Post on 06-Aug-2019
transcript
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Nährstoffmangelsymtome an den wichtigsten Gemüsearten und
Zierpflanzen
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Was immer der Vater einer
Krankheit gewesen ist –
die Mutter war eine
schlechte Ernährung !‐
altes chinesisches Sprichwort
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Ursachen der Nährstoffunterversorgung
Mangel im Boden/ Erden/ Substrat:• Tatsächlicher Mangel
Störungen der Aufnahme aus dem Boden/Erden/Substrat:• Relativer Mangel
Unzureichender Transport innerhalb der Pflanzen:• Immer vorhanden
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Das Auftreten von Nährstoffmangel‐symptome wird beeinflusst von…
Ertrag,
Empfindlichkeit der Kultur,
pH – Wert des Bodens / Substrat,
Wechselbeziehung zwischen den Nährstoffen,
Wetterbedingungen
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Empfindlichkeit der Kulturen
Kultur P K Ca Mg B Mn Fe Zn Cu Mo
Spargel Auberginen Kohlarten Karotten Kürbisgewächse Lauch/Zwiebeln Salat Kartoffeln Erdbeeren RettichZuckermais Tomaten
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Stickstoff
Phosphor
Kalium
Schwefel
Calcium
Magnesium
EisenMangan
Bor
Kupfer/Zink
Molybdän
4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0
pH‐Wert und Verfügbarkeit der Nährstoffe
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Mangan (Mn)
Magnesium (Mg)
Calcium (Ca)
Kupfer (Cu)
Zink (Zn)
Molybdän (Mo)
Stickstoff (N)
Phosphor (P)
Kalium (K)
Eisen (Fe)
Bor (B)
Legende
A B
A B
A B
fördert
hemmt
gegenseitige Förderung
oder Hemmung
Mg
P N
K CaSchwefel (S)
Die Wechselbeziehung der Nährstoffe
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Ein Temperaturabfall von 21°C auf 13°C reduziert die Phosphorverfügbarkeit um fast 70%!
2118
1613
100%
73%
43%31%
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
0,90
1,00
Verf
ügba
rkei
t (%
)
Bodentemperatur (o C)
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Nährstoffmängel
Die in diesem Vortrag verwendeten Bilder entstammen entweder dem visuplant der Thüringer Landesanstalt für Landwirtschaft oder
sind der Ernesto ‐ CD Zierpflanzen entnommen von der FH Weihenstephan (Institut für Bodenkunde und Pflanzenernährung)
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel
Wichtig für:NährstoffaufnahmeEnergietransportZellteilungNukleinsäureaufbauEiweißsyntheseBausstein der Zellmembranen (Phospholipide)Kohlenhydratstoffwechsel
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel
Verstärkt durch:saure oder stark alkalische Böden / Erden / Substrategeringer HumusgehaltKälte oder NässeKulturen mit schlecht entwickeltemWurzelsystemhohe Eisen‐ bzw. Aluminiumgehalte
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel an Saintpaulia ionantha
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel an Euphorbia pulcherrina
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel an Begonia elatior
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel an Primula vulgaris
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel in Blumenkohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Phosphormangel in Tomate
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel
Wichtig für:
Stabilisierung der Zellwände und Zellmembranen
korrektes funktionieren der Zellmembranen
Membranpermeabilität
(selektiver Stoffdurchlass)
Zellteilung und Zellstreckung
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Verstärkt durch:
Niedrigen pH – Wert der Böden / Erden /
Substrate
hohe Natriumgehalte
Antagonismus mit Ammonium, Kalium,
Magnesium
starkes Triebwachstum
Calciummangel
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel an Euphorbia pulcherrina
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel an Saintpaulia ionantha
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel an Chrisanthemen
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel in Blumenkohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel in Salat
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Calciummangel in Spargel
Foto: Petra Bloom
Uni Hannover
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Schwefelmangel
Wichtig für:Eiweißaufbau ‐ Aminosäuren (Thiamine), Coenzym A, Vitamine (Biotin)N‐ Regulierung innerhalb der Pflanzebeteiligt über viele Verbindungen am Atmungsstoffwechsel
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Verstärkt durch:
niedriger pH‐Wert der Böden / Erden/
Substrate
geringer Humusgehalt
schlecht durchlüftete Böden/ Erden / Substrate
Staunässe
Schwefelmangel
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Schwefelmmangel an Kapuzinerkresse
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Schwefelmangel in Kohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Schwefelmangel in Wirsing
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel
Wichtig für:
Blütenqualität und Fruchtansatz,
die Frosttoleranz der Blüten,
den Zellwandaufbau,
das Pollenschlauchwachstum und die
Pollenkeimungsrate,
Zellteilung
Teil von Enzymen (Wuchsstoffe)
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel
Verstärkt durch:
hoher pH‐Wert der Böden / Erden / Substrate
sandige Böden,
hohe Stickstoffdüngung,
Trockenheit und bei Nässe
(ungleichmäßige Bewässerung)
Kälte
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel an Euphorbia pulcherrina
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel an Begonia elatior
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel an Cyclamen persicum
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel an Cyclamen persicum
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel an Chrysantheme
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel in Blumenkohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel in Blumenkohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Bormangel in Salat
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel
Wichtig für:
Aktivierung zahlreicher Enzymprozesse
Chlorophyllaufbau (Photosynthese)
Eiweißsynthese
Schutzfunktion (Peroxidasen)
Stofftransport
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel
Verstärkt durch:
hoher pH‐Wert der Böden / Erden / Substrate
hoher Kalkanteil in den Böden / Erden /
Substrate
hoher Kupfergehalt
Staunässe
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel an Cyclamen persicum
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel an Heckenrose
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel an Impatiens Neu ‐ Guinea
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel an Pelargonium – Zonale
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel an Primula vulgaris
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel an Rhododendron
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Eisenmangel in Kohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel
Wichtig für:
Chlorophyllaufbau
Photosynthese
Teil der Enzyme zur N2‐Bindung von
Knöllchenbakterien
Katalysator bei der Umwandlung von Nitrat
zu Nitrit in der Pflanze
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel
Verstärkt durch:
geringer Humusanteil in den Böden / Erden/
Substraten
niedrige pH ‐Werte
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel an Saintpaulia ionantha
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel an Euphorbia pulcherrina
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel an Edelrose
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel an Nelke
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel an Anthurium
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel in Blumenkohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel in Blumenkohl
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel in Spinat
Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de
Molybdänmangel in Salat