Überblicksvorlesung Römische Literatur II Dichtung WS 2014/15 · Octavius -> Augustus 63.v-14.n....

Post on 25-Aug-2019

212 views 0 download

transcript

Überblicksvorlesung

Römische Literatur II

Dichtung WS 2014/15

Dieses Matrial darf zum Nacharbeiten

und Vertiefen genutzt werden.

Copyright: PD Dr. Bianca Schröder

In den Folien finden sich

allerdings nur grobe

Stichworte, die den

weitergehenden

Ausführungen in der

Vorlesung zugrunde

liegen!

2

Pla

utu

s

Ter

enz

Ovi

d

Ver

gil

Hor

az

Liv

ius

A

nd

ron

icu

s

Naev

ius

En

niu

s

Cato

Catu

ll

Lu

kre

z

Cic

ero

Caes

ar

Sall

ust

Nep

os

Varr

o

Pro

perz

Tib

ull

Liv

ius

Lu

can

Pet

ron

Sen

eca

Per

siu

s

Sta

tiu

s

Sil

ius

Ita

licu

s

Mart

ial

Juve

nal

Taci

tus

Qu

inti

lian

Jün

ger

er

Pli

niu

s

Ält

erer

P

lin

ius

Apu

leiu

s

Au

lus

Gel

liu

s

Lu

cili

us

Pom

peiu

s T

rog

us

Vit

ruv

Man

iliu

s

Ph

aed

rus

Balb

us

Su

eton

Gaiu

s

Ek

keh

art

Otl

oh v

on

St.

Em

mer

ich

Hro

tsvi

t

Ru

odli

eb

Ott

o vo

n

Fre

isin

g

Carm

ina

Bu

ran

a

Alb

ertu

s M

ag

nu

s

Ratp

ert

De

Karo

lo r

ege

et L

eon

e pa

pa

Lu

du

s d

e A

nte

chri

sto

Walt

hari

us

Vis

io

Tn

ug

ald

i

Ges

ta

Apo

llon

ii

3

LATEIN

Sprache,

Sprachwissen

Weltwissen:

Geschichte

Politik

Alltagsleben

Literatur:

Gattungen,

Traditionen

200 v. Chr. 100 n. Chr.

753

Troja

1. Trojanischer Krieg

U. Huttner,

Römische Antike (2008, UTB)

6

verbindendes Schwerpunktthema:

Menschen und Götter

privater Kult, Staatskult

Mythos

philos. Reflexionen

theologia tripartita (Varro)

7

... Latium ... Süditalien (Magna Graecia) ...

264-241 (1.) pun. Krieg

240 Ludi Romani

Livius Andronícus

218-202: 2. pun. Krieg (Hannibal)

erhaltene Komödien

Plautus (um 200 v.) 20 erhalten

8

www.bj-schroeder.de

„Materialien“ zur Vorlesung

9

Plautus, Aulularia (olla, aula = Topf)

Ne quis miretur qui sim, paucis eloquar.

ego Lar sum familiaris ex hac familia

11

Ne quis miretur qui sim, paucis eloquar.

ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me aspexistis. hanc domum

iam multos annos est cum possideo et colo

patri avoque iam huius qui nunc hic habet.

12

sed mi avos huius obsecrans concredidit

thensaurum auri clam omnis: in medio foco

defodit, venerans me ut id servarem sibi.

13

is quoniam moritur—ita avido ingenio fuit

numquam indicare id filio voluit suo,

inopemque optavit potius eum relinquere,

quam eum thensaurum commonstraret filio;

14

agri reliquit ei non magnum modum,

quo cum labore magno et misere viveret.

ubi is obiit mortem qui mihi id aurum credidit,

coepi observare, ecqui maiorem filius

mihi honorem haberet quam eius habuisset

pater.

15

atque ille vero minus minusque impendio

curare minusque me impertire honoribus.

item a me contra factum est, nam item obiit

diem.

16

is ex se hunc reliquit qui hic nunc habitat filium

pariter moratum ut pater avosque huius fuit.

17

huic filia una est. ea mihi cottidie

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat,

dat mihi coronas. eius honoris gratia

feci, thensaurum ut hic reperiret Euclio,

quo illam facilius nuptum, si vellet, daret.

18

nam eam compressit de summo adulescens

loco.

is scit adulescens quae sit quam compresserit,

illa illum nescit, neque compressam autem

pater.

