Post on 18-Aug-2020
transcript
Integraal Koe-management
Kwaliteit-management en Koe-kompas
• Voor: melkveehouders Dap Zuidhorn
• Op: 06-02-2014
• Te: Zuidhorn
• Door: Joost de Veer, cowsultancy
Gezond dier, gezonde melk
Kwaliteitmanagement
• Voedselveilig zoönosen
dierziekte incidentie
watervoorziening
• Diervriendelijk dierziekte incidentie
koeconfort / welzijn
natuurlijke omgeving
• Duurzaam dierziekte incidentie
bemesting
natuurlijke omgeving
Renovatie
Nieuwbouw
Dierwelzijn: tijd besteding
Inside outside
• Liggen en herkauwen: 12 - 13 uur
1 uur meer liggen 2 ltr melk meer
• Vreten : 5 - 6 uur
10 - 12 maaltijden
• Drinken: 5 -10 minuten
15-20 liter per minuut
• Melken en socialiseren: 5 - 6 uur
6
0
1
2
3
4
5
Melken
Voeding en water
Huisvesting
Dierwelzijn Werk routines
Dierziekte incidentie
Jongvee opfok
Beoordeling
Minimum streefwaarde
Het Koe-Kompas 2014
Risicoanalyse voorspellen
8
Koemanagement Kwaliteitmanagement
presentatie aan “buitenwereld”
eigen beoordeling/vergelijking
wat de veehouder doet
7
Kritische Succesfactoren
40
Prestatie-indicatoren
> 100
Management Controle Punten
Terminologie uit INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit)
Score op schaal van 1 tot en met 5
Risicovol Risicoarm
1 2 3 4 5
Koe = herkauwer(1) :
1) Snelle opname van grote deeltjes
2) Opslag in pens structuurlaag
3) Herkauwen tot kleine deeltjes klein aanhechting microben aan oppervlak
passagesnelheid afhankelijk van grootte
Dunne koeien
Doorsnede van een koe
Rund = herkauwer (2)
4) Herkauwen speeksel + NaHCO3
pensbuffering
5) Materiaal (“ prik “) zorgt voor:
– Schrapen van penspapillen nieuwe keratine op
penspapillen
– Strekken van penswand
– Pensbeweging
Pensfermentatie als een consequentie van
veranderingen in pens pH tijdens een pensverzuring
Mol %
Rumen pH
Melk
zuur
Propion
zuur
Azijn
zuur
Active
cellulolytic
flora
Active
amylolytic
flora
Kaufman, W., H Hagemeister and G Durksen. Adaptation to changes in dietary composition
level and freguentie of feeding. In: Digestive Physiology and Metabolism in Ruminants, ed. Y.
Ruckebusch and P. Thivend. Westport. Ct: AVI Publishing, 1980. P. 587.
Weinig ruwvoer
of kleine deeltjes
Veel vezels,
niet uit ruwvoer
Veel ruwvoer of
grote deeltjes
Weinig vezels,
niet uit ruwvoer
Mate van vezel
fermentatie
Mate van
doorstroom
snelheid vezels
Beter
vasthouden
Hogere Ph
Minder
vasthouden
Lage Ph
-
+
-
+
Grant 1997
Graskuil met vieze delen
Vaars 60 dgn lactatie
Koeien met baarmoederontsteking eten
minder 3 weken voor de ziekte diagnose V
reett
ijd m
inute
n p
er
dag
Dagen vanaf kalven
Gezond
Ernstige baarmoederontsteking Klinische
ziekteverschijnselen
Klinisch zieke dieren vertoonden de grootste
afname in ds opname voor kalven D
roge s
tof opnam
e p
onden p
er
dag
Dagen vanaf kalven
Gezond
Ernstige baarmoederontsteking
Baarmoederontsteking Klinische
ziekteverschijnselen
De relatie tussen de d.s. opname en de NEFA-concentratie in het plasma
gedurende de close-up periode
900
800
100
200
300
400
500
600
700
0
Pla
sm
a N
EF
A m
eq
/L
27 20 13 6 -1 -8 -15 -22 -29
Transitie periode in dagen
15
20
25
30
35
45
40
50
0
5
10 lb/d
.s. o
pn
am
ep
er
da
g
— TMA (lbs) --- NEFA
Bron:Burhaus et al., 1999
Variatie in verschillen van ds opname
Grote verandering
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Ne Ca
%
2 days before
2 days after, 15 kg
2 days after, 30 kgs
Voorbeeld verminderde weerstand:
WITTE BLOEDCEL
22 KEES PEETERS DAP
BORNERBROEK-WIERDEN
Afhankelijk
van Ca,
Nefa’s en
oxidanten
Overbezetting voor afkalven leidt tot 3 uur
langer staan per dag na afkalven
Sta
tijd
ure
n p
er
dag
Weken rondom kalven
Overbezetting
Controle
Beheersen van risico’s!?
