscivilale donan~1.' suo hoc enunlialo serio iulerprelalus. lIaqueGrllecos, Gallos, Hispanos, ßrilallnos composuit re ('lI veri­tale subieclos imperio Homanorum; Sarmalas autem ct quiuUra orbem terrarum habitaren! Ilimis ineple et insulse esseadiullelos omnes consenserlln!. Vislle seire cur Graecorumpoelarumque more 'Sauroffl3tHs' inlerpolator appdlnvcrit ctque exemplo nusurrlum hoc 'ullra glacialem ßoream incolunt'finxeril? Iuvenllll'm memineraf, sie slllinllfl II .'xordienlem'Vitra SllUromallls rugere hinc Iiliet el glacialem Ocellllum'.St,lInma rei, {idem ilJis prllcslllbit 11llclor, id est 'auctioraquaedam exemplaria tlUll eum codie!:' Weissenburgt~nsi BealiRbenani', c.4 <Vltima vox eins haec inter ]lOmines audifaest, rum maiorem sonitum emisisset iIla parle qua facilius

576 Conicetanca cl'itica.

Ioquebatur: Vae me, puto concacllvi me. Quod an feeeritnescio: omnia certe concaeavit. Neo post bolelum opiparemedicamenlis conditum plus cibi sumpsil'. Opipare ornalamvillam, opipare apparatam supellectilem, opipare epulas in­slructas antiquissimi scriptores ct sectatores antiquitatis dice­bant, opipare coclUl1l cibum, boleturn opipare medieamentiscondilum Romanus nuHus umquam dixit. Turn veneficii hicmentio non potuit fieri, quandoquidem el verecundiam necesse .erat Agrippinac Neronisque haberi ct tota da Parcis narra­lione non violenta Claudium morte necalum sad fato functumesse Seneea simulaverat. Praeterea mirae simplicitatis erat,postea quam animam Claudium ebulliisse Re desiisse viverevideri et de ultimo eius studio ultimaque voce relalum est,nddere 'nee plus cibi sumpsit'. Manifesto autem imitatordeprehenditur Iuvenalis V, 147 'Boletus domino, sed qualesClaudius edit Ante ilIum, post quem nil amplius edit'. ltaquevalere iubeamus, e quibus additame"ntum iIlud emanasSe fer­tur, 'quaedam auctiora exemplaria'. - e. 9 'Mulfa dixit demagnitudine deorum : non debere hUlle volgo dari honorem.Olim, inquit, magna res erat deum fieri: iam famam mimamt'ecislis, etia'l1~ pessim!~m quemque illUl1~ affeetare'. Quae eumnon ad eum loeum quo sunt' posita pertinere eluceat, turnindirecla orationis eonstructione et 'illulO' voeabulo ostendi­tor lldscripta esse his quae praecesserunt 'flon debere hUllevolgo dari honorem'. Quamobrem eUam si in manuscriptisIibris' legerentu!' , interpreti, non Senecae deberi ea conten­{Ierem. - e. 11 'Ecce luppiter, qui tot anllOS regnat, uniVolcano CI'US fregit, ct in Lcmnon coelo deturbavit, non ex_tinxit'. Sie Erasmialla a. 1515 editio. In quo mirere gra­\'em oratorem poelae usum Iicentia ordinem temporum inver­tere, nisi eui veteris fabulae nova lloee deseriplio magisplaeeat nt prima erUS Volcano luppiler fregerit, tum de{'.aelo deturbaverit in Lemnulll. Alqui codieibus haec lra­

duntur 'erus fregil, quem 4l1/Jc noolh; UWrW1J uno ß1]AOVfJE(JnE~}l'Oto', in GueIferbylfmo Homerici versus spatium vsenum

Co nie eta n e a er it i c a. 577

relictum est. Quis igilul' dubilabit quin illis El'asmianne edi­!ionis verbis male explela ea lacuna sit quae in Guelfel'by­hmo similibusque libris reperiLur? - c. 11 'Cogitate, P. C.,qualc porlenlum in numerum deorum se redpi cupiat. P,·Üz.cipcs pie/ate cl iuslitilt dii fimd. Scilicet hic pius cl iUSlltS,

quoniam flrtt.vdarum perfidac genUs Gallicae i11l11Wne1U reli­gionem, a qua eives submoveram;, prm'sus eXlirpuvit, utRomae nuptiarwn sacra essent, qltibus ipse, CU1U sibi Agrip­pina 1lUberet, XXX senaf01'ibus immme1'is Eg. Rom. mactatis,priflcipium dedit. Hune nUlle deum fllcere vultis? Videle cor­pus eius dis iralis Ilulum'. Vt dixerit haec Auguslus, nondixit hOG loco ubi quale porlenlulIl dnof}$(J)C!t/l suam coneu­piscat demonsl.ralurns, corpus He specicm Claudii ul observentcnclestes senalores rogat. VerUlll OlllllillO non dixit taliaAuguslus: lieG enim emu aecrbitale continuo vHupN'aus Clau­dium de Dl'llidarum religiouc abolila laudal'c uebebat, quodqui intellcxeraut, correxere 'religiollcm ndvcxlt, nostramprorsus exs!il'pavit' , neo verum est tot senotol'Cs ct equilesHomanos turn ocoisos esse, elllu Agl'ippinam Claudius duce­ret. Singull1s aulem ineplins, <nuptiarum sacrll quibus prin­cipiurn dedit' ct 'CUIll sibi Agrippina nuhcret' uliasque exagi­lare nolo. Fontes autem istius interpolationis, oui codidsnullius lestimonium sulfrag<tlur, erant Suelonii Claud. 25'Dryidal'lllll rclig-ionem apud Gallos dirne immanilatis, cllan­tum civibus sub Augusto in!erdietarn, peniluB abolevil' cl Se­necae Lud. 1'1 uhi Il Pompeio Pedpne Claudius !}ccusaturquod occidit 'senatores XXX, equites ROlli. CCCXV atqueplures', cL Suet CI. 2\1. - c. I'.? 'Fundite flctus, edileplanclus, fingite luctus'. Duos hos 81l8paestos S ct V cl tiberCudonis ollliltunt; Guelferbylallus sie testatur 'fingite mugi­lus' , Rhcnani codex 'fugite Illugilus': unde hOG additaruen­turn rcliquis anliquius esse palet. Falsum Qulem esse, utquod maximl~ l co effidlur quod naenialll illam quasi verc BCserio Romae c8nlatam Ha Seneca composuil ut nusquam COI'­

ripcrd ClaudiuUl rCI'UIIl elialll vilia cius convel'lel'cl in laudes.

llJl ul, i il~ll~l. 91, 'i!. Xlii. 37

578 C0 11 i e eta nca el' it i c a.

Omnis igiLul' festivitas pel'iret, si graviter admonilo populo,ut delleret unieum imperalorclIl, subiul1xisset 'fingHe luclus·.Quid quaeris? 'luclllS' qui scripsit aeque crfavit ae Rhenanus'iungite qucslus' cOl1ieiens: nimil'lllll recle scse habet 'fingilemugilus', modo per iocum esse· a librario melrorulIl non in­tellegente addilum sialualllus. - c. 13 'Anlccesscrat hllnconpendiaria Narcissus lilJerlus, dominus domini lld pal1'onumexcipiendulIl el venientinilidus, ut frat a 1Iall1co, occurritct aH:Quid di ad homines? Celtwius, inquit :Mel'cmius, ctvenire nos nuntia, llle aule'l~ patrono plura blandit'i 'Volebat;quem Jlercurius tterwn feslinare iussit et vit'ga moranlem in­pulil. Dicto cHiua Narcissus evollll.' Tl'anseo iIlud 'dominusdomini' quod clsi ncutius excogitalum est, lamen secundllmcodicum aueto1'italem co magis 0p0l'let eid, quod hoc servllio'libertus' nimium langueret. Ba autem quae subsecnnlur lan­IllID abest ut facete "ei ingeniose dicta sint, ut per se fri­gi'da CUI'sum narrationis quam velocissimum impediant. Habcntpraelerea quot! improbclur, 'quem' vitiose pro 'at eum' po­silum. EI quonillm humilcm Iiberlum semel appellaturn adeo pal' erat e vestigio sc proripcrc, nullalll canssam videocur plilrocinemul' edilo\'ibus gui IJeI' vim sCl'iptori ca intulissearguuntur a Hbris manuseriplis: horum cnim qU(~mqullm CUlll

iIlis consenlire adhuc nescilUl'. c, 13 'ulJi iacelJat Cerbe­I'US vel, ut ait Horlllius, bellla cenliceps, sese movens, villos­que horrendos eiCclltiClZS.' Nonne forliler 'se movcns', immo'sese movens' Cerberus dicilUl"? quamqullm poluil paulo eHamfortius 'se eommovens', AI idcm 'villos horrendos exculiells'perquam eleganter, cum praeserlim ilico sequatur 'ut iIIumvidit eancmnigl'ulll villosum', 0 pulchl'e eordalum hominemqui ut illis ne careat (Iuae S, V, Guelferbylanus, cotlex Rhe­IlImi, Parisini omnes ignorllnl, tradi/um ab omnibus Hbris','illosum' velle se profilcalur abieere. - e. 13 'Convolantprimi omnium liberti MYl'on, Ampymnas. Ampaeus, Phcl'o­nas, Posides ltasia pum z1lSignis, Felia; C!lm Pallaute fratre,Harpoeras, Polyhius, quos onmes ClilUdius quaestoriis pme-

Coniectanea critica. 579

toriisque munel'ibus ubi impertitus esset, praemiserat'. Ampyro­Das d(~pravllius est ex 'Arpocras', Posides, quem decorare Unomomnium epitheto inlerpolalori libuit, petHus ex Suelonii Cl.28 'Posiden spadonem, quem etiam Brilannico triumpho intermilifares viros hasta [lllra donavil', Felix cum Pallanle fratree Tacili anno XII, 54 'fra leI' eius [PlIllanlis] cognomentoFelix', quorum Pallas l1. 815 demtim a NCl'one interfcclus est.Nec reliqua minus falsa sunt, quoniam non onwes sed Nar­cissum ct Pllllanlcm quaeslol'iis praetoriisque ornamentis Clau­dillS honol'lui passus es! (Sud. CI. 28), neque muncribuseos sed omamentis donavil, neque 'quas Ilbi munel'ibus im­pCI·tiIUS esseL' nisi hllrbarus loquilur. Nllia llUtPill haee poste­riora sun! e mcndosa scriphIl'a 'ne ubi imperaills esset'. Inune el cl je Sencrse esse istius modi mlgas I c, 14 'editsubscrip!ionem: occisos senatores XXX, c-quites R. CC, ee­tems CCXXI. 8a(l 1fJ11pa!f()(; 1:11 l!liNg H. Emtel'ritlls Clattdiusoculos undecumque ci1'cumfert, restigat aliquetn lJat1'olllun quise defcnde1·et. Advoealum non invenil'. Praeeis8m el striclamaccusalionis iudiciique expositionem haec verba quamvis noninsipicnlel' addil,a CUlIl ramoreulur, non congruunt cum insti­tulo scriptoris , ut qui non vcrbosus hoc eallile nova stalimnovis suggesserit. Accedit quod ct 'undecumque' abhorretab hliC senlentia cl inseile deineeps iUllgunlur palronus, 'quise defenderel', advoeatus. E conlrario si dele\'eris ilIa, quo­I'UIll llullum e codicibus lestimolliumprolalumesl, aple eteleganter oralio procedet. NalTatiolii enhn plane nibil dcest,grammaticae vcro severilati uli saUs fiat atque reus, nonaccusalor intellegatm', supplendum 'ille' virJelur quod postGraera voca ImIli potest intercidisse.