19

eam ego hodie faciam ut hic senex de

proxumo

sibi uxorem poscat. id ea faciam gratia,

quo ille eam facilius ducat qui compresserat.

20

et hic qui poscet eam sibi uxorem senex,

is adulescentis illius est avonculus,

qui illam stupravit noctu, Cereris vigiliis.

21

sed hic senex iam clamat intus ut solet.

anum foras extrudit, ne sit conscia.

credo aurum inspicere volt, ne subreptum

siet.

22

218-202: 2. pun. Krieg (Hannibal)

erhaltene Komödien

Plautus (um 200 v.) 20 erhalten

Terenz (um 160 v.) 6 erhalten

23

erhaltene Tragödien

Seneca (1. Jh. n. †65)

24

218-202: 2. pun. Krieg (Hannibal)

erhaltene Komödien

Plautus (um 200 v.) 20 erhalten

Terenz (um 160 v.) 6 erhalten

149-146: 3. pun. Krieg

Cato: 234-149

erhalten: de agri cultura

25

„späte Republik“ Bürgerkriege

Marius, Sulla

106-43 Cicero 106-48 Pompeius

100-44 Caesar

26

Prosa: Cicero Caesar

Sallust

Nepos

Varro

Dichtung: Catull

Lukrez

27

Catull (ca. 84-54)

116 carmina (minora et maiora)

- Metrik

- Themen

- Tonfall

28

Lukrez

Lehrgedicht: De natura deorum

Epikur

Angst vor dem Tod, Angst vor den Göttern

29

sog. „Triumvirat“ Caesar, Pompeius, Crassus

49/48 Caesar <-> Pompeius

48 Pharsalos

Pompeius in Ägypten ermordet

Caesar siegt weiter über die Pompeianer

30

Octavius -> Augustus 63.v-14.n.

44 Ermordung Caesars adoptiert seinen Großneffen:

Gaius Iulius Caesar Octavianus

31.v. bei Actium Sieg über Antonius und Kleopatra

27 v. Augustus

31

Prosa: Livius (142 Bücher...)

Vitruv

Dichtung: Vergil 70-19v.

Horaz

Properz

Tibull

Ovid 43-17/18n.

Vergil (70– 19 v.) Bukolika / Eklogae Georgica Aeneis

Horaz (65 – 8 v.) Epoden Satiren / Sermones Oden / Carmina Epistulae Ars poetica Carmen saeculare (17v.)

„Ich“

Vergil (70– 19 v.) Aeneis

35

Liebeselegie:

Properz: Werke zwischen 29 und 15 v.

Tibull: ca. 59/54-19/17 v.

Ovid: 43-17/18n.

36

Ovid (43v. – 17/18n.

Amores

Heroides

Ars Amatoria

Remedia Amoris

Metamorphosen

Fasti

Tristia

Epistulae ex Ponto

37

38

Octavius / Octavian / Augustus (63v.-14 n.)

Augustus (27v.-14 n.)

Tiberius (14-37)

Caius „Caligula“ (37-41)

Claudius (41-54)

Nero (54-68)

„vier Kaiser“ 68/69: Galba, Otho, Vitellius,

Vespasian (69-79)

Titus (79-81)

Domitian (81-96)

Nerva (96-98)

Trajan (98-117)

39

Seneca d.J. (ca. 4v. bis 65 n.Chr.)

Neros Erzieher

Briefe

Consolationes

De vita beata, De providentia, de ira etc.

naturales quaestiones

Apocolocyntosis

Tragödien

40

Tragödien

Medea, Phaedra, Oedipus,

Agamemnon etc.

• Affekte: furor, ira

• Streitgespräche

• Grausames / Gruseliges

Lukan Neffe Senecas † 65 Pharsalia / De bello civili

Statius, 2.Hälfte 1. Jh.n.

Thebais, Achilleis

Silius Italicus cos. 68 (!)

Punica

Valerius Flaccus widmet Vespasian

Argonautica

42

Martial (ca. 40 n.- ca. 104)

Plinius d.J. zitiert in einem Brief ein Epigramm

von Martial, nach dessen Tod

Epigramme

•1 Buch zur Einweihung des Amphitheatrum

Flavium i.J. 80 („colossus“)

• 14 Epigrammbücher

43