0
1
2
3
4
5
Melken
Voeding en water
Huisvesting
Dierwelzijn Werk routines
Dierziekte incidentie
Jongvee opfok
Beoordeling
Minimum streefwaarde
Het Koe-Kompas 2014
risicoanalyse!
1 Melken Score
Weging
Punten
Tanklokaal Score 1/5 4 4 2 8 Melksysteem Score 1/5 4 4 2 8 Melkroutine Score 1/5 5 5 1 5 Preventieve maatregelen Score 1/5 3 3 2 6
Eindscore melken 3,9 16 7 27
2 Voeding en water Score
Weging
Punten
Conservering en uitkuil management
Broei / schimmel, uitkuil resten, conservering Score 1/5 4 4 1 4
Voeding lacterend Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep Score 1/5 3 3 2 6
Voeding droog Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep Score 1/5 3 4 2 6
Water kwaliteit lacterend
Kwantiteit, doorstroomsnelheid helderheid, bezinksel Score 1/5 4 4 2 8
Water kwaliteit droog / afklafhok
Kwantiteit, doorstroomsnelheid helderheid, bezinksel Score 1/5 2 2 2 4
Voermanagement
Krachtvoer, kuilanalyses, aanvegen, schoon Score 1/5 4 4 1 4
Eindscore voeding en water 3,2 21 10 32
10
De ballenbak
In de wei.
Afkalfstal/ziekenboeg/afleverbox
3 Huisvesting Score
Weging
Punten
Voerhek Kwantiteit, breedte, hoogte Score 1/5 2 2 1 2
Leefklimaat Licht, ventilatie, roterende borstel Score 1/5 3 3 2 6
Loopruimte Kwantiteit, kwaliteit ondergrond Score 1/5 3 3 2 6
Ligcomfort Aantal, hardheid, hygiëne, kopruimte Score 1/5 0 3 3 2 6
Weidegang Weidegang, kavelpad Score 1/5 5 5 2 10 Eindscore huisvesting 3,3 16 9 30
Aantal, breedte en hoogte
Ligbox, zacht, schoon, droog?
Afstelling schoftboom?
Weidegang, hoeveel uur?
Kwaliteit kavelpad?
4 Dierwelzijn Score
Weging
Punten
Activiteit melkvee Schuw - mak, niet-actieve dieren Score 1/5 4 4 1 4
Conditie score BCS 1 en 5 Aantal dieren 1
2,5 5 2 10
Locomotie score Locomotion score 3, 4, 5
Aantal dieren 2 5 5 2 10
Hakkenzwelling (grupbenen)
Meest voorkomende hakscore Score 1/5 4 4 2 8
Hygiëne koeien Score 3 of 4 Aantal dieren 0 0 5 1 5
Afwijkende koeien Herkauwen, mestcore, pensscore
Aantal dieren 3
7,5 5 1 5
Algemene indruk Haarkleed, huidbeschadigingen Score 1/5 4 4 2 8
Eindscore dierwelzijn 4,5 11 50
Pensvulling, kleur, conditie, hakken, mest,
lopen, …
Conditie, bevuiling, schurft..