Yuns iam locus super est, cuins meam emendationemquo facilius possem probare , plenioris iUius dispul,atiol1istaedium laboremque suscepi. Quamquam ne ipsa quidampel' se ouIli uSlli erit, si quidem posleri ediJores ul h01'U1Iladditllmenlorum qual1lulamcumque ralionem habere desinantperfcoero. Nam ut summam rel dicam, rlestituta sunL codi-

580 Cord e c!a n ca e ri t i c a.

olim auclorilale, sentenlias habenl non novilaie vel sublililatevel venustate insigncs sed humes cL fl'igidas e! inficelas, de­nique notas fraudis oslendunt l'erUlIl incpLias cL insolentialllvcrborum. lIaque iam meo mihi iure videor uU, si in emen­dandis his c. 14 vel'bis 'De genere poenac diu dispulalumesL, quid iIIl11n pali aporleret. Erant qui dicerenL, si unidi laturam fedssen!, Tan!alulll sm perHlIruID, nisi illi

succurrerelur: nOt! umquam Sisyp/mm onere relevari, aliquandoIxionis miscri rohml sulflamilHlIldam. Non placuit ulli rxve!eribus missionem dari, nc vel Claudius Ilmqllam similesperareL' hoc primum POSUCI'O, inlerpolala esse 'non umquam­relevllri'. VI cnim 'non umquam' silenlio prae!cl'cam, na inuno quidcm eorum librorum quorum testimonia llCCllraliuspcrscripta sunt, inler 'suecurrerclur' ct 'aliquando' quitlquamlegitur. Corrupla aulclII haell 'si Ulli di lalurllm fecissent'mullifal'iam viri docH corrigere studucre; RhenanllS 'semideiJarvam facesseret' coniccit, Fromondus 'si minus immorllliemdii naluram fecissent', Gronovius 'si uni dii graliul1l fccissen(,',Guascus 'si uni dii lalunllll fccisscnl' [Josl 'ne vcl Claudills'transferri volllil. QuilJlls mulla prael'crendllm hoc e~l quodOl'cllius proposuil 'Tilylllll iam diu vullllres pavissc', qllippequo sana l~t apla scnlenlia cvadat. Verum CUIlI conSt'nlllneumnon sit Tilyi fahularn in vulgus minus Ilolarn anle TanlaillmIxionemque Scneealll posuisse, Lurn audaciam iII<1 conicctul'aOl'ellius lVlal'ldandi \'idclur aelllulllius esse Horalianlllll 'perfi­dus bic caupo' U1l1lantis in 'causidieus "afer hic'. EI !lma\!l

Orellii lIlagis iudicio cakuillm mellm adiccrcm quam Haasiiqui sccundum lunium cl ClIrionem hace vulgavil 'si uniusdiei dila!uram fpcisscnt'. Nom pl'imulIl non accommodatammenU cl cogitalioni apull inf{'I'os iudicum iPSHIfI scnlenliamorbilror, si unlJS BIllmc dies proc!el'it'et, periLurum sili Too­talum ;lum IlCC 'dilalura' Lfllinurn est vorobulmn cl uniusdiei dilaLuram faccre nimis arliliciosc dicunlur qui unum dicmpaliunlur pl'aeterlabi; lleinde non 'si fecissenL' scd 'si face­rent' vel 'si faclliri essenL unius diei dilaturullI, 'fanlalum

Co nie v ta n e a c ri t i v a. 581

periturum' expeclamus; denique post 'si unus dies praelerirel,TanlRlum siti periturulIl' claudicat iIIud 'nisi iIlLsuccurl'erelur'alque pRrtHn vel eleganler "ei concinne 'si' t~t 'nisi' in eadernellunlialione colliganlur. Seneca (luid scripseril, ut inlerpo­IlIloris esse 'non -umquRm Sisyphum ouere relevari' certior(Hclus surn , vidi quasi per caliginern. Quandoquidem enimamplius duas de geuere poenae senteillias scriptorem l'eHu­lisse 'eranl qui diccrclll' f~l Tantalus daVlJd'li-rwr; ClHn Ixionecompositns cl 'non plaeuit ulli ex velerihus missionem dari'veri simile reddiderunt, tertio exemplo e c. 15 'lnrita Sisy­phio volvunlllr pondera collo' el cpislularum moralium III3, 18 'nee Ixionem rota volvi nee saXUlll hllmgris Sisyphilmdi in Ildversurn nee UllillS viscera d I'cnasei posse colifliect carpi' repelilo 'sium', quoll est in Sllllg'allensi, \'(,1 'si uni',quod es! in Vl'llentianensi, inlerj1l'elalus 'sisifum' sum, id estSi s YP hU tri (cf. 'sisililo' pro 'Sisyphin' in V c. 15), Quorestitllio nomine )'cliqui lIodi nOIl rlimclles erant expedilu:narn 'fecissent' si mu!avel'is in 'fecisse' , cnunliatum habehisad Sisyphi memoriarn aptissimum. Comparlliur nimirum in­gens Sllxum in vcrlieem monlis bUlllcris defercns Sisyphuseum baiulo onera suslinenle eervicibus, quo qui fungilurminisierio , vulgo faeere is laturam dieebaillr. Nam elsi Ja­lorcm appellasse non videnlur qui gestat aliquitl, poslquamScnceac de lranq. animi 5 'debel enim semper plus esse viriumin laIare quallI in onere' e cOllieibus 'aelore' cOfl'eelum esl,Jalura lamen actio gesfatoris signilicaba!ur. Velu! Auguslinusin sermone 345, 3 'quael'is' inquit 'qui portet, qui migret.Christus tibi in utroque adest. Non Caciet imposturam, fncictinsuper cl lat(\r8m', ct ad Iuvenalis IX t44, ubi duo forlesMoesos poeta cOlllmcmorat qui se ccrvice locatum iubcantinsislere eirco, hoc aliscripturrl est vnu~tl''1f-ta 'lecticarios ait,quorum latul'as locern ct securus eirccllscs spedem', quomodo Salmasius clllendavit exercitatiollulD Plinianarum p.239 b, rcliqua aulern sie corrigo 'aliul: ipsi Cerant, nOnlectiea', Praeterea in vetuslis glossariis lahu3 definjlur PU~1l

582 Co nie eta ne a er if i c a.

EpI'chov vel Ep,'I.irov rpOilU, undo orla allora vis vocabuli est:latura, rpO@U()OI' (el~ DuCallgius ed. Paris. Wil5 L IV p. 41).Saepius vero qUllm latura, reperilur lalurarius derivatus aIatura, ut a flalura flalurarius: Ha igilm allpellalur qui Jatu­farn fseit. Auguslinus serm. 18, 4· 'minimos moos ogentesquando vobis· in tena posui, laturarios vobis instilui, qniopera vostra in thesaurum moum pOltal'cnt' ct 60, ~ 'quillsunt pauperes quibus damus, nisi latul'lnii nostl'i per quos incoelum dc terra migramus? Da: lalm'ario tuo das, ad caelumportat quo<! das', cf. a8,9, Atquc Firmicus 'lalurarios' dieit'humoris ac dorso vilae subsidia quaerenles' cl corbulonemPapias explieat simul geslatorem manualem lalurariumque, ute manuscripLo libl'O emcndatum est in glossario DuCangii.Sed forsitan lcmerilatem meam aut imprudcntiam quispiamobiurgaverit quod larn ignobile verbum lamque leuui fil'ma­turn auctol'Hate nOH dubilelll SCllccae villdical'e. Hune equi­dem eonsirlerare vclim Be pcrpcmlcl'c saturllC huius naluramel proprielales , quae Iieet Vl?rc iudieelur tanlundem dilferrea Pelroniana quanla est intcr ipsas simililudo, boe !luncneum ca commune habet ut crebro descendens a pura ct ur­bana oratione scrmonclIl vcrbaquc imitclur quollidiana. Hunememinisse velim tot dicUones, qllac sunl in Lurlo, Senecalna plebis eonsuctndine mutuari: nusquam alias legiltlr 'ne tibialogias excuLiam' qUD vocAbulo rursus posh'a Augustinus uli~

tur, nusquam 'vos lncra mapalia fecistis', nusquarn 'Ixiollisfotam sufflaminandllrn' vel similis locutio, nusqullrn proverbiaiIIa 'murcs fcnulll rodunt' et 'rnul'es molas lingunt', Oolen­dum saß(~ est quorl oum SCl'lnOncm quem in triviis et COm­

pitis vulgus uSlirpabat. paene totum ignoramus, sed propterid ipsum cuve pCl'paUCIiS eius reliquias pracpropel'll fesLina­lione cas penlitum. Quod cum aliis lum Haasio, viro pru­denti, nuper video aCf;idisse, cum voluminis III pnH:f. p.XXV cap, 9 sie vellct scriiJi 'Olim mugna res CI'BJ deumfieri: iaUi fanlt milllurn fccislis', olJIitus Ciceronisad Atlicumepist. 1 IÖl 13 'heus tul videsno consulalulU. iIIum nostrum,

Oo,nicG tanea critic8. 583

quem Curio autea ano8lw(JtlJ vocabal, si hie faelus erit,fabam mimum futurum?', qua 'fabam mimum' sive 'famammimum' proverbium esse demonslratui' in ore vulgi versatum.Hoc Rulem quale fuerit, explicandum ego peritioribus relin­quo, redi/urus ad Sisyphum. Nam senUet unus quisque nonplenum illud esse enuntiatum 'Sisyphum diu laturam fecisse',sed inlel'i~idisse si non plura, farnen unllln aHquod vocabu­lum 'lUD laboris Sisyphei angealur diulurnitas. ltaque placetaddita <iam' "eI 'tam' vel 'nilllis' vel 'saUs' parlieula haneSeneeae sentontiam vindicari dignam faceliis eills atquc ele­ganlia 'El'fHlt qui dicerent: Sis y p hu m [s a ti s] cl i u. Ia Iu­ra m f 0 eis se; Tanlalum sili perilurum , nisi iIIi sueCl1l're­retur; aliquando Ixionis miseri rolam sufflaminandam'.

2.

A Ludo Beneeae anlequam discedam, rem attingam minu­tarn iJIarn quidcm verum quae ad inslilulum lotius Iibelli aerationem perspiciendam non parum valcat. Vbi cnim dci ablove dicere singuli iubenlur, deumne OIandium annOR velintfieri, tam accllrale Romani senatus hnaginem scriptor imHa­lur, ut eisdem non verbis tanlnmmodo süd verborum cliamformis deos uli in caelo faciat quas ud sententias ferundassenalores udhibebanl in euria. Quam ob canssam cl' Diesfli­trem c. 9 par est pronuntiarc 'eenseo u ti divus ülaudius exhae die deus sil, Ha nti anle eum quis OptilllO illre faclussit', qUllm Sangallcnsis libri scriplul"am probaltllll ab OrellioFiclwrtus Haasiusquc immerito repudiarunt, ct ex tabella Au­gustus c. II Ha recital 'placet milli in cum scvert} llnimad­verli nac illi rerum iudicandaflllll' v Oe at i 0 Tl e m dari', prosenatoria sua gravitllte scrvans antiquum cl soUemnem usumdicendi. Cuius testes sunt SCl'Vilia lex repelLlndarum in quabis 'miliLiaeque eis vocatio esto' scribitm' el tllbula Beraele­ensis bis 'vocatio rci militaris' exhibens et Henzenianus titu­lus 6132 a patre el lilio posilus 'propiCl' magisterium pagicl vocatSonem in perpeluum'. Nolum aulem iam ast, postquam

584 C0 nie eta n e a er il i c a.

in ephemel'idibus antiquariis a, 1848 p. 1127 Bergkius demon­slravit, vocivas auris et vacivom virium, vacuam et vocuam,vaeaUonem et voc!!lionem, vaeare et voeare veleres promis­cue appellasse. Bergl[ianis exemplis Fleckeisenus in lahniiannalibus LX p. 255 ßambergensis libri de Cicel'onis apudNonium p, 436 fragmento testimonium addidit, in quo est'voeationem'. Possunt alia e Tercnlio, Cicerone, Livio proferri ;potest Lucretiani versus J 520 haac c quadrato, schedis, ob­longo memoria repeH 'Ium po1'ro si nil esset quort inanef}ocaret'; potest .vocari ad disquisitionem Manilii ilIud 'hocsub pace rloeal', quod milli IllcollUS non persullsit ut 'invHat'interpretarer, qUl1ndOtluirlem Ihlcis menlio ~1anilium lieet alibinusquam, tamen hoc loeo evineil posuisso vaeandi voeabu­lum, sive 'vaeaL' seribis cum Gembilleensi eL 'novitiis aliquot'sive consenSUlll seeulus rcliquOI'um Iibrorum "·oea!.', AI verouL hoc versu ulmm nIanilius notionem expresserit subliliorisvidellll' iudiejj esse, ita impel'i1i Iibrnrii vcn:ndum esL nenon semcl sed eenUes commul.avm'int. vacalionem cum VOCl\­

tione eL silIlilia, quod ellilores quoquc commisisse Venelaeeditionis in Nepolis Alt. 7 scriplura oslendil., 'usus est aetalisvocatione'. Ideo non facile decerni posse apparet, scriptorex duabus his formis ulram utri uno quoque loeo praeLulerit,atque caveri oporlc,'e ne consilio iIlius fadum pulemus essequod erratum est Iibrarii, Equidem sane dissuaserim, si quisCl Mediceo Itlacrobii saturae Ennianae verSUm sie effingal'constitere amnes perennes, arbores venlo VOM"", vel inPhilippica oratione Cicerollis VJl3, 10 secundum Tegernseen­sem cl Bernensem 'vocationes, pecunias, agros spopondislis'scribal, vel in fragmento illo quod Nonius servavit Bamber­gensis auctorllatem pluris faciat quam Guelferbytani quem'vacationem' habere vidi ceterorumque lilJrorlllll, Idem lamenquamlibet sponsionem feceI'im ni aflud Senecam Auguslusdixerit v 0 ca t ion c m, quippc quac forma cl communi omniumlibrorum teslimonio probernr el roi ae personae a Seneeadescriptae maxime sit consentanea.

Coniectanea critioa. 585

Haee antem displllatio memoriam miM adrert Ulius epi­grammalis, quoll post Garruceium cum Pomllcianorum inscri­ptiones murorum enal'l'lIre coepissem, ß'lllsci Rbcnani XII p.253 commemoravi, Vbi ({ni versus Bunt:

Quisquis amnt, valent: perenl, qui pal'cil amare:Rcstantem pereat quisquis amare vocat---,

eorum alterum ingeniose OUo RilllJccldus in beIlalll hanesenlenlinm emendavit:

Bis lanlum parea!, quisquis amore vacat.Qui quin priorem huius versus parlem omnino vore 001'1'0­

xerit, neo mihi est dubium neque cuiquam cdl qui ct sen­tentiam ct liltcl'as j ut apud GUfuccium sunt designu!ae, con­sideraverit: dUlnmodo BISTANTU sorihi in papyro rcputetomissa m, vclut '(Iue cuslodi! orln Vcnus' in mUl'o aliaquesexcenla legunIlIr. Sed in posteriora pule Ribbecl\ius quodproposuit 'amol'c', id milli non probavil, quia cl maior visesl dlJ1:t:T8'1Hf)~, si 'pareH' cL 'vacat' Ha opponunlm' ut idemamantli verbum ulrique addalur, ct in charta pcrspicue exa­fatum 'amare' cst. Cum infinilo lmlem potuisse 'vacare' apoela constl'ui StaUns declal'at Thebaidis Vm, 186 haee deAmphiarao praerlicans 'eI rum te teHus fatalisque hOl'a VOC8­

ret, tu Tyl'ias lides adversa([ue signa vacasti sterilere, tuneetiam media de morte timendum hoslibus infeslaque abeuntemvidimus hasta'. Eins dClIique vocabuli, quod claudit penla­metrum I secunda litlera quamquam plane cl plene non con­spicilur, lamen 0 Iitlerae similior quarn A es!, uL 'vocat'forma usus illud carmen pOeln hoc modo pl'olulisse videallll':

Quisl[uis alllut, valeIlt : pcrcal, qui parcH l\muI'C;Bis !anlulll pel'ellt, quisquis lllllare vocal.

Quoniam semel co dclapsus sum ul edilam superioreanno de Pompoianis tilulis muralibus cornrnenlationl'm eom­plerem, duas lIddflm inscripl.iones mclricas in isdem mUl'isscn8las. QUlIl'Um allel'lIm sennrio numero cornpositam;

Comrnunern nUmll111m dividendmn censio esl:nam Iloslcr numrnus magna(nl) habeI. pecuniam

586 Conicctanea critica.

tum praetermiseram enare ifl'elitus Ganuccii, qui 'nama­nosler' cum insculplum sit, Narmllll et Magnam somniavitcommunem cum tertia muliere nummum divisuras: verumllnlem viderunt Rilschelius et qui benevole schedarllm sual'Umpfll'lem mihi commodari passus est, Mommsenus, Alteram,e qua effusR cupidilas ioca pluiter alque seria iIIinendi pa­l'ietibus praecipue diseilur, secundum exempJum a Mommsenodescriplum in aeUs aClldemiae Saxoll. It;57 p. 195 lahniusexplicavit. Vbi onim repulsus a puella amator has querellaseffudit 'Si polis ct non vis, CUI' gautlia dilfers? , ... quidredire iubes? , ... [(>rius] mori quam sine te vivere coges',alius subscripsil xrn' ft(!rtmda/! 'munDS erit cerle non truci­dasse' , alius durum casum consoJaturus plenum bexametrum:

Quod spes eripuit, spes cerle reddit amanti,aBus detestans isliusUlodi nugas 'qui hoo legil, nunequampostea 3Jii<! legat', aUns slalim post !Junc morosam abomina­tus severitaLem 'nunquam sit salvus qui supra scripsit', qilamad sentenLiam accessit alills 'vorum dicis'.

3.

Vulgaris sCl'IllOllis plul't~s otiam dictiones e veteribusscriptoriLus rursum posse quasi ad vilam suscitari novo com­probabo exemplo. EVa r r 0 Tl i an a enim s a tu raa Noniohaee llescl'ipta sunt p, 2:-\ t 'Varro in 'rare Minippu: Diogcllcmlitteras seisse, dum usioni quoll satis essel, tune quoll eliamacrosi bellorulrl horninum'. QuorullI verborum si perscl'ipseroqUllrn Gerlachius 'cmendationem' proposuit, verebor ne doctoviro 'lideal' ilIusisse: seu enim coniccit medinsfidills 'pnsioniquod salis esset'. Vorum ne Meroerus quidem atque Oohlo­rlls 'lum usioni quoll saUs ess{~t, tU1/1. quud eliam _aeroasiIJellorum hominum' scribentes mentem sunt Varronis assecutLA qua olim simplicilalc Diogenis Menippeum elegantiam cel'­tum esl Ha esse comparatarn 'Diogencm Iilteras scisse, d 0 m­Il si 0 ni quod salis esset, h une quod eliam acrollsi bello-,rum hominulll', DiJlItusioJtenb QuLem eadem qua domuUio ve(

Coniectan ea cd tiea. 587..

domitia ratione efficlam Hem ruslicUil conviva inter cenamTrimalchionis (c.46) dixiL 'volo illum ad domusiollem aliquidde iure gustare'.

4.