Locomotiescore, lijn van de rug..
Mest consistentie
Gedrag?
5 Werk routines Score
Weging
Punten
Werklijnen en kruislijnen
Jong naar oud, kans op vermening Score 1/5 0 3 3 2 6
Diergezondheidstatus BVD, IBR, Salmonella, Neospora, Para Score 1/5 0 4 4 2 8
Preventie Biest eigen moeder, apart jongvee etc. Score 1/5 3 3 2 6
Bedrijfsbehandelplan Gras / maïs winning met goed eindproduct Score 1/5 0 4 4 1 4
Eindscore werk routines 3,4 7,0 24
6 Dierziekte incidentie Score
Weging
Punten
Laatste kwartaal %
Celgetal dieren
Laatste CRV MPR, nieuw verhoogde dieren
Aantal dieren 30
300 1 2 2
Mastitis Aantal Aantal dieren 2
20 4 2 8
Klauwproblemen Klauwproblemen Aantal dieren 0 0 5 2 10
Stofwisselingziekten Legmaag, Melkziekte, slepende melkziekte
Aantal dieren 2
20 1 1 1
Nageboorte Na 24 uur Aantal dieren 1
10 3 1 3
Witvuilen Aantal Aantal dieren 0 0 5 1 5
Gedwongen afvoer Vervangingspercentage (jaar)
Aantal dieren 8
38 3 1 3
Overige zieke dieren Blauwtong, leverbot Aantal dieren 0 0 5 1 5
Eindscore dierziekte incidentie 3,4 11 37
0
1
2
3
4
5
Melken
Voeding en water
Huisvesting
Dierwelzijn
Werk routines
Dierziekte incidentie
Beoordeling (1 - 5)
Benchmark CONO
Beoordeling
Benchmark CONO
Koe- kompas rapport:
• Mooie veestapel, met goede kleur en productie.
Er zijn enkele risico’s op het bedrijf die eventueel aandacht behoeven (score 2):
• De watervoorziening in het afkalfhok is onvoldoende. Verder wordt het hok ook als ziekenboeg gebruikt en afleverhok, een combinatie die risicovol is voor afkalvende koeien. Goed schoon houden is hier zeer noodzakelijk.
• Het voerhek is gezien het aantal dieren tekort en aan de lage kant. Het aantal voerplekken is nu niet te beïnvloeden maar via goed voermanagement (4) goed te managen.
• Het % dieren met een celgetal > 250.00 is 30 %. Dat is veel te hoog. Zeker in een niet zo groot koppel kan één koe zomaar de reden zijn van het overschrijden van de boete grens. Verder zijn het eigenlijk allemaal dieren die andere dieren kunnen besmetten. Gelukkig is de melkroutine goed.
• 2 behandelde dieren voor melkziekte. Kunnen incidenten zijn maar houd goed in de gaten. Boli zijn niet voldoende voor de juiste mineralen voorziening.
Evaluatie door veehouders 34 Evaluaties =
68% Bruikbaarheid hexagram
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
zeer oneens oneens eens zeer eens
% v
an
re
sp
on
de
nte
n
Evaluatie door veehouders
• Voorkeur PBB / hexagram
Voorkeur tussen PBB en hexagram
PBB
Hexagram
geen voorkeur
60%
22
%
18
%
Aanpassingen veehouders
Voeding/water
• Rantsoen melkkoeien aanpassen 5
• Mineralen droge koeien 3
• Watervoorziening schoon houden/optimaliseren 2
Huisvesting
• Stal hygiëne verbeteren 5
• Ligcomfort verbeteren
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
• Opstellen van bedrijfsbehandelplan 2
• Medicijnflesjes van aanprikdatum voorzien 2
• Afvoeren van para TBC koe 1
Melktechniek
• Melktechniek aanpassen 4
Een melkveebedrijf , 30-09-2009
0
1
2
3
4
5 Melken
Voeding en water
Huisvesting
Dierwelzijn
Werk routines
Dierziekte incidentie
Beoordeling
Benchmark CONO