Cicero ad AUicum postquam de calamitosR rei publicaeforluna conqueslus est VII 7) 7 sie ferlur seripsisse: 'EfLTlO.AtrEvop.ltl' (JOt iam dudum, cf facerem diutillS nisi me lucernadeserm'et. Quae vel'ba sllne n~cte 'ÜI re publica versortibi' Corradus inLerpretabatur. Verum plane alialll Cicero inmente hallUit hane sentenLiam 'de re publica Lecum confabu­101") neque dubium est quin scripserit CVllno'Atnvop.at (Jot

iarn dudum, quemadmodum IV 16, 10 'lIobis {JV!UptAOGOrpi](JlXt

possum, pro quo IUediceus liber 8!UptAo(Jorpi]m:H h'adit. Ve­reor aulern ne edito1'es iIIud 8P.1WAtHiVO!U1.t usque adhuc pro­pagaverint non Lam quod veram sententiam ignorabant, sedquia non salis animum ud sv praeposilionis vim ac naturaOladverlebant. Nalll mim neglegenlia plerumque Graeca apudLatinos scriptores vocabula el solebant el solent pl'aelerire.An consilio Orellius ad AU. VI 9, 2 xoi! rpv(?arov et VIII, 9 rpV(! dnll; efferri voluit per accentus val'ietalem, val idemad AU, V\lI 5, 1 et Ficlwl'lus Sl'llccae llpocolocynlosis c.l1plVJat cL ~t'lfJf:I! expresseruni ? cuius verbi nl\lura pl'oducisyllab8111 priol'em ne Baumeislcl'lIS quid{~m <:um edel'et ßa­tl'aehomyomachiam mCllIlnerlll, Quitt quod nuper viI' in Grae­cis lillel'is cum laude versalus (juendlltll I'hetorem fecH exc1a­manfern : nnl rpHr~W:Ji!; {~H; 'Cf/XI]: nove vidclicl:lL positQarLiculo, si quidem signilieare rhetor voluit 'ulx'I TU (I;r).a,

dixit llutelll si fides cOllicis scriplunw est ünAa fl!tXlj. At ut

redeam lld Ciceronem, non minore ioseilia, quam 6,unOAt­

fEIJQ,uat' (JOt islo Ioen, in eiusllcllI libri epist. 1t, 2 omnesediderun! libcntcl' cnim in his molesliis b(Jxo/,a~co (JOI, posleaquam Victorius aunolavit 'sv{J/:,oi.u1;co (lOt, id es! explico tilJischolam , 111 antea in llis el,islolis dixit, sww},I'H1Jo!u,,1 (JOt',

Placet 'in his molcsliis Sl(J;:IJ"Au~OJ', pl'onomen improbo per-

588 Coniectanea critica,

pm'am adiunctllm: nec COI l\fediccllS habet sed COCON, quodquid sit alii villeant.

C0l11l1l0rari Juhet paulisper in undecima hac epistuJa,quippe cuius nemo dum tertiam parliculalll olim ratione expe­diverit. Vbi enimex Pomponio Tullius quaesivit, Pomreiconsilium quoll urhem rcJiquissct quale illi videretur, suas deeo in utramque parlem dru)(I/'w; exponit, quac ut reele intelle­ganlur, longe Hlilcl' dislingucndae SUHt alque ab Orellio vclKlotzio factum esl. Ac pnmulll quidern in cam parlell1 vel'lJllfacturus ut viluperet ab urbe discessutlI (rUm nihil absurdiusid est 'modo nihil invenio absurdius') colloqui se fingit CUIll

POlllpeio. Cicero: J'rbem tn f"elillquas? Ergo idem, si Gallivenirenl. POlllpcius: Non est in lJarielibus l'es pnblica.Cicero: At in (Iris cl rocis. Pompeius: liecit Themi,~locles;

fluclllM enim lolius barblll'iae {e1Te nrbs ulla non poterat.Cicero: At itlem Pel'iclcs l10n [eeit O1ll11lm (ere ]Jo,~t quinqua­gesilnum CUln ]J'raeter moeula, uihil teueret, el noslri olim nrbereliqua capta arcem tamen 7'etiltllernnt: I'J~;W) nOt! rWIJ 7l1,J0a­

:JEV Sruv&rip.dla xi.81t UIJI}r;W/,. lam vero ad aHeram parfemila transit ut 1'1/1'SUS parliculam opponal ei quam anle posue,..rat tum: Rurslls ((utern ex dolol'c 1nunicipali sennonibusqueeornm quos convenio videllll' hoc cO/lsilium exill/m habitu7'lt1n- a,fia causa facta est, nihil imn concedendwn putant Caesad.Duas autem in superioribus faeere mutaliones visum est: namel idem anle 1'ltemistacles cum liIediceo omisi el post tellC7'etaddidi coniunclioncill coplllflliv3111 qua non aequahililatemmodo sed etiam forliludinelll argumenlalionis augeri sensi.

ad Alt, VII 14, 1 L. Goesar mandata CaesaJ'is delulitad Pampeimlt - Probafrt condilio esl, sec! ita ut ille de iisoppidis, qnae extm Buam IJl'ovindam OccuJlllvisset, praesidiadeducerct. Jd si fecisset, l'espollswn est ad urbem nos Tedi­tl/ras esse ct rem pel' senatum confccl/l)'os. Spm'o t esse inpl'aesentia lJacClIt 1/0S ha/!ere, 7taln el illmu [Ul'ol'is et huncnoslrmn copianllit sllppoenitct. Esse qui rlefendercl expIi­cando, nullum Ilovi praelcr Bosium adnolanlelll ,'sellsus ost,

C0 nie cl a n e a c r it i C a. 589

spel'O esse in prilesentia quod pacem }ll1beamus': at vafrulI1hominem hoc loeo pulo delirasse. Ncque pl'OfeCerllnt quid­qllam qui aut etiam aut ipse aut et.~i . • .. aut certe reslituivoluerunt. Quibus mullo prudcnlius deleri iIIud vocabulumSchuelzills iussil, quoniam Iihrarii errore pl'llcccdenlem ver­sum respicienlis facile polenlt repeti, Sie ad AU. VIII 11, 3

in Mediceo legitur Atque hoc nostt'a gravio,' est causa quidmni sumus, quam i!lorlUn qui una transierunt, quod illi q/Liallerum metUlmt, flOS ult"Umque, in edilionibus perquam inele­ganter illi quidem cdlet'Ull~ metUltnt, legendum est illi alterummetuunt. Sie extrema eadem cpislula: MemÜLi lib,'um tibi

affen'i CL Demelrio itlagnele ad te missw1Z seio 11, li f} i 6!-l 0­

'jI ola, recte Manutius seio induxit quoll ex superiore enun­Uato Seio equidem te in publicum non p,'odit'e huc esse in­trnsnm videtnr; nempc pravo Orellins acumine latem in copartem iodids Graeci, velnt nomen proprium 671ldEl;H.o~ opi­nabatnr. Sie de 1'e publica V 2, ::3: agri arvi el m'lmsli cl

pascui lali alquc ubel'cs defiuiebetltht1', qui essen! ,'egii quicolerenturque sine rcgum opel'a el labore male cOfl'eclum estqui essent 1'egii quique colel'enlm', ralio poslulat ut emende­tur qui csse1~t regii colel'cnturql1e, (Iuml (IHO magis elnceal,singulis plllilllpsesli /ihri vOl'sibus vos velim recordari nOVt,munflecimve comrrehenili Iitkras. At tamen Schuelziana deistis verbis senlenlia quo minus ob omni parle saUs millifaciat, alia res impedit. Ncclue enim nun prona ad lIlcium

semperque ipsa se sollicitanle Ciceronis anxielale hael; COlJ­

gruit quantulacumque est conlidenlia quall! tcslalul' iIIud sperQ

pacem nos habcl'ß, Aillioremquc moribus scriploris ac sns~

penso turn maxime animo incerla belli exspeclatione ha nofore eoniecturam llrbilror: Spero posse t16 praesentia paccm.!WS !labere, Nilllil'Ulll e vi inleriecli posse yerbi lllillull eli­cHur luwsilatio similis illi circumspectioni qua Pompeius adDomiliulll scribit 'conlraclis lloslris copiis spero 1I0S cl reipnblicae cl communi saluli prodesse posse' vel ad CiceronemBalhus 'incipilllll spel'are etiam cOllliilio senalus - PompeiuUl

590 C0 nie eta n ea er it i ca.

cl Caesarem eoniungi posse'. - Haec eum scribo, eorrupHreminiseor ilHus Iod quo primi da re publiea Iibri flnHurprooemium 8, 13; Quilms de rebus (id est de Te pubBea)quoniam nobis conligit ut idem et in gerendq. 1'13 publica ali­quid csscmlLS memoria dignum consecuti ct in cxpticanais ra­ti01~ibus "e,'um civilimlt quandcun facultatem non modo USlt,sed etiam studio discendi et docclUli essemus auctores, cumsupel'iores aiii fuissenl in disputalionibus perpoliti qfL01'um "esgestae naUae invenil'entul', aUi in gerendo pl'obabiles, in dis­sf:wendo 1·ftdes. Nec vc,'o nostm quaedam est instituenda novaet a nobi.~ inventa mtio, sed ?Intus aelal'is clarissirnorum aesapientissimol'mn nosil'ae civi{atis virontm disputatio repe­tenda memm'ia csl. Quac verba quamvis vil'i docH varie len­taverint, nullus tamen nOIl modo probabilileI' sed ne credi­biliter quidem de eis dispu!avit. Atqllc cxeeplis eis qui inepteomnia iIIa complexi una enulltiatione neG ve1'O eqs. anMo(JtJlesse UVUl/OAOV:JOV statucmnt, plerique alii in co potissimummini videnlur errasse ut ampliora intercidisse sibi persuade­rent: id quod a veri simimudine llpparebit abhorl'ere, siconexas a Cicerone sen!enlias per parles breviter enarrave­rimus. 'Superiorcs' inquit taut in rebus et UBU aut in studioet dispulatione minus versati eranL (cf. de legibus 1II 6, 14).NolJis Rutem contigiL ut et gereremus rem pulllicam ct disse­rendi quandam facuHatem comparllremus. Vsu igilur simul­que studio nos sumus idonei praecipiendo da re puIJIi('a ae

scribendo. Neo varo ratio nova, quae noslra sit propria,institucnda est sed repclcnda AfricRni eique aequaliurll dispu­laUo'. ltaque videatis numquid non dieo verum sed simileveri invenerim, eUlU faelIi ncgono essern/tS sie eorrigerem:Quibus d6 l'ebus, quoniam nobis contigit ut idem et in 96­renda re Imblica aliquid essemus memoria dignum consecuticl in explicandis tYtlionibus rem'm civilimn quandam t'acul­tatem, non Inodo USfJ, sed e{imn studio discendi et docendiesse [possu]mus auclores , cum sUJJet'iotes alU flLissent eqs.Coniul1genda enim inter se sunt Quibus de rebus cl eSSe

Coniectanea critica. 591

[possu]mus auclores , id est doctores vel praeceptores; {uis­sent autem, non fuerint Cicero proplerea scripsit, quod ulli­mum hoc cmmliatum falione cl cogilalioue anle primum ilIudquoniam nobis contigit anticipandum est.

Disccplans Cicero ad Alt. VII 22, 2 agro Piceno occu­pato a Caesare quid agal, oum sequatur Pompeium an Caesarise tradat, CUID neutrum dixerit fieri posse, sie pet'gi!: Quid?a te petam cQusilium, ut soleo? Explicari 1'es nmt polest,sed tamen si qu,id in mentem venit velim scribas, ut e De­curlato suo cl Tornaesiano Hosins edidit. At ridicule pro­fecto in gravi hae consilii capiendi dcliberatione AlticumCicero interrogal nUIlI pelal ab illo elialD nune ul sole!1t con­silium, eum praesertim serio eum pelere ca quae secunturostendal. Nec vero sublata post soleo interl'Ogativa nola ferriQuid? potest nude posilum, pro quo Quid igitnr? exspec­teUs. Quoniam autem in Mediceo scripLum quidem est J

restiLuendllRl esse censeo Equidem a le petam consilitl1lt, ulsoleo eodem modo quo VH (4, 3 Medicei pr. IU. scriplul'8Quidem, pacem hortari non desino in Equidem cOI'recta est.

ad AU. VIII 3, 4 : •.. cepi Capuam" non qua munusilltld defugerem; sed sie, nc cattsam; in qt1a nullus essetordinum, nUlltlS aperlltS privaforum clolor; bonorum autemesset aliqttis, sed hebes , ut solet; et, 'I1t ipse sensi, esset'lnultiludo cl infirnus quisque propC1lSUS in alter'mn parterl~,

mulli 1nutationis r'crmlt clipidi. 5, Dixi ipsi me nihil suscepfu­rum sine praesidio et sine pecunia. l\lulilala ah iliHio sen­tenlia secundulll epist. huills Iibl'i 11 D 5 'a me Capuamreicieb!1Il1' et 12, 2 'C!1puam accipere nolol' {!xplcndn est.sie ne causam quod fallaci flosH ingcnio debetm' iure I{ochiusmus. Rh. n, Xli, p. 274 miraLur editorurn nullum de sedesua exturbasse: ut enim isti credcl'e qualll cogiLare malue­runt. Ipsius aulern eonicelul'll ({ochii sed suspicionem cat'C~

ba.rn nimis alldaeter praeler nceessila{em facla est. Nam redeiam pridem ex eo quod in Mediceo legilur sine cm,sa, Larnbinusin ea causa effeccrat, quod Oreilius imm erito spravit, quem-

592 Conieclanea critica,

admodum VIII 1J. 4 cgregia I. F. Gronovii emendationedenuntiala esse dicilul' ncgleeta lalere in igitlW fm'tasse tem- .poris notationem veJuli 1d, Febr. hallucinatur: sane COIJve­nienlel' eis inepliis quas anlecedente versu Ciceroni cl ipseel IUolzius lrihuebal neo tam emptio perti11lescenda. Hoc au­tem loco prohabile esl lacCl'atum primarium librum fuisse. ulsupplendulll sil nec tam [singulis est p,'oscl']iptio pel'times­

cenda -- quam univel'sa[e 1'ei p.] inleritus, llIue redeo.Lambini enim adseila conieclura duo, quae supra seripsi,enuntiata in hoc ul1um oporlel consociari: - non qua munus

illud defugerem; sed in ßCt causa, in qua nullus esset olYli­

num, nullus aperlns privalorlUlt dolor - bono1"luu (lutem

esset aliquis sed helJes ut solet - cl ut ipse sensissem, mul­

titudo et i11fimlls quisque prapensus in alteram partem, multi

mutationis ,'erum cupidi, dixi ipsi me nihil suscepturum sine

praesidio et sine peCltuia, Quo faclo cl esset conillnclivomodo cur Cicero poslleril plane inlellegitlu' cl quam non ne­cesse sit quod vulgahatlll' sensissem in sensi vel sensi esset

cum Lamhino Orelliove lHutari, quandoquilJem Iota hacc sen­tentia tamquam SUlIllllll sennonis eum Pompeio habiti , CUIll

Capuam Cicero u se l'eiccit, ud subsequens dicendi verbum re­fertur, Non minus pcrversa video rulione in epislula ad TirollemXVI 11,2 halle [lcriodurll illlerpungi: Anlonius quidem noste,'

et Q, Cassius nulla -vi expulsi ad Caesarem cum Cudone

profecti sunt, 3: Poslea quum senalus consulibus, praeloribus,

t1'ibunis pt. et nobis qui pro coss. slUnus, negotiu1n dedemt,

ut CU1'(l1'enWS ne guid ,'es 17U/Jliea detrimenti cape1'et, nunquam

mai01'c in pericuto civiLas fnit; nunquam improbi eives Itabue­

runt paratiorem dueem, Quasi tum demulII in periculo ver­sari res publica cl pal'alum impl'Obi ducem habere coepissenlcum ad extremllrn iIIud alque ullimulll senfltus consullum de­

censum est. Numquis dubitabil quill distillguenda ea verbain hune modulll sint: Anlonius quidem nostel' et Q, Cassius

nullct vi expulsi ad Caesal'em cum Curione profecti sunt,

posteaqu,am senetlus consulibus - negotium dedemt, ut cura-

Co nie () t a n e a () J' il je a. 593

,'emus ne qaid 1'es publica detrimellti capet·et. NUlIquammaiOl'e in periculo civilas ruit ? Nllm posleaqulltn iIludscnllluscOIlSUUUtrl perscriplulIl l:'st a, d. VII. ld, lall., profu­gisse slalim cx urbc tribunos pI. oum alii turn Caesa( b. c. I 5mClIlol'iae prodidit. Subscribam llondum olllnino. ut pUIo,cmendala haec verba ad AU. Vii 7, 3; Ego, q!tolliam J/Il.Nmws lamtarias compilalieius dies esl, 11010 co (lic in Alba_l1wn vellire, ne lIlo1estus silTl {amiliae, Yeniam 111, Nonasigilul'; illfie ad l/f'bem pridie Nonas, Pl'oxilllc ud voruln Lam­binus aceessil, qui CUIIl sim absit a Mcdiceo, ne flloleslllsfal1liliae veniam coniunxit. Sed vereol' equidcllI ne vel ,Ul'­hanilas semlOnis quam IlC in epistulis qllidcm Cicero umqullmdereliquit vel qua hie utilUl' bl'cvilas nOll paHalur ilcl'alumiIIud in COdClll cnunlinlo \'tmicndi vocallUlum. Qua da ClltlSSaconieclunun hane propono: nolo eo die in Alban/lm, ne 11/0­

lesll/s fmniliae vcniam, qUl1m co adiuvllri oxislimo quoll inNlediceo no omiUilur. Elcnim halle Jl!ll'liculam I1dscliplumad l/),},itl/uv cxplallandalll a lilJrario venire verbum videlm'expulisse.

Fincm iam panula huie oVlrcil',uuH ita faciam ul aßosio inullclum posleriorumque ellitorum socordia conlinull­lum et quasi corroboralum anorem redarguam. Negat inIiIteris ad C. MarceUuIU Lcnlulmnque consules dHlis VIIl12 A 2110mpeius posse se subsidio il'e Corfiniulll Domilio, quoll his dua­bus legionibus non pllto esse commitlenduln 1It illilo ducanlllr;cx quilJUS (amen non amplius Xl V co/wrfes coulmhel'e potui;quas B"U1U.lisiw1l IJraesidiu1ll misi: nequc Camtsium sille pme­sidio, dum ltbessem, 11utavi esse dimillendum. da

dunbus illig IegionilJUs qUllC 11ar lhid llelli simulaliollo ,abdudaa

o CaeSlll'C cL invidiosc rell:nhUJ cas!l'll circuilI Lucerialll h<1­bellant: cognominlllos HufcH! essc Appianas, non AUianlls(VII 15, a cl 20, 1) disccl'c Ol'cHius I<lolziusquc 1I0n ll1ulloIl1borc a Gracvio polucrunl. E quibus legionibus non 1I1llpliusXIV cobol'les se cocgissc cl rcpolil in hac ad cOllsules cpi­slulll part• .3 et Domilio· 12 C 2 scl'ibit, Dcillccps varO (lUlle

ID/uf, f. !Jl~iM. 9/, \J, Xlii. 38

594 Co 11 i e c la 11 Ca er it i ca.

insccunlur quas BI'undÜiwn IJl'acsidium misi. commcndllla aBosio 'priseos suos' SCCUtO, cis vilium quoll in his '-erbisinest tarn lIIale dissimulallll' qUllm parielis fiSSUl'll calcaria/r'uIlissalione, Nalll pl'imulII fac iIIas cohol'les iam lum missnsBrundisium Illntamquc Magni ('nisse (trrrQuTljr'1nt'(.J.I' ul nmnesquas secum Illlhellal copias a sc dimillel'ct: num sana esseimperator mellle en:derclllr, si in Samnium il'l'tlenle adver­sario qllolcunquc Lueeriac praeslo sibi esscn! mlliles Bnm­disillm misissc sc dixisset pl'aesidium? Acccilit quoll cLilllnlum cohorlcs ilIllu {'fan! ad Luccl'iam cl laulum auesl III

poslea Pompcius pl'aemiSCl'il eas Bntndisium ul expedHusipsc anlceesserit (VllI 9, 4), Ncqne hoc ipso hlluporc exduabus ilIis legionibus profeclac IHI ßnmuisiulll cranl nisiduae eohorles dllclae a sucero Pompei Scipionc (Vii[ 3, 7),

Deniquc fruslra raliollem cl IH;ccssilalclll quaesiveritis quaultima verba neqlle dimillewlum colligcnlur cum sllpcriorihlls,

lam "erO haec qualis !'neri! inlcllcgclis cpisl.ula Pompci ad

I>omHiullI 12 C 2 collala 'ncque ex omnibus opphlis eOlllra­here (;xpedit, uc recepluUl amiU'lI11. 1I n qu e nonamplius XIV cohorl!~s Lucel'iam Vnde cl 1'cc!e poslcontralterc IJotui legi in JHcdieeo guoel parliculam cl ex ]1aeparlicuh~ ncque - dimiltcnd1l1n pendcl'c conclullilur, 111 haneIiompcillS scnlenliam expresseri! 'e XX eohorlilms non alllpliusXIV polui conlrahere quonil1m rcliquus VI purlim inm prne·misi ßl'undisium pl1l'tim 1iI11ncn~ Cmmsii volul'. Haquo ,'crall!iudicabilis !\iodice! lilJri scriplul'am, lIlüdo Incunam viderilissignlUelll'i: ex quibus ((lInen 7lon XH' cohortes COIl­

tm/wre polui., quod • • • • • • Bl'lmdisiltllt misi IWqllC Cmw­

siwn sine dU/n abessem dimitlelldml! lJulaci, lIbiqUl.lC intefciderun! lerlin huius hIld episl.ula vobis suppedi­labit part. 7 'BrUlHlisiuill Scipiollcm olim duahus cohortibllsprucmiscl'lll'. Simulljuc tligitis si lubel licol cOmpUI\ll'C, Cn­nusii Pompcium col1oGlllas cohorles halJUisso qualluol',

5.In lcr!io Ciccl'onis de 1'0 puhlica Iibl'o 5, 9 verba quae

COI1 i e eta n e a eri t i c ll. 5\}5

Non i u s p.263 scrvavit Mai lldsumplo supplemcnlo sie solentscribi: Neque ego hercle ca: mea animi sCllfenlirt loqu(11', sedJut Ca1'lwadi ,'cspomlealis , saepc oplimas causas il/gellii

calumnirt llldificari solcf. Ilhilus cnilll susccplo improbilatisconlra illsliliam palroeinio unlcquam rdone coepit quae celebriolim hac de re dispuialiollo Carneadcs disscrucrnl, 'purgatse pl'llccipuc, ue llace ipsc scnlire crcdcl'clllr'. CUillS silll­plicilali scnlcnliac rl'pugnut audicntium ul Cllrllcadi rcspol1­dennt invHalio, cum prncscrtilll lle addallll' quidcm ul tmll­

qltam Car1/ßadi ,'cspondeatis. Vcrum sllblala Olunis offcnsiocI'il si eam scl'irlllralll quam C Vlllicanis '1unUnor Nonii codi­cibllS filahls enolHvit prohavcl'ilis, ut fCI'U haec Philus prae­monue!'il: Negllc bane: tamqllam meam oratiollcm t)Os volo

accipm'c, sed] ut Cil1'lIcculis t'espolldelltls, Rcspondeafis :mlemradle inlt!llegilm' esse llalum c Carncadi rormn qua g'cncli­VUUI casum Cicero exilIIerat, dalinun signilicari IilmH'ii opi­IUlbanllll', Novum aulcln hoc l1ltuli ul'gumentum, quanto0llCi'c opll1llllum sit in lll11gna pennria subsidiormn quihusNonii emelldator Ull1!UI', ul in publico proponanilll' non 0011­

lemnendllc memoriac librorum Vllticanonlln.Eiusdem Nonii p. 3!\8 haec hnbctis:' 'SAl\:lIVl\l est Ic­

slt'um, Lnciiius SalyranliTl !ib, XIII: ct non paupcl'iliac SamiocU/'toque caiino, 1\'1. Tullius de He pub!ica !ib. IlI: cl ncmpaupel'uJi oralio, cl in !ib. VI: Laeli, quam omncs habe­mus in manibus, quam sim]Juia IJonli{iclIm diis immorialiblls

gl'ala sint Samiaeqllae, fit Iti scribit, cappudiucs'. Vbi concxafnisse O1'olio LaeH V(~ferüs dnilum pcrspexcl'c, flllUS non fu­gerat Tulli! 110 nal, 11, 1II 17 lestimoniulll 'docebo meliol'llme didicisse de colendis dis immorlalibus iure ponlilicio (,t

more maioruill, cnpcdulIculis is quas Numa llobis I'(~lirluit,

de quilms in i!ia Ilul'cola oratiulIcula dieit Laotius, q:ll1mralionilJus Stoiconlln' (d, Meyeri oral. Hom, fragm. '[}, 171).ltnqulJ exlat ori1tio Laelii Illnins conieeit üdilorcsfjllc lihro­I'tun de 1'0 publica Cicerollis VI 2 sCl'iPSCl'lIlIt Omtio ca;slatLaelii. EI OSl1nnllS quidem Hgi in Nonianis i1!is sihi persllllsi

596 Co nie e tanea ed tien.

'dc duobus Cieeronis Iods dh'crsis, in vulgala sCl'iptura con­rusis; prioris verbo integra nOI1 esse neque integriorem aHc­l'Um locum posse haberi'. Eiusque nescio an seeulus iudieiumInolzius sie verba Ciecl'onis dil'cmilOratio exstaf Laelii, quamomnes habemus in rnanibus, . . . . . . quall~ simpuvict lJonli~

ficum dis immo,'laliblls gra(a sinl Samiaequc, ui ibi scribit,capedines. VIt'umquc autem ego aberrasse a vero exislimoquin raclam scrilmc errore non vidcl'unt OU1Hul.{(1) cl fUm

paupcritiae cL et non lJaupcr llii. Quam Gcrlachius si cogno­visseL, Lucilianum versum noluissel hUlle cogilol'c Ei non

1Ja,uper ita ut Samio curtoquc catiuo, vcrum seripsisscl ClHnCorpelo Ei non p(wper ?tU Samio curfoque caflilo. QuoniamigiLur evanuiL prior islc !ocus, ([uippe cuius alleram pflrlcmpertinere ml Lucilium, allcram all iosefjllcnlia verba paleat,forsillln quispium dixeril duo fluidem c Tullianis 'de rc publicalibris tertio ct sexlo Nonilllll tcslimonia pl'otulisse, all efllmvcro in codicibus lolum pel'iisse, Quod nobis aHler videlur:ni mirum lib. IlJ cl lib. VI paritcr ac lJau]Jcl'ilie cl paulJer'ttti IkHf)j'~arpf)I;/1EI'a iudieanles, cui opinioni Volicaulls unusfavcl pro lib. VI cx!lihells lib, JIf, poslquam clIm ilcralaperpel'8m Lucllialli VCI'SllS penlhelllimerc oratio coaluit, insc­ruissc cl in Iibl'ariulII al'bitramur. IdcofJue ad Nonii nuclol'i­talern lanlum modo haee rcfclTi yolullius: 'Lucilius Salir:lI'umlib. XIIlI: cl nmz paupcl' uti Samio clwfoquc calino. l'tl. Tul­lius de re publica lib. VI: aralio Laeli, qumn olimes habemusin manibus 1 quwn simpuiet ponli[icurn dis illwwrtalibus gralasint' eqs. Num omisisse nnte oralio gl'llInmnticum docet autaHud vocllbulum Ciccl'onis quis mil'flbillll', qlli "cl Un[llll isliuscompilnlionis paginam ocuJis percucurrcl'iL?

Elcnim emu Nonio qui companll'i rosset levilalc cl slu­pitlitale, I1cquc anliquilns l1equc fccunda infaceliowm infacclorare hominulll 110511'a aeh:s ullum gl'amlllalicum luli!. Eccelibi (IllRe de mel'elrice cl prostiblilo p. 423 trndidit: 'InleI'J\1ENETRICEM el PHOSTIßVLVl\I hou intcrest: mCl1etrixhOllcslioris loci esl cl quncstus. Nam mCllell'iccs a manendo

C 0 nie c t an e a er i li C ll. 597

dielae sunt I fJIlOd COpilllll sui lanlummodo Hoclu fncerenl ,Jl r 0 S (, i hu Ja, quod anle slabulnlll sielli quaeslus diurni clIloclurni causa', Quac, malulTI , isla menelrix? quae esl? ill­quies, Eadem, pUlo, ac mcrelrix: 01 scripsero ediloresmeret,.icem, rneretrix I meretriccs a merendo, Fae Ha No­nium scripsisse: ecquid lum minus vccors habebitur? Vel'ummihi luendam esse librorum mcmoriam, cOllslal, quamquam ctp. a,1j a merendo merccnnarios cl merclrices dic! ait et ipsamillam expositioncm sie conclullit: 'Plaulus in Cislelh~ria ma­nifestissime discrevit: inlro ObOllflllZ merell'icem adslare invia solam, ]Jroslibulc~ saue est', hoc est - inll'o abibo, Nammeretl'icem adstetl'e in via solam, prosli(mli sone esf, - 'Talisisle meus stupor', Quod in mell10riam vellem LachmannusI'cduxissct cum fiel Lucrelillm p. 2'27 composilis dius inie1'diustl1ldilts perdius adverlJiis proditls Varronis dilferl'c sCl'iberel,118m accedit IJ1'Odius c~se iUuc prodcedil amplius, Legitllr enimhoc vocabulum apurl NOllium [J. 47: 'PRODIVS diclum inle­rius, Iongins a prodeul1do fluasi POITO eundo. Vnrro Virguladivin8: p1'imum venU in urbem alqu,e intra 1JlU1'OS; deindcaccedit pl'odi1ts (tlque introit domum id est inh'u privalosmuros'. Al errasse NOl1iutll, nf p. 530 cleillSUpel' aflvcrbiumcx Sallllsli Ilislol'iis per errorcllI enolavit (er. ({rilzillSSall. hist. fragm. p. 10 I), milli "cd similills vidctur quamVarronem analogiam deSnruisse el communcm sermonis usum,quo duce sCl'iberc accedll I'ROPIVS debcbar, quod potest inaliquo excmplari depravalurn in I'RODIVS fuisse, Ex re aulemquonmdam hominum esse consen ut moncam ne specie fal­lantur numerorum qui in verbis illis eOlllparenl tlcvc trochaicllmrersum concnlur in hune lI10dum constituel'c: - pl'im111n venitIntra tnltr'OS, deiltde w:cedit propius atque intro it dom um.Quam numerorum conlemplioncm meam, ut hodie Va1'l'onia­lIarurn reliquiae saillrarum plerumfjllc iudicantur, ~HJ)~«~(1En.ti

'Cl~ p.iiUQV .~ 'l/lujaHw: sed ego <lum Clll1a Vm'ilas adstet,Momo l1usqllam saUs facere studcbo.

598 Coniectanea cril.ica.

(i.

Dellli vocalJUlulO cnm modo iusscdm c lexicis Lalini~,

uL damnum l'esal'dalH, aliud mc par est lldtll~l'e. Oblincl'cllulcm llccl'evi cL lexicogl'llphol'uHl ab impclu Yindical'c, ulquod opUmi auclorcs LalinHnlis usurpavcrint, dis c r i bell d i\'ocalmlom. Ferc HoHus in lihris mllnl! scrip!is el'1'ol' rl'c­qucnliol' rcperilor qmllll de cl di syllabarum pCl'Illullllio, quafaclum est ut non nulla verba, vrlut destriu[fere ensem, per(le all per di effcl'enda essen! ud hanc USQU0 Ilclalclll duiJi­tarelul'. Gl'aviorcsquc ca 1'c difliCllllalcs pal'lllJlur quot! illquibusdmn iam anliquilus Ull'aqllc syllaba utelHllllul', velulderigere cl dil'igel'e t,imn vcl nnllo vcl Ha sublili discrilllincdicebant, ut nul/mn crcdere pracstct quam definiendo cl audcfinitionem excmplis acconlmodandis tcmpus pCl'dcro et ope­nlln. VCl'llln plurimn, eum apud veleres Romanos prout autclc aut €Li sCl'ibcbllnL longe ulilull vim 113lmisscnL, ingruenlcderrlllm ineulLae oralionis barlHlrin conrundcbunllll', poslquumcL desiverunL iudicare quid intcr hnnc ct ilIam (ll'aeposilio­lIem dilfclTcl, cL oris l'llslicHale qUflln inscriptiones llI11ximamfllissc tesl:mlm' c cl i S(l110S miscel'c coeperunt. Quaproplcrcodices noslri, qui quarli et (jllinli sacculorum Ol'thogl'flphiulHscqui solent, llliranllulIl non est quoll saepissimc ubi discri­betldi noliono opusesl, prac se fcnmt describcre. Enimveromul!ull1 inler se iala dislallL longeql1c sunt diversa, quoniamdescriberc dicitlll' qui cxscrilJit aH{luiri lluL fOl'mall1 cuiusuamrei r.dumbrat, tliscribCl'fl aulcm qui lolllll1 rem in singulasparles scribiL "cl sOl'ibendo aliquid distl'ibuit. Alque dcfinilioIH1CC cL disiunc!io duorum vcrbomm ('um nOll solmn nalura.10m dc c~'di prncposilionum potestatem consequalul' sct! n:l'­tissimls etiamexcmplis possit sillbiliri, non fac!ul'lls opel'lwprclium "illere!' si conlrariac scnlenliae qui homines qunssuggesscl'lllt nlliunculas perscl'illcl'cm.

In inscriptioniblls discril,cr(! verbum !luillqllies me legerememini: in funcIJl'i fIIul'diae laudalionc, quae 0ll111CS tHiOl>l1cquc fl'cerat hCl'cdcs parliliollc filine dala viroquc cCl'la

Conicetllllca crilien, 599

pecunill legala, apud Ol'cllium 4850 'Ill10m discl'iptio jJlll'liunlhaben!' gralulII fitlUllltJUC llnilllum in viros, aequalilaletn inliberos, iusliliam in vl'l'ilule'; logis Serviliae eap, 7 'quci exh(ue) I(ege) in eu[m armUlll CUt vireis leclei erunl, ea nominaomllia in lalmla in albo 111rnmenlo scriplos pall']em il'ihu[m]cognomcn ldhlllimquc disC7'ipfos hahdo'; in erliclo Augusli!In lH/une ductu Vennfrallo (I'lenzen, (428) 'quacquc aqufl inoppidum Vcnafranol'llm i1, fluH, ducilur, cam aquam disll'i­buere, discdbere nmdllndi flWSll IHlt ci rci vcelignl inponcre,cOllstituerc Hviro Hviris - ius poleslrdlllllvc esse placel, dmnne ('a aqua (Julle ila distl'ibula, disr.ripht dCVl~ qua Ha decrc­lum eriL, alHct' qllam lislulis plnmbeis lI(um) l(llXllt} ab ri"op(cdibus) L ducalur'; Thoriae kgis cnp.34 'quantum ci qucieortlm agnun emit, pJcquniac adsignntuil1 disaiptllll~ adsignl1­IlllllVO in Inbll!eis publiceis es! ol'il\'[\', lanlam pCfjll]niam po­pulo - inl ferre dl'bclo', Quibus cxemplis cl exlilissc olimdiscrilmre vocalmllllll evidcnlius cOllrgni!Uf ({Harn nulis Tironisin quihns p, X cl XI dÜcribit 01. discripsit II dcsc1'ibit ct

(lescrip,~it dislingHunllll", ct inl.elleGllIs tllllbilulIl Iluanlum Illl­buerit cognoscilllf; 118m principalern illam significalionmn'scribemlo diviuerc' pnlescere iam ridelis lllque dilnlari inIwne 'discrihcndo adsiguare', ut conslrui possit clIm dalivo,

De rc puhlicu H 2'2, ::lD Cicero ulti ScrviulH populumnarravit dis I f i bu iss c in qllinrllte dllsses scniuresque aiuniorilms d i v i s iss C cllsquc Ho dis pa I' ass e ul sum'agiain Incuplelium pOlc5lalc CSSCllt, haee t:olllinUlll '(junc dise1'ilJliosi essel ignoln "ohis, eX[lliclIrelur a IllC', Atque hac ratiOlleinlellegilUl' cur I 46, 70 'lIulllllll clllnium refuUI. publicarlllllant cOllstiluliollC aut discripli01w nut f!isciplilln conferendlllnl~!"SC' rum Homllllll scripscril, AI. illSeilc 11 8, 14 legilur:HO!lllllllS populum 'in Il'ilJus Iris elll'iasljue Iriginla dcscl'ipse­rat' cl 'ea 'ralio sie erant dcscripla vivo' {;l 11 9, Iü: Ho­mulus 'lHlbuit pleUeln in elienlelas jll'incipum dcseriplam';consenlaneum enim est discripseral discripla discl'iptam logi,

Ycm est oe legibus 1II 2, 7 nwliOfulll codieul11 meUlo-

600 Conieclanea eriliea.

ria: ccnsorcs 'populi partes in lrihus discrilmnlo', quam nondecebat Bl.lldum repudial'e, decebaL Feldhuegdi imperiliam.Is adfirmat esse <similem corrupLelam in melioribus disCl'iptiollßpro desCl'iptione JII SI 12', nlli lemperaliol1cm rei publicllClUarens !legat emd Jloluisse 'nisi laU descripLione magislra­luum'. Sed cum inlellegenda sit partilio imperii cl iuris aepoteslotis distribulioquc magislraluum per puhlica Illunera,ct J\'Iarcus oporlet dixcrit diSGI'iplione ct non ßlullo post Alli­ens 'dispules qUiUlls e1c cl.lusis maxime placent isla disCl'ilJtio'cL paullo anLo Qllinills 'quam brevi, fraler, in conspedu po­sila est a lc omnium magislraillum cliscl'iptio'. SimiliLcrque III2, 5 discriptione magisll'alulim omnem rei publicae modera­Honem con!incri Cicero iudicavit alqne 11 12, 30 'disC1'iptiosacerdotllm nullllln iuslae rcligionis genus praelermitlit; namsunt ad placandos deos alii consliluti, - ad inlerprelandumalii praedicla valulll'. Neo video, legum lalore5 qui populisiussa dici possint dcscl'ibere; i1aque H 5, 11 'qui perniciosaet inillsla populis iussa descl'ipserint' simplex 'scripscl'int'cornmendnl1s ßal<ius sequeodus foret, nisi aptior mullo illmcorrectio discripseriltl in promplu esset: quo accedil I 5, 17'quae composila sunt ct discripta. iura cl iussa populorum'.Porm 1II 3,7: cellsores 'equilum peditumque pl'Olem descri­bunlo' non polesi, loleral'i; polest aut 'perscrihunto', hoc estin lllbulas refcrunto omors militcs , aut discribunlo, hoc estseorsum censento qui equiles quique pediles mililaluri sint.Denique 1II 19, 44 discriplus populus censu, ordinilms, aela­libus opponilur fuse in triuus convocalo.

Pro S,eslio 30, 66 nuper recte ex Parisino Halmius cdi­dU 'cuius ncgolii pllulici cogitari, opillri, fingi curalio poluit,quae non esset allrilJUla alflue discripta?', qui noHem inmarginem rclegasset 137 Parisini et Gernhlacensis testi­moniis probalam scripluhull 'discripti01wm civilalis a maiori­bus nosiris sapicnlissime cOl1slitulam'. I!cul(luc Ciceronisest quod in Verrem V 25, 62 Parisinus pr. m. lradidit fcivi­lalibus pro numero militum pecuniarum summas disc1'ibcre'.

COlliectallca erilica, 601

Debehaut· enim TvJallutium edilol'cs audil'e, non eUlu quidemad Sestianac part l:J6, Venllll ud cpislulam Illissam CassioXII I, 1: uoi cum !l'IGlliccus pl'l1cbeat <immunilaies danlur, pecu­niac maximae diser'ibrmtul", doclus iIIe inlcrprcs hacc adno­lavit 'esl aulem disc1'ibe1'e di\'ersis dislribuCI'o. Sie ep, llib,1 ad Q, rr. (33) Vectigal quod iis aequalifer Sulla discdpse­mt. In Verr. lib. EI ('25,62) Pro 1tnmero mililum, pcmmia­mm smnmas discribere. EI Phil.5 (22) Quonlm botla statimsllis comitibus compotof'ibusque discripsit'. Atque hac ra­Hone, non vereOl' ne ndem augcndo supcriccerim, si pluscentum IOI~OS Cicerollis dfxerim corrigendos esse. LegnsigitUf in ep. ad 'fironem XVIII, 3 'lI11liae region es disc1'i­plae sunt, quam quisque tuereim' ; pro QlIinclio 14,45 <quistandem nobis isla iura lam aequa disCf'ibit?'; in Verrem V11, 27 'prelio, 110n aequalilale iura discdpserat'; pro Cluen.lio 32, 87 'ut quadragenll milia sedecim iudicibus darenllll',non Are;himedcs meHus poluit cliscdIJC1'e'; in Hullulß II 2\1,79:llgrum 'in iugera denn disc1'ibal' cl 31, 85: in agro Stellali'duodena discribit in singulos homines iugera'; II 16, 40'ul'bs cl natura ae silu el disC1'ipfimUl aedilidorum et pulchl'i­ludine inprimis nobilis' ct 35,95 'urbis sallibrilnle, dillc1'iptione,pulchriludine', ubi descriptio quirl vaiellt, non c::Idit in mcaIßintelligenliam; in Calilill8m I 4, 9 'disC1'ipsisti urbis pfll'lcsad incendia'; pro Sulla 18, 62 'discl'iptio lolam per urbcmeaedis alquc ineendiorum COl1stilulll esl'; pro Flaceo 7, t 5'dislribulis partibus lribulim et ccnlurialim, disC1'iptis ordini­bus, classibus, aclatibus'; 14, 32 'in numero' navium cl indiscriptione aequabili smnptus (f - discripsit aulcm pecunialllad Pompei ratiollem, quall ruit nccomlllodala L. Sllllae disc1'i·ptiol/i, qui eUlu in omllCS Asiae civilales pro pOl'lione pecu­

nins discripsisset, illam ralionem in imperando sumplu cl

Pompeius cl FIacclls seculus est' j de «Iomo SUa 5, I~1

't1ecurialos ae discriptos haberes exercilus perdiloruln';t'iO, 129 'senorum omnium vi.calim celcbrabalUl' lola urbedisC1'iptio'; dc seneclute 2, 5 ut secllndum I\fcmmil1nußl

602 COllicoLanen critica.

libnllll Guiliclmus cdi iussiL 'elllu celcrae pllrtcs aetalisbene discriptae sinr; 17, 59 'n quo essenl ilIa dimcnsaHlquc discripta' (JIIJpHl!Etll Mal' OWTa(J(JE!l1 Xenopholl) cl'ego omnia islu Bum dilncllstls; mei sunt offlines I mea di­scriplio. Dt'llSllqUO jJrfIClcreu eXClllpIOl'UIll seges cum in bislibl'is quos leLigimus Imn in philosophicis rheroridsque scri­pliOllihus super esl (IUlll11 fll!lIl'lls si dis plaeeL messor demc­tat. Clli nherrimas Clillfll iIIas cl Cl'cberl'imus spiens relinqui\'olutnus quac in aliorulll scrirlOl'um Ilgris possillL legi. Namnt. M. TlIlIium ila reliquos qlli l,fllino loqui didicerant OIllUCS,

ubkunquc dividendi, disponcndi, dislrilmendi, dllargiendisentcnlia subiccla ernl, non dcscribcre sCII discl'ibere dixisseconlCllllo. Dixit igitur Q, Cicero (le petilionc consulatlls Ü, 20'I'ile ut plano iis omnihus, quos devinc!os lenes, discriplulI!He disposHUIl1 sunm cuiquo IlHll111S siL', Caesar h. c. m 42 :CnCSRI' 'vüclul'ns fl'unwnli fini!imi" civitnlibus disCl'ipsit', Li­vias XXX 37 'decem millia talcnllltn IIrgenli> discripla pell­siuniblls lIcquis in anHOS L, solvel'ont', Suelonius 'I'ibcrii 30,de legcndo vel CXllllo!orando lIlililc 110 legionlllll cl allxilio­rum cliscriplione', Fronlinus Sll'alcgematoll IV pracf. 'quacpnl'um arIe discriptio7li pl'iol'um [lihrol'Um] ad spccicm adli:.... <

gala subici videbanlur'. Ncquc eitlem Frontino dc aqllis 87cL ~18 discri/Jeballl1' discripsitl/ne Vcnarranlllll lnilximcl:didulll

l'cspicicns !luper rcddcre dubilavl'l'anLPochle IIuoqnc discribendi vocahulo ulchanlur. Nam d

in co pocsis gencrc C)uod yuIgflrem sermonem irnilal'i soleI,'rerenLius Phol'mionis V 8, 30 seripsiL 'Argentum rursulIl iuberescl'ilii, rhomlio. - 1'11. Quodnc ego di,~Cl·ipsi. pono illisIfuihus (Ichlli l' (luOt! ßcmbillus !uellll', DOllaltls explical'multis pel' scdplllrum rcddidi, mulUs lledi: u[ aplHI Vil'gi­Jium Diditur hie sltllila 'l'I'Oianfl. pe/' agmina mnrnwr', ct!i1o­res scrv:mmt; cl in diilnscalicis 110CllHIlis Ovidius cuius mcPell'us Binsfcldus IHlmonuit hlllil'ulicoll 92 'DisCl'ipsit sedes"lll'ie nalura profundi Ncc cunclos una voluil cOl1sislcrc pisces' ,complurihusque ftlauilius versihus 'Qui1lfuor in partes eileli

Conieetanca crilicHl, 608

discribitw' orbis', •Ac velut hUllHlna est signis discl'i]Jla figu­ris' (intellegas enim 'divisllS hominis per sidcl'a pm'les'), 'Etccrlis discripla nBellt regionilms aslra', 'Vlque per ingcllHspopulus disct'ibillll' urbes', fit; lH'{IIlC 'rcgnnlnr Iydene co­hOI'Hs' ilIud verbum pCl'hol't'ilit. Ac vulgo quidcm IloraliiGlU'ln. U 13,23 'scdesquc discrctas piorum' edillerc cum Bcnl­

/1310 'qni eas inlerprelalur 'sl'pRrnllls, remo!as n scrlilms clconlagiollu impionJm', discrcvissc opinalus poelarll !amquamsciullclas Oluni cx parte l'l}giones Tarlarum, in quo Aeneusius diccrct, ct Elysium, nbi audienlihus umurls Sappho AI..caousquc caneren!. Qnam lamen opinionem prorsus 110nconvenirc rum menlc Horalii ullimae dune slrophnc cvincunl,quibus slupen~ iIIis carminibus Cerberus, Pl'omellleus, 'J'al1­tnills I Orion srribulllur. In E1ysiisnc campis CerbcruUl la­Iranlcm et si/ionIern Tanlalulll poeln COIlOCllvit? An 'poclieacum licenlia usum finxissc ctiam damnnlos iJoclarulfl in pio­rnm sedibus co/loealorum rantus exaudir!:' Drell ins libi l'e1'­sUlldcbil '? Immo \'oro Jlerperfllll 'soll es di"l;reftIs' Beulteilts dbune flui sequehanlur 1 explieassc iudicandi suot. V('rumt:tiam profcdum ah Horatio dise/'etas esse nego: qui cf!lOnilllll.descriptas llI11ximao audol'ilnlis IilJris confirllllllur, scripsc­rat ipsußI ilIud quoll est in vdustiore Bcrn!msi 'scdesCJucdisCI'iplas pinrum', icl es! varic lllsposilos ('gruppir") piornlllol'dines. Ovidii enhll cl Cicoroni" in Hullnm !I t 6) 40 cl

35, 95 supra scriplll Yl'r!.la liI)i eOlllpal'illlli nppmebit 1 indism'ibelldo qual' iucst spocialolll seribcndi llolioncm apochladeo poluissc lwghgi ul, non tClleret nisi gellulliem digc­rendi. SenlCllliaruUl autem onlo {IUI1l11 nple illm proccdiL:ingressus reguum Proserpinac, cuius primo slalim in­Irollu in{:il!it in Aeacum, diversis sccIibus ac loris disperli­las vidot umbras piol'mn vnrios iniisse C!letus IJuah:s Vcrgi­lius Acn, \'1 642-665 singillulim perseeulus esl. BOI'alinsvel'O relic/uis pl'!1clcrmissis ad Snpphonem aeccllit Alcllcum­que ct cis circumfusam mulliltHlinem. Cehmull probabilemilli \idclm', in Iota hae infcl'Ol'!rm doseriptionc, 1I1 in aliis

604 Conicctanca critica.

carminibus (cf'. Meinellills pl'llef. 11. cd. p. IV), lllbulamanimo poelae ohverslllam t~SSC non dissimilern eis picrul'isquae in vasis Apulis conspiciunlur (cf. Prellerlls myihoI. gr.I p. 519), nisi quorl in Orphei locum Iyricus poera Sappho­l1em cl Alcaeum subsliluit. Nam Cllln aHa tum maxime dell­SUIl1 humeris vOlglls, demillens belua anres, recreali quibllSEumenidum capilli rcdimiuntuf angues I non curans Orionlcones agilare lam vivirlam imaginem effingllllt ut non resdcscriptas a poela mllgis credas {{uam depiclas ah artilicefiguras. Dcnique pielurae si slalucris imitationcm I facillimcqni [Helum sit cxpediveris, ut Tarlareac POClIllC Re terroresiuxla sedes piorum [lonerenlur.

Franciscus Buechclcl·.

644 !J)l lureH cn.

9<91 ber 23erfaffet' auf ben fplilmn ,Seitraunt iiber: 9Jl er I ( i ci)wi r'tl bi e ~ e~ u er~, II (I c9 beln fi ein n er ~ a[b b er (5 cl) ei­ben ~ c ra nß Cwad) feit i ~, b ("11 tt 'lHl lt IJ' er f eua 1 nt an fi ean her 6c9wdttl110 (ber @5cgeibe). (tnbtid) töjl fiefit{! (lud ber 6d}ei'oc 1111'0 brü~t' fOßlcici).

Dr, <f. :) cff etl.

A d den du 11I.

1'. 60;) quoll lIol'Qtiurn scripsisso dixi (li,lcripletS, idem Gruquiuslliaudinios cluos hallUissc tesla!us scrvari volui!, I'. 582 nlISqUll!t~ '/xionis,'otali~ slIrflamitlft/ulflllb 1ll1ll11mte amico ill seme! corri::o: onm praetel'SeneclIm Augusills 'qlloltidiaUll serlllone quaellam fre'I11CJllius ci uoia~

hili hH' lJSlIl'pare' soliius iIIo vocabulo similiiel' usus esl. cum .11IIc­l'iulU, cui 'lanli! Cl'a! nlocilas onltioni';,HI "iliHm fiore!', f!leete dicerdessc sufihllHillandum.

I', ß,

t) ru Cf fe l) f t r.

(15, ,}jG ß. f llc~ 11 i (1) 1 rc d) 1 fih: I' cd) I6. GI8 lJl~lc lIc~ Illlt'alHU 11 iJ au